Duygu peşinde

Dikkatinizi çekmiştir. Son yıllarda tüm şirketlerin sadece insan kaynaklan katında değil en üst düzey yönetiminde en önemli konulardan biri duygusal zeka. Şirketler ve yöneticiler artık çalışanların yüksek zeka seviyesine değil yüksek duygusal zeka (emonional intelligence-EQ) seviyesine sahip olmasını bekliyor. İşe alımlarda duygusal zekayı ölçecek testler yapılıyor. Şirket içinde de çalışanları bu açıdan geliştirecek eğitimler devreye alınıyor. Dikkatlerin duygusal zekaya çevrilmesinin nedeni ise bu özelliğin şirketlere sağladığı saymakla bitmeyen avantajlar. Çalışanlarımızın özellikle de gelişme potansiyeli yüksek olanların, liderlik ve yöneticilik vasıflarını geliştirmek için çeşitli programlarımız var. Bunların temelini de zaten ‘duygusal zeka’ geliştiren teknikler oluşturuyor. Dolayısıyla özellikle kariyerlerinin ileri aşamalarında yönetici kademelerine aday olacağını düşündüğümüz çalışanlarımızın bu yöndeki becerilerini geliştirmek, insan kaynakları stratejilerimizin en önemli  uygulamalarından biridir."

Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Bu sözler, Eczacıbaşı Topluluğu CEO’su Erdal Karamercan’a ait... İş dünyasında duygusal zeka konusuna en çok önem veren iş liderlerinden biri olan Karamercan, özellikle yöneticilerin ve liderlerin gelişmiş bir duygusal zekaya sahip olmasının onları daha etkili, güçlü kılacağına inanıyor.

Sadece Eczacıbaşı değil, son dönemde duygusal zekaya daha fazla önem veren şirketler ile liderlerin sayısı hızla artıyor, Konu en üst yönetim tarafından da hassas şekilde değerlendiriliyor, bu alanda iyileşme için eğitim programları düzenleniyor. Örneğin Enerjisa, müdürler ve üst düzey yöneticiler için özel gelişim programları hazırlıyor, Şirket, bu programlarda, duygusal farkındalığın üzerinde durarak duygusal zeka gelişimine katkıda bulunmayı hedefliyor.~

Yeşim Tekstil’in CEO’su Şenol Şankaya da şirketinde benzer bir strateji uyguluyor, EQ’nun başarılı bir lider için olmazsa olmaz bir özellik olduğunu düşünen Yeşim Tekstil CEO’su Şenol Şankaya şunu ekliyor:

“EQ’nun liderlik vasfıma kattığı en büyük avantaj, geleceğe daima pozitif olumsuzluklardan ders alıp geçmişe takılmadan yoluma devam etmek. Ayrıca yine iletişim becerileri ve sosyal yetkinlik konusundaki duyarlılığım bana her zaman avantaj sağladı.”

Türkiye’de de şirketler artık sadece çalışan değil, yönetici alımlarında aday yöneticilerin EQ’larına da bakıyor. Capital’in yaptığı “EQ” anketine katılan CEO’ların yüzde 76’sı da bu yönde görüş belirtiyor. Şirketlere göre yönetim seviyesinde EQ oldukça önemli bir etkiye sahip. Hatta ankete katılanların yüzde 27,8’i CEO, yüzde 21,4’ü başkan yardımcısı, yüzde 21,4’ü direktör, yüzde 17,2’si de müdür düzeyinde işe alımlarda EQ’nun kritik öneme sahip olduğunu açıklıyor.

EQ'NUN ÖNEMİ NEREDE?
Duygusal zeka, kişinin kendi duygularının yanı sıra başkalarının duygularının farkında olmayı ifade ediyor. Bu duyguları düzenleyebilme ve bu zekayı uygun durumlarda kullanabilme becerisi de duygusal zeka olarak adlandırılıyor.

GE’nin efsanevi başkanı Jack Welch, bir liderin zekasında duygusal bileşenlerin olması gerektiğini savunuyor. Duygusal zekanın farkındalık, olgunluk ve kontrol sağladığını belirten Welch, “EQ zekaya göre daha az rastlanan bir unsur. Bu nedenle bence bir lideri lider yapan en önemli özelliklerin başında duygusal zeka geliyor” diyor.

