Yunus, Başdaş, Güney Süt, Flodex, Beyza Piliç, Beşler Un, Kilpa, Mopaş, Hakmar, Detax, Simay ve diğerleri…
Ayçe Tarcan Aksakal
Onlar “ulusal” büyük şirket ve markaları zorlayan, fiyat ve pazarlama stratejileri yakından takip edilen güçlü, yerel oyuncular. Bölgesinde ulusal rakiplerinden önemli pazar payı alan yerel markalar, tüm zorluklara rağmen büyümeye ve yatırıma devam ediyor. Hedefleri enflasyonun üzerinde büyüyerek ayakta kalmak. Önemli bir kısmı satış ağını genişletip ulusal marka haline gelmeyi hedeflerken bir bölümü bölgesinde güçlenerek lider kalmayı amaçlıyor.
Türkiye’de satış hacimleri ve pazar paylarıyla dikkat çeken pek çok yerel oyuncu var. Bu yerel devler, ulusal markalarla kıyasıya rekabet halinde. Hatta son dönemde bazıları ulusal markalar tarafından satın alındı. Yerelleri satın alma konusunda en iştahlı şirketlerin başındaysa Migros geliyor. Geçen yıl İzmir’de 26 şubesi bulunan market zinciri Hopi Parfümeri’yi satın alan Migros, bu yıl da Konya’nın güçlü yerel marketlerinden Kent Gross’u bünyesine kattı. 7 yıl önce kurulan Kent Gross, uygun fiyat stratejisi ve çoklu alımlarda indirim kampanyalarıyla Konyalılar tarafından beğenilen ve hızlı büyüyen perakendeciler arasındaydı. Sadece ulusallar değil yerel markalar arasında da satın almalar gündemde. Örneğin İzmir Bölgesi’nin en güçlü yerel oyuncularından Başdaş Marketler Zinciri, aynı bölgede faaliyet gösteren Kibarım Ucuzluk Mağazaları’nı satın aldı. Bölge halkından talep gören, hızlı büyümesi ve pazar paylarıyla öne çıkan yerel perakende zincirlerinin yanı sıra süt ürünleri, mutfak gereçleri, unlu mamuller gibi farklı pek çok kategoride ulusal markaları zorlayan yerel üreticiler de var. Bölgesinde ulusal rakiplerinden önemli pazar payı alan yerel markaların bu yıl en önemli hedefi, tüm zorluklara rağmen ayakta kalmak. Yerel markaların ulusallara göre en önemli avantajı ise hız, esneklik ve bölgenin talebini iyi anlamak. Hatta pek çoğu ulusal rakipleri karşısında ciddi fiyat avantajı sağlıyor.
PERAKENDEDE GÜÇLÜLER
Son 5 yılda 20 bin yeni mağaza açılışı gerçekleştiren discount ve ulusal marketler, bugün 45 bini aşkın mağazayla yerel zincirlerin neredeyse 4 katı ölçeğe sahip. Ancak yine de Türkiye’nin coğrafi özelliklerinden dolayı yerel markaların en güçlü olduğu sektörlerin başında perakende geliyor. Pek çok bölgede yerel markalar, esnek ve hızlı yapıları sayesinde ulusal marketlerle discoutlardan ciddi pazar payı alıyor, hatta onların önüne geçiyor. Hatta yerel zincirlerden ikisi Türkiye’nin en büyük 500 şirketinin yer aldığı Capital500 listesinde yer alıyor. İlk kez 4 yıl önce Türkiye’nin en büyük 500 büyük şirket arasına giren Hakmar, 5,7 milyar TL cirosu ve 5 bin 400’ü aşkın çalışanıyla en büyük 500 şirket arasında bu yıl 282’nci sırada. Capital500’deki ikinci büyük yerel perakendeci olan Ankaralı Yunus Market’in yıllık cirosu 4 milyar TL’yi aşıyor. Şirketin 3 binden fazla çalışanı bulunuyor. İstanbul ve Kocaeli’ndeki 127 mağazasıyla Mopaş da sektörün en büyüklerinden. Halka açılmayı planlayan şirketin Nielsen verilerine göre lokal zincirler içindeki hasılat payı yüzde 21,6; ulusal zincirlerdeyse yüzde 2,6 seviyesinde. Başdaş Zincir Marketler İzmir Bölgesi’nde perakendede pazar lideri. Yine İzmir Bölgesi’nde faaliyet gösteren Gürmar’ın pazar payı yüzde 35’leri buluyor. Uşak’ta Sayar sektörde ilk 3 büyük oyuncu arasında yer alırken Doğu Karadeniz’de Kilpa, Adana’da Oli ve Groseri, Kayseri’de Gross 38 perakendenin en güçlü oyuncuları arasında. Yerel zincirlerin çatı örgütü Türkiye Perakendeciler Federasyonu’nun yönetim kurulu başkanı Ömer Düzgün, 2023’ün yerel perakende zincirleri için verimli olduğunu belirtiyor.
