Broadband Devrimi Yolda

Par Edin / McKinsey Stockholm Ofisi Kıdemli Yöneticisi

Par Edin, McKinsey Stockholm ofisinde kıdemli yönetici olarak  çalışıyor…Uzmanlık alanı telekomünikasyon ve “Broadband-geniş bant” teknolojisi. Edin, önümüzdeki beş sene içersinde tüm sanal kullanıcıların üçte birinin “geniş bant” teknolojisi kullanacağını söylüyor. Par Edin, “Geniş bant teknolojisinin PC’deki etkileri evrimci, TV’deki etkileri ise devrimci olacak” diyor.

Hızlı ve kesintisiz internet bağlantısı artık tatlı bir hayal olmaktan çıkıyor. “broadband- genişband” teknolojisi kablo ve dijital hatlar ile evlere girmeye, kullanıcıları artmaya başladı. 2004 yılında Amerika’da her 4 evden 1’i genişbant teknolojisi ile internete bağlanacak. Sürekli ve yüksek hızda internet bağlantısını mümkün kılan bu teknoloji sayesinde, interaktif eğlence, telekonferans ve uzaktan eğitim uygulamaları çağ atlayacak. Filmleri, klipleri internetten indirmek, okula bağlanıp dersleri online izlerken, bir taraftan bilgisayarda not almak ve ders notlarını yüklemek problem olmaktan çıkacak.

“Broadband teknolojisi” son yıllarda iş dünyası tarafından en fazla tartışılan konuların başında geliyor... Kavram değişik uzmanlar tarafından, değişik şekillerde tanımlanıyor. Ancak, genel olarak dijital haldeki enformasyonun en azından megabyte/saniye seviyelerinde iletilmesine olanak tanıyan teknoloji olarak tanımlanabilir.

Bugün hala birçok uzman dijital interaktif TV’yi geniş band uygulaması olarak görmüyor. Bu sayede işadamları birçok farklı platformdan telekonferans uygulamaları gerçekleştirebilecek, tüketiciler mağazaya gitmeye dahi ihtiyaç duymadan internet üzerinden alacağı ortamı tüm detaylarıyla kontrol edip satın alabilecek, gençler internet üzerinden kolaylıkla oyun oynayabilecek. Konuyla ilgi olarak yoğun şekilde çalışanların başında elbette danışmanlık firmaları geliyor.

McKinsey Stockholm ofisi kıdemli yöneticilerinden Par Edin’in uzmanlık alanı geniş bant uygulamaları. Edin, broadband teknolojisi, iş ve gündelik hayata etkileri ve bu teknolojinin getirecekleri ile ilgili olarak sorularımızı yanıtladı:

Broadband teknolojisinin günlük hayata etkileri neler olacak?

Ben temel olarak iki alanda değişiklik yaratacağına inanıyorum. Birincisi PC dünyasında, ikincisi ise televizyon eğlenceleri, interaktif servisler gibi, değişik hizmetler alabileceğimiz dijital interaktif  TV alanında yaşanacak.

Eğer PC’de yaşanacak olan gelişmeleri ele alırsak, birçok online kullanıcı dial-up narrowband internet bağlantısından, sürekli bağlantıda kalmanızı sağlayacak “broadband – genişbant” internet bağlantısına geçecek.

Broadband teknolojisi iş hayatını etkileyecek ne tür yenilikler getirecek?

Bu teknoloji müşterilere öncelikle yeni bir tüketim tecrübesi sunuyor. Tüketiciler internet üzerinden daha çok video ve grafik içeren siteleri ziyaret edip müzik,video gibi, birçok ürünü çok daha kısa zamanda indirebilecekler. Yakın dönem için geniş bandın sağlayacağı “sürekli bağlantı” imkanı bant genişliğinden daha önemli.

Broadband’in, narrowband’a göre “sürekli bağlantı” nedeniyle sahip olacağı avantaj hak ettiği değeri görmüyor. Genişbant teknolojisinin bu özelliği pek dikkate alınmıyor. Oysa, “sürekli bağlantı” kavramı tüketicilerin e-ticaret’e yaklaşımlarını değiştirebilecek güce sahip olması açısından büyük önem taşıyor. Müşteri sürekli bağlantıya sahip olduğunda anlık alışveriş isteklerini yerine getirebilir.

