Çinliler gerçekten geliyor

Türkiye'de her yıl 40-50 arasında Çin sermayeli şirket kuruluyor. 2010 yılında Türkiye'ye Çin'den yapılan yabancı yatırımlar 1 milyar 464 milyon dolar seviyesindeydi. 2011 sonunda yatırımlarda bu rakamın üzerine çıkılması bekleniyor. 2012 yılına ilişkin miktar şimdiden öngörülememekle birlikte birkaç milyarı aşan ciddi bir yatırım beklentisi var. Tüm bu verilerin ışığında Çin'in özellikle altyapı, ulaşım, enerji ve madencilik sektörlerinde Türkiye'nin en büyük yatırımcılarından olmasına ise kesin gözüyle bakılıyor. Tüm dünyanın üretim merkezi Çin, yatırımlarda gözünü Türkiye'ye çevirdi. Son yıllarda çok sayıda Çinli şirket Türkiye'ye girdi. Teknoloji devi Huqwei başta olmak üzere, inşaat ve taahhüt projelerinde ZTE, Genertec, China Railway Construction Corp., China National Machinary Corp., Sinosteel, beyaz eşya ve televizyonda Hicon, Konka ve motorlu taşıtlarda Yiying, Gaoming, DFM Motor ve Greetwall Türkiye'ye yatırım yaptı. Çin'in en önemli bankalarından biri olan Bank of China, 2011'de Türkiye'de temsilcilik ofisi açtı. Bazı Çinli şirketler de Türk şirketlerini satın alarak pazara girdi. Uçak bakım hizmeti veren myTechnic'in çoğunluk hissesi, Çinli Hainan Airlines Group Company Limited ve Bravia Capital Hong Kong Limited ortak girişimi tarafından satın alındı. Havaş'ın yüzde 35 hissesi de İş Girişim ve Hong Kong'lu HSBC Investment Bank Holdings ortak girişiminin oldu. Son olarak Çinli Zhejiang Energy Grup, Polat Madencilik'le birlikte Soma'da kömür ocağı işletmesi ve termik santral için 1 milyar doların üzerinde yatırım kararı aldı. 2010 yılında Türkiye'ye Çin'den yapılan yabancı yatırımlar 1 milyar 464 milyon dolar seviyesindeydi. 2011 sonunda yatırımlarda bu rakamın üzerine çıkılması bekleniyor. 2012 yılına ilişkin miktar şimdiden öngörülememekle birlikte birkaç milyarı aşan ciddi bir yatırım beklentisi var. Yatırımların yönüne baktığımızda telekom, altyapı, demiryolu inşası, deniz nakliyatı, enerji, telekomünikasyon ve madencilik sektörlerinin başı çektiği görülüyor.

Tabloyu görmek için görsele tıklayın.

7 yılda 5'e katlandı
Çin'in Türkiye'ye ilgisi son 7 yılda önemli ölçüde arttı. 2003 yılında Türkiye'de 100 civarı Çin sermayeli şirket faaliyet gösterirken bugün bu rakam 500'e yaklaştı. Son 5 yıldır da Türkiye'de her yıl 40-50 arasında Çin sermayeli şirket kuruluyor. Çin ve Hong Kong menşeli yatırımcıların Türkiye pazarına ilgileri artmaya devam ediyor. TÜSİAD International Başkan Yardımcısı Aykut Eken de son zamanlarda Çin'in pek çok farklı eyalet ve bölgesinden heyetlerin Türkiye'ye iş geliştirme ziyaretleri gerçekleştirdiklerini söylüyor. "TÜSİAD Pekin Ofisi ve TÜSİAD International'ın ortak çalışmaları ile neredeyse ayda 3 tane Çin'in farklı bölgelerinden gelen ve farklı sektörlerden oluşan işadamları heyetleri ile toplantılar gerçekleştiriyoruz. Bu da Çin'den Türkiye'ye artan ilginin açık bir göstergesi" diyor. Grant Thornton Türkiye Başkan Yardımcısı Nazım Hikmet de Çin'in yaklaşık 1,5 yıldır Türkiye'yi daha yakından takip ettiğini belirtiyor. "Çin, büyüyen ekonomik gücüyle, bundan sonra özellikle altyapı, ulaşım, enerji ve madencilik sektörlerinde Türkiye'nin en büyük yatırımcısı olabilir" diye konuşuyor.~

