'İyi bir yıl olmadı zararla kapattık'

Türkiye’deki varlığı Cumhuriyetle yaşıt olan Shell, bugün ülkemizde akaryakıt ve madeni yağ sektörünün lider şirketlerinden. Şirket havacılık ve denizcilik sektörüne yakıt ikmali ve kimyasal satışlarının yanı sıra TPAO ile Batı Karadeniz’de doğal gaz-petrol arama çalışmalarına yoğun şekilde devam ediyor. Şirketin 2021 büyümesinde yoğunlaşacağı alanlar akaryakıt ve maden olsa da Shell Türkiye Ülke Başkanı AHMET ERDEM, “Doğal gaz ve elektrik Türkiye’de büyümek istediğimiz alanlar” diyor.

Aslı Sözbilir / [email protected]

Nisan 2021 tarihli sayıdan

Shell Türkiye, yaklaşık 1.100 istasyonda her gün 500 binin üzerinde taşıta ve 1 milyonun üzerinde müşteriye hizmet veriyor. Şirket, perakende satışın yanında madeni yağ üretim ve pazarlaması, filo çözümleri, ticari yakıtlar, enerji ve gaz, doğalgaz ve petrol arama, havacılık satışları, kimya satışları ve denizcilik satışları alanlarında faaliyet gösteriyor. Ancak cirosunda aslan payı yüzde 70 ile perakende satışlar ve madeni yağ işinden geliyor. Pandemi ve petrol fiyatlarındaki istikrarsızlık nedeniyle 2020 sonunda büyüme hedeflerinin yüzde 10 gerisine düşen Shell Türkiye, 2021’de toparlanma bekliyor. Akaryakıt işinde yılı piyasanın yüzde 4-5 üzerinde kapatmayı hedefleyen şirket, diğer iş kollarında da piyasanın üzerinde bir büyüme öngörüyor. Uzun vadede gözü kulağı Batı Karadeniz’de TPAO ile yaptığı doğal gaz-petrol arama çalışmalarında olan Shell Türkiye’nin orta vadeli hedefinde ise doğal gaz ve elektrikte büyümek var. Shell Türkiye Ülke Başkanı Ahmet Erdem, “Doğal gaz ve elektrik, enerjideki dönüşümün bir parçası olarak Türkiye’de büyümek istediğimiz alan. Fırsatları değerlendireceğiz” diye konuşuyor. Erdem ile enerji piyasasının durumunu ve Shell Türkiye’nin yeni dönem planlarını konuştuk: 

Salgın sürecinin sektörünüze ve şirketinize yansıması nasıl oldu?

En büyük etkisi, talep tarafında oldu. Özellikle nisan, mayısta yüzde 50’lere varan düşüşler yaşadık. Sokağa çıkma yasağı dönemlerinde ise düşüş yüzde 90-95’in üzerinde oldu. Fakat yılın ikinci yarısında faaliyetin tekrar başlaması, seyahat sınırlamalarının kaldırılması ve özel araç kullanımı tercihinin artmasıyla bir büyüme gördük. Ancak yıl sonuna geldiğimizde yüzde 10’un üzerinde bir küçülme vardı. Yani o yükselen tüketim, bütün zararı kapatamadı. Çok ciddi satış düşüşlerine rağmen pandemi koşulları içinde bazen nöbetçi olarak bazen devamlı surette vazifemizi yapmaya devam ettik. Bir yandan bu zorlu şartların ekonomik, finansal boyutlarını yönetmek için de şirketimizde çeşitli tedbirler aldık. Petrol fiyatlarındaki örneği pek yaşanmamış düşüşü de gördük. Dolayısıyla bu tür zararları da göğüslemek zorunda kaldık. İyi bir yıl olmadı, zararla kapattığımız bir yıl oldu. 

2020 Nisan sonuna doğru küresel piyasalarda petrolün fiyatının 20 doların altına kadar düşmesi sonrası gerçek bir toparlanma yaşandığını düşünüyor musunuz? 

