İş yaşamında son 10 yıl içinde her türlü hesap değişti. Verimli ve
rekabetçi olabilmek için gereken ideal şirket ölçeği de çok sayıda
sektörde farklılaştı. Bugün otomotivdeki bir üreticinin rekabetçi
olabilmesi için ulaşması gereken minimum üretim adedi 200 bin. Halıdaki
ideal rakam ise 1 milyon metrekare satış. İlaçta ulaşılması gereken ciro
50 milyon dolar... Tüm bu rakamlar farklı sektörlerdeki ideal ölçek
eşiklerini gösteriyor. Rakamların 10 yıl öncesine göre ciddi biçimde
değiştiği dikkat çekiyor. Ortalamada ise yüzde 100’ün üzerinde ölçek
büyümesi söz konusu. Hatta bazı sektörlerde yüzde 1.000’i geçen bir
artış var. İşte sektörlerin son 10 yılda değişen ideal ölçekleri. Son 10
yılda global iş dünyasında yaşananlar tüm normalleri, idealleri sarstı.
Güçlenen Çin faktörü, keskinleşen rekabet ve daralan kâr marjları gibi
gelişmeler her türlü rakam ve hesabı da değiştirdi. İdeal ciro ve üretim
ölçekleri de değişimden nasibini alanlar arasında.
Tabloyu görmek için görsele tıklayın. Çok
değil, 10 yıl önce organize perakendedeki bir şirket için ideal ölçek
1,4 milyar dolarken, bugün bu rakamın 3,5 milyar dolara çıktığı
görülüyor. Lojistikte rekabet için ise 10 yıl öncesinin 100 araçlık
filosu yetmiyor, en az 300 araç gerekiyor... Leasingde yüzde 150, halıda
ise yüzde 100’lük değişim var. Sadece onlarda değil, diğer birçok
sektörde aynı eğilimi görmek mümkün, Tabii değişimin gözlenmediği
sektörler de yok değil, Demir çelik ve salça üreticilerine bakıldığında,
pazardaki büyümenin de kısıtlı olmasından dolayı ideal ölçeklerde bir
değişim olmadığı gözleniyor. Asıl soru ise uzmanların “ideal ölçek”
olarak tanımladıkları bu büyüklüklere kaç şirketin ulaşabildiği. Yanıt
bazı sektörler için çok da iç açıcı değil, Yüzlerce, hatta binlerce
oyuncunun olduğu bazı sektörlerde, ideal ölçeği yakalayanların sayısı
iki elin parmaklarını geçmiyor.
DEĞİŞİMİN İTİCİ GÜÇLERİ
Peki yaşanan bu değişimin nedenleri neler? Aslında söz konusu dinamikler
sektörlere göre farklılık gösteriyor, Son 10 yılda kazanılan ekonomik
istikrar, artan rekabet, sektörel gelişmeler bunlardan bazıları. Örneğin
mineral yağlar, plastik, kauçuk, ilaç, kozmetik, boya, gübre gibi alt
sektörlerden oluşan kimyadaki ideal ölçekler birbirinden farklılık
gösteriyor. İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği
(İKMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Murat Akyüz’e göre ortalama yüzde 30
civarında olan değişimin nedenleri şöyle: