Capital Dergisi olarak 2012 yılından bu yana yayınladığımız “Kadın Dostu Şirketler” araştırmasını bu yıl 10’uncu kez gerçekleştirdik...
Özlem Aydın Ayvacı
oaydin@capital.com.tr
Bilimsel araştırmalar, kadınların statüsünün düşük olduğu ülkelerde yoksulluk olasılığının 1,5, otokratik ve yolsuz iktidar olasılığının 3,5, şiddetin ise 1,6 kat arttığını gösteriyor. Uzmanlara göre bu nedenle kadınların sanayi, teknoloji gibi alanlarda hem iş gücü hem ekonomik karar organlarında yer alması her ülke için bir sürdürülebilirlik meselesi. Türkiye’de kadın iş ve beyin gücü “kadın işi” olarak görülen hizmet sektörlerinde yoğunlaşmış durumda. Türkiye’nin üretimde en güçlü olduğu sektörler olan tekstil, otomotiv, gıda ve enerjide de son dönemde kadın gücünden eşit şekilde yararlanan şirket sayısında artış var.
İş dünyası kadın istihdamındaki payı, geniş coğrafyalara yayılan değer zincirleri ve geniş kitlelere ulaşabilme kapasitesiyle toplumu dönüştürme gücüne sahip. Bu gücün farkında olan Türkiye’nin en büyük şirketleri, üretimden teknolojiye iş dünyasında cinsiyet eşitliği hedefleri belirliyor ve her yıl daha iyi bir noktaya ulaşmak için çalışıyor. Capital Dergisi olarak 2012 yılından bu yana yayınladığımız “Kadın Dostu Şirketler” araştırmasını bu yıl 10’uncu kez gerçekleştirdik. Türkiye’nin en büyük şirketlerinin kadın çalışan, kadın yönetici ve kadın yönetim kurulu üyesi istihdamına odaklanan araştırmada bu yıl ilk kez sanayide kadının gücüne de daha derinden baktık. Türkiye’de kadın istihdamında “kadın işi” olarak görülen hizmet sektörleri yine ön planda olmasına rağmen sanayi devlerinin toplumsal cinsiyet eşitliği hedeflerine ulaşmak için nasıl bir rotada ilerlediklerini ortaya koyduk.
SEKTÖR AĞIRLIĞI DEĞİŞMEDİ
İstihdamda, 2021 sonu kadın çalışan verilerini baz alarak ortaya koyduğumuz “Kadın Dostu Şirketler 2022” araştırmasında ilk 25 şirket içinde bu yıl da sanayi şirketi yok. Perakende, hastane, bankacılık, eğitim, çağrı merkezi ve lojistikten oluşan hizmet sektörleri kadına istihdamda en çok fırsat verenler olarak ön plana çıkıyor. 32 bini aşkın kadın çalışanıyla LC Waikiki, Türkiye’nin bu alandaki lideri konumunu sürdürüyor. LC Waikiki Merkez İK Direktörü Hande Özdağdeviren, üretim de yapan bir şirket olan LC Waikiki’de alt tedarikçileriyle birlikte üretimde yurt içinde 154 bin çalışana ulaştıklarını belirtiyor. Özdağdeviren, “Bu rakamın 73 bini, yani yaklaşık yarısını kadın çalışanlarımız oluşturuyor” diyor. LC Waikiki, kadın istihdamındaki liderliğini tedarik zincirine de yansıtıyor. Türkiye’nin dört bir yanındaki 1.200’den fazla üreticide 73 bin kadın çalışana yönelik “Güçlü Kadın, Güçlü Toplum, Güçlü Türkiye” isimli projeyi devreye aldıklarını belirten Özdağdeviren, “Bu projeyle kadınların işten çıkış oranını şimdiden yüzde 24’ten yüzde 17’ye düşürdük” diyor. FLO Mağazacılık CEO’su Burak Övünç, “2022 yılında geçen yıla oranla kadın istihdamında fabrikalarımızda yüzde 17, genel merkez, mağaza ve fabrikalarımızın toplamında yüzde 12 artış sağladık” diyor.