 O ani düşüş tabii arz talep dengelerinden kaynaklanan bir şeydi. Stoklar ve tüketime baktığınız zaman arz talep dengesi şimdi yavaş yavaş tekrar yerine oturuyor gibi görünüyor. 

Genel olarak baktığınızda 2020 Shell Türkiye için nasıl geçti? 

Ciromuz düştü. Talep nedeniyle bir düşüş yaşadık. Ayrıca kendi kontrolümüzde olmayan pek çok konudan da cirosal olarak etkileniyoruz. Petrol fiyatlarındaki aşağı yönlü hareketin de tabii bu düşüşte etkisi var. Mesela Shell&Turcas şirketimizin cirosu bir önceki yıl 43 milyarken 2020’ de 39 milyar TL mertebesine indi. Madeni yağda talep daraldı ama akaryakıttaki kadar dramatik ve ani bir düşüş görmedik. O biraz arkadan tehirle geldi. Ama yılın geneline baktığımızda yine orada da yüzde 10 civarında düşüş var. İhracatımız da aynı şekilde etkilendi. 

2020 başı planlarınızdan pandemi nedeniyle yıl içinde değişenler neler oldu? 

Büyüme hedeflerimizin gerisinde kaldık diyebilirim. Pandemi nedeniyle satış hacmi olarak hedefimize göre yüzde 10’un üzerinde geride kaldık. 

2020’de ağırlıklı hangi yatırımları yaptınız?

Ağırlıklı yatırımlarımız istasyon şebekelerimize, yeni istasyonlara gitti. Akaryakıt istasyon şebekeleri canlı organizmalar gibi çünkü şehirler değiştikçe ulaşım altyapısı da değişiyor. Bu anlamda otobanlar ve şehir merkezlerinde yeni açtığımız istasyonlarımız var. Mevcut istasyonlarda da bayilerle yapılan anlaşmalardan doğan yatırımların yanında istasyonların yenilenmesi ve akaryakıt harici satışlarımızı daha da yaymak için istasyon marketlerine yaptığımız yatırımlar var. Yine tuvaletler gibi müşterilerimizin kullandığı alanlara yaptığımız yatırımlar var. Bunlara hız kesmeden devam ediyoruz. 

 2021’e nasıl bir büyüme hedefiyle girdiniz? 

Piyasanın yüzde 4-5 üzerinde büyümek istiyoruz. Bu hem mevcut istasyonların satışlarının artışı hem istasyon şebekemizi büyütmek şeklinde gerçekleşiyor. Akaryakıt tarafında işimiz bu çerçevede. Ama diğer tüm iş kollarımızda da piyasanın üzerinde büyümeyi hedefliyoruz. 

2021’de büyüme için hangi faaliyet alanlarınıza yoğunlaşacaksınız? 

Büyüme için tabii yine bir dalgalanma olmazsa, tüketimin biraz daha toparlanmasını bekliyoruz. Yani Türkiye genelinde akaryakıt tüketiminde geçen yıla göre daha yüksek bir artış bekliyoruz. Bu büyümemize de yansıyacak. Aynı şekilde devam eden yol değişiklikleri, yeni yapılan otoyollar üzerinde tabii ki mevcudiyetimizi artıracak yönde büyüyeceğiz. Akaryakıt harici satışlar tarafında büyüme hedeflerimiz var. Bir de arama faaliyetlerimiz çerçevesinde tekrar bir kuyu açılması veya sismik çalışma yapılması gibi şeyler gündeme gelirse tabii o tarafta da yatırımımız olabilir. Ama bu, teknik incelemelere ve ortak kararlara bağlı bir miktar… 

 2021’in ilk çeyreği Shell Türkiye için nasıl geçiyor? 

 2020 yılının geneline bakarsak ondan daha iyi gidiyor. Tabii salgının gidişatı çok önemli. Neticede hem bireysel hem kurumsal tüketimler hala kriz öncesi noktaya gelmedi. 

 2020’deki zararınızı ne zaman ve nasıl telafi edeceğinizi düşünüyorsunuz? 

