İyilik peşinde

Salgının açtığı yaralara karşı 2020’yi büyük bir toplumsal dayanışmayla geçiriyoruz. Tüm gönlü zengin iş insanları bağış ve yardımlarıyla ülkeye güç veriyor. İşte bu ortamda Türkiye’nin Gönlü Zengin 50 İş İnsanı araştırmasının 8’incisini gerçekleştirdik. 2019 bağış tutarını baz alan araştırmamızda, Koç Ailesi ilk sırada yer aldı. Onları Erman Ilıcak ve Fuat Tosyalı takip ediyor. Geçtiğimiz yıl bağış bütçelerini büyük ölçüde planladıkları gibi kullanan gönlü zenginler, 2020’de korona salgınında toplumun yanında yer aldı.

Özlem Aydın Ayvacı

[email protected]

Bir türlü uyanamadığımız kötü bir kabusta gibiyiz. Üstelik bizim kuşağımızın bilinçaltında aslında hiç yer edinememiş öldürücü bir virüs başrolde. Tam da bu ruh haliyle İngiliz Times’a konuşan Microsoft’un kurucusu ve Bill&Melinda Gates Vakfı Başkanı Bill Gates, salgını “dünya savaşına” benzetti. Bill Gates, “Salgının dünya savaşından tek farkı, hepimizin aynı cephede olması. En büyük kabusum gerçek oldu” dedi. Bill Gates, bulunacak korona virüsü aşısının fabrikalarda milyarlarca dozda üretilmesi için fon sağlayacağını da açıkladı. Dünya üzerinde tanıdığımız en büyük hayırseverlerden biri olan Gates, salgınla yeryüzünde görülen eşitsizliğin daha çok perçinlendiğini ekledi. İşte bu ortamda “Türkiye’nin Gönlü Zengin 50 İş İnsanı” araştırmasının 8’incisini gerçekleştirdik. Listemizde yer alan tüm hayırseverler elbette pandemi sırasında da en büyük bağışları yapan isimler oldu. Ancak araştırmamız her yıl olduğu gibi bu yıl da bir önceki yılın rakamlarını içeriyor. 2019, felaketler anlamında 2020’nin yanından dahi geçemeyecek olsa da son dönemde artan felaketleri düşününce bu yıl araştırmamıza katılanlara planlı ve plansız bağış oranlarını da sorduk. Hayırseverlerin yüzde 48’i planlı bağış oranının yüzde 90 ve üzeri olduğunu, yüzde 29,4’ü bu oranın yüzde 80-85 arasında olduğunu, yüzde 16,2’si planlı bağışın yüzde 30-40 aralığında kaldığını, yüzde 6,4’üyse bağışların yüzde 60-70’inin planlı olduğunu açıkladı. Bu veriler de bize her ne kadar planlı bağışlar ağırlıklı olsa da hayırseverlerin aniden gerçekleşen toplumsal felaket ve olaylarda toplumun yanında olduğunu ve önceden planlanmamış bağışlar da gerçekleştirdiklerini gösteriyor. 

BÜYÜK ATAK

2019 bağış rakamlarıyla listenin zirvesinde her zamanki gibi Koç Ailesi yer alıyor. 595 milyon 886 bin TL’lik bağış rakamıyla Koç, 2020’nin de gönlü en zengin Türk ailesi oldu. Geçen yıl 3’üncü sırada yer alan Rönesans Holding Yönetim Kurulu Başkanı Erman Ilıcak, yaptığı atakla listenin ikinci sırasına yerleşti. Bağışlarını yüzde 256 oranında artıran Ilıcak, 2019’da toplam 582 milyon 312 bin TL’yi hayır işlerine aktardı. Geçen yılın ikincisi Tosyalı Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fuat Tosyalı, 220 milyon TL’lik bağışıyla listemizin 3’üncü sırasında yer alıyor. Anadolu Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan, listede bir sıra yükselerek 4’üncü sırada yer aldı. Can Has ve Nuri Has, listede ilk 5 içinde yer alan diğer hayırsever iş insanları. Kadir Has Vakfı adına Can Has ve Nuri Has, yaptıkları açıklamada şöyle diyor: “Öngörülemeyen afet olaylarında, afetin meydana geldiği bölgelerde yaptırıp devlete bağışladığımız okullara destek olmayı stratejik olarak önceliklendirdik.” Yaşar Grubu Başkanı Selim Yaşar ise şunları söylüyor: “Rahmetli Durmuş Yaşar’ın öğrencilere sağladığı eğitim desteğiyle başlayan, kurucumuz ve onursal başkanımız Selçuk Yaşar’ın vizyonuyla kapsamı genişleyen hayırseverlik faaliyetlerimiz eğitim, kültür, sanat ve spor alanlarında devam ediyor. Alanlarında Türkiye’nin ilkleri olan toplumsal katkı projelerimizi sürdürüyoruz. 20 yılı aşkın süredir tarihimizin ortaya çıkarılması ve korunmasına olan desteğimiz devam ediyor. Öngörülemeyen afetlerde de bağışlarımızı yapıyoruz.” 