“En Etkili İnsanların 7 Alışkanlığı” kitabının yazarı Dr. Stephen Covey de araştırmaların, EQ’nun, özellikle liderlikte IQ’dan daha önemli olduğunu gösterdiğini anlatıyor. Liderlik konusunda uzman ve araştırmacı Warren Bennis de EQ’nun liderlikte IQ’dan daha önemli olduğunun altını çiziyor ve ekliyor:

“IQ, başlangıçtaki rekabet için çok önemli. IQ’ya ihtiyacınız var ama bu sizi ‘star’ yapmaz. Bir lideri
ancak EQ star yapabilir.” Manpower Türkiye Genel Müdürü Reha Hatipoğlu da EQ’nun özellik açısından kitleleri peşinden sürükleyecek liderler için olmazsa olmaz olduğunu ifade ediyor.~

Arçelik İK Direktörü Buket Çelebiöven de “Çalışanlarını dinleyen, geliştiren, motive eden, olumlu iş birlikleri kurulmasını destekleyen liderler genelde yüksek EQ’ya sahip” diyor.

PERFORMANSA ETKİSİ BÜYÜK
Talent Smart’ın yaptığı EQ araştırmasına göre iş performansının yüzde 58’i EQ’ya bağlı. Aynı araştırma, işte en yüksek performası gösterenlerin yüzde 90’ının yüksek EQ’ya sahip olduğunu da ortaya koyuyor. Duygusal zekanın yüksek olması, performansın yanında çalışan ve yöneticinin ücretini de doğrudan etkiliyor. Talent Smart’ın araştırmasına göre, EQ’su yüksek kişiler, düşük EQ’lulara göre yılda 29 bin dolardan daha fazla kazanç elde ediyor.

Carnegie Institute of Technology’nin araştırmasına göre, başarının yüzde 85’i, “insan mühendisliği” denilen kişinin iletişim, pazarlık ve yönetebilme becerisiyle ilgili. Sadece yüzde 15’i de teknik bilgiden ileri geliyor.

Nobel Ödülü sahibi psikolog Daniel Kahneman da insanların tanıdıkları ve bildikleri kişilere daha fazla güvenip onlarla iş yapmak istediklerini ifade ediyor. Bu nedenle duygusal zekası yüksek kişilerin işte daha güvenilir ve başarılı olarak algılandıklarını belirtiyor.

CEO Club üyeleri arasında yapılan ankete katılan liderler de çalışan performansı üzerinde EQ’nun çok etkili olduğunu düşünüyor. Katılımcıların yüzde 84,9’u, EQ düzeyi yüksek çalışanların performansının diğerlerine kıyasla daha yüksek olduğunu ifade ediyor.

Abdi İbrahim İK Direktörü Hakan Önel, “Bu tip çalışanlar, iş sonuçlarına hızlıca ulaşabilmenin farklı alternatiflerini keşfedebiliyor, kendi limitlerini ve becerilerini, diğer bir deyişle kabiliyetlerini bilerek doğru ve ulaşılabilir hedefler peşinde koşabiliyorlar” diye konuşuyor.~

PEKİ NASIL ÖLÇÜLÜYOR?
Peki EQ nasıl ölçülüyor? Yapılan araştırmalar EQ’nun 40 milyar dolarlık eğitim geliştirme sektörünü oluşturduğunu ortaya koyuyor. Bu eğitim ve geliştirme programlarının ilk adımı farklı isimler taşıyan testlerle başlıyor. Bu testler arasında en popüler olanlar The Genos Duygusal Zeka Envanteri, Mayer Salovey Caruso Duygusal Zeka... Katsayısı Ölçeği... Bu davranışları analiz ederek 360 dereceli bir ölçüm sağlıyor. Şirketler bazen İK departmanları aracılığıyla bu teknikleri kullanırken bazen kendi mülakat tekniklerini tercih ediyor. Hatta Manpower Türkiye Genel Müdürü Reha Hatipoğlu, süreçlerin içine yerleştirilen sorularla adayların EQ seviyesinin yorumlandığını dile getiriyor.

