Yeni kuşak CEO geliyor

Hakan Ateş'ten Turgay Durak'a Zafer Kurtul'dan Gülsüm Azeri'ye kadar bugünkü CEO'ların büyük bölümü "baby boomer" kuşağının önemli temsilcileri. 49 ila 65 yaş arasındalar. Vizyoner, çalışkan ve sadıklar. Yönetim tarzları, hesaplı risk alıp emin adımlarla ilerlemek. Son 3 yıldır ise bu kuşağın yerini x kuşağından gelen daha genç CEO'lar almaya başladı. Bunlar arasında Levent Çakıroğlu, Bülent Denkdemir, Tahsin Yılmaz gibi isimler var. 1965 ila 1980 yılları arasında doğmuş bu x kuşağı ise hiyerarşiye daha az önem veriyor. Daha global düşünüp teknolojiyi daha iyi kullanıyor. Baby Boomer'lara göre daha çok risk alıp daha hızlı hareket etmeleri de dikkat çekici. S&P 500 endeksinde yer alan şirket CEO’larının 5 yıl önceki yaş ortalaması 63’tü. Son 5 yılda ise ayrılan CEO’ların yerine daha gençlerin atanmasıyla dünyanın en büyük 500 şirketini yöneten yöneticilerin yaş ortalaması 55’e kadar düştü. Eskiyle yeni kuşak CEO’lar arasında 8 yıl fark oluştu. Teknoloji şirketlerinde ise yeni atanan CEO’larda 40 yaş altındaki yöneticiler öne çıktı.

Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
İş hayatında, 49 yaş üstü baby boomer’ların yerini 34 ila 48 yaş arasındaki X kuşağı liderler almaya başladı. Yahoo’da da geçen yıl baby boomer kuşağından olan eski CEO Ross Levinsohn’un yerine X jenerasyonundan 38 yaşındaki Marissa Mayer atandı. Mayer ile eski CEO arasında 11 yaş fark oluştu.

Benzer durum, Türkiye’de de geçerli. 55-65 yaş arasındaki CEO’ların yerine daha gençleri atanıyor. Şirketlerin tepe yönetimde büyük bir kuşak değişimi yaşanıyor. Buhran kuşağının yerini alan baby boomer’lar, koltuklarını X kuşağına mensup CEO’lara bırakıyor.

Son 3 yılda Türkiye’nin en büyük 50 şirketindeki yeni CEO atamalarının 12’si X, birisi ise Y kuşağından yapıldı. Türkiye’nin en genç, Y kuşağından genel müdürü ise 29 yaşındaki Enka İnşaat Genel Müdürü Mehmet Tara oldu. Tara, bu görevi geçen yıl kendisinden 27 yaş büyük olan eski genel müdür Haluk Gerçek’ten devraldı. Sadece Enka’da değil, Nuh Çimento’dan Tekfen İnşaat’a, Coca-Cola İçecek’ten P&G’ye kadar pek çok şirkette eski kuşağın yerini X kuşağı CEO’ları almaya başladı.~
SESSİZ KUŞAĞIN DÖNEMİ
İş dünyasında liderlik tipleri kuşaklara göre farklılık gösteriyor. Her kuşağın kendine has liderlik özellikleri ve yönetim tarzları var... 5-10 yıl önce iş dünyasında 1925-1945 yılları arasında doğan “The slient generation” (Sessiz kuşak) ya da “Buhran kuşağı” olarak adlandırılan liderler etkindi. Bugün 68 ila 88 yaş arasında olan bu liderlerden çoğu emekliye ayrıldı. Emekliye ayrılmayanlar da yönetim kurullarına geçti. Hala Koç, Fiba, Vestel, Eczacıbaşı gibi Türkiye’nin önde gelen holdinglerinin yönetim kurullarında bu kuşağın temsilcileri görev yapıyor.

Zor şartlarda yetişen, tutucu ve otoriter olarak bilinen bu kuşağın en önemli temsilcileri arasında, 85 yaşındaki Fiba Holding Başkan Yardımcısı İsmet Kaya Erdem ve 73 yaşındaki Koç Holding Başkan Yardımcısı Temel Atay dikkat çekiyor. Sarkuysan’ın 70 yaşındaki CEO’su Hayrettin Çaycı da Türkiye’nin en büyük ilk 50 şirketinin genel müdürleri arasında bu kuşağın son profesyonel temsilcisi olarak bulunuyor.

