Şirketler 2010 Yılına Hazırlanıyor

Lojistik, Türkiye’nin en hızlı büyüyen sektörlerinden biriydi. Ortalama yıllık büyüme potansiyeli yüzde 20-25 civarındaydı. Ancak krizden lojistik sektörü de ciddi bir darbe aldı. 2009 sektör için zor bir yıl olacak. Uzmanlar, yüzde 20 civarında bir küçülme bekliyor. Şirketler büyüme planlarını ve yatırımlarını askıya aldı. Şimdi herkes “mevcudu koruma” peşinde. Verimlilik ve tasarruf odaklı uygulamalar, organizasyonel sadeleşme kriz reçeteleri arasında yer alıyor. Büyüme trendinin 2010’da başlayacağını öngören uzmanlar, sektörde konsolidasyon trendinin devam edeceği görüşünde.

Lojistik, son yıllarda en agresif büyüyen sektörlerin başında geliyordu. Ancak küresel kriz, lojistik sektörünü de derinden etkiliyor. Toplam büyüklüğü 2008 sonu itibarıyla 25 milyar dolara yaklaşan sektör, her yıl yüzde 20-25 oranındaki büyüme potansiyelinden çok uzak bir yıl geçiriyor. İlk çeyrek rakamları da bu durumu doğrular nitelikte. Sektör uzmanları, 2009’un yüzde 20-25 civarında küçülmeyle kapanacağını öngörüyor. Pazar büyüklüğünün en fazla 20 milyar dolar olacağı, yani 2 yıl öncesine dönüleceği tahmin ediliyor.

Sektörde faaliyet gösteren şirketler de bu hassas dönemi atlatmak için “kriz yönetimi uygulamalarını” devre sokmuş durumda. Sektörün önde gelen şirketleri, tasarruf ve verimlilik odaklı çalışmalara yöneliyor. Çünkü şirketlerin 2009’a ilişkin temel hedefi, bir önceki yılın rakamlarını korumak. Büyüme konusunda temkinli planlar yapan şirketler, mevcudu korumaya odaklanmış durumda. Krizin olumsuz etkilerini bertaraf etmek için uygulanan stratejiler ise genel olarak AB pazarındaki sıkıntı nedeniyle farklı pazarlara açılmak olarak kendini gösteriyor. 

Son birkaç yıldır dikkat çeken büyük çaplı depo ve teknoloji yatırımları ise çoktan askıya alınmış durumda. Sadece süregelen yatırımlar devam ediyor. Zaten uzmanlar da ancak gelir-gider dengesini çok iyi yönetebilen şirketlerin, bu riskli dönemi az hasarla atlatabileceğini savunuyor.

2009 Yılı Zor Geçecek
Lojistik sektöründeki daralmanın en az yüzde 20 düzeyinde olacağını belirten lojistik yönetim danışmanı Atilla Yıldıztekin’e göre bu küçülmenin bir kısmı dolar kurundan bir kısmı ise düşen iş hacminden kaynaklanacak.

Küçülme sinyallerinin 2008’in son aylarında kendini göstermeye başladığını belirten Fillo Kargo, Lojistik ve Kurye Hizmetleri Genel Müdürü Serkan Akbudak ise önümüzdeki ayların daha zor geçeceğini öngörüyor. Akbudak, “Önümüzdeki dönemde krizin etkisini artırması yüzünden lojistik şirketleri gerek yurtdışında gerek yurtiçinde küçülme tehlikesiyle karşı karşıya kalacak” diyor.

Borusan Lojistik Genel Müdürü Kaan Gürgenç de 2009’un çok zor geçeceğine inananlardan... “İlk çeyrek verileri, 2009’un tüm sektörler gibi lojistik için de zor bir yıl olacağını gösteriyor” diyen Gürgenç, yaşanabilecek sıkıntıları şöyle sıralıyor:

“Piyasalarda durgunluk, ekonomilerin küçülmesi, ticari mal hareketlerinin zayıflaması, lojistik sektörünün küçülmesine neden oluyor. Lojistik sektöründeki faaliyetlerin küçülmesi, sektörün bütününde, taşıma operatörleri, lojistik terminaller, gemi işletmecileri, depo-antrepo işletmeciliği yapan kuruluşlar gibi lojistik hizmet üretenlerin yanı sıra sektörde dolaylı hizmet verenleri de etkiliyor.”