Örneğin tüketici, internete bağlanmanın çok uzun zaman alması nedeniyle başka zaman yapmayacağı birçok işlemi bu durumda yapacaktır. İnsanların internetteki alışverişlerini neden tamamlamadıklarıyla ilgili yapılmış istatistikler bu iddianın doğruluğunu gösteriyor. Buna göre alışveriş sitelerine girip de alışveriş yapmayanların birçoğu ya sitenin çok yavaş olması nedeniyle sıkılıp siteden çıktıklarını veya istedikleri servisleri bulamadıklarını söylüyor. Eğer ürününüzün görüntüleri çekici değilse malınızı satamazsınız, çünkü tüketici malın gerçekten istediği gibi olup olmadığını anlayamaz.

E-ticaretle ilgili bu ve benzeri birçok sorun geniş bant ile çözülüyor. Geniş bant servisine sahip olduğunuzda almak istediğiniz ürünlerin videolarını, grafiklerini görebileceksiniz. Bugün uzaktan bir şey alırken bir yetkiliyle konuşmak isterseniz bir numara çevirmeniz veya sizi aramaları için numaranızı bırakmanız gerekiyor. Eğer gelecekte geniş bandınız olursa ve servis sağlayıcınız bu hizmeti sunarsa, bilgisayarınızın faresini tıklayarak karşınızda yetkili kişiye bağlanıp onu ekranda görerek konuşabileceksiniz. Böylece siz de arzu ettiğiniz soruları sorabileceksiniz.
Sistem temelde tek yönlü video çağrı merkezi gibi çalışacak. Bu gibi değişik uygulamalarla, bugün mevcut olan ve talep edilen birçok hizmet müşteriler için daha cazip, daha kolay ve bazı durumlar için, daha ucuz olarak verilecek.

Broadband müşteri davranışlarında ne tür değişikliklere neden olacak?

Tüketici davranışları üzerinde ilginç etkileri var. Bugün için broadband kullanıcılarının sayısı oldukça düşük. Dünya çapında toplam kullanıcı sayısı, bu yılın nisan ayı verilere göre 4 milyondan az. Ancak, bu rakam oldukça hızlı büyüyor. Biz önümüzdeki 3-5 yıl içersinde Avrupa ve ABD’de 40’ar milyon broadband kullanıcısının olacağını tahmin ediyoruz. Bu nedenle çok gelecek vadeden bir pazar. Yapılan çalışmalara göre insanlar broadband kullanmaya başladıktan sonra çok iyi bir tüketici haline geliyor.

Bir süredir ABD’deki analistler broadband kullanan tüketicilerin internette ne yaptıklarını takip ediyor. Buna göre bu insanlar internette çok daha aktifler. Ve yeni ürünleri ilk satın alanlar bu gruptan... Bu kitleye mensup insanlar muhtemelen eskiden de cazip müşterilerdi ancak broadband kullanmaya başladıktan sonra çok daha cazip hale geldiler. Çünkü bu teknoloji sayesinde çok daha fazla internete bağlanıyor, internette çok daha fazla para harcıyorlar. Ve bu insanlar internette yaptıkları işlemlerden son derece memnunlar.

Bugüne kadar yapılan araştırmalar gösteriyor ki: İnsanların büyük çoğunluğu broadband ile birlikte çok daha cazip müşteri haline gelecek. Bu durum internet servis sağlayıcılar ve e-ticaret hizmeti veren şirketler için birçok fırsat yaratıyor. E-ticaret açısından baktığımızda ise tüketicilerin anlık isteklerini yerine getirebileceğini görmek oldukça ilginç olacak. Müşteriler sürekli bağlı olmaları nedeniyle bir şey satın almak veya bir şeyi kontrol etmek istediklerinde bunu kolayca gerçekleştirebilecek. Bu nedenle de bu tarz işlemleri çok daha sık yapacaklar.

Bunlar broadband’in PC tarafında göreceğimiz etkileri. TV tarafında neler olacak?

TV tarafındaki etkileri ise dünyanın bazı bölgeleri için çok daha devrimci olacak. Genel olarak broadband’in PC’deki etkilerinin evrimsel, TV’deki etkilerinin ise devrimci olacağını söyleyebiliriz. Ancak, bu dünyanın tüm ülkeleri için geçerli değil.

