Bu yıl seçici büyüyeceğiz

Elçin Cirik

[email protected]

Nisan ayı başında İş Bankası Genel Müdürlüğü koltuğuna oturan HAKAN ARAN, “Odağımda ‘geleceğin bankası’ kavramı var. Bankayı, işleri ve çalışan yetkinliklerini şekillendirmek birinci önceliğim olacak” diyor. Aran, benimsediği bu rotayla bankanın dijitalleşme yolculuğunu hızlandırmayı, tarım ve start up ihtisas şubeleri gibi yeni iş modelleri denemeyi planlıyor. Aran’ın yönetiminde bu yıl banka, aktif kalitesine ve seçici büyümeye de odaklanacak. Bu stratejiyle TL kredilerde yüzde 15 ve TL mevduatta yüzde 25 artış planlanıyor.

Bankacılık sektöründeki teknolojik dönüşüm, oyuncuların lider seçimlerine de yansıyor. Öyle ki nisan ayı başında Türkiye’nin aktif büyüklükte en büyük özel oyuncusu İş Bankası’nın kaptan koltuğuna teknoloji deneyimi olan Hakan Aran geçti. Bu pozisyona aday olduğunu öğrendiği günden beri aktif olarak hazırlandığını belirten Aran’ın bankanın geleceğine yön vermek için güçlü bir yol planı var. “Geleceğin bankası kavramı ilk günden odaklandığım konu. Hem bankayı hem işleri hem de çalışan yetkinliklerini şekillendirmek birinci önceliğim olacak” diyen Aran, bankada dijitalleşme yolculuğunu hızlandırmayı ve daha çevik bir organizasyon yapısı yaratmayı hedefliyor. Geleceğin bankacılığının görünmez bankacılıkta olacağını öngören Aran, e-ticaret, dijital tarım ve ihracatçılara özel yeni platform şirketleri kurduklarını da söylüyor. Yeni genel müdür, bu yıl büyüme stratejisini “aktif kalitesini koruma ve seçici büyüme” olarak tanımlıyor ve büyüme stratejisini şöyle özetliyor: “Hem krediler hem mevduatta TL ağırlıklı büyümek istiyoruz. Tabana yaygın ticari mevduatlarda büyümeyi hedefliyoruz. Kredi tarafında büyümemizin tarım, ihracat, e-ticaret, yatırım projeleri ve enerji alanındaki portföyümüzün ilave ihtiyaçlarıyla olacağını öngörüyoruz. Büyümede odak alanlarımızdan en önemlisi ödeme sistemleri olacak. Geleceğin ödeme sistemlerinde 3 yıl içinde liderliğe talibiz.” Nisan ayı başında İş Bankası’nın genel müdür koltuğuna oturan Hakan Aran, bankanın yeni yol haritasını Capital’e anlattı: 

Görevinizin ilk 100 gününde ajandanızda en önemli maddeler neler olacak? Banka organizasyonunda, stratejilerinde belirgin ne gibi değişiklikler planlıyorsunuz?

