Maliyeti sanılandan çok daha büyük

Kıskançlık, evrensel bir duygu. Ancak bazen şirketler için öldürücü olabiliyor. Uzmanlar, yüzlerce yönetici ve organizasyon üzerinde çalışarak bu ölümcül günahın, işte oynadığı rolü yıllardır keşfetmeye çalışıyor. Bunlara göre adaletsiz yönetim, aşırı rekabet ve aşırı hırslı çalışanlar iş yerinde kıskançlığı artırıyor. Çalışanlar, en çok iş arkadaşlarının ücretini, aldığı terfiyi veya makamını kıskanıyor. Şirketler ise kıskançlık yaratacak ortamları iyileştirmeye çalışıyor. Çünkü işte kıskançlık, ciddi bir maliyet yaratıyor, verimlilik ve çalışan kaybına neden oluyor. Terfi almış iş arkadaşınızın ofisine girdiğinizde, masasında ailesiyle yeni tatil evinde çekilmiş güzel bir fotoğrafını görüyorsunuz. Konuşma sırasında arkadaşınız kravatını düzeltirken Davos'ta yapacağı konuşmanın hazırlıklarından bahsediyor. Bir taraftan onun için gerçekten mutlu oluyor ve başarısını tebrik ediyorsunuz. Ancak bir taraftan da Alpler'de ayağının kayıp bir buzul çukuruna düşmesini umuyorsunuz... Kıskançlık, yani insanların kendi istedikleri şeyleri başkalarında gördüklerinde hissettikleri sıkıntı, evrensel bir duygu. Dünyanın dört bir yanında çalışanlar, kimi zaman gıpta ederek kimi zaman kendilerini yıpratarak bu duyguyu yaşıyor. Geçtiğimiz 10 yılda birçok uzman, yüzlerce yönetici ve organizasyon üzerinde çalışarak bu ölümcül günahın iş yerinde nasıl bir rolü olduğunu keşfetmeye çalıştı. Araştırmalara göre işte kıskançlık, verimlilik ve çalışan kaybına neden oluyor. Universty of Chicago'dan Prof. Tanya Menon ile Profesör Leig Thompson, kıskançlığın hem çalışanlar hem işverenler açısından kritik bir problem olduğunu belirtiyor. Bu sorun nedeniyle ekiplerin dağıldığını, insanların iş yerindeki odağını ve motivasyonunu yitirdiklerini söylüyorlar. İş yerinde kıskançlık üzerine uzmanlaşan University of Notre Dame'da yönetim profesörü Robert P. Cecchio, "En çok kıskanılan insanlar, genellikle en gözde işleri yapanlar ve terfi alanlar oluyor" diyor.

ÇALIŞMA ORTAMI ÖNEMLİ
Kıskançlık neredeyse hemen her ofiste kendini gösteriyor. Capital'in Yenibiris.com üzerinden 2 bin 365 kişiyle yaptığı anket de iş yerinde kıskançlığın net bir resmini çekiyor. Ankete katılanların yüzde 91,2'si iş yerinde kıskançlık yaşandığını düşünüyor. Her ne kadar kıskançlık, çok fazla önü alınabilen bir duygu olmasa da bazı ortamlar kıskançlığın oluşmasını kolaylaştırıyor. Örneğin adil yönetimin olmadığı, bireysel rekabetin yoğun olduğu, başarı ve kariyer hırsının normal standartları aştığı ortamlarda kıskançlık ihtimali artıyor. Uzmanlar da bu noktanın altını çiziyor. Msearch INAC Kurucu Başkanı Ali Midillili, iş gücü ne kadar kalifiye olursa rekabetin yaratacağı dolaylı kıskançlığın da ortaya o kadar hızlı çıktığını söylüyor. Egon Zehnder International Danışmanı Tankut R. Şensürücü de ortak misyon bilincinin yok olması ve egoların büyümesiyle kıskançlıkların körüklendiğini dile getiriyor. Fortune Danışmanlık Yönetici Ortağı Ayşen Arıduru, bireysel ve yaşamsal kalite, kişisel prezentasyon ve özel hayat zenginliği gibi konuların da kıskançlığa neden olabildiğini ifade ediyor.~

