Ölçekte yeni normal

İş yaşamında son 10 yıl içinde her türlü hesap değişti. Verimli ve rekabetçi olabilmek için gereken ideal şirket ölçeği de çok sayıda sektörde farklılaştı. Bugün otomotivdeki bir üreticinin rekabetçi olabilmesi için ulaşması gereken minimum üretim adedi 200 bin. Halıdaki ideal rakam ise 1 milyon metrekare satış. İlaçta ulaşılması gereken ciro 50 milyon dolar... Tüm bu rakamlar farklı sektörlerdeki ideal ölçek eşiklerini gösteriyor. Rakamların 10 yıl öncesine göre ciddi biçimde değiştiği dikkat çekiyor. Ortalamada ise yüzde 100’ün üzerinde ölçek büyümesi söz konusu. Hatta bazı sektörlerde yüzde 1.000’i geçen bir artış var. İşte sektörlerin son 10 yılda değişen ideal ölçekleri. Son 10 yılda global iş dünyasında yaşananlar tüm normalleri, idealleri sarstı. Güçlenen Çin faktörü, keskinleşen rekabet ve daralan kâr marjları gibi gelişmeler her türlü rakam ve hesabı da değiştirdi. İdeal ciro ve üretim ölçekleri de değişimden nasibini alanlar arasında.

Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Çok değil, 10 yıl önce organize perakendedeki bir şirket için ideal ölçek 1,4 milyar dolarken, bugün bu rakamın 3,5 milyar dolara çıktığı görülüyor. Lojistikte rekabet için ise 10 yıl öncesinin 100 araçlık filosu yetmiyor, en az 300 araç gerekiyor... Leasingde yüzde 150, halıda ise yüzde 100’lük değişim var. Sadece onlarda değil, diğer birçok sektörde aynı eğilimi görmek mümkün, Tabii değişimin gözlenmediği sektörler de yok değil, Demir çelik ve salça üreticilerine bakıldığında, pazardaki büyümenin de kısıtlı olmasından dolayı ideal ölçeklerde bir değişim olmadığı gözleniyor. Asıl soru ise uzmanların “ideal ölçek” olarak tanımladıkları bu büyüklüklere kaç şirketin ulaşabildiği. Yanıt bazı sektörler için çok da iç açıcı değil, Yüzlerce, hatta binlerce oyuncunun olduğu bazı sektörlerde, ideal ölçeği yakalayanların sayısı iki elin parmaklarını geçmiyor.

DEĞİŞİMİN İTİCİ GÜÇLERİ
Peki yaşanan bu değişimin nedenleri neler? Aslında söz konusu dinamikler sektörlere göre farklılık gösteriyor, Son 10 yılda kazanılan ekonomik istikrar, artan rekabet, sektörel gelişmeler bunlardan bazıları. Örneğin mineral yağlar, plastik, kauçuk, ilaç, kozmetik, boya, gübre gibi alt sektörlerden oluşan kimyadaki ideal ölçekler birbirinden farklılık gösteriyor. İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Murat Akyüz’e göre ortalama yüzde 30 civarında olan değişimin nedenleri şöyle: