Tekstil'de Neler Oluyor

Cafer Sadık Abalıoğlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ali Abalıoğlu, yaklaşık 40 yıldır tekstil sektörünün içinde. Abalıoğlu tekstilde yaşanan sorunlar nedeniyle standart üretimlerini yurtdışına taşıma stratejisi izlediklerini, Türkiye’de ise teknik tekstilde yoğunlaşmak istediklerini söylüyor. Sektörde kalabalık bir grubun başka sektörlere geçmek, emeği ucuz ülkelere taşınmak gibi arayışlar içinde olduğuna dikkat çekiyor. Ali Abalıoğlu, “Standart mal üretimi belli bir vadede emeği ucuz ülkelere kayacak. Bu doğal bir süreç. Markalaşmak, mağaza açmak, araştırma geliştirme faaliyetlerini geliştirmek gibi çözümler çıkış olabilir. Ancak, bu çok büyük sayıda firmayı kapsamaz” diyor.

“TEKSTİL GEZİCİ MERKEZLİ BİR SEKTÖR”
Tekstilde, özellikle hazır giyimde yaşanan sorun işin tabiatında var. Çünkü, emek yoğun bir sektör. 1960-1970’li yıllarda tekstilin gezici merkezli bir sektör olduğunu duymuştum. Ben bu lafı çok benimsedim. Çünkü, o zamanki şartlarda İngiltere, Almanya, İsviçre’ye biz pamuk ihraç ederdik. O ülkeler tekstilin merkeziydi.

Hakikaten de bu işi onların elinden söke söke aldık. Bugünlere kadar getirdik. Bugünde aynı olay, aynı sebeple emeğin ucuz olduğu yerlere gidiyor. Bilgi dünyasında hız çok önemli. Dolayısıyla bizim aldığımız hızdan daha hızlı bir şekilde emeğin yoğun olduğu Hindistan, Pakistan, Uzakdoğu’ya taşınması gibi doğal bir süreç var ortada. Oraya gidecek.

3 NEDEN SORUNLARI DOĞURDU
Ancak, bir de Türkiye’nin yanlışları var. Bu iş zaten normalinde de böyle olacaktı. Ancak, bir de Türkiye’de özellikle ihracatçı hak etmediği engellerle de karşılaşıyor. İstihdam üzerindeki vergi yükü, enerji fiyatlarındaki haksız uygulamalar, hepsinden de daha önemlisi değerli YTL bu engelleri oluşturuyor.

Bu üç neden, doğal süreci gereğinden fazla hızlandırdı. Enerjideki kayıp kaçak oranının suçlusu ihracatçı değil ya da Türkiye kayıt dışı cennetiyse bunun suçlusu sanayici değil. Bunların bedelini ihracatçıdan alınacak denilirse ihracatçı belli bir zaman sonra bu işi bırakmak zorunda kalacak.

“DAHA PROAKTİF DAVRANABİLİRDİK”
Sektöre yönelik eleştiriler de var. Tabii daha proaktif davranabilirdik. Kotaların kalkacağı 1996-1997’lerde biliniyordu. Bambaşka şeyler olabilirdi. Bugün dahi bile sorunlar bütün yetkililer tarafından masaya yatırılıp en akılcı tedbir nedir diye sektöre yönelik çözüm üretilmemiştir. Türkiye ekonomisinin yatırımıyla, istihdamıyla, ihracatıyla, üretimiyle yaklaşık yüzde 30’lar seviyesinde işgal eden bu sektör, nasıl bu kadar başı boş bırakılabilir? Ben anlamıyorum. Çok yakın geçmişte bile kıt olan kaynaklarımız standart mal üretimine yönelik yatırımlara aktarıldı. Dolayısıyla biz sanayicilerin de hatası var. Üstelik hala standart mallara yatırım yapılıyor.

“İPLİK UZUN VADEDE DAHA ŞANSLI OLABİLİR”
Emek yoğun olduğu için hazır giyimin şansının daha zayıf olduğunu görüyorum. Ama belki marjlar dolayısıyla hazmediyor. Hala talep var diye yanlış değerlendirmeler duyuyorum. Evet, talep var. Çünkü, dünyada 7 milyar insan yaşıyor. 7 milyar nüfus önce doyurulacak, sonra giydirilecek. Biz bu işi çok iyi ve kaliteli yapıyoruz. Sanayiciliği öğrendik. Müşterinin taleplerine çok iyi cevap veriyoruz. Ancak, bir kusurumuz var, o da fiyat. Yurtdışındaki talep diyor ki, benim elimde böyle bir fiyat alternatifim var. Karşı tarafı da deneyerek Türkiye’nin siparişlerini azaltıyor. Ama hala devam ediyoruz. Çünkü, dünyadaki talep büyüyor. Dolayısıyla, bu koşullarda tekstil, hazır giyime göre daha avantajlı diye düşünüyorum. Çünkü, hazır giyime baktığımız zaman daha emek yoğun olduğunu görüyoruz. Bu sıkıntıların hepsi ipliği de bütün tekstil sektörünü de kapsıyor. Ancak, emek yoğun olma anlamında değerlendirirsek iplik uzun vadede daha şanslı olabilir.

“BÜYÜK GRUPLAR ARAYIŞ İÇİNDE”
Biz durumumuzdan memnunuz. Tabi kârımız çok düştü. Güçlü öz kaynakla çalışmamızın önemli bir etkisi var. Fakat, biz olayı çok uzun vadeli görmediğimiz için, bugün standart üretimimizi emek bakımından daha cazip olan ülkelere kaydırmak gibi bir strateji izliyoruz. Türkiye’de ise daha katma değerli olan teknik tekstil kulvarına girmek istiyoruz.