Neden geliyorlar?
Çinli yatırımcıların Türkiye ilgisi her geçen gün artarken bu ilginin arkasında yatan iki ana sebep var: Birincisi Çin artık dünyada uluslararası doğrudan yatırımların önemli bir kaynağı... 2010'da Anakara Çin yurtdışında toplam 68 milyar dolarlık doğrudan yatırım gerçekleştirirken, Çin'e bağlı özel yönetim bölgesi Hong Kong 78 milyar dolarlık yurtdışı yatırımını hayata geçirdi. İkinci sebep ise Türkiye'nin cazip bir yatırım ortamı olarak Çinli yatırımcıların ilgisini çekmesi. Çünkü şu anda birçok gelişmiş ülke küresel krizle boğuşurken Türkiye, Çin ile beraber dünyanın en hızlı büyüyen ekonomisi. Yatırım ortamını daha da cazip hale getiren makroekonomik istikrar ve büy��menin yanında Türkiye, Çinli yatırımcıların Avrupa Birliği, Kuzey Afrika ve Orta Doğu pazarlarına girmeleri için son derece stratejik bir konuma sahip. Çinli yatırımcılar Türkiye'yi bir üretim ve ihracat merkezi olarak kullanıp Türkiye'den birçok pazara hem lojistik hem gümrük politikaları açısından kolay bir şekilde erişebiliyor. Uzmanlar ayrıca Türkiye'nin büyüyen iç pazarının da ülkeyi Çinli yatırımcılar için son derece cazip bir yatırım yeri haline getirdiğini ifade ediyor. FD Finans Kurucu Başkanı Ercan Palavurcuk'a göre Avrupa'da oluşan istikrarsızlığın yanında Türkiye'nin güvenilirliğini pekiştirmesi Çinli şirketlerin 2011 yılında Türkiye'ye girişini hızlandırdı.

İlgilendikleri sektörler
Çinli yatırımcılar, Türkiye'de gelecek vaat eden birçok sektöre ilgi duyuyor. Bu sektörlerin başında madencilik, enerji, otomotiv, bilişim, makine ve lojistik geliyor. Enerji özellikle Çinlilerin radarında olan bir sektör.Çinli devler özelleştirmelerin sıkı takipçisi. İhalesi iki kez iptal edilen Başkent Doğalgaz'ın özelleştirme süreci Ocak 2012'de yeniden başlıyor. 1,3 milyon abonesi bulunan Başkent Doğalgaz'la en çok ilgilenenler arasında 100'den fazla şehirde doğalgaz dağıtım hizmeti sunan Çinli ENN Group da var. Egon Zehnder International Yönetici Ortağı Murat Yeşildere, Çinli yatırımcıların tekstil, ilaç ve tarım sektörleriyle de ilgilendiklerini belirtiyor. Tekstil ve hazır giyim sektörü oyuncuları Çinli ilgisini doğruluyor. Orka Group Genel Koordinatörü Osman Arar, Çinlilerin Türkiye'de yer almalarının lojistik problemlerini büyük ölçüde çözmeleri açısından önemli olduğunu ifade ediyor. "Önümüzdeki yıl birçok Çinli'nin sektörde varlık göstereceği kesin" diyor. Altınyıldız Genel Müdürü Zeki Çaputlu da önümüzdeki birkaç yılda Çinlilerin sektöre giriş yapacakları kanaatinde olduğunu açıklıyor.
Yakın zamanda Çin'den makine sektörüne de yoğun bir yatırım bekleniyor. İMDER Genel Sekreteri Faruk Aksoy, bu konuyla ilgili olarak, "Çin'in en büyük 3 şirketi, başka ülkelerde gerçekleştirmeyi planladığı yatırımları Türkiye'ye çevirdi. Yılda 60 binin üzerinde üretim yapan Çin'in en büyük 4'üncü iş makineleri şirketi, Türkiye'de imalat yapmayı planlıyor" diyor.