FİYAT REKABETİ
Enflasyon dönemini tüketicilere fiyat avantajı sağlayarak büyüme açısından fırsata çeviren yerel markalar bu dönemde hem cirolarını enflasyonun üzerinde büyüttü hem etki alanlarını genişletti. Enflasyonist dönemin işini iyi yapan yerel zincirler için fırsat yarattığını söyleyen perakende uzmanı ve Uşak Bölgesi’nde faaliyet gösteren Sayar ve Asgross Marketler Zincirleri’nin satın alma müdürü Selim Kılıç, satışlarını artıran yerel zincirlerin başarısında tedarik zincirini ve fiyat politikalarını ulusal rakiplerine göre daha iyi yönetmelerinin etkili olduğunu belirtiyor. Yerel marketlerin çoğunun aile firması olması nedeniyle hızlı karar alabildiğini söyleyen Kılıç, “Bu durum raf fiyatını belirlemeden ürün alım kararını vermeye kadar hızlı aksiyon almada yerelleri pozitif etkiliyor” diyor. Yerel markaların taze ürünler, şarküteri ve kasap reyonunda güçlü olmalarının avantaj sağladığını vurgulayan Kılıç, enflasyon döneminde gross market yatırımı yapan ve stoklu çalışan yerel markaların indirim marketlerine göre pek çok üründe ciddi fiyat avantajı sağladığını ifade ediyor. Yerel zincirlerin son dönemde yaptıkları kampanya ve indirim stratejileriyle etki alanını genişlettiğini söyleyen Gökkuşağı Genel Müdürü ve İstanbul Perder Yönetim Kurulu Başkanı Faruk Güzeldere de “Tüketicilere sağladığımız indirimli et fiyatlarıyla geniş kitlelere hitap eden bir ekonomik etkiye ulaştık” diyor. “Bir alana bir bedava” promosyonlarının ulusal markalar tarafından kopyalandığını dile getiren Gross 38 Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Buçukoğlu, ulusal markalarla çok rahat fiyat rekabeti yaptıklarını söylüyor. Buçukoğlu, “Uygun fiyat, kolay alışveriş ilkemiz” diyor.
HEDEF ULUSAL OLMAK
Yerel üreticiler gıda sektöründe tedarik zincirinin en önemli halkalarından birini oluşturuyor. Tat Gıda’yı satın alan Memişoğlu Grubu, bölgenin en önemli temel gıda üreticisiyken güçlü ihracatı sayesinde kısa sürede ulusal bir gıda markası haline geldi. Güney ve Doğu Anadolu’da Beşler Un, Çukurova’da Güney Süt yüksek büyüme rakamları ve cirolarıyla dikkat çekiyor. Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşları arasında yer alan bu şirketler, iç pazarda bölgesel güçlü oyuncular arasında yer almalarına karşın yüksek lojistik, pazarlama maliyetleri nedeniyle ulusal çapta yeterince tanınmıyor. Bölgelerinde güçlü oyuncuların hedefi iç pazarda satış ağını genişleterek ulusal oyuncu haline gelmek. Süt ve süt ürünleri pazarında Güney, Selin, Peykaş, Yofir, Puremix, Kid ve Lacteal markalarıyla ciddi pazar payına sahip olan Güney Süt, bölgesinde güçlü olmasına karşın iç pazarda yeterince bilinmiyor. Önümüzdeki dönemde en önemli hedeflerinin iç pazardaki ağırlıklarını artırmak olduğunu söyleyen Güney Süt Yönetim Kurulu Üyesi Vedat Öder, “İhracat pazarlarında da büyük bir pazar oluşturmak istiyoruz” diyor. Bunun için satış ekiplerinin pazar araştırması ve satış ağını genişletme çalışmaları yaptıklarını dile getiren Öder, bu sayede ulusal bazda daha fazla pazar payı alacaklarını belirtiyor.
ZORLUKLAR NELER?
Yerel markaların yaşadığı en önemli zorluklarının başında yüksek navlun ücretleri, kurlardaki oynaklık, artan maliyetler, satış vadelerinin uzaması ve marketlerdeki yüksek raf bedelleri bulunuyor. Tüm bunlar yerel markaların yurt içinde geniş satış ağı kurmasını ve pazar paylarını artırmasını kısmen de olsa engelliyor. Navlun maliyetlerinin yüksekliğinden dolayı yerel oyuncular için iç pazarda yaygınlaşmanın kolay olmadığını söyleyen Gaziantep’te üretim yapan Beşler Un’un yönetim kurulu başkanı Mesut Çakmak, “Makarna ve unda Mersin’den Van’a kadar varız. Ancak bugün navlunun çok pahalı olması nedeniyle yurt içine yayılmak eskisi kadar kolay değil” diyor. Ege Bölgesi’nde kolonya ve kozmetik ürünleri üretimi yapan Ünle Kolonya’nın genel müdürü Volkan Ünle de kurlardaki oynaklıktan dolayı bu yıl en çok fiyatlamada zorlandıklarını belirtiyor. Kolonya, cam temizleyici, yüzey temizleyici, gül suyu, aseton ve yağ çözücü üretimi yaptıklarını anlatan Ünle, “Hammaddeyi dolarla aldığımız için dolar kurunun oynaklığı fiyat belirlemede sıkıntı yaratıyor” diyor. İzmir Bölgesi’nde 31 mağazayla yüzde 35 pazar payı olan Gürmar’ın yönetim kurulu başkanı Veli Gürler de daha güçlü ulusal şirketlerle rekabet etmenin kendilerini zorladığını, ancak aynı zamanda müşterilere daha iyi hizmet sunma konusunda kendilerini sürekli geliştirmeye olanak sağladığını söylüyor. Gürler, “Bu yıl adet bazında en az yüzde 25 büyüme hedefliyoruz” diyor.
YENİ YATIRIM PLANLARI
Yüksek kur, faiz ve enflasyon ortamında güçlü yerel markaların enflasyonun üzerinde büyüme ve yatırım planları devam ediyor. Yerel perakende zincirlerinde yüksek stoklu çalışmaya imkan veren büyük gross market yatırımları ön plana çıkarken yerel üreticilerin gündeminde kapasite artışı bulunuyor. Güleç Aspirin ve Detax markalarıyla deterjan pazarında önde gelen üreticiler arasında yer alan Kütahya merkezli Güleç Kimya, son dönemde yerel ve uygun fiyatlı ürünlere talebin artmasıyla kapasite yatırımı planlıyor. Bu yıl enflasyonist ortam ve yabancı ürünlere boykotun şirketleri açısından büyümede ivmelenme yarattığını söyleyen Güleç Kimya Genel Müdürü Mehmet Güleç, “Bu yaşanan fırsatı yıl sonuna kadar çalışma fırsatı bulamadığımız önemli noktalara temas ederek yakalamayı ve tüketici kitlemizi artırmayı planlıyoruz” diyor. Güleç, özellikle bu yıl artan satış hacimlerine paralel olarak fabrika binası, depo alanları, plastik bidon ve pet şişe üretim tesisleriyle dolum hatlarına yatırım yaparak üretim hacimlerini artıracaklarını ifade ediyor. Yerel üreticilerin ulusal market zincirlerine girmezlerse geleceklerinin olmadığını söyleyen Simay Unlu Mamuller Yönetim Kurulu Başkanı İhsan Erdoğmuş da bu yıl üretim kapasitesini artırmak için 75 milyon TL yatırım yapacaklarını belirtiyor. 3 yıl önce unlu mamul üretimine başladıklarını, daha önce Ege Bölgesi’nde ulusal markaların distribütörlüğünü yaptıklarını anlatan Erdoğmuş, gıdada büyümeyi ve 5 yıl içinde yurt içinde unlu mamullerde lider olmayı hedeflediklerini ifade ediyor. Erdoğmuş, “Kapasiteyi artırmak için bu yıl organize sanayi bölgesinde yeni üretim tesisi kuracağız” diyor.
BÖLGEDE LİDERLİĞİ HEDEFLEYENLER
Yerel şirketler için “Hızlı balık çabuk yol alır” trendi geçerliliğini koruyor. 4 yıl önce Konya’da distribütörlüğün yanında temizlik malzemeleri ve mutfak yardımcıları üretimine başlayan Flokser’in yönetim kurulu üyesi Nuri Sözen, bugün 10 farklı kategoride üretim yaptıklarını dile getiriyor. 2023’ü 230 milyon TL ciroyla kapattıklarını, bu yılı ise 500 milyon TL ciroya ulaşmayı hedeflediklerini söylüyor. İhracat ve yerel zincirler ağırlıklı büyüdüklerini söyleyen Sözen, “Büyük kurumsal yapılardaki yavaşlık bizim gibi motivasyonu yüksek, yerel şirketlerin daha hızlı büyümesini sağlıyor” diyor. Pek çok yerel marka da ulusal olmak yerine bölgesinde güçlenerek liderliği hedefliyor. Bunlardan biri de Aksaray’da faaliyet gösteren Harzem Süt. 1997’den bu yana süt ve süt ürünleri üretimi yaptıklarını söyleyen şirketin yönetim kurulu başkanı İsmail Biçen, İç Anadolu Bölgesi’nde peynir ve yoğurtta pek çok ulusal markaya göre daha fazla pazar payına sahip olduklarını ifade ediyor. Yöresel olarak çalışmak ve büyümek istediklerini anlatan Biçen, “Süt ürünlerinde 150 tona çıkma hedefimiz var” diyor. Ulusal marka olma hedeflerinin olmadığını söyleyen Biçen, “Tencerede pişir, kapağında ye” felsefesiyle şirketlerini yönettiklerini anlatıyor. Ege Bölgesi’nde güçlü olduklarını ve bundan sonraki hedeflerinin İç Anadolu’da büyümek olduğunu söyleyen Ünle Kolonya Genel Müdürü Volkan Ünle de ağırlıklı yerel marketler ve online kanaldan satış yaptıklarını belirtiyor.