50 YAŞ ÜSTÜ CEOLAR
Son 10 yılda, buhran kuşağının yerini alan kuşak ise kuşkusuz baby boomer’lar oldu. 1946 ila 1964 yılları arasında doğan baby boomer’lar arasında Hakan Ateş’ten Ergun Özen’e, Turgay Durak’tan Gülsüm Azeri’ye kadar pek çok CEO ve genel müdür bulunuyor. Diğer bir ifadeyle bugün Türkiye’nin en büyük holdinglerini baby boomer’lar yönetiyor. Türkiye’nin en büyük ilk 50 şirketinin CEO’ları arasında da bu kuşağa mensup 34 genel müdür bulunuyor.

Stanton Chase Dünya Başkanı George Cross, dünyada Larry Ellison, Richard Branson, Bill Gates gibi ünlü iş insanlarının baby boomers jenerasyonunun önemli temsilcileri olduğunu söylüyor. Cross, baby boomer döneminin CEO’larının kârlılık ve ilerleme odaklı olduğunu, takım ruhuna inanan yöneticiler olduğunu ifade ediyor.

ÇALIŞKAN VE SADIK
İkinci Dünya Savaşı’ndan hemen sonraki “nüfus patlaması” yıllarında doğan “baby boomer”ların kendilerinden sonraki kuşağa göre en önemli farklılıkları ise daha vizyoner, çalışkan, idealist ve sadık olmaları.

Mercer Türkiye’nin üst düzey yöneticilerinden Işın Mengenli, 49-67 yaş arasındaki baby boomer kuşağına mensup CEO’ları yeni nesle göre çok daha vizyoner ve idealist kişiler olarak tanımlıyor.~
Yönetim danışmanı Güneş Ufuk da bugün iş hayatında etkili olan baby boomer kuşağının temsilcilerinin, teknolojiye uzak, ancak sadakat duyguları yüksek kişiler olduğunu söylüyor. Ufuk, “Baby boomer kuşağı korku ve belirsizlik içinde büyüdüğü için risk almaktan çok, güvenli ve yavaş adımlarla ilerlemeyi tercih ediyor” diyor.

Baby boomer’lar yetiştirildikleri otokratik ortama paralel olarak disiplinli olmayı, “tek belirleyiciliği” ve emir-komuta zincirini ön planda tutan bir yönetim tarzını temsil ediyor. Mazars Denge’nin CEO’su İzel Levi Coşkun ise baby boomers kuşağına mensup CEO’ları çalışkan ve sadık liderler olarak tanımlıyor. Alarko’nun 65 yaşındaki CEO’su Ayhan Yavrucu, baby boomer’ların en önemli temsilcilerinden biri olarak görülüyor. Yavrucu, tam 36 yıldır aynı grupta çalışıyor ve son 19 yıldır aynı grubu yönetiyor.

Sadece Yavrucu değil, Siemens’in 54 yaşındaki genel müdürü Hüseyin Gelis, Garanti Bankası’nın genel
müdürü Ergun Özen. Koç’un CEO’su Turgay Durak baby boomer’ların tipik özelliklerini taşıyor. Üçü de hala ilk işe girdikleri kurumda çalışmayı sürdürüyor. Durak ve Gelis 37 yıldır, Ergün Özen ise 21 yıldır aynı kurumda görev yapıyor, Mengenli, “Baby Boomer’lar çalışmak için yaşayan bir kuşak, Onlara ihtiyaç olduğunu hissettikleri sürece iş hayatında kalmaya hazırlar” diyor.

BÜYÜK DEĞİŞİM BAŞLIYOR
İş hayatında baby boomer kuşağı etkinliğini korusa da pek çok şirkette yürütülen gençleşme politikaları 34 ila 48 yaş arasındaki X kuşağına mensup liderin sayısını artırdı. Son 3 yılda Türkiye’nin önde gelen 30’dan fazla şirketinde 50-65 yaş grubuna mensup 30 genel müdür ayrıldı. Bunların 25’inden fazlasında ise yeni genel müdürler 37 ila 48 yaş arasındaki X kuşağından atandı. Yeni gelen genel müdürlerin bir öncekilerle arasındaki yaş farkı ise 10 yılın üzerinde oldu.

Son 3 yılda, eskiye göre en önemli farklılıklardan biri de genç CEO’ların daha çok tercih edilmesi oldu. Yaptığımız araştırmaya göre özellikle son 3 yılda gerçekleştirilen yeni CEO ve genel müdür atamalarında 1965 ila 1979 yılları arasında doğan X kuşağı yöneticiler öne geçti.  Son 3 yılda 30’dan fazla yeni CEO ataması X kuşağından yapıldı. Sadece son 3 yılda, Türkiye’nin en büyük ilk 50 şirketinden 13’ü, yeni CEO’sunu 1965 ila 1979 yılları arasında doğan X kuşağından atadı.~
Buna karşın, yine aynı periyotta Türkiye’nin en büyük 50 şirketinde CEO’sunu bir önceki kuşak olan baby boomer’dan atayanların sayısı 9’da kaldı. Uzmanlara göre ise önümüzdeki 3-5 yıl içinde iş hayatında X kuşağının etkinliği daha da artacak. Bankacılık, perakende gibi rekabetin yüksek olduğu sektörlerde CEO’larm yaş ortalaması daha hızlı düşüyor.

Türkiye’deki birçok bankanın genel müdürlerinin yaşı 45’in altında. Borusan, Koç gibi önde gelen holdinglerin 60 yaşında zorunlu emeklilik uygulaması da gençleşmeyi destekliyor. Teknoloji ve telekomünikasyon şirketlerinde ise yaş ortalaması iyiden iyiye düşük. Örneğin, Vodafone’un CEO’su Serpil Timuray 39, Türk Telekom’un yeni CEO’su Tahsin Yılmaz ise 45 yaşında. Her ikisi de X kuşağının başarılı CEO’ları arasında.

ÇOK FARKLI BİR KUŞAK
Baby boomer’larla 35-48 yaş arasındaki X kuşağı liderleri arasında yönetimden pazarlamaya, insan kaynaklarından iletişime kadar büyük farklılıklar bulunuyor, Bunlardan belki en önemlisi X veya “kayıp” kuşak olarak da adlandırılan yöneticilerin kendilerinden öncekilere göre daha bireysel ve rekabetçi düşünmeleri. Mengenli, “X kuşağına mensup CEO’lar süreçten ziyade sonuç odaklı düşünüyor, Başarma güdüleri yüksek” diyor.

Towers Watson Yetenek ve Ödül Yönetimi Dünya Başkanı Julie Gebauer’e göre bu CEO’ların en önemli farkı daha fazla risk alıyor olmaları, Gebauer, “Genç liderlerin bildikleri yolda ilerleme eğilimleri daha fazla” diyor, Ona göre yeni nesil liderlerin global tecrübelerinin daha fazla olması da onları eskilere göre daha avantajlı kılıyor.

Human Group Genel Müdürü Gaye Özcan, X kuşağının çalışanlarıyla daha açık iletişim kurduğuna, hiyerarşiye daha az önem verdiğine dikkat çekiyor, Özcan, “X kuşağı liderleri baby boomer’lara göre hiyerarşiye daha az önem veriyor” diye konuşuyor. X’lerin baby boomer’lara göre en önemli avantajlarından biri de teknolojiyi daha iyi kullanmaları, Bu da onların çalışanlarıyla daha açık iletişim kurmalarını, daha mobil olmalarını sağlıyor.

EN GENÇ CEO'LAR
Yıldız’dan Koç’a kadar emeklilik yaşına dikkat edilmesi, yöneticiler arasında kuşak değişimini hızlandırıyor, Yıldız Holding İK Müdürü Ege Karapınar, yönetici kadrolarının 10 yıl öncesine göre 4 yaş gençleştiğini söylüyor. Karapınar, “Şirketimizin gençleşmesiyle değişim ve adaptasyon kabiliyetimizi arttırdık” diyor.~
Birçok şirket de Karapınar gibi değişim ve adaptasyon kabiliyetini artırmak için eskiye göre daha genç CEO’ları atıyor. Aslında bu değişim, son 10-15 yıldır birçok şirketin gündeminde. Geçtiğimiz ay vefat eden, Özlem İmece Erçelen 30 yaşında Master Card’ın en genç genel müdürü olmuştu. Son 7 yılda atanan CEO’lar arasında en gençlerinden biri de Hedef Alliance’ın CEO’su Bülent Denkdemir oldu. Denkdemir, 32 yaşında CEO’luk görevine atandı.