 Koltuğa oturduğunuzda ilk yaptıklarınız çok önemli, çünkü herkes ne değişecek, neler olacak beklentisine giriyor. Özellikle Sayın Adnan Bali gibi bir liderin ardından çalışanlarımız ve müşterilerimiz, ilk neler yapacağınızı ve nereden başlayacağınızı büyük bir merakla bekliyor. Öncelikle şunu söylemek isterim: İş Bankası çok sağlam ve uzun dönemli kültürü olan, kurumsal kültürün çalışanları şekillendirdiği bir kurum. Kişilerle beraber stratejik tercihlerin değişmesi mümkün değil. Bankamızda süreklilik esas. Hepimiz, bu kurumun Gazi Mustafa Kemal Atatürk tarafından kurulduğunun, ilk genel müdürümüzün Celal Bayar olduğunun ve kuruluşunda bankaya biçilen misyondan vazgeçilemeyeceğinin bilinciyle hareket ediyoruz. Bu bilinç çerçevesinde vizyonumuzu günümüz koşullarına uygun olarak “kapsayıcı ve katılımcı bir yaklaşımla sürdürülebilir değer yaratan geleceğin bankası olmak” şeklinde yakın zamanda güncelledik. Bu ana rotada ilerlerken doğal olarak her yöneticinin farklı katkıları olur, olmalıdır da… 30 yıllık İş Bankalıyım, 30 yıllık bankacıyım. İşin teknoloji tarafından geliyorum. Benim fark yaratabileceğimi, katkı koyabileceğimi düşündüğüm alan, “geleceğin bankası” kavramı… Geleceğin bankası kavramını şekillendirmek, bunun içini doldurmaya çalışmak ilk günden itibaren odaklandığım konu. Burada sadece bankanın değil, çalışanların da geleceğinden bahsediyorum. Bugünün dünyasında hem bankayı hem işleri hem de çalışan yetkinliklerini şekillendirmek birinci önceliğim olacak. Bunu gerçekleştirmek için daha dijital bir banka haline geleceğiz, bu da ikinci önceliğim. Görevim süresince İş Bankası’nın dijitalleşme yolculuğu hızlanarak devam edecek. Daha çevik bir organizasyon yapımız olacak. İş yapma kültürünü takımlar halinde hedefe koşacak çevik bir organizasyonla iç içe getirip daha verimli çalışacağımız bir yapı oluşturacağız. Farklı iş modellerini de hızla deneyeceğiz. Örneğin ihtiyaç duyulan bölgelerde bir tarım ihtisas şubesi ve girişimciler için bir start up ihtisas şubesi açacağız. Geleceğin iş modellerini fiilen sahada deneyeceğiz. Görünmez bankacılığın bir adımı olarak platform şirketlerini kuracağız. Ayrıca kusursuz müşteri deneyimi için kolları sıvıyoruz. Bugün müşterilerimiz nezdinde tatminsizlik yaratan konuları süratle gidereceğiz. 

Bu platform şirketler hangi alanlarda olacak? Nasıl işleyecek?

 Bu platform şirketlerin temellerini ilk 100 gün içinde atmayı ve çekirdek kadroları görevlendirmeyi planlıyoruz. Önümüzdeki dönemde e-ticaret, dijital tarım platformu ve ihracatçılara özel platformların lansmanlarını yapacağız. Bu platformların ihtiyaçlarına göre sektör özelinde ayrışmalar olacak. Özellikle Türkiye’de ihracatı dijitale taşıma ve platform üzerinden aracısız gerçekleştirme konusunda iddiamızı ortaya koyacayeğız. Bu platformlar, ıslak imzaların atılmadığı, bir banka sistemine girme zorunluluğunun olmadığı, hangi iş nerede yapılıyorsa o işin bir parçası olarak orada bankacılık hizmetlerinin alındığı geleceğin bankacılığı üzerinden işleyecek. 

Geleceğin bankacılığı içinde başka hangi trendler sizin için önemli?

 Geleceğin bankacılığında trendler, yapay zeka ile tasarlanmış “kusursuz müşteri deneyimi”, “sürtünmesiz dijital deneyim”, “kişiselleştirilmiş ürün ve hizmetler”, “platform bankacılığı”, “görünmez bankacılık”, “her yerde bankacılık”, “açık bankacılık” gibi yeni bankacılık modelleri ile “dijital paralar” ve “blok zincir ile tasarlanmış ödeme ve tedarik sistemleri” kavramlarının etrafında şekillenecek. Bu değişen trendlere en yakın örneklerden biri, 1 Mayıs’ta başlayacak uzaktan müşteri edinimi uygulaması. Açık bankacılık da başka bir trend… Bu, güvenlik konseptlerini de değiştirecek bir yaklaşım. 

 Sizinle 2019’da görüştüğümüzde, yıllık en az 1 milyon yeni müşteri hedefiniz olduğunu söylemiştiniz. Uzaktan müşteri edinimiyle bu hedef nasıl değişecek? 

