Vietnam’da yeni yaşam

Vietnam'ın en büyük metropolü olan Ho Chi Minh şehri, bugün özellikle altyapıyla ilgili ciddi meydan okumalarla yüzleşiyor. Bu şehre Siemens'ten Thai Lai Pham danışmanlık yapıyor.Vietnam Savaşı 1975'te sona erdiğinde, Thai Lai Pham 3 yaşında bir çocuktu.

O halen savaş sonrası dönemde, açlık ve sefaletin kol gezdiği, elektrik olmadığı için kitap okurken gaz lambası kullandığı ve temiz su bulmak için ebeveynleriyle birlikte sabahın 3'ünde yataktan kalktığı günleri çok iyi hatırlıyor.

Siemens'teki iş arkadaşlarının çok saygı gösterdiği bir isim olan Dr. Lai, şimdi Ho Chi Minh şehrindeki ofisinin penceresinin önünde duruyor. Burada şehir yönetimi, yeni bir finans merkezi kurmak için eski evlerin tamamını yerle bir etmişti. Bu şehirde isminin yanı sıra çok sayıda değişiklik oldu.

Evlerde elektrik ışığı olması ve çeşmelerden su akması, oranın sakinleri için yaşamın normal parçası haline geldi. "Doi Moi" (Yeni Yaşam) olarak bilinen ekonomik reform politikası sayesinde bu program, 1986 yılında başlatılmadan önce yüzde 70 olan yoksulluk oranı günümüzde yüzde 10 seviyesine düşürüldü.

Eski sorunların çoğu ortadan kalktı kalkmasına ama bu arada yenileri de ortaya çıktı. Bunlardan biri de kaotik trafik sorunu. Bu şehrin caddelerini her gün yaklaşık 4,5 milyon küçük motosiklet istila ediyor ve devasa boyutta hava kirliliğine neden oluyorlar. Bereket versin ki bu şehirde sadece yarım milyon civarında araba var.

Ne Ho Chi Minh şehrinde ne de ülkenin geri kalanında bir metro sistemi gibi ray tabanlı bir toplu taşımacılık sistemi var. Oysa Saigon'da 1881 yılında bile buharlı tramvay sistemi vardı ve ardından 1923'te elektrikli tramvaya dönüştürülmüştü. Otobüs filosu da korkunç bir şekilde tıkış tepiş çalışıyor.

Pham, evinden işine arabayla giderken her defasında "Burada her şeyin ne kadar hızlı değiştiğini görmek inanılmaz" diye kendi kendine mırıldanıyor. Vietnam'a 2 yıl önce geri döndüğünde 42 yaşında olan Pham, bu kültür şokunu çok derinden yaşıyor. Çünkü o daha 10 yaşındayken ailesiyle birlikte Almanya'ya göç etti.~

Pham, Münih'te elektrik mühendisliği eğitimi aldı ve ardından New Jersey, Princeton'da biryandan Siemens Kurumsal Tekno-lojiler'in araştırma merkezinde çalışırken diğer yandan da M.A. ve Ph.D. dereceleri aldı.

Hemen ardından bir danışmanlık şirketinde çalıştı ve sonra Siemens'te BT, kurumsal stratejiler, medikal teknolojiler ve gaz türbinleri alanlarında ihtisas yaptı. O sıralar Siemens kendisine Vietnam için yeni bir ülke direktörü arıyordu ve Pham'ın bu iş için ideal aday olduğuna karar verildi.

Pham, "Vietnam'da yaşam baştan aşağıya değişmiş. Kuşkusuz bunun pozitif bir yönü de var. Her şeyin üstünde Vietnam'daki altyapılar dikkate değer derecede iyileşmiş" diyor. Bununla birlikte altyapılar halen yeterince iyi olmaktan çok uzak.

Siemens, Ho Chi Minh şehrinin Uluslararası Yardımlaşma ve Halk Komitesi Derneği ile birlikte bu şehirdeki mevcut meydan okumaları özetleyen "Ho Chi Minh Şehri 21" başlıklı bir araştırma yayınladı. Burada bahsi geçen başlıklardan biri de hızlı kentleşmeydi. Bu şehrin nüfusu yılda yaklaşık 200 bin kişi artıyor. 2013 yılında Vietnamlıların yaklaşık yüzde 33'ü şehirlerde oturuyordu.

Ancak 2050 itibarıyla bu rakamın yüzde 60'ı bulması bekleniyor. Bir diğer meydan okuma ise uygun bir toplu taşımacılık ağı olmamasına rağmen trafikteki artış. Aynı zamanda bu şehrin istikrarsız coğrafi konumu da bir başka sorun. Onun alanının neredeyse yarısı deniz seviyesinin sadece bir metre üzerinde ve kısmen iklim değişikliğinden olsa da sel baskını riski altında. Bataklık alanlarda sürekli olarak yeni uydu ilçeler yaratılıyor. Bu araştırma, söz konusu şehrin yeni altyapılara ciddi yatırımlar yapması gerektiğini öngörüyor.