Novartis’in başarılı kadın CEO’su Güldem Berkman, Doğuş Otomotiv CEO’su Emir Ali Bilaloğlu, Migros’un genel müdürü Özgür Tort, Türkiye’nin en genç CEO’ları arasında yer aldı. Son dönemde ise genç yaşta genel müdür olan isimlerden biri ING Bank Genel Müdürü Pınar Abay oldu. Abay, 2 yıl önce 34 yaşında en genç banka genel müdürü olarak tarihe geçti. Bankacılık sektöründe Levent Uğurlu genel müdür olarak Bank Kapital’in başına geldiğinde 34, Faik Açıkalın Dışbank’ın başına geldiğinde 38, Naci Sığın Yapı Kredi Bankası’nın başına geldiğinde 39 yaşındaydı.

MARKUS RECKLING / DHL EXPRESS CEO’SU
"GENC KUŞAK HİYERARŞİDEN UZAK"
AÇIK İLETİŞİM
Eski kuşağa göre yeni nesil liderler, teknolojik gelişmelere daha kolay uyum sağlıyor. Daha mobil bir yönetim şeklini benimsiyorlar. Bunun dışında benim de dahil olduğum X kuşağının yönetim konusundaki en önemli farkı, giderek hiyerarşik yapıdan uzaklaşmaları. Genç CEO’ların çalışanlarıyla arasındaki resmi iletişimin yerini daha açık iletişim alıyor.
EKİP ÖNEMLİ
Genç kuşak liderler, şirket başarılarını tek başına üstlenmek yerine ekiplerini ön plana çıkarmayı tercih ediyor. Daha “self servis” bir yaklaşım benimsiyorlar. Kendi işlerini daha çok kendileri görüyorlar. Şirketlerin başarısı için, eski kuşak liderlerin olgunluğu ve deneyimiyle genç kuşak liderlerin dinamikliği ve yaratıcılığı bir arada olmalı.
KATILIMCILIK ARTTI
Yeni dönem liderlerin en dikkat çekici bir başka özelliği ise post-heroic liderlik anlayışı. Genç kuşak liderler artık insanları ve projeleri yönetmek yerine daha katılımcı bir rol üstleniyor. İş süreçlerinde kendilerini çalışanlarıyla aynı derecede sorumlu tutuyor, başarıyı veya başarısızlığı ekipleriyle paylaşıyorlar.
ESKİYLE FARKI
Eskiden hedefler yöneticiler tarafından belirlenirdi ve çalışanlar bu sürece dahil edilmezdi. Kendilerini sürecin dışında bırakılmış hissederlerdi. Genç kuşak liderler ile bu anlayış değişti, şimdi tüm süreçlerde liderler ekipleriyle birlikte hareket etmeyi tercih ediyor. Liderler ve çalışanlar birlikte hareket ediyor, takım ruhu daha çok ön plana çıkıyor.~
TUĞRUL ARIKAN / ANADOLU ISUZU GM
“KUŞAK FARKLILIKLARI VAR"
GERİ BİLDİRİMCİ
Baby boomer’larla X jenerasyonuna mensup liderler arasında önemli farklılıklar var. Daha genç olan liderler, işteki performansı ve sadakati uzun çalışma saatleri ile değerlendirmiyor. İş ve özel yaşam dengesine daha fazla dikkat ediyorlar. Ekiplerine sık sık ve doyurucu geri bildirim vermeyi seviyorlar. Özellikle de açık iletişim ile takdirin önemini savunuyorlar.
AÇIK İLETİŞİM
X jenerasyonuna mensup olan bir yönetici olarak şirketin her seviyesinde açık iletişimin önemine dikkat ediyorum. Şirketteki iyi arkadaşlığın genel iş performansı açısından çok önemli olduğunu düşünüyorum. Bana göre, bir liderin her fonksiyonun işini çok iyi bilmesine gerek yok. Bu nedenle işleri delege etmeyi ve sorumluluk vermeyi doğru buluyorum. Ancak pazar odaklılığının da şirketin her kademesine yerleşmesini beklerim.
ESNEKLİK ARTACAK
Önümüzdeki yıllarda da geçmişte olduğu gibi liderlik tiplerinde değişimler olacak. Pazar, müşteri ve çalışan odaklılığı çok daha yüksek olan, pazarda fark yaratmak için teknolojik kanalları iyice zorlayan liderler göreceğiz. Bu yeni nesil liderler, şirket iç kurallarını da yeniden ele alacak ve daha esnek çalışma koşullarını savunacak.