 Yıllık en az 1 milyon yeni müşteri hedefimiz, pandemiyle biraz geriledi. Şubelerin çalışma saatlerinin ve müşteri ziyaretlerinin azalması gibi nedenlerle aylık 80-100 bin bandında olan yeni müşteri kazanma hızımız, pandemide aylık 50-60 binlere indi. Uzaktan müşteri edinimi uygulamasıyla çok süratle tekrar kaldığımız noktaya, aylık 80-100 bin bandına döneceğimizi öngörüyoruz. Buradaki deneyim müşteri açısından kolay olursa, 1 milyon yeni müşteri hedefini kolayca 2 milyona çıkarabileceğimizi düşünüyorum. Müşterilerde derinleşme noktasında kontrolün müşterinin kendisinde olması çok önemli. Müşteri, sıkboğaz eden satıcı istemiyor. Derinleşmede kontrolü müşteriye bırakacağız. Bu doğrultuda farklı bir adım attık ve dijital ihtisas şubesi açtık. Yapay zekayla tüm çalışanların desteklendiği, portföylerin ihtiyaçlarının analiz edildiği ve müşterinin kontrolünde derinleşmeye imkan sağlayan bu yeni modeli deneyeceğiz.

2020 yılı bankanız için nasıl geçti?

2020 yılına çok umutlu başlamıştık. Geçmişte çok farklı krizlere tanık olsak da pandemiyle birlikte nisan ayında kapanmalar başlayınca daha önce hiç karşılaşmadığımız bir süreci yönetmek durumunda kaldık. 2020’de aktif büyüklükte yüzde 26,9’luk artışla 594 milyar TL seviyesine ulaştık. Burada en yakın özel bankayla aramızdaki fark, 100 milyar TL’yi geçti. Canlı kredilerimiz, yüzde 27,7 artışla 345 milyar TL oldu. Gayri nakdi kredilerimiz yüzde 28,6 artışla 119,6 milyar TL oldu. Mevduatımız yüzde 24,7 büyüdü ve 368,9 milyar TL’ye ulaştı. Tüm bu rakamlarda özel bankalar arasında ilk sıradayız. Sermaye yeçiftçilerimiterlilik oranımız yüzde 18,7 gibi iyi bir noktada. Dolayısıyla 2020, İş Bankası için bilanço sonuçları anlamında her türlü olumsuz koşullara rağmen büyüdüğümüz bir yıl oldu. Sorunlu kredi tutarımız ise 2020 sonunda 20,4 milyar TL olarak gerçekleşti. Bu, yüzde 5,6 sorunlu alacak oranına karşılık geliyor. Yakın izlemedeki kredilerin canlı kredilere oranı da yüzde 12,4. Sektörde de 2020 sonu itibarıyla 152 milyar TL sorunlu kredi ve 360 milyar TL yakın izlemede olmak üzere toplam 512 milyar TL’lik bir tutar vardı. Bu, benim de odaklandığım bir alan. Geçmişten bu yana dikkatle ve dinamik şekilde yönetilen bir alan ve çok şükür bu yıl daha kötüye gitmiyor, tersine kısmen de olsa iyileşiyor. 

Peki 2021 yılında büyüme planınız nasıl olacak?

 Bu yıl nitelikli ve seçici bir büyümeye, aktif kalitesini korumaya odaklanacağız. Alandan bağımsız kredilerde seçici büyüme planımız var. Hem kredilerde hem mevduatta TL ağırlıklı büyümek istiyoruz. Bunun istisnasını sürdürülebilir döviz geliri bulunan firmalarımızla ihracatçıları mız oluşturabilir, onlarla yabancı parada da büyüme arzumuz var. Mevduatta özellikle tabana yaygın ticari mevduatta büyümek istiyoruz. Kredi tarafında büyümemizin tarım, ihracat, e-ticaret, yatırım projeleri ve enerji alanındaki portföyümüzün ilave ihtiyaçlarıyla olacağını öngörüyoruz. İhracatçılarımıza yönelik desteğimizi sürdüreceğiz. İhtiyaç kredilerinde ve kredi kartında büyüme hedefimiz var. Bireysel alanda yeni müşteri kazanımının yüzde 50’sinin, kredi kartı müşterilerinden kaynaklandığını biliyoruz. Kredi kartı alanındaki büyümemiz, bizim bireysel alanda büyümemizi de sağlayacak. Bireysel kredilerde 2020 yılını 86,2 milyar TL ile kapattık. Bu yıl olağan seyrinde gitmesi durumunda ilk defa 100 milyar TL’yi aşacağımızı düşünüyorum. Banka olarak 2021 yılında TL kredilerde yüzde 15 büyüme öngörüyoruz. Bireysel ve ticari segmentlerin bu büyümeye benzer oranlarda katkı sağlamasını bekliyoruz. Bu yıl TL mevduatta ise yüzde 25 civarında artış öngörüyoruz. 