EĞİTİME ODAKLILAR

Eğitim, Türk hayırseverlerinin bağışlarını en fazla yönlendirdiği alanlardan biri. Listede 3 sıra yükselerek 6’ncı gönlü zengin Türk iş insanı olan Enver Yücel, bu yıl EY Dünya Yılın Girişimcisi programındaki halk oylamasında ilham veren girişimciler listesinde birinci oldu. Bu seçimde Yücel’in eğitim konusunda yaptığı işlerin yanı sıra hayatını adadığı ve büyük gönül verdiği eğitimdeki destekleri de rol oynadı. Yücel, “Artık şirketlerin, girişimcilerin kârlılıklarının yetmeyeceği ortada. Liderlerin; topluma, insanlığa ve dünyaya neler kazandırdığı, günümüzde ve bundan sonra daha büyük önem arz edecek” diyor. Bilfen Şirketler Topluluğu Yönetim Kurulu Başkan Vekili Fatih Öztürk, listede 5 sıra yükselerek 7’nci sırada yer aldı. Öztürk, “Açılımı ‘Başarılı, Yoksul, Eğitime Muhtaç Çocukları Koruma Derneği’ olan BAYEM ile de başarılı ancak eğitim imkanları yetersiz yetim veya kimsesiz öğrencilere Bilfen Okulları’nda ücretsiz olarak eğitimlerini sürdürme olanağı sağlanırken öte yandan okullarımızda okuyan diğer arkadaşlarıyla her yönden eşit koşulları paylaşabilmeleri için gereken diğer ihtiyaçları da sağlıyoruz” diyor. Altınbaş Yönetim Kurulu Başkanı İmam Altınbaş da bağışlarının odağında eğitimin yer aldığını söylüyor. Altınbaş, “2008’de bir vakıf üniversitesi olarak kurulan Altınbaş Üniversitesi, Altınbaş Holding’in sosyal sorumluluk bakış açısıyla eğitim sektörüne girmesine neden oldu. Gençlere en iyi imkanlarla eğitim vermek, onları yetiştirmek holdingin en büyük arzusu” diyor. 

BİNLERCE KİŞİYE DOKUNUYORLAR

Türkiye’nin gönlü zengin iş insanları her yıl binlerce kişiye dokunuyor. Tuncay Özilhan, bu isimlerin en önemlilerinden. Anadolu Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Tuncay Özilhan, “Sosyal sorumluluk çalışmalarımızın önemli bir bölümünü Anadolu Vakfı üzerinden yürütüyoruz. Vakfımız bugüne kadar 50’nin üzerinde eğitim kurumu, yurt, spor salonu, hastane ve sağlık ocağı yaptırdı ve ilgili bakanlıklara teslim etti. 29 binin üzerinde gencimize burs imkanı ve ihtiyaç sahiplerine 600 binden fazla bedelsiz sağlık hizmeti sağlayan vakfımız aynı zamanda Değerli Öğretmenim, Mentorluk Programı, Okusun da Büyüsün gibi projeleriyle yüzbinlerce insanın hayatına dokunuyor” diyor. Konukoğlu Ailesi, çok uzun yıllardan beri eğitim, sağlık ve gıda yardımlarına odaklanıyor ve milyonlarca kişiye dokunuyor. Sanko Holding Yönetim Kurulu Başkanı Adil Sani Konukoğlu, “Bağışların aynı alanlara odaklanması, hem vakıf senedi hem toplumsal talepler nedeniyle... Öngörülemeyen afet ve toplumsal olaylar için strateji, öngörülemeyenin etkileri ölçüsünde değerlendirilir. Mümkün olan azami katkının sunulması hedeflenir” diyor. Arkas Holding Yönetim Kurulu Başkanı Lucien Arkas, spor, sanat, eğitim ve çevre alanlarına odaklandıklarını söylüyor. Her yıl binlerce kişiye ulaşan Arkas, sosyal sorumluluk projelerinin temel özelliğinin sürdürülebilir olması olduğunu söylüyor. Arkas, ayrıca pandemi döneminin tüm dünyaya bütüne saygılı davranmadan yaşamın devamlılığını sağlamanın mümkün olmadığını gösterdiğini belirtiyor ve ekliyor: “Sadece kendimizin ya da kurumumuzun iyi olması yetmiyor, globalleşen dünyada paylaşmak ve birlikte güç yaratmanın değeri artıyor.” 