KADIN LİDERLER YÖN VERİYOR
2021 yılı verilerine göre kadın liderlerin söz sahibi olduğu şirketlere baktığımızda yine LC Waikiki zirvede yer alıyor. Onu Migros ve İş Bankası takip ediyor. Migros İnsan Kaynakları ve Endüstri İlişkilerinden Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Olcay Yılmaz Nomak, ajandalarının en önemli maddesinin eşitlik olduğunu söylüyor. Ayrıca yüzde 30 olan kadın yönetici oranlarıyla sektörün oldukça üzerinde yer aldıklarını belirten Nomak, “Bu oranı 2027’ye kadar yüzde 35’e çıkarmayı hedefliyoruz” diyor. Kadın yönetici oranıyla öne çıkan şirketlerden Anadolu Efes de cinsiyet eşitliği odağını bozmuyor. Şirket, insan kaynakları politikası gereği her pozisyon için mutlaka bir kadın adayla görüşüyor. Müdür ve üstü pozisyonların yedeklemelerinde kadın çalışan temsiliyetini hedefler koyarak takip ediyor. Boyner Grup Strateji ve iş Geliştirme Başkan Yardımcısı Elif Ateşok Şatıroğlu ise “İcra kurulumuzun yüzde 60’ını kadınlar oluşturuyor. Merkez ofislerde kadın yönetici oranımız yüzde 46, merkez ofis çalışanları içinde kadın çalışan oranımız yüzde 47. Dünya standartlarının üzerinde kadın çalışan ve kadın yönetici oranına sahibiz. Paydaşlarımızla da toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda farkındalığı artıracak çalışmalara imza atıyoruz” diyor.
EŞİTLİĞİN ÖTESİNE GEÇENLER
İş dünyasında Türkiye’de yönetim kurullarında kadın oranı oldukça sınırlı. Dünyada da durum benzer. Dünyanın en büyük 200 şirketinin yönetim kurulunda 85 erkeğe karşılık sadece 15 kadın bulunuyor. Öte yandan yönetim kurullarında “eşitliğin ötesi” olarak tanımlanabilecek bir tablonun mümkün olduğunu kanıtlayan şirketler de var. Sun Tekstil, Alışan Lojistik ve Philips Türkiye yönetim kurulunda kadın oranlarıyla bu alanda önde gelen şirketler olarak öne çıkıyor. Sun Tekstil Yönetim Kurulu Başkanı Elvan Ünlütürk, Sun Tekstil’in yönetim kurulundaki kadın oranının yüzde 83 olduğunu belirterek, “Bu rakam ülkemizde halka açık diğer şirketlerin 5 katı. Yönetim kurulumuzdaki 6 üyeden 5’i kadın. Sun Tekstil özelinde yöneticilerin de yüzde 64’ü ile tüm çalışanların yüzde 69’u kadın. Bu da cinsiyet eşitliğine vermiş olduğumuz önemi oldukça açık bir şekilde ortaya koyuyor” diyor. Kütahya Porselen Yönetim Kurulu Başkanı Sema Güral Sürmeli ise bu konuda, “Sürdürülebilir kadın istihdamı politikasına sahibiz ve son yıllarda üretimde kadın istihdamını artırmaya yönelik birçok projemiz oldu. Yönetim kurullarımızda kadın ağırlığı olduğu gibi NG Grup bünyesinde faaliyet gösteren lojistik fabrikamızda yüklemeden lojistiğe, forklift kullanımından paketlemeye kadar her alanda sadece kadınlar var” diyor.
SANAYİDE KADIN GÜCÜ
Pek çok araştırma kadınların iş gücüne katılmasının ve farklı alanlarda çeşitliliğin artmasının ekonomiye katkı sağlayacağını gösteriyor. Borusan Mannesmann İnsan, Kurumsal Gelişim, Çevre ve Sürdürülebilirlik Genel Müdür Yardımcısı Nihan Alhan, “Üretimde çalışan kadın sayımızı artırabilmek adına hedeflerimiz mevcut. Kadınların meslek hayatında yer alması adına gerçekleştirdiğimiz ‘Burası Eşitlik Sahası’ projemiz sürüyor. Üretimde çalışan kadın mühendis sayımızı artırabilmek de hedeflerimiz arasında” diyor. Mondel z International Türkiye İnsan Kaynakları Lideri Esra Boduroğlu, üretimde işe alımlarda kadın çalışan adaylarına öncelik verdiklerini açıklıyor. Boduroğlu, “Kariyer gelişimi ve yedekleme planlarımızda kadınların üretimde üst pozisyonlarda yer almasına hizmet edecek aksiyonlar belirliyoruz. Başarı hikayelerini öne çıkarıp teşvik ediyoruz” diye konuşuyor. Mey Diageo, 7 fabrikada üretim gerçekleştiriyor. Çeşitlilik ve kapsayıcılık konusunda iyileşmeyi çok önemsediklerini söyleyen Mey Diageo Genel Müdürü Levent Kömür, “Üretimdeki kadın çalışanlarımızın tedarik zinciri direktörlüğü pozisyonuna uzanacak şekilde önleri açık” diyor. Ipekyol-Twist-Machka Genel Müdürü Uğur Ayaydın, “Kadınların eşit eğitim fırsatlarına ve haklarına erişiminin sağlanması, kadınların rol ve sorumluluklarına ilişkin olumsuz kalıp ve yargılarla mücadele edilmesi oldukça önemli. Bu kapsamda üst düzey yöneticilerin kadın yönetici adaylarına mentorluk vermesini sağlıyoruz” diyor.