Kişisel olarak, özellikle Avrupa’daki İngiltere gibi bazı ülkelerde TV’nin geçmişe göre çok daha önemli bir konuma sahip olacağına inanıyorum. Avrupa ve Amerika karşılaştırıldığında farklı etkenlerin söz konusu olduğunu düşünüyorum.

Örneğin, ortalama olarak Avrupa’da, ABD’ye göre çok daha az sayıda PC’ye ve internet bağlantısına sahibiz. Ancak teknik olarak bizim TV’lerimiz daha iyi ve daha iyi performans gösteriyor. Birçok Avrupa ülkesinde TV’deki teletext yaygın olarak kullanılıyor. Sabahları sadece 10 dakikam var ve bu yüzden gazete okuyamıyorum.

Fakat, TV’deki teletext aracılığıyla ülkemdeki en önemli haberleri öğrenebiliyorum. Bu servis belki tek başına çok önemli değil, ancak kullanıcıların TV ile etkileşime girerek bilgiye, haberlere ulaşmaya alışmaları ABD ve Avrupa arasında çok önemli bir fark.

Tüketiciler sadece internet servislerinden faydalanmak için PC almayabilirler. Ancak, TV alırken muhtemelen farklı fonksiyonlara sahip TV alacaklar. Çünkü bir TV sahibi olmuşken daha iyisine sahip olmak isteyecekler. Tüketiciler muhtemelen bu TV’leri ilk aldıklarında bu hizmetlerden çok fazla faydalanmayacaklar. Ama zamanla çok daha fazla kullanacaklar ve zaman içinde interaktif TV tüketicisi haline gelecekler

Broadband internet servisi ile dijital TV servisi arasında bir rekabet yaşanacak mı?

Bu iki hizmet bazı noktalarda yarışırken bazı noktalarda da birbirlerini tamamlıyor. Biraz komplike bir oyun. Bugün bir TV kullanıcısı internet bağlantısına sahip değil ve interaktif servislerle ilgileniyorsa, iki seçeneği var. Birincisi bir PC satın almak ve broadband bağlantısına sahip olmak. Diğeriyse interaktif TV çözümü sunan kutulara sahip olarak TV’sini upgrade etmek.

Değişik dosyalar üzerinde çalışmak, yoğun bir şekilde sörf yapmak istediğinizde genel olarak  PC’nin tercih edileceğine inanıyoruz. Bu tarz faaliyetler için sadece değil ama ana olarak PC kullanılacak.

Diğer taraftan başka uygulamalar için ise TV tercih edilecek. Değişik yapımlar, Hollywood filmleri gibi şeyler TV’den izlenecek. Klip, film gibi uygulamaları PC’den de seyredebilirsiniz. Ancak, insanlar bunları rahat bir şekilde, odalarında izlemeyi tercih edecekler. Bunda tüketici alışkanlıkları önemli rol oynayacak. Ve alışveriş, oyun, bilgi arama gibi gittikçe birleşen birçok servisler var ve insanlar bu servisler için iki platformu da kullanabilirler. Bu tüketicinin nerede olduğuna ve ara yüzün ne kadar cazip olduğuna göre değişebilir.

Teknik olarak benzer servisleri almak için ikisini de kullanabilirsiniz. İki platform arasında sizin kastettiğiniz gibi bir yarış olmayacak, birçok servis birbirlerini tamamlayacak. Bu tüketicinin platformları nasıl kullandığına göre değişir. Duruma göre yarış veya tamamlama yaşanabilir. 

Firmalar bu durumdan yararlanmak için nasıl bir strateji izlemeliler?

Örneğin biraz önce bahsettiğim durum iki platform üzerinden de hizmet veren servis sağlayıcılar için birçok olanak yaratacak. Buna göre örneğin elektronik postanız varsa ve buna TV ve PC’niz uygunsa, ikisi üzerinden de elektronik postalarınıza ulaşabileceksiniz. Hatta muhtemelen mobil platformunuz üzerinden erişebileceksiniz. Bu nedenle bu tarz hizmetler sunan servis sağlayıcılar niş segmentlerde çok avantajlı bir konuma sahip olacaklar.