Daha fazla yatırım yolda
Önümüzdeki dönemde daha fazla Çinli Türkiye pazarına giriş yapacak. Çin'in en büyük holdinglerinden HNA Grubu, geçen yıl myTechnic ve myCargo şirketlerine ortak oldu. Grubun başkanı Chen Feng yatırımlardan memnun. Türkiye'nin Çin için doğu ile batı arasında köprü rolü görebileceğini belirten Feng, "Biz iki şirkete ortak olduk. Ama daha fazla yatırım yapmak istiyoruz" diyor. Çin'in en büyük 10 otomobil üreticisinden biri olan Jianghuai Automobile Co. Ltd. (JAC) Türkiye'de faaliyette bulunmak istediğini açıkladı. Şirket tarafından yapılan yazılı açıklamada, yılda 2 milyon araç ürettikleri belirtilerek, küresel krizi az hasarla atlatan sayılı ülkelerden biri olan Türkiye'nin JAC'ın strateji radarına girdiği ifade ediliyor. Sanayi ve Ticaret Bakanı Nihat Ergün de iş makinesi üretimi yapan Sanny'nin de aralarında bulunduğu 4 Çinli şirketin Türkiye'ye yatırım için son kararlarını vermek üzere olduğunu belirtiyor. Ergün, "Bu şirketlerin ülkemize yapacakları yatırım miktarı 400 milyon doların üzerinde. Yaptığımız görüşmeler ve bize ulaşan bilgiler, bu 4 şirketi birçok Çinli şirketin daha takip edeceği yönünde" diye konuşuyor.~

İş dünyası ne diyor?
Türk iş dünyası genel olarak Çinli yatırımcı ilgisinden memnun. Arbel Grubu CEO'su Hüseyin Arslan, Türkiye'ye Çinli yatırımcı girişinin ülkeye değer yaratacağını düşünüyor. "Teknoloji getirmeyecek bir Avrupa ülkesi yatırımcısına nazaran Çinli yatırımcı daha çok avantajlı olur. Çok büyük bir pazara çok daha kolay ve bilinçli giriş için iyi bir altyapı oluşturur" diyor. Gülle Tekstil'in patronu İsmail Gülle, Türkiye'nin Çinliler için potansiyel yatırım alanı olduğunu ifade ediyor. Çin'deki hareketin giderek doğrudan yatırıma dönebileceğini belirtiyor. Çinli yatırımcının Türkiye'ye katkısını da "Çin büyük bir fırsat. Gelecek 15-20 yıl içinde dünyanın en büyük ekonomik gücü olacak. Bu güce yakın olmanın önemli sonuçları olur" sözleriyle anlatıyor. Otomotiv sektöründe üretim yapan bazı oyuncular ise Çin'i bir tehdit olarak görüyor. Çin'in hem iç pazarda hem Avrupa'da ciddi rakipleri olduğunun altını çizen Kibar Holding Başkan Yardımcısı Ali Kibar, "Çin, ihracatçısına hammadde tedariğinde ve ihracatta sağladığı sübvansiyonlarla haksız rekabet avantajı sağlıyor. Bunu ciddi bir tehdit olarak görüyoruz" diyor. Ancak hemen arkasından da ekliyor: "İthal ettiğimiz ürünleri üretmek veya ihraç ürünlerimizdeki katma değeri artırmak için gelen doğrudan yabancı yatırımcıya her zaman kapımız açık olmalı."

YAVUZ ONAY/ TÜRK ÇİN İŞ KONSEYİ BAŞKAN YARDIMCISI
Çin'in Türkiye'ye ihtiyacı artar mı?
AB'YE BAĞLI Çinli yatırımcının Türkiye'ye girmesi bundan sonra Avrupa Birliği'nin istikrarsızlığına bağlı. Avrupa, Çin'in Avrupa'yı kurtarmasını bekledi. Çin de "Ben Avrupa'yı kurtarmak için para harcayamam" dedi.
İLK TEDBİR Avrupa bunu bir yere not etti. AB krizden kurtulup her şeyi yoluna koyar da geriye dönük hesaplaşma yaparsa o zaman "Bizim yanımızda hangi ülke yer aldı hangisi yer almadı" deyip, tedbir alabilir. Yani Avrupa durumu iyiye gittiğinde ilk tedbir aldığı ülke Çin olacak.
ÇİN'DEN TÜRK MALI İşte o zaman Çin'in Türkiye'ye ihtiyacı var. O zaman Çin, Türkiye'de gerçekten yatırım düşünebilir. Yüzde 60 üretimi Türkiye'de yapmak koşuluyla o malı Türk malı olarak Avrupa'ya sokabilir.
ÇİN PAHALILAŞIYOR Öte yandan Çin pahalılaşıyor. Çin içinde ulaşım ve işçilik pahalı hale geliyor. Bu nedenle Çin'in de yurtdışına çıkması gerekiyor. Yakın çevresinde ucuz üretim yapabileceği Vietnam ve Endonezya gibi ülkeler var ama hammaddesi bol olan Avrupa'ya yakın ülkelere de yönelme ihtiyacı duyabilir. Mesela Türkiye'de enerji ucuz olsaydı işleri daha da kolay olurdu.