İkna gücü gerekiyor. İlk metro hattı şu anda inşa aşamasında ve ikinci bir hat da planlanıyor. Toplu taşımacılıkla ilgili imar planında toplam 7 hattın inşası öngörülüyor. Siemens son 10 yıldır Line 2 projesi kapsamında bu şehre danışmanlık yapıyor. İhale çağrıları muhtemelen 2014yılında yapılacak. Bu gibi planların yurt dışından uzmanlık olmaksızın gerçekleştirilmesi mümkün değil.~

Nitekim Vietnam'da Pham'ın liderliği altında çalışan 300 kadar Siemens çalışanı, önemli altyapı projeleri için birer iletişim ortağı olarak görülüyor. Sadece ülke yöneticisi değil ama aynı zamanda Ho Chi Minh şehri müşteri temsilcisi de olan Pham'ın belediye yönetimini ikna etmek için yapması gereken çok şey var.

O aynı zamanda profesyonel uzmanlığı sayesinde de talep görüyor. İş anlaşmaları müzakere edilirken potansiyel müşteriler, teknik ve planlamayla ilgili sorunlar hakkında çok detaylı sorular sorar. Ve Vietnam'ın hiyerarşik sosyal sisteminin geleneklerine göre onlar soruları daima doğrudan patrona sormayı tercih eder.

Bu ülkedeki iş yapma kültürünü Pham kadar iyi bilmeyen insanlar, kolaylıkla çaresizliğe kapılabilir. Pham, "Her şey sürekli değişir, organizasyonlara sıklıkla akıl sır ermez, her şey son dakikada yapılır, ancak ardından her nasılsa bir anda her şey çalışıverir" diyor.

Sorumluluk alanlarının federal hükümet ve eyalet ile şehir yönetimleri arasında nasıl bölüştürüldüğünü anlamak her zaman o kadar kolay değildir. Dışarıdan bakanlar için önemli altyapı projelerinden kimin sorumlu olduğu sıklıkla büyük bir gizemdir. Pham, "Benim vakalarımda ortada hep gizli oyuncular var" diyor. Sonuçta ters çıkarları dengelemek için aşırı miktarda ikna yeteneği gerekiyor.

Vietnam halen yolsuzluğa batmış bir ülke olarak görülüyor. Uluslararası Şeffaflık Ör-gütü'nün 2013 yılında yayınladığı sıralamada, toplam 177 ülke içinde 116'ncı sırada gösterildi. Ancak yolsuzluğu objektif olarak ölçmek mümkün olmadığı için bu sıralama belirli bir ülkedeki yolsuzluk seviyesinin kamuoyu gözünde algılanmasını yansıtıyor. Pham, "Her halükarda Siemens temiz iş anlaşmaları yapmak konusunda direncini koruyor" diyor.

Günümüzde Siemens aslında Vietnam'da dikkate değer başarılara imza atabilir. Örneğin Siemens, kombine çevrim elektrik santrallerinde pazar lideri; Vietnam'da bu gibi tesislerde üretilen enerjinin yüzde 45'i Siemens sistemlerinden geliyor. 750 MW çıktısı olan Nhon Trach 2 kombine çevrim elektrik santralinin ihalesi, üç yıl önce yapıldı.

Yüzde 58,5'lik verimlilik seviyesiyle bu ülkede rekoru elinde tutuyor. Siemens ile Vietnamlı bir ortağı onu 28 ay gibi rekor kıran bir sürede inşa etti. Bunun dışında Siemens, CNN'in Güney Asya'daki en güzel gökdelenlerden biri olarak seçtiği Bitexco Financial Tower'ı otomatik havalandırma, yangın önleme ve güvenlik teknolojileriyle donattı.~ 

Bu şehrin önde gelen hastanelerinde Siemens'in ultramodern bilgisayarları ve MR tomografi cihazları kullanılıyor. Vietnamlı bira şirketlerinin neredeyse hepsinde Siemens Braumat çözümünden faydalanılıyorve yeni Ulusal Meclis, Siemens'in iletken rayları aracılığıyla elektrikleniyor.

Çocukluk rüyası. Pham, "Bilhassa özel sektörden müşterilerle olan pazarlıklarda fiyat çok önemli rol oynuyor" diyor. Bu piyasada Çinli ve Koreli şirketlerle olan rekabet yeni bir itici güç olma özelliğine sahip. Siemens artık rekabet gücünü korumak için trafo ve bilgisayarlı tomografi gibi ürünlerin çoğunu Çin, Hindistan ve bu bölgedeki diğer ülkelerde üretiyor.

İletken rayları ise Vietnam'da kendisi imal ediyor. Bu projelerin finansmanını bazen Siemens Finansal Hizmetler yapıyor. Buna bir örnek ise bu şirketin Vietnam Motors Industry Corporation ile birlikte geliştirdiği hibrid sürüşlü bir otobüs. Bu prototipin büyük ölçekli üretilip üretilmeyeceği ve ardından Ho Chi Minh şehrinin trafik sorunlarını hafifletmeye yardımcı olup olmayacağına muhtemelen 2014'te karar verilecek.

Pham'ın Vietnam'a geri dönüşü aslında bir çocukluk rüyasının gerçekleşmesi anlamına geliyor. Ancak onun ve ailesinin Almanya'ya ne zaman veya dönüp dönmeyecekleri halen bir soru işareti. Pham geri dönmeden önce kendi misyonunu tamamlamak istiyor.

"Ben üzerinde doğduğum toprakların endüstrileşmiş bir ulus olma statüsüne doğru ilerlemesine yardımcı olmak istiyorum ve ayrıca Ho Chi Minh şehrinin de içinde yaşanılmaktan keyif alınan bir metropol olmasına katkıda bulunmak istiyorum" diyor.