O zarar maalesef gerçekleşti ve özellikle işimizin çoğunun olduğu akaryakıt tarafında bu zararı telafi edecek şekilde bir kârlılık planı yapmak maalesef çok gerçekçi olmayacak. 

 Akaryakıt alanında 2020’de bir önceki yıla göre ne kadar büyüdünüz? 

2020 yılında 65 yeni istasyon açıldı ve istasyon adedimiz 1.062’ye ulaştı. 2020, anlaşma yenileme yılıydı ve o dönemi hedeflediğimiz şekilde tamamladık. Hem yenilemek istediğimiz kendi istasyonlarımız açısından hem de şebekemizde eksikliğini gördüğümüz, müşterilerimizin bizi görmek istediği yerlerdeki eksikliklerimizi tamamlama açısından… 2021’de de istasyon adedimizi artırmak için yatırımlarımıza devam ediyoruz. 

Akaryakıtta 2020 sonu itibarıyla rekabette neredesiniz? 

 Odaklandığımız alan tabii ki perakende satışlar. Türkiye’deki toplam akaryakıt piyasası içerisinde 2’ncilik ve 3’üncülük arasında gidip geliyoruz. Ama istasyon başına satış olarak bakarsanız, bir Shell istasyonunun satışı sektör ortalamasının 2,5 mislidir. Dolayısıyla marka tercihi konusunda ve istasyon başına satış potansiyeli konusunda lider konumdayız. Filo satışlarında piyasada lideriz. Madeni yağ konusunda ise 1’incilik ve 2’ncilik arasında gidip geliyoruz. 

 Madeni yağ sektöründe büyüme hedefiniz ne? 

 Toplam madeni yağ piyasasında 10 küsur yıl liderlikten sonra bu yıl ikincilik gibi bir sonuç çıktı, ama arada çok marjinal bir fark var. Yani orada oturmuş bir liderliğimiz bulunuyor. Akdeniz’deki tek gres ve en büyük madeni yağ üretim tesisi olan Derince’deki Shell Madeni Yağ ve Gres Üretimi Tesisi’nde 2020’de yaklaşık 125 bin litre madeni yağ ve gres ürettik, Türkiye’den 65 ülkeye yaklaşık 30 bin ton ihracat gerçekleştirdik. İhracatımız devam ettiğinden Derince’deki tesislerimize üretim tarafında devamlı yatırım yapıyoruz. Madeni yağda da büyüme hedefimiz, aşağı yukarı akaryakıt hedeflerimize paralel. Piyasanın üzerinde bir büyümeyi yakalayıp o şekilde devam etmeyi düşünüyoruz. 

Doğal gazda (LPG, LNG) mevcut durumunuz ve büyüme hedefleriniz neler? 

LNG konusunda Türkiye’deki tek istasyon bizimki. Tabii bunun ne şekilde gelişeceğini müşteri tercihleri belirleyecek, onu izliyoruz. Aslında LNG, uzun yol taşımacılığı için en uygun yakıt. Çünkü CNG var biliyorsunuz, sıkıştırılmış doğal gaz; LNG sıvılaştırıldığı için aynı hacme 6 kat fazla enerjiyi sığdırabiliyorsunuz ve nakliyecilikte o alan çok önemli olduğu için böyle bir avantajı var. Ama bu alanda yeni istasyonlar ve yatırımlar ancak piyasanın gelişmesiyle devam edecek. LPG ise Türkiye’de otomotiv yakıtları içinde 2’nci sırada, hacimsel olarak baktığınız zaman benzinin 2,5 misli oto LPG satılıyor. Bizim LPG de oto LPG haricinde bir faaliyetimiz yok, yani tüplü konusunda bir pazar iddiamız yok. 

Doğal gazda toplamda pazar payınız ne?