Eğer bu iki platformdan sadece birine sahipseniz ve sofistike bir kullanıcı değilseniz, servislere TV veya PC üzerinden ulaşmayı düşünebilirsiniz.

İş hayatımızda ne tür değişikliklere neden olacak?

PC ve TV tartışmasına iş dünyası açısından baktığımızda, TV’lerin özellikle normal tüketicilerin tercihi olduğunu göreceğiz. Özellikle B2C tarzı uygulamalar açısından oldukça uygun bir sunum sağlıyor. Broadband’in getireceği iş ortamı açısından PC’ye baktığımızda hem B2C hem de B2B tarzı uygulamalara elverişli olduğunu görüyoruz. Bu alanda PC daha önemli olacak. Sanal ortamda yapılacak işlerin en büyüğü online dağıtım ve eğlence. Elektronik dağıtım pazarlama ve satış merkezli bir iş.

Bu iki temel kategori broadband ile birlikte daha iyi performans gibi faktörlerin etkisiyle daha başarılı şekilde gerçekleşecek. Bu işler video almayı ve göndermeyi gerektirecek. Sanal dağıtım için konuşacak olursak interneti bir çeşit dijital dağıtım gibi ele alabiliriz. Çünkü, temelde tüketicilere veri dağıtıyorsunuz ve bu bir dağıtım çeşidi. Örneğin bir yazılım kiralayıp bilgisayarınıza indirerek kullanabilirsiniz. Buna göre temelde tüm yazılımların saklandığı merkezi bir sunucuya bağlanıyorsunuz.
Kiraladığınız süreye göre veya kullandığınız yazılım başına bir ücret ödüyorsunuz.
Böylece bunu outsource etmiş oluyorsunuz. Bu servis bugün de mümkün ancak geniş bant ile birlikte küçük şirketler için daha kolay, daha ucuz ve daha cazip hale gelecek. Şu an şirketler için bu tarz işleri “outsource etmek- dış kaynakları kullanarak yaptırtmak”  ekonomik ve cazip değil.

İnsanlar hangi tarihlerden itibaren yoğun olarak broadband teknolojilerini kullanmaya başlayacak?

Tüm kullanıcıların broadband’a geçişi uzun zaman alacak. Biz önümüzdeki 3-5 sene içersinde tüm online kullanıcıların üçte birinin broadband kullanıcısı haline geleceğine inanıyoruz.  

Broadband teknolojisi şirketler için ne tür yeni fırsatlar getirecek?

Şirketler için pazarlamada getireceği fırsatlardan bahsedilebilir. Broadband temelde şirketlerin ürünlerini daha iyi sunabilmelerine ve internet üzerinden satış yapabilmelerine olanak tanıyor. Çünkü broadband’ta ürünüzü daha iyi resimlerle sunabilir ve bunun için video kullanabilirsiniz. Şirketler satış verimliliklerini artırmak için video veya konferans uygulamaları gerçekleştirebilir. Artık şirketlerin satış için çok fazla kişiyi görevlendirmeleri gerekmeyecek ve bu nedenle fiyatlarında daha avantajlı hale gelecekler.

Şirketler broadband  ile gelecek servislerden işlerine yarayacak olanları belirlemeli ve bunlara uygun iş modellerini bulmalılar. Çünkü, bir uygulama teknik olarak mümkün olması yanında, şirketin ürünlerine, müşterilerine ve satışlarına da uygun olmalı.

Şirketler broadband teknolojisinden daha fazla yararlanmak için sundukları mevcut internet ve e-ticaret uygulamalarını genişletmeli. Şirketler teknolojinin ekonomisini anlamalı, yeni uygulamalara yönelmeli ve müşterilerin gerçekten bunları sevip sevmediklerine bakmalı. Çünkü, teknik olarak mümkün olan şeyleri müşterilerin yapmayı isteyip istemeyecekleri büyük bir bilinmez.