Sektörde çok kalabalık bir grubun arayışı söz konusu. Sektör mü değiştirelim, yoksa iyi bildiğimiz işi avantajlı ülkelerde mi yapalım diye bir arayış içindeler. Fakat tabii ki bu gelişmeler çok arzu edilen hızda olmuyor. Çünkü, o ülkeler Türkiye’nin 30-40 yıl öncesini hatırlatıyor. Mesela biz Mısır ve Özbekistan için uğraşıyoruz. O ülkelerde arzu edilen hızda gelişmiyor maalesef. Ama böyle bir arayış var. Bu Türkiye’deki üretimin kayması demek.

BAŞARILI OLANLAR NEYİ FARKLI YAPIYOR?
Kendisini kurtaracak, mağazacılıkta, markalaşmada, Ar-Ge, teknik tekstil gibi konularda başarılı olacak firmalar mutlaka olacaktır. Ancak, bugünkü ağırlık kalmayacak diye endişe ediyorum. Başarılı olmada ürün ve müşteri çeşitlenmesi mutlaka etkili oluyor. Kalite çok önemli bir faktör. Dolayısıyla rakip ürünlere karşı biraz daha şanslarını devam ettiriyorlar. Ama maliyetin içersinde hammadde, enerji, işçilik ve paranın maliyeti unsurlarında Türkiye rakipleriyle bence baş edemiyor. Mesela ABD, pamuk üreticilerini çeşitli kredilerle sübvanse ediyor. Bunun dışındaki Özbekistan, Hindistan, Mısır, Pakistan gibi üreticiler Türk çiftçisinden daha düşük maliyetle pamuk üretebilecek konumda. Paranın maliyetine baktığımızda diğer hiçbir ülkede Türkiye’deki gibi reel faizler yüksek değil. Maliyetlerin hiçbirinde Türkiye avantajlı değil. Ancak, Türkiye’deki sanayiciler kalite ve verimlilikte çok yol kat etti. Kalite, verimlilik, coğrafi konum ve tasarım bakımından rakiplerimize göre daha iyi konumdayız.

“EN ÖNEMLİ SORUN DEĞERLİ YTL’DİR”

SICAK PARA HAKSIZ BİR OYUNCU Bana göre değerli YTL tekstilin önündeki en önemli sorunlardan biridir. Ekonominin normal işleyişi içinde ithalat, ihracat ve turizm gelirleri var. Cari açık dediğimizde kendi içersinde YTL değerini bulmalı. Bu değere normal işlevin dışında yanlış ve haksız giren bir oyuncu var. Bu da sıcak paradır. Dünyadaki kâr iştahı çok yüksek olan yabancı sermaye dünyanın neresinde en yüksek kârı bulabilirim diye baktığı zaman en yüksek reel faizi Türkiye’de buluyor. Yani, sıcak para hızlı bir şekilde gelmeye devam ediyor. Gelen sıcak parayı normal ithalat ihracat dengesi içinde değerlendirdiğimiz zaman YTL kıymetli oluyor.

ÇİN PARASININ DEĞERİNİ DÜŞÜK TUTUYOR En büyük rakibimiz Çin, kotaların kalkmasıyla elde ettiği avantajı kaybetmek pahasına düşük Yuan’la mücadele etmeye devam ediyor. Bütün dünyanın tehditlerine rağmen Yuan’ı hak ettiği yere yükseltmiyor. Çin’e 60-100 milyar dolar arasında doğrudan yabancı sermaye giriyor, trilyon dolarlık rezervlerden, dış ticaret fazlasından bahsediliyor. Ancak, Çin hala parasının değerini düşük tutuyor. Tekstildeki en büyük rakibimiz en büyük koz olarak kendi parasını düşük tuttuğu zaman biz paramızın değerini yüksek tutmak övüncüyle hızla ekonomimizi hantallaştırıyor, batağa götürüyoruz gibi bir endişe taşıyorum.

“AB SÜRECİ EMEK YOĞUN SEKTÖRLERİN ŞANSINI AZALTIYOR”

*Son dönemde yenilikçilikten bahsediliyor, akıllı ürünler konuşuluyor. Sektörün büyükleri öz sermaye, bilgi anlamında bu dönüşümü sağlayacak birikime sahip mi?
Akıllı ürünleri biz teknik tekstil olarak adlandırıyoruz. Bunu sektöre genellemek mümkün değil. Sermayesi ve teknolojik bilgisiyle hızlı davranıp öncü oldukları takdirde başarılı olacaklardır. Ancak, teknik tekstil kalabalık bir sayıya tahammül etmeyecektir.

*Bütün bu söyledikleriniz sektörün konsolide olacağını ve firma sayısının oldukça azalacağını gösteriyor?
Evet, sektör konsolide olacak. Bu unsurları yerine getirenler ayakta kalacak. Ancak, sektöre ilişkin çok iyimser görüşlerim yok. Özellikle AB süreci ile birlikte ekonomi gerçekten iyi gidiyor. Ancak bu, tekstil sektörünün aleyhine işliyor. AB’ye girmek demek halkın refah seviyesinin yükselmesi anlamına geliyor. Bu da emek yoğun sektörlerdeki şansımızın daha da azalması anlamına geliyor bana göre.

Ebru Fırat
[email protected]