Hatipoğlu, “İşbirliği yaptığımız bazı müşterilerimizin de yeni yeni EQ testlerini kullanmaya başladığını gözlemliyoruz” diyor. Abank, yeni işe alımlarda ya da çalışanlarını bir üst pozisyona terfi ettirirken, bu kişilerin hem kendilerini hem karşısındakileri algılayabilen ve tanımlayan kişiler olmasını tercih ediyor. Abdi İbrahim İlaç işe alımda yaptığı mülakatlar ve kişilik envanteri araçları ile EQ değerlendirmesi yapıyor. Abdi İbrahim İK Direktörü Hakan Önel, “Bu değerlendirme sonucunda, dış bir aday ise işe alımda ağırlıklı bir kriter olarak dikkate alarak, süreç sonundaki kararı bu kapsamda şekillendiriyoruz” diyor.

Ak Sigorta, işe alımlarında kişilik envanteri kullanırken iç atamaları için danışmanlık şirketlerinden destek alıyor. Bu destek kapsamında değerlendirme merkezi uygulamalarında geçen canlandırma, vaka uygulamaları ve farklı kişilik envanterleri ile duygusal zeka konusunda bilgiler ediniyor.

EQ NASIL GELİŞTİRİLİYOR?
Şirketler, EQ’nun gelişimi konusunda da çalışmalar yürütüyor, Bunu ya bünyelerinde çeşitli eğitimlerle ya dışardan destek alarak yapıyorlar. Örneğin Abank, çalışanlarına sosyal algılama kabiliyetlerini artırmak için değişik eğitimler veriyor, Aksigorta, Üstün Dökmen tarafından verilen “Profesyonel ve Özel Hayatta Duygusal Zeka” ve “Future Leaders” (Geleceğin Liderleri) adlı programında duygusal farkındalık yetkinliğini de içeren “kişisel farkındalık” eğitimleriyle bu konuda çalışanlarının gelişimini destekliyor.

Arçelik, EQ gelişimini desteklemeye yönelik 360 derece geri bildirimler ve sonrasında kişisel farkındalık eğitimleri gerçekleştiriyor. Arçelik İK Direktörü Buket Çelebiöven, gelişim programları içerisinde, EQ’nun diğer boyutları olan kendini yönetme, başkalarını tanıma/anlama konularına odaklanan eğitimler de düzenlediklerini anlatıyor. Duygusal zekayı geliştirme konusunda adım atan şirketler de durumdan oldukça memnun, Hallmark Communities’in EQ’sunu geliştiren satış ekibi, daha düşük EQ’ya sahip olan iş arkadaşlarına oranla yüzde 25 daha verimli çalışır hale geldi. Sadece Hallmark Communucities değil, Coca-Cola’dan The US Air Force’a kadar birçok şirket duygusal zeka gelişimine verdikleri önemin karşılığını alıyor.~

Coca-Cola yetkilileri, EQ’larını geliştiren bölüm liderlerinin hedeflerine yüzde 15 daha çok ulaştıklarını açıklıyor, The US Air Force yetkilileri de çalışanlarının EQ’sunu geliştirerek iş eğitim maliyetlerini yıllık yüzde 35 oranında düşürdüğünü belirtiyor. Bu da yıllık 3 milyon dolar maliyet tasarrufu demek.

ÖZNUR BAŞARAN / 3M TÜRKİYE İK MÜDÜRÜ
“HEDEF KİŞİSEL FARKINDALIĞI ARTIRMAK"
OLMAZSA OLMAZ ÖZELLİK 3M olarak, EQ'yu bir liderin olmazsa olmaz özelliği olarak kabul ediyoruz. Hem kişisel hem şirketin performansını artıran, ekip içinde uyumu sağlayan, etkili sonuçlar ve kararlar alınmasını sağlayan EQ, merkezi insan olan şirketimiz için çok önemli.
DETAYLI GERİ BİLDİRİM
EQ'nun özünde kişisel farkındalık bulunmakta ve çalışanlarımızın kişisel farkındalıklarını artırmak için kişilik envanteri ve 360 derece değerlendirme gibi yöntemler kullanıyoruz. Gerek işe alım gerek terfi süreçlerinde yaptığımız değerlendirmelerle ilgili çalışanlara detaylı geri bildirim sunuyoruz.
İÇ KOÇ ATAMASI
2012'de insan kaynakları ekibi içinde iç koç (Internal Coach) ataması yaptık. Amacımız ara kademe yöneticilerin kişisel farkındalığını artırarak başlayan bir liderlik gelişimi sağlamak. EQ'nun sınıf eğitimlerine göre koçluk süreciyle daha fazla geliştiğine inanıyoruz. Bu süreçten geçen yöneticilerimizden hem çok olumlu geri bildirimler aldık hem gelişimlerindeki farkı somut olarak gözlemledik.