Şu an fırsatların bulunduğu birkaç alan var. Bunlardan biri broadband’a özgü içerik geliştirmek. Bu içerik broadband kullanıcıları için cazip olmalı. Diğer bir alan ise broadband ile gelecek servislerin farklı ortamlarda ve farklı şekillerde çalışmasına olanak tanıyan teknolojiler geliştirmek. Bu anlamda broadband teknolojisine uygun yazılım ve donanımlar geliştirmek bu teknolojinin cazibesini artıracaktır. Buna örnek olarak mobil cihazlar, PC, TV gibi farklı platformlar üzerinden broadband servislerini kullanmamıza olanak tanıyan teknolojiler verilebilir. Bu teknolojiden her iş segmentinde yararlanabilirsiniz.

“EN ÇOK EĞLENCE SEKTÖRÜ ETKİLENECEK”

Birçok uzman broadband uygulamasının en ciddi şekilde etkilerinin görüleceği alanların başında eğlence sektörünün geldiğini söylüyor. Bu sektör için öngörüleriniz nelerdir?

Broadband sayesinde gelecekte daha fazla gelişecek alanların başında dijital eğlence uygulamaları geliyor. Gelecekte her şeyin pazarlanması video ile yapılacak. Video uygulamaları açısından broadband ve narrowband arasında büyük farklılıklar var. Çünkü, broadband sayesinde bu uygulamalar sanal ortamda dağıtılıp bilgisayarlara indirilerek izlenebilecek. Broadband’in eğlence endüstrisi üzerinde köklü bir etkisi olmasa dahi dijital eğlence sektörünün çok fazla etkileneceği kesin.

Napster yapısındaki uygulamaların dijital eğlence sektöründe çok büyük etkileri olacak. Napster nasıl bugün müzik dünyasını etkilediyse gelecekte de farklı alanlarda benzer etkiyi video da dahil olmak üzere çok farklı yapıdaki dosyalar üzerinde gerçekleştirebilen uygulamalar yapacak. Eğlence endüstrisi için bu uygulamalara nasıl yaklaşacağına karar vermek zor bir durum. Sektör buradan para kazanabilir mi yoksa bu uygulamalardan korunmalı mı? Bugün bu tarz uygulamalar mevcut. Ancak broadband ile uygulandıklarında çok daha güçlü, kullanımı çok daha kolay ve farklı dosyalarda uygulanabilmeleri nedeniyle çok daha cazip olacak.

“ISP’LER İÇİN ZOR BİR DÖNEM GELİYOR”

İnternette ISP gibi temel iş kolları broadband ortamında nasıl bir strateji izlemeli?

Elbette tüm kullanıcılar broadband kullanıcısı olmayacak ama en cazip müşteri grubu bu dilimde yer alacak. Böylelikle cazip müşterilerin büyük bir kısmı broadband bağlantısı kullanacak. Bu durum ISP ve portal’lar için karar vermesi zor bir durum yaratacak. Çünkü, her iki grubun da ihtiyaçlarına cevap vermeliler. Bugün narrowband kullanıcılarına hizmet veriliyor.

Gelecekte broadband kullanıcılarının sayısı çok fazla olacak ve sadece dar bant kullanıcılarından daha hızlı bağlantıya sahip kullanıcılar şeklinde tanımlanmayı kabul etmeyecekler. Örneğin portallar, broadband kullanıcılara nasıl sahip olacaklarına ve onları nasıl ellerinde tutacaklarına karar vermeli. Şirketlerin yapabilecekleri çok fazla şey var ve müşterilerine birçok cazip hizmet sunabilir. Zaman içinde broadband kullanıcıları çok daha fazla şey talep etmesiyle birlikte broadband ve narrowband hizmetler arasında çok daha fazla fragmantasyon görülecek.

Bu durum bugünkü ISP’ler için oldukça komplike bir durum. Bugün internetteki en büyük işlerin başında ISP geliyor. Bu şirketler için broadband hem çok büyük fırsatlar hem de çok büyük belirsizlikler getiriyor.

TÜRKİYE’DE NASIL GELİŞECEK?

Şu an internet servislerinde gelişmiş ülkelere göre daha geri durumda olan Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerin broadband servisleri açısından durumu gelişmiş ülkelere göre nasıl olacak?

Ben broadband’ta yaşanacak gelişmenin, internette yaşanan evrime benzeyeceğine inanıyorum. Eğer bazı ülkelerde internet penetrasyonunun artması biraz vakit alıyorsa bu broadband için de benzer şekilde olacak. Aynı model ve yapıların izleneceğine inanıyorum.