Toparlanma Ancak 2010’da
Sektör temsilcilerinin ve uzmanların öngörülerine göre pazardaki toparlanma 2010’u bulacak.

Özellikle AB pazarındaki daralmanın Türk lojistik sektörünü olumsuz etkilediğini vurgulayan DHL Express Türkiye Kurumsal İletişim Direktörü Selda Susal, “Sektörün minimum düzeyde etkilenmesi için krizin kısa sürede toparlanma göstermesi çok önemli. 2010 yılının ilk çeyreğinde toparlanma öngörüyoruz” diyor.

Omsan Lojistik Genel Müdürü Osman Küçükertan ise toparlanmanın 2010’un ikinci çeyreğini bulacağı görüşünde. Küçükertan, “2010 ikinci çeyreğinden itibaren, gelişmiş ülkelerin krizden çıkmasıyla birlikte ertelenmiş uluslararası ve yurtiçi talebin üretime dönüşmesi sonucunda lojistik sektöründe de bir hareketlenme olacağını öngörüyoruz” diye konuşuyor.

Pek çok şirketin hem pazarın hem krizin zorluklarıyla baş etmeye çalıştığını söyleyen Sertrans Lojistik Genel Müdürü Nilgün Keleş, ciddi önlemler alınmazsa sektörü ve şirketleri, çok daha zor günlerin beklediğine inanıyor.

Reysaş Lojistik Yönetim Kurulu Başkanı Durmuş Döven ise biraz daha iyimser. Küçülmenin yüzde 10-15 bandında kalabileceğini düşünüyor ve ekliyor: “2009 kayıp yıl olarak düşünülse de 2010 bol kazançlı ve büyümeye dönük bir yıl olacaktır.”

Gözde Sektörler
Kriz nedeniyle her türlü ihracat ve ithalatın yavaşlamış olması, taşımacılık alanında önemli bir daralma yaratıyor. Deniz ticaretinde de küçülme gözleniyor. Hava kargoda ise az da olsa bir artış var. Otomotiv, beyaz eşya ve tekstil hizmetlerinde önemli oranda azalma yaşanırken şirketler, riski dağıtmak için farklı sektörlere odaklanmaya çalışıyor. Bu anlamda krizden en az etkilenen gıda, kimya, hızlı tüketim ürünleri ve perakende sektörlerine doğru bir yönelme söz konusu. Bu durumu doğrulayan Durmuş Döven, “Kriz döneminde kesinlikle deterjan, gıda, hızlı tüketim gibi alanlarda herhangi bir küçülme olmadı. Ama otomobilde, elektronikte, mobilyada küçülme var” diyor.

Otomotivin küresel krizden ağır hasar almış olması, kuşkusuz Omsan ve Gefco gibi otomotiv odaklı çalışan lojistik şirketlerini daha da yakından ilgilendiriyor. Omsan Genel Müdürü Osman Küçükertan, bu durumun şirketlerini nasıl etkilediğini şöyle anlatıyor:

“2008’in son aylarında Türkiye otomobil üretiminde yüzde 63’e varan düşüşler, 2009’un ilk 3 ayında da devam etti. Buna bağlı olarak şirketimizin sektör cirosu da düşüş gösterdi. Vergi indirimleriyle nispeten hareketlilik olsa da kriz öncesi rakamlara ulaşılması zor. Biz de gıda, hızlı tüketim ve perakende sektörlerine yöneliyoruz.”

Benzer bir stratejiyi yine otomotiv odaklı çalışan Gefco Türkiye de yürütüyor. Gefco Türkiye Genel Müdürü Fulvio Villa, “Riski yaymak adına mümkün olduğunca değişik sektörlerde pazar payı elde etmeye çalışıyoruz” diyor.

Yatırımlar Askıda
Küresel kriz nedeniyle yatırımlarını erteleyen şirket sayısı hiç az değil. Sektörde tahsilat sıkıntısının da baş gösterdiğini belirten sektör uzmanı Atilla Yıldıztekin, “Şirketler tahsilatlarını yapamıyor; bu da ödemelerde aksamalara yol açıyor. Ücret ödemesinde de sorunlar yaşanıyor. Şu anda masrafları kısmaya ve yatırımlarını ertelemeye çalışıyorlar. Örneğin yeni araç satın alınmıyor, yeni depo talebi yok” diyerek durumu özetliyor.