“YATIRIMLARI BÜYÜTTÜK” VEDAT ÖDER GÜNEY SÜT YÖNETİM KURULU ÜYESİ AİLE ŞİRKETİ Şirketi, 4 erkek kardeş kurduk. Hikayemiz 1970 yılında Çukurova Bölgesi’nde beyaz peynir üretimiyle başladı. 1980 yılındaysa Antalya Elmalı’da ilk üretim tesisimizi hayata geçirdik. Tereyağı, krema, kaşar peyniri, yoğurt, ayran ve yöresel peynir üretimi yapıyoruz. Aynı zamanda meyve suyu ve konsantre üretimimiz var. BÖLGEDE LİDER Bugün Çukurova Bölgesi’nin en büyük süt ve süt ürünleri üreticisi konumundayız. Önümüzdeki dönemde sektörümüzde en büyük ilk 4 ulusal oyuncu arasına girmeyi planlıyoruz. Geçen yıl Türkiye’nin ilk 729’uncu sanayi şirketi olduk. Hedefimiz en büyük 500 büyük sanayi şirketi arasına girmek. KAPASİTE ARTIŞI Ülkemizin geçtiği bu dönemde yatırımlarımızı hiç olmadığı kadar artırdık ve tüketicilerimize en iyi şekilde hizmet vermek için makine parkurlarımızı tamamen yeniledik. Son 3 yılda yüzde 275 oranında kapasite artışına ulaştık ve yatırımlarımız hala devam ediyor. |
“İZMİR’DE PAZAR LİDERİYİZ” MEHMET FEYZİ BAŞDAŞ BAŞDAŞ MARKETLER ZİNCİRİNİN KURUCUSU VE YKB BÜYEME Ege Bölgesi’nde Aydın ve İzmir’de faaliyet gösteriyoruz. Şirketimiz 1995 yılında kuruldu. Bugün İzmir Bölgesi’nde perakende sektöründe pazar lideriyiz. ENFLASYONUN ÜZERİNDE Geçen yılı yüzde 105 büyümeyle kapattık. Bu yıl için enflasyonun yüzde 10 üzerinde büyüme hedefimiz bulunuyor. REKABET Perakende sektöründe rekabette bizi öne çıkaran günlük sebze, meyve, et ve peynir ürünleri gibi taze gıda ürün bulunurluğumuz oldu. Önümüzdeki dönemde taze gıdaya yatırım yapmaya devam edeceğiz. YENİ YATIRIM Yüzde 100 yerli besi hayvancılık ve sera ürünlerimizle ürün tazeliği ve bulunurluğuna dikkat ediyoruz. Bu yıl en önemli hedeflerimiz yeni mağaza açmak ve yeni lokasyonlarda satın alma ve yeni mağaza açmak. |
“REKABET AVANTAJIMIZI ARTIRIYORUZ” ÖMER DÜZGÜN TÜRKİYE PERAKENDECİLER FEDERASYONU YKB ZORLUKLAR FAZLA Ulusal marketler, discountlar, akaryakıt istasyonlarında sayıları hızla çoğalan market zincirleri, dijital platformlardaki yeni girişimlerin sayısındaki artış, yerel perakendeciler için birçok zorluğu beraberinde getiriyor. Bazı üyelerimiz zaman içinde sektörden çekilmek veya birleşme kararı almak zorunda kaldı. ESNEKLİK AVANTAJ Ancak biz, bu işi uzun yıllardır sürdürüyoruz. Benzersiz hizmetlerimiz, müşterilere olan yakınlığımız, esnekliğimiz, geniş ürün yelpazemiz ve kampanyalarımızla sektördeki konumumuzu koruyoruz ve rekabet avantajımızı artırıyoruz. HAKSIZ REKABET Hiçbir zaman rekabete karşı olmadık. Rekabet, sektörün ve şirketlerin verimliliğini artırır. Biz haksız rekabete karşı duruyoruz. Bu haksız rekabet maalesef ki yenilikçi girişimleri engelliyor. Mağaza açılış kriterleriyle sektörde daha adil bir rekabet ortamının sağlanacağını düşünüyoruz. |
Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?