DR. JAGDISH N. SHETH / EMORY UNIVERSITY
"KISKANÇLIĞI YENMENİN İKİ ÖNEMLİ YOLU VAR"
3 ANA NEDEN
İş yerinde kıskançlığın 3 ana nedeni var. Bunlardan birincisi, gıpta etmekten kaynaklanır; sahip olmak istediğiniz her şeye başkasının sahip olması, bu duruma yol açar. İkinci neden, haset. Bu duruma, diğerlerinin liderlik halkasının bir parçasıyken sizin olmayışınız neden olur. Eğer diğerlerinden daha iyi olduğunuzu ve o pozisyonu daha çok hak ettiğinizi düşünüyorsanız bu işleri daha da kötüleştirir. Son neden ise siz ve diğer kişi arasındaki terfi ve bonus rekabetidir. Bu rekabet de kıskançlığı doğurur.
ORTADA RİSK VAR
Kıskançlık, orta yönetim kademesinde daha sık ortaya çıkıyor. Ön cephedeki çalışanlar, işbirliğine daha yatkın olur ve kendilerini bir takımın parçası olarak görür. Üst düzey ise kıskançlıkla uğraşamayacak kadar yoğundur. Herhangi bir duyguda olduğu gibi kıskançlığın da olumlu ve olumsuz birtakım sonuçları söz konusu. Olumlu durum, hayranlık duyup rol model olarak kullanıldığında ortaya çıkar.
HIZLI MÜDAHALE
Kıskançlık, politik oyunları ve arkadan iş çevirmeyi beraberinde getirdiğinde yıkıcı sonuçlar doğurabilir. Bazen de içeride kutuplaşma ve gruplaşmalara neden olur. Bu durumda her iki grup birbirine düşman kesilebilir. Kıskançlık doğal bir duygu. Bu nedenle işyerlerinde rastlanılması kaçınılmaz. Şirketlerin bu durumu yönetmek için ilk olarak kıskançlığın nasıl ortaya çıktığını ve büyüdüğünü gözlemleyip anlaması gerekiyor. İkinci olarak olumsuz etkilerini ölçüp doğru ve hızlı müdahalelerle ortadan kaldırılmasına çalışmalı.

NEDENLER ÇEŞİTLİ
Peki iş yerinde en çok kıskançlık yaratan konular neler? Ankete göre iş yerinde en çok kıskançlık yaratan konuların başında ücret yer alıyor. Katılımcıların yüzde 42,9'u, ücreti hedef gösterirken yüzde 13,8'i terfilerin, yüzde 13,5'i de makamların kıskançlığa neden olduğunu söylüyor. Daha prestijli işler verilmesi, yan haklar tanınması, esnek çalışma imkanı ve birtakım ofis malzemesine sahip olmak da kıskançlığı harekete geçiren diğer noktalar olarak sıralanıyor. Uzmanlar da anketin sonuçlarını gözlemleriyle onaylıyor. 360HR İK Yönetimi Genel Müdürü Funda Mesaroğlu, "Eğer şirkette adil bir performans sistemi yoksa çalışanlar kendilerine haksızlık yapıldığını düşünebilir ve dolayısıyla iyi ücret zammı ya da terfi alan kişiye karşı kıskançlık oluşabilir" diyor.
Management Centre Türkiye Genel Müdürü Tanyer Sönmezer de yönetimdeki kişilere ve üst düzey görevlilere yakın olma ve benzeri durumların kıskançlık duygusunu ortaya çıkardığını anlatıyor. Sönmezer, "Şirket arabaları, ofis masaları, odalar ve ofiste kullanılan teknolojiler, çağrıldığınız ya da çağrılmadığınız toplantılar kıskançlığa sebep olabiliyor. Ama böylesi duyguların ortaya çıkmasına neden olan asıl sebep, tekrarlamak gerekirse yönetime ve güce yakın olma isteği" diye konuşuyor.~