ERDAL KARAMERCAN / ECZACIBASI TOPLULUĞU CEO’SU
BAŞARILI LİDER DUYGULARINI FARK EDEBİLMELİ'
TEMEL ÖĞELER
Duygusal zeka, kendimizi ve çevremizi yönetebilmeyi kolaylaştıran, duyguları tanıma, anlama ve etkin biçimde kullanma yeteneğidir. Gerek iş gerek sosyal yaşamda başarının sırrı, temelde duygusal zekanın kullanılma becerisinde yatıyor. Başarılı liderlerin, kendi duygularını fark edebilme ve yönetebilme becerilerinin yanı sıra insanların duygularını anlayabilme ve ilişkileri yönetebilme becerilerinin gelişmiş olması gerekir. Bu özellikler de duygusal zekanın temel ögeleridir.
GELİŞTİRİLEBİLİR
Duygusal zeka doğuştan farklı biçimlerde ortaya çıksa da en önemli özelliği "’geliştirilebilir” olması. “Ben böyleyim, herkes beni böyle kabul etsin” diyen kişiler, sadece liderlik konusunda zaaf yaşamakla kalmaz, sosyal yaşamlarında da yüzeysel dostlukların ötesine geçemezler. Çalışanlarımızın, özellikle de gelişme potansiyeli olanların, liderlik ve yöneticilik vasıflarını geliştirmek için çeşitli programlarımız var.~
STRATEJİK UYGULAMA
Bu programların temeli de zaten “duygusal zeka” kullanım becerilerini artırmaya yönelik ölçümleme ve geliştirme tekniklerini kapsamakta. Dolayısıyla özellikle kariyerlerinin ileri aşamalarında belirli yönetici kademelerine aday olacağını düşündüğümüz çalışanlarımızın bu yöndeki becerilerini geliştirmek, insan kaynakları stratejilerimizin en önemli uygulamalarından biridir.

MUSE ÜLKEN / ANADOLU SİGORTA GENEL MÜDÜRÜ
EMPATİYLE GELEN BAŞARI
BAŞKASININ GÖZÜYLE BAKMAK
Duygusal zekanın kişiye kattığı en önemli artının empati yeteneği olduğuna inanıyorum. Olaylara başkalarının gözünden bakabilmek, kuşkusuz alınan kararlara olumlu katkı sağlıyor. Yüksek EQ’ya sahip yöneticilerin daha vizyoner bakış açısına sahip olduğu, hem kendileri hem şirketleri için önemli başarılara imza attıkları görüşündeyim.
VERİMLİ ÜRETİM SÜRECİ
Kaldı ki birlikte çalıştığım mesai arkadaşlarımın yanı sıra yüzlerce acente ve diğer paydaşlarımızla yürüttüğüm ilişkilerde onlarla empati kurularak gerçekleştirilen diyaloglar verimli bir üretim sürecine dönüşüyor. Bu durum her kategorideki paydaşlarımız ve şirketim açısından başarıyı getirirken farklı bakış açılarıyla olayları değerlendirmek, daha sağlıklı ve sürdürülebilir kararlar almama olanak sağlıyor.
EQ’MU ÖLÇTÜRMEDİM
Ben EQ seviyemi ölçtürmedim ancak, duygusal zekanın bireyin çocukluğunda ailesinden edindiği yaşam felsefesiyle başladığına inanıyorum. Olaylara empati kurarak bakmak, insanın çevresindekileri motive ederek başarıya ulaşıldığını görmesi adeta bir yaşam biçimine dönüşüyor. Kısaca, hayatı başkalarının gözüyle de görmeye çalışarak yaşarken, bugüne kadar hep bu bakış açısıyla çalıştım ve çalışıyorum.