Çin'in döngüsel ekonomiye bakışı

“Batı’da endüstriyelleşme neredeyse 200 yıl sürdü. Burada Çin’de ise biz bu uzun gelişme sürecini çok daha kısa bir döneme sıkıştırmak zorundayız.”

2.10.2017 16:41:000
Paylaş Tweet Paylaş
Çin'in döngüsel ekonomiye bakışı

Siz döngüsel ekonomiyi nasıl tanımlıyorsunuz? 

Doğrusal bir ekonomide sıralama hammaddelerden ürünlere ve ürünlerden atığa doğrudur. Döngüsel bir ekonomide ise hammaddeden ürüne ve sonra geriye yenilenebilir kaynaklara doğru giden tam bir daire vardır. Biz Çin’de bir adım daha ileriye giderek döngüsel ekonomiyi hem üretim yöntemlerimizi hem de yaşam tarzlarımızı değiştiren yepyeni bir ekonomik model olarak görüyoruz. Geleneksel olarak seri üretim, kitlesel tüketim ve yığınla çöp anlayış süregelmiştir. Oysa bizim şimdi üretimin en başında eko tasarıma, geri kazanılabilir ve biyobozunur ürünlerin yaratıldığı çevre dostu üretime, sorumlu tüketime ve insan toplumu için sürdürülebilir kalkınmayı başarmaya yönelik nihai bir hedefe ihtiyacımız var. 

Döngüsel ekonomiyle ilk ne zaman ilgilenmeye başladınız?

1985 yılında birkaç öğrencimi Çin’in en büyük düşük voltajlı elektrikli makine üretim üslerinden biri olan Wenzhou yakınlarındaki küçük bir şehre götürmüştüm. Burda Çin’in dört bir yanından eski trafoları topladılar, yeniden boyadılar ve iyi durumda olanları sattılar. Geri kalanların silikon çelik levhalarnıı ayırdılar ve yeni, daha küçük trafolar oluşturdular. Yani biz Çin’de 1980’li yıllarda bile, yetersiz kaynak sorununu çözüme ulaştırmak üzere atıkları önlemek istedik. Ardından, 21. yüzyılın başında, çevre üzerindeki etkileri açısından kaynak geri dönüşümünü düşünmeye başladık. Dolayısıyla bu durum, başlangıç kaynağı çevreyle ilgili endişeler olan ve şu anda kaynak sorunlarını da sürece dahil eden Almanya ve Japonya’nın aksinedir. 

Döngüsel ekonominin yaygınlaşması için ne yapmak gerekiyor? 

Liderlerin dönüşüme önderlik yapabilmesi için kendi düşünce tarzlarını değiştirmesi gerekiyor. Bunu merkezi liderlik zaten yapıyor. Şimdi ise yerel hükümet liderlerinin bunu izlemesi gerekiyor. Çin’in son 30 yılda çok hızlı kalkınmasının ardında gayri safi milli hasıla temelinde ilçe liderlerinin belediye başkanlarınca ve belediye başkanlarının da valilerce desteklenmesi yatar. Ancak bu durum kaynakların israfına da yol açıyor. Bizim artık “kaynak üretkenliği” yöntemini benimsememiz gerekiyor. Çin’de bu kaynaklar kömür, çelik ve bakır gibi 13 adet en fazla kullanılan temel hammadde ile temsil ediliyor. 

Çin, döngüsel ekonomiyi desteklemeye yönelik iddialı planların duyurusunu yaptı ve bunları bir önceki Beş Yıllık Planına dahil etti. Bu hem takdire değer, hem de şaşırtıcı bir durum. Hala Batı ekonomilerini yakalamaya çalışan Çin neden bu fikirleri daha şimdiden benimsiyor? 

Endüstriyelleşme Batı’da neredeyse 200 yıl sürdü. Çin’de ise biz sadece gelişmiş ülkelerin karşılaştıkları türden değil, aynı zamanda gelişmekte olan ülkelerin de yüzleştikleri sorunlara çözümler bularak bu uzun gelişme sürecini sadece 30 yıllık çok daha kısa bir döneme sıkıştırmak zorunda kaldık. Çin’in sorumlu bir dünya gücü olarak rüzgar, güneş ve diğer temiz enerjilerde önde yer alarak global sürdürülebilir kalkınmada lider rolü oynaması gerekir. Gelişmekte olan diğer ülkeler için örnek teşkil edebilecek bir şekilde kalkınmada ileriye yönelik büyük bir adım atmanın yollarını bulmak istiyoruz. 