Bugün PC ve internet kullanımı yüksek olan ülkeler broadband’e daha hızlı geçecekler. Diğerleri de zamanla bunları takip edecek ancak bu ülkelerde daha fazla zaman alacak. Tüm bu nedenlerle Türkiye’nin internet penetrasyonu gibi değerlerde diğer ülkelerle arasında ne kadar fark varsa broadband’de de fark o kadar olacak.

BROADBAND TÜRKİYE’YE NE GETİRECEK?

Servet Kavasoğlu/DBR Üretim Müdürü

Broadband, Türkiye’de yeni bir konu. Bu nedenle sınırlı sayıda uzman, broadband konusunda çalışan yönetici var. Bunlardan birisi de DBR Üretim Direktörü Servet Kavasoğlu... Türkiye Ericsson’da çalışırken eğitim amacıyla İsveç’e giden Kavasoğlu, burada broadband uygulamalarıyla tanışır. İsveç’de fiber optik enformasyon ve kablolu TV networkleri konusunda eğitimini tamamlar. Aynı zamanda “The Society of  Cable-TV Engineers” (Kablo-TV Mühendisleri Topluluğu) üyesi olan Kavasoğlu Türkiye’de (Fiber / Coax) kablo-TV ve Fiber Optik şebekelerde ayrıca İran’da 738 km’lik bir fiber optik şebekede görev alan Kavasoğlu broadband uygulamalarıyla ilgili olarak Capital’in sorularını yanıtladı:

Broadband teknolojisi ile ilgili gerçekleştirilen bir uygulamayı anlatır mısınız?

Bildiğiniz gibi broadband minimum 2 Mbit/sec hızı veya kapasiteyi destekler. Birçok broadband uygulaması olmasına karşın şu aralar dikkatimi en çok İsveçli B2 bredband şirketinin geliştirdiği “Genuine Broadband” (Akıllı broadband) şebekesi çekmektedir. Sistem basitçe fiber optik tabanlı olup; aboneler bina girişlerine konulan anahtarlanabilir ethernet kartları ile şebekeye bağlanıyorlar. Diğer bir deyimle binalarda kurulan local area networkler, fiber residental, fiber city ve fiber inter city şebekeleri kullanarak birbirine ve ana şebekeye bağlanırlar. 10 Mbit/sec 2 yönlü transmisyon sağlamaktadır. Geniş bantwidth, yüksek hızda veya kapasitede internet ulaşım hizmeti vermesini sağlamaktadır. 100 Mbit/sec veya 1000 Mbit/sec kapasitelere kolaylıkla up-grade edebiliyor.

Kanımca tek dezavantajı şehir içi ve şehirler arası fiber optik şebekelerin fakir olduğu ülkelerde başlangıç yatırımlarının yüksek olmasıdır. Bu arada gelişen kablosuz broadband networkleri atlamamak gerekir. Ericsson’ın Beewip metodu en iyi örnektir.  İnternet ulaşımında yeni metod olup hem broadband data hem de IP üzerinde ses iletişimini desteklemekte.

Broadband teknolojisi gündelik hayatımıza ne getiriyor?

En önemli özelliği tek bir kablo üzerinde film, müzik, telefon ve internet
servislerinin olması ki pazarlama sloganları “The world is in one cable” dır. Bunların yanında isteğe bağlı video, isteğe bağlı program servisleri alınabilir. Çift yönlü olması interaktiviteyi getirir. Bu da eğlenceli bilgi dolu dünyaya adım atmaktır. Alt yapısı sağlam broadband şebekelerin gelişmesi yüksek hızda büyük dosyaların transferlerini sağlayacağından çok yakın bir gelecekde bankaların internet şubeleri en fazla müşteriye sahip olacaktır.

Bunun yanında home-ofislerin gelişmesine büyük katkıda bulunacak; ofisler evlere taşınacak ve maliyetler düşürülecektir. Ticaret ve informasyon servislerinde küreselleşmeye doğru gidilmektedir. Bütün bu gelişmeleri yakalamak, yüksek kapasiteli broadband şebekelere sahip olmaktan geçer. İletişimde alt yapı her şeydir.