Büyük çaplı yatırımlarını 2008’de tamamladıkları için şanslı olduklarını söyleyen Balnak Logistics Group Satış ve Pazarlama Koordinatörü Emre Yenal, bu yıl yatırımlarda çok daha temkinli olduklarını doğruluyor. Balnak, bu yıl 1 milyon dolar civarında bilgi işlem yatırımı yapacak.

Gefco Türkiye Genel Müdürü Fulvio Villa ise sadece Türkiye’de değil, Doğu Avrupa’daki yatırımlarını da erteleme kararı aldıklarını belirtiyor. Villa, “Krizin süreciyle ilgili öngörülebilirlik oluştuğunda, yatırım projeleri yeniden değerlendirilip hayata geçirilebilir” diyor.

Ulustrans Genel Müdürü Olgun Hacıalioğlu da daha önceden planlanan bazı yatırımların durdurulduğunu ifade ediyor ve ekliyor:
“Örneğin 2009 yılında 1 milyon Euro’luk ilave araç yatırımı yapacaktık. Ancak oluşan yatırım maliyetleri ve pazar daralması nedeniyle bu kararımızı erteledik.”

Konsolidasyon Kaçınılmaz
Kriz nedeniyle rekabet ortamının giderek sertleşmesi, mali yapısı yeterince güçlü olmayan şirketleri zor durumda bırakacak gibi görünüyor. Zaten uzmanlar da bu dönemde, ancak çok güçlü firmaların ayakta kalabileceğini ve konsolidasyonun kaçınılmaz olduğunu vurguluyor. Borusan Lojistik Genel Müdürü Kaan Gürgenç, “Önümüzdeki dönemde pazardaki rekabetin artacağını, nakit darboğazı ve düşen kârlılıklar sonucunda doğal bir konsolidasyon süreci yaşanacağını öngörüyoruz” sözleriyle durumu özetliyor.

“Şirket evlilikleri ve birleşmelerin, maliyet baskısı ve görece pazar daralması nedeniyle hızlanarak süreceğini bekliyorum” diyen Serkan Akbudak ise firmaların birleşmelerle finansal güçlerini artırmaya çalışacakların söylüyor.

Pazardaki birleşmelerin artacağını öngören diğer bir isim de Ekol Lojistik Genel Müdürü Umur Özkal. İrili, ufaklı çok sayıda şirketin olduğunu söyleyen Özkal, “Bu firmalardan küçük ölçekli olanlarının hayatta kalabilmeleri oldukça zor. Bu yüzden de sektörde birleşmelerin yaşanabileceğini düşünüyorum” diyor.

Barsan Global Lojistik Direktörü Sadık Baydere ise sektördeki yabancı ilgisinin krize rağmen sürdüğünü hatırlatıyor: “Türkiye kıtalararası konumu, yerel ve çevre ülkelerdeki pazar büyüklüğü nedeniyle her zaman yabancı yatırımlar için cazibesini korudu. Bu ilgi artarak devam etmekle birlikte, ekonomik daralmadan dolayı şirket evliliklerinden daha çok fon desteğiyle kredi verme veya sermayeden pay almaya yönelik finans kuruluşlarının ilgileri dikkat çekiyor. Diğer taraftan konsolidasyon trendinin artarak devam edeceğini öngörüyoruz.”

Aslan Uzun/Ceva Lojistik Türkiye Ve Balkanlar Gm

“Konumumuzu Güçlendirmek İstiyoruz”

Farklı Sektörlere Yöneldik
Ceva Lojistik olarak hedefimiz, pazardaki mevcut konumumuzu daha da güçlendirmek. Bu doğrultuda krizde küçülen otomotiv ve otomotive bağlı sanayinin hacim ve ciro açığını, hızlı tüketim ürünleri sektöründeki tecrübemizle portföyümüze birçok yeni şirket ekleyerek kapattık. Birçok sektöre, birçok ürünle hizmet veriyor olmamız da bize kriz döneminde büyük esneklik kazandırdı.

20 Yeni Şube Açtık
Ceva Türkiye’nin 2008 yılı hedefi, yüzde 33 büyüme ve sıfır müşteri kaybıydı. 2008’i yüzde 33’ün biraz üzerinde büyümeyle kapattık ve ciromuz 210 milyon TL oldu. Bu yıl ciro hedefimiz ise 280 milyon TL. Bu hedefi tutturacağımıza inanıyorum. 2008’in son çeyreğinde bilindiği üzere Varan Kargo’yu bünyemize kattık ve artık bireysel kargo hizmeti de vermeye başladık. Krize rağmen 2009’un ilk 4 ayında 20 yeni şube açtık. Bu agresif uygulama devam edecek.