EN ÇOK KİM KISKANIR?
Kıskançlık duygusunun en yoğun hissedildiği pozisyonlara gelince. Ankete katılanların yüzde 47,1'i, orta kademede kıskançlığın daha çok olduğunu belirtirken yüzde 35'i üst kademede, yüzde 17,9'u da alt kademede olduğunu söylüyor. Uzmanlar da genellikle 30 yaş sonrası kariyer hedeflerine ulaşma hırsı daha yüksek seviyede olan kişiler arasında, kıskançlığın daha yaygın olduğunu belirtiyor. Funda Mesaroğlu, "Bu da genellikle orta kademeye tekabül ediyor. Bu kademede maaş ve yan haklarla ilgili artışın daha belirgin olması da kıskançlığın yaygın olmasının sebeplerinden biri" diyor. Kıskançlık duygusunun ilginç bir şekilde üst düzey görevlerde bulunan kişiler arasında daha fazla rastlandığını ifade eden Tanyer Sönmezer, şöyle konuşuyor: "Birbirlerinin odasının metrekaresini ölçerek, benimki seninkinden ya da onunki benimkinden daha küçük diyen şirket genel müdürleri tanıyorum. Bir de benzer bir şekilde, bilgisayarlarının üstündeki etiketlerinin farklılığını öne çıkaran yöneticiler gördüğüm için kıskançlığın üst kademede daha çok olduğunu düşünüyorum." Hilmi Güvenal da performans baskısı olan kademelerde kıskançlığın ortaya çıkma ihtimalini daha yüksek buluyor.


5 ŞİRKET NELER YAPIYOR?
ETİK ÖNLEMİ
Şirketler kıskançlığın zararlı etkilerinden korunmak için birtakım önlemler alıyor. Sarkuysan, kıskançlık ikliminin oluşmaması için iyi işleyen iletişim kanalları ve herkese eşit uygulanan kuralların gerektiğini düşünüyor. Sarkuysan İK Müdürü Oğuz Ergüngör, "Şirketimizde uygulanan kurumsal ve etik yöntemlerle bu yıkıcı duygunun önlenmesine özen gösteriyoruz" diyor.
TORPİLSİZ SEÇİM
Bilkent Holding, özellikle performans değerlendirmesine önem veriyor. Bilkent Holding CFO'su Önder Sezgi, performans değerlendirme sistemleri çerçevesinde çalışanların bireysel iş performansıyla birlikte kurum performansına yaptıkları katkıyı da ölçtüklerini ifade ediyor. Tüm bunların yanı sıra kıskançlığın önüne geçmek için işe alımda torpilli aday olmamasına özen gösterdiklerini söylüyor.
AÇIK İLETİŞİM
Türk Henkel, çalışanlar arasında en sorunsuz ortamı oluşturmak için tedbir alıyor. Türk Henkel İnsan Kaynakları Müdürü Mutlu Turpan, güven ortamı oluşturmaya çalıştıklarını anlatıyor. "Açık iletişimi hem teşvik ediyor hem pratiğini sağlayarak olası olumsuzluklara elimizden geldiğince set oluşturuyoruz" diyor.
TAKIM RUHU
Tesco Kipa'da çalışanların davranışlarına, iş yapış şekline yön veren kılavuzlar var. Tesco Kipa İK Direktörü Remzi Kıraç, "Tüm çalışanlarımızın sahip olmasını beklediğimiz 'kritik başarı unsurları', yani 'yetkinliklerimiz' de kıskançlığı önlemek ve takım ruhunu güçlendirmek üzerine" diye konuşuyor.
YAKIN TAKİP
Tekfen İnşaat İnsan Kaynakları Koordinatörü Erhan Hersek kıskançlığın temelinde iletişim eksikliği olduğunu düşünüyor. İK uzmanları olarak yapabilecekleri en faydalı katkının çalışanlar arasında iletişimi artırmak olduğunu söylüyor. Hersek, "Şirket içi uygulamalarını tüm çalışanların ulaşabileceği ortam ve şekillerde bulundurulması bunun ilk basamağı olabilir. Rekabet ortamını teşvik ederek şirket içi verimliliği artırmaya çalışırken bunun kişiler üzerindeki etkilerinin yakından takip edilmesi diğer bir basamak."~