Çin hedeflerin planlanması ve tasarlanması aşamalarında son derece iyiyken, genellikle bunları uygulamaya sokmada zorlanıyor gözüküyor. Birçok şehirde temel çöp ayırma ve tüketici atıklarının geri dönüştürülmesi bile bulunmuyor. Bu konuyla ilgili neler yapıyorsunuz? 

Bu, büyük bir sorun. 2000 yılında, Pekin ve Şanghay başta olmak üzere sekiz şehirde çöp ayrıştırmaya yönelik pilot bir proje başlattık. Aradan geçen on altı yılın sonunda program hala başarıya ulaşmadı. Hükümet sürekli olarak bir eylem çağrısı yaptı, evraklar hazırlandı, program basında yer aldı ve liderler ekrana çıktı. Ancak uzun süreli bir mekanizma olmadı. Şu anda Guangzhou’da kentsel atıklar için ilk olarak çöpün ayrılması, toplanması ve tasnif edilmesi ve ardından sınıflandırma ve sınıfa göre imha etmeyi içeren bir sistem çözümü üzerinde çalışıyoruz. Sistem uygulamaya girdiğinde, özel sektör teşebbüslerini sisteme katılmaya ve bu sistemi sürdürülebilir kılmaya davet edeceğiz.

 Döngüsel ekonominin iyi bir şekilde işleyebilmesi için, çözümleri oluşturmak ve uygulamaya sokmak üzere değer zinciri içerisinde yer alan ortakların yakın bir çalışma içerisinde olması gerekiyor. Çin bu işbirliğini nasıl destekliyor? 

Döngüsel ekonomi hem çevre hem de kaynak sorunlarını çözüyor. Çevre sorunları kamunun sorunu. Kaynak sorunu ise piyasaların. Kaynak geri kazanımı ancak devlet ve piyasanın iş birliğiyle başarılabilir. Örneğin biz atılmış süt kutularını veya cam atıklarını geri kazanmak istiyorsak, o zaman hükümet düşük katma değerli atıklara sübvansiyon uygulayarak ya da genişletilmiş üretici sorumluluğu çözümleriyle değer zincirinde eksik kalan şeyi tamamlayabilir. 

Çin’in çevreci çabalarının sadece Çin’in kendisi değil aynı zamanda dünyanın tamamı üzerinde de olası sonuçları var. Peki uluslararası yardımlaşma yeterince oluyor mu?

Biz döngüsel ekonominin desteklenmesi için uluslararası yardımlaşmaya şiddetle ihtiyaç duyuyoruz. Bizim diğer ülkelerden öğrenmemiz gereken şeyler var. Ancak aynı zamanda bizdeki iyi örnek vakaları da dünyaya göstermemiz gerekiyor. İşte bu yüzden Birleşik Devletler, Japonya ve Avrupa gibi gelişmiş ülkelerle birlikte çeşitli uluslararası yardımlaşma platformları kuruyoruz. ABD Çin Stratejik ve Ekonomik Diyalog kapsamındaki ABD Çin EkoOrtaklık Programı bu platformlardan biri ve bugüne kadar 42 tane EkoOrtaklık kurulmasını sağladı. Benim direktörü olduğum Yangtze Nehri Deltası Döngüsel Ekonomi Araştırma Akademisi petrol tabanlı bileşenler yerine yerel tarımsal atıklarla eko dostu şişelerin üretimini desteklemek için Coca-Cola Company ile ortaklık kurdu. Kentsel atıkların geri kazanımı için Japonya ile birlikte çalışıyoruz ve Almanya ile birlikte pillerin geri kazanımı için bir proje başlattık. Ayrıca başarılı örnek vakalarımızı paylaşmak için gelişmekte olan ülkelerde döngüsel ekonomi hakkında yıllık eğitim kursları da düzenliyoruz. 

Geleceğe baktığınızda döngüsel ekonominin başarısı hakkında iyimser misiniz?

Ben şahsen eğer insanoğlu sürdürülebilir bir şekilde var olmak ve gelişmek istiyorsa bunun kesinlikle geliştirmek zorunda olduğumuz bir şey olduğunu düşünüyorum. Hükümetlerin liderliğiyle, kamunun katılımıyla ve özel kuruluşların uygulamalarıyla döngüsel ekonominin Çin’de ve küresel boyutta başarılı olabileceğine inanıyorum.

Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?


İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Yorum Yaz