SANAYİCİ GRUPLAR ÖRNEK OLUYOR
Zorlu, Türkiye’nin en önemli sanayi şirketlerini kapsayan gruplardan... Bu nedenle üretimde görev alan binlerce kadın çalışana sahip. Zorlu Holding CEO’su Ömer Yüngül, toplumsal cinsiyet eşitliğinin en önemli odak noktalarından birini oluşturduğunu söylüyor ve şöyle devam ediyor: “Konuyu üst yönetim seviyesinde sahipleniyoruz. Kadın çalışanlarımızın yüzde 95’i üretimde yüzde 5’i hizmet sektöründe görev alıyor. Kadın yöneticilerimizin yüzde 62’si üretimde yüzde 38’i hizmet sektöründe çalışıyor. Etkin bir kurumsal liderlikle bu konuda iş dünyasına örnek olma sözü veriyoruz.” Kale Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Zeynep Bodur Okyay, “Faaliyet gösterdiğimiz her alanda kadın çalışan oranımız yüzde 20 ile kendi sektörümüze göre ortalamanın üzerinde, ancak hala gidecek yolumuz var. İyi bir eğitim alan genç kadınların çalışma hayatında aktif rol oynamalarını ve sanayiciliğe özenmelerini istiyoruz. Özellikle teknik grup şirketlerimizde kadın çalışan dahiliyeti konusunda özel çaba gösteriyoruz, işe alımda kadın mühendislerimizi önceliklendiriyoruz.”
PROJELER ETKİLİ
Kadın istihdamının her alanda artırılması için hayata geçirilen projeler ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi etkisini gösteriyor. Alarko Holding İnsan ve Organizasyon Grup Başkanı Pınar Yamaner, üretimde kadın istihdamının artmaya başladığına dikkat çekiyor ve “Kadınların çalışma koşullarını iyileştirmek gerekiyor. Organize sanayi bölgelerinde kreş açılması gibi girişimler bizim bu yaklaşımımıza destek sağlıyor” diyor. Akkök Holding İcra Kurulu Başkanı Ahmet Dördüncü, “Kadın Enerjisi” projesiyle enerjide erkek işi algısını kırdıklarını belirtiyor. Projeler kapsamında çalışanların ortaokul, lise ve üniversitede eğitim gören kız çocuklarıyla grup şirketlerindeki kadınların kariyer yolculuklarını desteklemek amacıyla birçok farklı çalışma hayata geçirdiklerini anlatıyor. Dördüncü, “Tüm ezberleri bozmak ve enerji sektörüne bambaşka bir bakış açısı getirmek istiyoruz” diyor. Yıldız Holding İnsan ve İş Destek Başkanı Bahattin Aydın, “Fırsat eşitliği konusunda farkındalık yaratacak projeler yürütmeyi önemsiyoruz. Bu kapsamda 2021 yılında Yıldız Holding Kadın Platformu’nu hayata geçirdik. Hem kadın hem erkek çalışanlarımıza yönelik farkındalıkla birlikte davranış değişikliği yaratılmasını sağlayacak eğitimlerle değişimi bireysel olarak kendi içimizde de destekliyoruz” diyor. Eczacıbaşı Holding ise ücretlendirmede kadın ve erkek çalışanlar arasında sistematik bir fark olmadığını garanti ediyor. Kadın çalışanların anne olma dönemini özel olarak destekliyor. Babalık iznini doğumdan sonra üç hafta, devamındaki dönemdeyse üç haftaya kadar haftada bir gün olarak uyguluyor. Kreş desteği veriyor.