Ödeme sistemleri de odaklandığınız bir alan. Burada hedefiniz nedir?

 Evet, iddiamızı büyüterek ortaya koyacağımız bir alan da ödeme sistemleri olacak. Farklı farklı platformlarımızın bir araya getirildiği finansal hizmetlerimize ödeme sistemlerini de entegre etmemizi sağlayan, platform bankacılığı açısından da fayda sağlayacak olan Moka Ödeme Sistemleri’ni satın aldık. Geleceğin ödeme sistemleri konusunda liderliğe talibiz. 3 yıl içinde liderliği alacağımızı düşünüyorum. Diğer bir odağımız da tarım alanı olacak. Tarım, finans ve teknolojinin buluştuğu dijital tarım platformumuz İmeceMobil üzerinden çiftçilerimizin ihtiyaçlarına kolay ve hızlı çözümler getirmeyi hedefliyoruz. 

Bugün bankanızın kredi dağılımı nasıl? Burada bir değişim olacak mı?

 2020 yıl sonu itibarıyla bireysel kredilerimizin toplamı 86,2 milyar TL, KOBİ’lere sağlanan nakdi kredilerin bakiyesi 69,4 milyar TL. Ticari ve kurumsal krediler ise 190 milyar TL kadar. Bankamızın ticari, kurumsal ve KOBİ ağırlıklı bir portföyü var. Bu kompozisyon fazlaca değişmeyecek. Yenilenebilir enerji, inşaat taahhüt, kamu garantili yatırım projeleri, perakende ticaret, gıda, tekstil, demir çelik, turizm ve ulaştırma sektörlerini, içinde bulunduğu zorlukları da dikkate alarak üretim ağırlıklı olarak kredilendirmeyi sürdüreceğiz. Elbette bireysel alanda ve ihtiyaç kredilerinde özel bankalar arasındaki liderliğimizi de pekiştirmeyi arzu ediyoruz. 

 Sektörde kredilerde durgun bir seyir var. Bankanıza gelen kredi talebi nasıl? Yeni işler, yatırımlar noktasında kredi talepleri oluyor mu? 

 BDDK verilerine göre nisan ayının ilk haftası itibarıyla yılbaşına göre sektör, TL kredilerde yüzde 2,5 büyüdü ve 58,7 milyar TL bakiye artışı gerçekleşti. TL mevduatta ise büyüme yüzde 5,7 oldu. TL cinsinden menkul değerler tarafında yüzde 5,8 artışla 33,9 milyar TL’lik büyüme oldu. Bunlara karşılık bankalar repo ve para piyasalarından daha fazla kaynak kullandı. Ters dolarizasyon, kurun 8,20’lerin üzerine çıkmasıyla martın ikinci yarısında başladı ve yabancı para mevduatlarda yüzde 5,7 küçülmeyle 14,8 milyar dolar erime oldu. Yabancı para kredilerde ise yüzde 0,5 azalma oldu. İş Bankası’nda değişimin önemli bölümü, ağırlıkla yatırımlar için kullandırılmış olan yabancı para kredilerin düzenli ödemelerle azalmasından ve yabancı paraya kıyasla TL kredilerde büyümeyi tercih etme stratejisinden kaynaklandı. Piyasada kredi hiç talep edilmiyor demek doğru değil. Pandemi koşullarının getirdiği etkiler bazı sektörlerde ekonomik aktivitenin daha canlı olmasına yol açtı. Kağıt-ambalaj, gıda, sağlık ve perakende ticaret alanlarında kapasite artışı ve yeni yatırımlar konusunda kredi talebinin daha canlı olduğunu görüyoruz. Buna karşılık, pandeminin ekonomik aktivite üzerindeki olumsuz etkisi nedeniyle turizm, gayrimenkul, ulaştırma, enerji sektörlerinde kredi talebi daha az ve çoğunlukla işletme sermayesi ihtiyacı şeklinde oluyor.