AYKUT EKEN / TÜSİAD INTERNATIONAL BAŞKAN YARDIMCISI
İş ziyaretleri arttı'
ÖNE ÇIKAN SEKTÖRLER Çinlilerle ikili yatırım ilişkilerimizde günümüzde öne çıkan sektörler maden, enerji, telekom, demiryolları ve altyapı. Çin hükümetinin enerji alanındaki çalışmalara önem vermesi ve "go out" (dışarı git) politikası da iki ülke yatırım faaliyetlerinin gelişim göstermesine yardımcı olacak.
İŞBİRLİKLER KURULACAK Önümüzdeki yıllarda hiç şüphesiz ikili yatırım ilişkilerimiz daha da ivme kazanacak. Özellikle turizm, müteahhitlik, lojistik, eğitim, finans, otomotiv, makine ve yenilenebilir enerjiler, tarım ve gıda sektörlerinde işbirliklerinin kurulacağına inanıyoruz.
GÖRÜŞME KONULARI Son zamanlarda iki ülke arasında yapılan iş ziyaretlerinin hızla arttığına tanık oluyoruz. Halihazırda özellikle yenilenebilir enerji, doğal kaynaklar, gıda, ulaşım, müteahhitlik konularında da görüşmeler sürüyor. Türk ve Çinli şirketlerin yüksek teknolojiye ve AR-GE'ye dayalı iş ve yatırım ortaklıkları gerçekleştirmeleri için fırsatlar doğuyor.
VERİMLİ ORTAKLIKLAR Birçok sektörde Çinlilerle verimli ortaklıklar kurulabilir. Yüksek teknoloji dışında Türkiye'de Çin, KOBİ'lere bu bağlamda değer katabilir. Örneğin oyuncak sanayinde düşük kalitede üretim yapan Çinli bir işletmeci Türkiye'de yapacağı işbirliği ile ürünleri ekolojik boyatarak dünyaya satabilir. Bunun gibi pek çok örnek verilebilir.~


"Doğrudan yatırımların çekilmesi hızlanacak"
İLKER AYCI/ BAŞBAKANLIK YATIRIM DESTEK VE TANITIM AJANSI BAŞKANI
DAHA ÇOK PAY Çinli yatırımcılar ile sürekli irtibat halindeyiz. Çin bizim için önemli bir ülke ve Çin'in yurtdışında yapmış olduğu doğrudan yatırımlardan daha çok pay almak istiyoruz. Bu bağlamda gerek ajans olarak gerek resmi heyetler eşliğinde sık sık Çin'e gidip orada yatırımcılarla doğrudan görüşmeler yapıyoruz.
ÇİNLİLER MEMNUN Önümüzdeki dönemde Çinli şirketlerle Türk şirketleri arasında ortaklıklara tanık olacağız. Hatta çok kısa bir süre önce tanık olduk. Bildiğiniz gibi Çin'in dördüncü büyük havacılık grubu HNA Grup kısa bir süre önce Türk şirketi olan ACT Havayolları'na ortak oldu. Aslında HNA önce ACT'ye bağlı myTechnic'e ortak oldu. Bu yatırımlarından o kadar memnun kalmışlar ki hemen akabinde yine aynı şirkete bağlı myCargo'ya ortak olarak hızlı bir şekilde Türkiye'de yatırımlarını artırdılar.
15 YATIRIMCI GETİRDİ Bu ve buna benzer ortaklıklar Çinli yatırımcıların ülkemize daha çok yatırım yapmalarına vesile olacak. Zira HNA beraberinde 15 Çinli yatırımcıyı Türkiye'ye getirerek hem Türkiye'deki yatırım imkanlarını yakından görmelerini sağlamış hem yatırımlarından ne kadar memnun olduklarını göstermiş oldu. Ortaklıkların ötesinde doğrudan yatırımların çekilmesi de hızlanacak, bunun son örneği Huawei'nin Türkiye'de AR-GE yatırımı yapması.