Doğal gaz şirketimizin toplam ticareti 1 milyar metreküpün üzerinde. Türkiye’deki toplam pazara baktığınızda 50 milyar derseniz, çok büyük bir pazar payımız yok. Biliyorsunuz gaz konusunda Türkiye bir dönüm noktasında, hem yapılan keşif var hem mevcut anlaşmaların sonuna doğru yaklaşılıyor. O piyasayı da gayet yakından takip ediyoruz, büyümek istediğimiz bir alan. Doğal gazın enerji kaynağı olarak uzun süre enerji miksinin içinde olacağı malum. Çevresel açıdan da zaten Shell’in genel stratejilerine baktığınız zaman elektrifikasyona ve düşük karbonlu yakıtlara doğru ciddi bir geçiş var. Onun için bu piyasa ve anlaşmaların gidişatı çerçevesinde biz de gaz pazarındaki payımızı artırmak istiyoruz. 

Elektrik ticaretindeki mevcut durumunuz ve hedefiniz ne? 

Shell Enerji iş kolumuzun altında topladığımız doğal gaz, elektrik ve temiz enerji ürünleri portföyümüzü 2021’de de büyütmeyi hedefliyoruz. Türkiye’deki mevcut elektrik ticareti portföyümüzü oluşturan toptan alım satım işlemleri, doğrudan kurumsal müşterilere tedarik, risk yönetimi ve sınır ötesi ticareti gibi faaliyetlerimizi büyüteceğiz. 

 Havacılık, petrokimya ve denizcilik alanlarındaki faaliyetleriniz ne durumda? 

 Havacılık maalesef iş kollarımız arasında en çok etkilenen sektör oldu. Uzun süre bütün uçaklar yerdeydi, dolayısıyla çok büyük ölçüde satış hacminde daralma oldu, şu anda biraz toparlanıyor. Biz, Shell’in global havacılık müşterilerine Türkiye’de hizmet ediyoruz. Aynı şekilde ülkemize gelen yabancı hava yollarına da satışlarımız var. Türkiye’deki havaalanlarının yenilenmesi ve yenilerinin eklenmesi sırasında da oradaki mevcudiyetimizi artırmaya çalışıyoruz. Kimya satışlarımız daha çok Shell’in üretimlerinin Türkiye’ye getirilip pazarlanması konusunda. Bu, boyacılıktan mobilyaya birçok sektöre girdi sağlıyor. Denizcilikte de daha çok yine Shell’in küresel müşterilerine ve Türkiye bazlı müşterilerine hizmet vermeye devam ediyoruz. Denizcilik sektörü pandemide bizim açımızdan en az etkilenen iş kolumuz oldu. Orada yeni müşterilerle büyümeye devam ediyoruz. 

Petrol-doğalgaz arama ve üretim faaliyetleriniz ne aşamaya geldi? 

Burada şu anda odaklandığımız proje Karadeniz’deki derin deniz arama projemiz. TPAO ile Karadeniz’deki en batıdaki parselde bir ortak girişimimiz var. 2012’de başlayan bir iş ve 2015’te bir derin deniz kuyusu açıldı. Bununla beraber Shell Bulgaristan olarak Bulgaristan’a ait bir sonraki parselde bir arama çalışması yaptık. Oralardan elde edilen bilgiler çerçevesinde yakın zamanda TPAO ile beraber tekrar bir sismik çalışma yapıldı. Şu anda onun teknik çalışmaları devam ediyor. Yapılan keşif Türkiye için çok önemli ve Karadeniz’de özellikle aramanın devam etmesi önemli görülüyor. Burada TPAO ile beraberce teknik değerlendirmeler sonunda alınacak kararlara göre hareket edeceğiz. Türkiye’de elektrik piyasası takip ettiğimiz ve ileriye doğru büyümek istediğimiz bir alan. İstasyonlarımızın güneş enerjisinden faydalanması planlarımızın içinde. Bunların uygun olanlarına güneş panellerinin konması, istasyonun elektrik tüketiminin neredeyse yüzde 30’unu karşılayabiliyor. Yine karbon ayak izini azaltmak da enerji verimliliği bakımından çok önemli, operasyonlarımızı o açıdan da ele alıyoruz. Elektrifikasyon da ilgi alanımızda.