Kriz Yönetimine Geçtik
Etkin bir kriz yönetimi uyguluyoruz. Genel giderlerimizde bilinçli tüketimi ve kullanımı teşvik etmek amacıyla şirket içi bilinçlendirme toplantıları düzenleyerek, şirket kaynaklarının kullanımında ‘şirket benim’ bilincini oturttuk. İnsan kaynağımızı daha etkin ve verimli kullanabilmek adına daha etkin iş planlaması ve süreçlerin yeniden gözden geçirilmesi üzerinde çalıştık.

Önder Türkkanı/Arkas Holding Başkanı

“Hareket Kabiliyetimizi Yükselttik”

Rejime Girmeyeceğiz
Taşımacılık sektöründe daralma söz konusu. 2009, dış kaynağın iyice daralacağı bir yıl olacak. Dolayısıyla bu tür dönemlerde, şirketlerin imkanlarını sonuna kadar kullanması gerekir. Arkas Holding bünyesinde toplam 120 milyon TL’lik sermaye artırımı gerçekleştirdik. Sıkı bir rejime girmeden bu yılı sağlıklı bir şekilde geçireceğimizi düşünüyorum. Dünyada zor bir yıl. Tedbirli olmakta fayda var.

Tasarrufa Odaklandık
2008’de Arkas Holding şirketlerinin oluşturdukları fon miktarı, geçen yıla göre yüzde 8 arttı. Deniz ticaret filomuz 25 gemiye ulaştı, karayolu, havayolu, demiryolu ve depo yatırımlarıyla toplam aktif büyüklüğümüz 1,5 milyar doları aştı. 2009 yılı için de bu seviyeyi muhafaza etmek istiyoruz. Bu büyümeyi, ticareti büyüterek yapamayacağımız için tasarruf ve ana faaliyet alanlarımıza odaklanarak yaratmaya çalışacağız.

Ana İşimize Yoğunlaşıyoruz
Kriz dönemlerinde geliri artırmak pek mümkün olamayacağından, maliyetleri düşürerek verimliliği yükseltmek durumundasınız. Arkas olarak, kriz öncesinde organizasyonumuzu daha sade, daha esnek bir yapıya dönüştürerek hareket kabiliyetimizi yükselttik. Tüm dikkat ve kaynaklarımızı ana işimize yoğunlaştırdık. Başlamış olanların dışındaki yatırımlarımızı kriz sonrasına erteledik.

Cenk Arslan/Horoz Holding Strateji Geliştirme Ve BT Grup Başkanı

“Daha Az Etkilenen Pazarlara Yöneliyoruz”

Maliyet Baskısı Artıyor
Düşen iş hacimleriyle birlikte lojistik servis sağlayıcıların üzerindeki maliyet baskısı da ciddi oranda artıyor. Otomotiv, beyaz eşya, inşaat, tekstil gibi sektörlerde hissedilir bir daralma gözlemliyoruz. ÖTV indiriminin geçici bir rahatlama sağladığına inanıyoruz. Ancak asıl yılın ikinci yarısında, bu sektörlerin performansını görmek, daha gerçekçi bir durum sunacaktır.

Daralma Etkisini Yaşıyoruz
Böyle bir kriz ortamında, her şirket, kendi portföyünde bulunan müşteriler veya sektörler bazında küçülmeden etkileniyor. Horoz Lojistik olarak otomotive diğer sektörlere oranla daha sınırlı hizmet veriyoruz. Buna karşın beyaz eşya sektöründe daha yoğun çalışmalarımız var. Tabii ki daralma etkisini biz de müşterilerimiz paralelinde yaşıyoruz.

Hedefte Farklı Pazarlar Var
2008 yılı ciromuz 370 milyon TL civarında gerçekleşmişti. 2009 yılını 335 milyon TL’lik ciroyla kapatmayı hedefliyoruz. Böyle bir global kriz ortamında doğal olarak krizden daha az etkilenen pazar segmentlerine doğru yönelimlerimiz oldu ve olmaya da devam ediyor. Uluslararası pazarlarda proje ağırlıklı faaliyetlerimize önem veriyoruz. Günlük iş akışı ve operasyonlarımızda gereksiz ve katma değer sağlamayan işlerimizi yalınlaştırıyoruz.