TOPLUMSAL KENETLENME

Hayırseverler pandemi gibi öngörülemeyen durumlarda karşılaşılan zorluklar için de her zaman ellerini ‘taşın altına koyuyor. Gönlü zengin iş insanları listemizde bu bağışları tüm liderler yapıyor. Evyap İcra Kurulu Üyesi Ayşe Evyap Kadakal, yardıma ihtiyacı olanlara karşı kendini sorumlu, hatta mecbur hisseden bir aile şirketi olduklarının altını çizip şöyle devam ediyor: “Dedemiz Mehmet Rifat Evyap, kazanmaya devam ederken yardıma ihtiyacı olanlara da el uzatmak için şirket protokolüne kazancın belli bir miktarının yardım ve desteklere gideceğine dair bir madde koydurmuş. Yardımlarımızı yaparken özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da ihtiyacı olan çocuklarımıza yardım etmek, küçücük dünyalarındaki hayallerinin en azından bir tanesini gerçekleştirebilmek Evyap olarak bizi mutlu ediyor” diyor. Kadakal, COVID-19 ile mücadelede seferberlik ruhuyla çalıştıklarını ifade ediyor. Borusan Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Kocabıyık, eğitim, kültür ve sanat alanlarına kadının güçlenmesi yönünde projeler eklediklerini de hatırlatırken “Öngörülemeyen afet ve toplumsal olaylar için durumsal olarak topluluk genelinde bir değerlendirme ve olayın derinliğine bağlı yardımlarımızı yapıyoruz” diyor. Zorlu Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Zorlu, “Geçen yıl plansız bağışlarımız, toplam bağışlar içinde yüzde 15 yer tuttu. Bu yıl da yaşanan salgın döneminde tüm Zorlu Grubu şirketleri aracılığıyla insanımız için gereken her türlü desteği yapma gayreti içinde olduk. Özellikle geleceğimiz olan çocuklar ve gençlerimizin eğitimi için seferber olmayı sürdüreceğiz” diye konuşuyor. Nef CEO’su Erden Timur, “Hayatına dokunabildiğimiz insan sayısını artırmak ve dokunduğumuz hayatlarda kalıcı fayda sağlamak Nef Vakfı olarak en büyük önceliğimiz. 2019’da yaptığımız bağışların yüzde 40’ı öngörülmeyen bağışlardı. 2020’de salgın nedeniyle bu rakamın daha da artacağını öngörüyoruz” diyor. 

SOSYAL DEĞİŞİMİ HEDEFLİYORLAR 

Pek çok hayırsever yaptıklarıyla aslında sosyal değişimi hedefliyor ve uzun vadeli yatırımlar yapıyorlar. Garip ve Zeycan Yıldırım Vakfı Kıdemli Direktörü Zeycan Yıldırım, odaklarını şöyle anlatıyor: “Uzun vadeli programlarla sosyal değişim hedefliyoruz. En büyük etki ve değişim, gençlikle ve eğitimle mümkün. Bu sebeple 2019 ve 2020’de odağımızı bu alana çevirdik.” Fark Holding Onursal Başkanı Yunus Büyükkuşoğlu, “Bir ülkenin kalkınmasının temel taşlarının eğitim, kültür ve sağlık olduğunu düşünüyoruz. Bunlara odaklıyız ama öngörülemeyen durumlarda ve bize ulaşan ihtiyaç sahibi kişilere her yıl bütçeden yüzde 10 kadar pay ayırıyoruz” diyor. Akkök Holding Yönetim Kurulu Başkanı Raif Ali Dinçkök ise görüşlerini şöyle paylaşıyor: “Toplumsal hayata ve gelişimine verdiğimiz değerin ulaştığımız başarılarda büyük paya sahip olduğunu düşünüyoruz. Bağış yaklaşımımızı da bu değer doğrultusunda şekillendiriyoruz.” IC Holding Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Çeçen de aynı fikirde. “Öncelikli konumuz eğitim, çünkü bir ülkenin gelişiminde en önemli yapı taşı eğitim. Gençlerimizin eğitimine destek vermek, onların profesyonel hayata atılmaları yönündeki çabalarına katkı sağlamak, en büyük zenginliğimiz” diyor. Abalıoğlu Ailesi de sosyal değişimi hedefleyen bağışlar yapıyor. Aile, “Holdingimizin misyonunda yer alan ‘Önce insan’ ve ‘toplumdan aldığını büyüterek toplumla paylaşma’ ilkeleri gereği, olası afet ve toplumsal olaylar için de oldukça esnek ve duyarlı bir yapımız var” diyor. Yıldızlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fehmi Yıldız, “Bugüne kadar ne başardıysak ülkemizle, insanımızla birlikte başardık. Beş nesildir bu sorumlulukla hareket ediyoruz. Ülkemizin toplumsal kalkınmasına destek vermeyi de en önemli görevimiz olarak kabul ediyoruz” diye konuşuyor.