GÜVEN ÖZYURT / FORD OTOSAN GENEL MÜDÜRÜ “OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE KADIN İSTİHDAM LİDERİYİZ” İŞE ALIMDA FIRSAT EŞİTLİĞİ Türkiye otomotiv sektörünün kadın istihdamında lider şirketi olarak işe alım süreçlerimizde fırsat eşitliğini gözetiyoruz. Doğru adayı, doğru zamanda, doğru pozisyona yerleştiriyoruz. Bu kapsamda, yeni işe alımlarda kadın saha ve ofis çalışanı hedeflerimizi saha çalışanlarında her 4 kişiden 1’inin, ofis çalışanlarından ise her 2 kişiden 1’inin kadın olması olarak belirledik. 2021 yılı yeni işe alımlarımızda kadın çalışan oranımız ofiste yüzde 34, sahada yüzde 22 seviyesinde. ENDEKSTEKİ İLK SANAYİ ŞİRKETİ Herkese eşit fırsat sunma ve kadın istihdamını artırmak için yürüttüğümüz çalışmalarla Bloomberg Cinsiyet Eşitliği Endeksi’nde puanımızı yükselterek yer almayı sürdürdük. 380 global şirketin değerlendirildiği endekste Türkiye’den yer alan tek otomotiv, aynı zamanda ilk sanayi şirketiyiz. YENİ TAAHHÜTLER Geçtiğimiz mart ayında yönetim kadrolarının en az yarısı kadın olan girişimleri desteklemeyi, 2026 yılına kadar gerçekleştireceğimiz topluma yönelik farkındalık, eğitim ve finansal destek projeleriyle 100 bin kadına ulaşmayı hedeflediğimizi açıklamıştık. Ağustos ayında bu hedeflere ek olarak tüm yönetim pozisyonlarında kadın oranını yüzde 50’ye yükseltmeyi, teknoloji ve inovasyon alanında çalışan kadın oranını şirket içinde yüzde 30’a ve tüm bayi ağında ise 2 katına çıkarmayı taahhüt ettik. |
BEGÜM DOĞAN FARALYALI DOĞAN HOLDİNG YÖNETİM KURULU BAŞKANI “EŞİT İŞE EŞİT ÜCRET BİZİM İÇİN ÇOK ÖNEMLİ” TOPLUMSAL CİNSİYET EŞİTLİĞİ “Sürdürülebilirlik” en önemli konularımızın başında geliyor. Sürdürülebilirlik stratejimiz Doğan Etki Planı çerçevesinde gezegen, toplum ve gelecek değer alanlarında çalışıyoruz. Toplum değer alanının merkezindeyse toplumsal cinsiyet eşitliği ve kapsayıcılık var. HEDEF EN AZ YÜZDE 40 2025 yılına dek daha eşit bir iş hayatının tesisi için öncelikli olarak grup geneli yönetim kurulu kadın üye oranımızı yüzde 30’a ve kadın yönetici oranlarımızı ise en az yüzde 40’a çıkarmayı hedefliyoruz. “MAVİ YAKALI KADIN ARTIYOR” Eşit işe eşit ücret bizim için çok önemli. Sanayi işlerimizde de mavi yakalı kadın çalışan sayımızı hızla artırmaya başladık ve genel anlamda bundan çok memnunuz. Şirketlerimizde uyum ve şirket içi ahengi ölçtüğümüz entropi çalışmalarında kadın ve genç çalışanlarımıza özel önem veriyoruz. |
HURŞİT ZORLU / ANADOLU GRUBU İCRA BAŞKANI “2050’DE HEDEFİMİZ YÜZDE 50 KADIN LİDER” TESİSLERDE KADIN ÇALIŞAN Yurt içi ve yurt dışında 86 üretim tesisimiz ve 6 da Ar-Ge merkezimiz var. Bira, meşrubat, otomotiv ve kırtasiye fabrikalarımızda, paketleme tesislerimizde, Türkiye’nin farklı yerlerindeki çiftliklerimizde pek çok kadın çalışanımız ve yöneticimiz mevcut. FIRSAT EŞİTLİĞİ Ayrıca sağlık ve araç kiralama gibi hizmet alanlarımızda da kadın çalışan ve yöneticilerimizin önemli bir katılımı var. Tüm İK uygulama ve süreçlerimizi fırsat eşitliği politikamız çerçevesinde hayata geçiriyoruz. Toplumsal cinsiyet eşitliği başta olmak üzere çalışanlarla kurduğumuz her ilişkide eşitlik ilkesini gözetiyoruz. YENİ HEDEFLER Kadın yönetici oranımızı 2030 yılında yüzde 35’e, 2050 yılına kadar yüzde 50’ye çıkarma hedefiyle çalışacağız. Bu hedeflerin altında farklı sektör ve alanlara yönelik aksiyon planlarımız olacak. Tüm alanlarda olduğu gibi üretim ve hizmette de kadınların iş gücüne ve yönetime katılım oranını artırmak için çalışacağız. |
Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?