"İzmir yeniden zenginleşecek"

Ekrem Demirtaş, İzmir Ticaret Odası’nın (İZTO) en uzun süredir görev yapan başkanı unvanıyla 18 yıldır İzmir ekonomisine yön veriyor. İzmir Ekonomi Üniversitesi, kruvaziyer turizminin gelişmesi için yaptıkları, spor kulüplerine verdiği destekler, Yunanistan’la ticari ilişkilere yaptığı katkılar gibi icraatları onun adını sadece İzmir’in değil Türkiye’nin gündeminden de hiç düşürmüyor. Demirtaş’ın bugünlerde de ajandası çok yoğun…
Yunanistan’la ticareti yakın gelecekte 10 milyar dolara taşıma hedefiyle çalışmalarını sürdürüyor. 30 bin civarında yatak kapasitesi bulunan İzmir’i, turizmle kalkındırma vizyonu doğrultusunda 150 bin yatak hedefini ortaya koyuyor. Kruvaziyer turizminde 3 milyon turist alan Barselona’ya yetişeceklerini söylüyor. Demirtaş, İzmir’le ilgili diğer hedeflerini ise şöyle sıralıyor: “Türkiye’nin küresel bir güç olma iddiası var ki biz bu iddiayı çok uzak görmüyoruz. 2023’te Türkiye küresel güç olacak. 2023 için 500 milyar dolarlık bir dış ticaret hedefleniyor. Türkiye’nin 500 milyar dolar ihracat yaptığı bir noktada İzmir de 100 milyar dolar ihracat gerçekleştirmek zorunda. Kendimizi bu hedefe odakladık.”
İZTO Yönetim Kurulu Başkanı Ekrem Demirtaş, İzmir ekonomisini Capital’e şöyle anlattı:
İZMİR’İN TİCARETTEKİ YERİ
Kurulduğundan bu yana hayatına aynı topraklarda devam eden iki şehirden biri İzmir, diğeri Kudüs. Diğer şehirlerin tarihi ya 8 bin yıl kadar geçmişe dayanmıyor ya da 8 bin yıl önce kurulmuş ve başka yerlere taşınmışlar.
İzmir, yaşayan bir ticaret kenti. Çünkü, ona hayat veren bir limanı var. 1800’lü yıllarda Alsancak Limanı’nda 4,5 milyon ton yükleme ve boşaltma yapılabiliyordu. 10 yıl öncesine kadar da Alsancak Limanı’nın kapasitesi buydu. 1900’lü yıllarda Avrupa’dan günlük gazetelerin geldiği bir kent burası. Ticaret kadar kültürün de etkili olduğu bir kent. Ve dünyaya entegre olmuş durumda.
İlk futbol kulübü ve ilk matbaa burada kurulmuş. O zamanlar Kordon’da 7 tiyatro varmış. İzmir’in kültürde, sanatta, ticarette önemli bir konumu var. Cumhuriyet ile birlikte sanayileşmeye de ilk ayak uyduran kentlerden biri. Özellikle demir çelik, dokuma, toprağa dayalı sanayi gibi pek çok sanayi dalı İzmir’de gelişti.
İzmir, şu anda da Türkiye ekonomisinin kalbinin attığı bir kent. Türkiye’nin ihracatından zaman zaman 4’te 1, zaman zaman 5’te 1 oranında pay alıyor.
İHRACAT NEDEN FARKLI?
Bizim otomotiv ihracatımız Bursa’dan geçiyor, çünkü burada ihracatçılar birliği yok. Toprağa dayalı sanayimiz Orta Anadolu’dan geçiyor. Pek çok ürünün ihracat rakamları da şirketlerin merkezlerinin orada olması nedeniyle İstanbul’a yazılır.
Onun için şu anda öyle göremeyebilirsiniz ama resmi olarak da Türkiye’nin ihracatının yüzde 13’ünü İzmir yapıyor. İthalat olarak da 7 maldan 1’i Türkiye’ye İzmir’den giriyor.
“İzmir geri kaldı” şeklindeki görüşlere hiç katılmadım. Çünkü, eskiden İzmir’de, İstanbul’da, Bursa’da ve Gaziantep’te olan sanayileşme, Anadolu’nun bütün kentlerine yayıldı. Bunda teşvik politikaları da etkili olmaya başladı. Ve diğer kentlerde bu tür sanayileşme hareketleri başladığı için “İzmir geri mi kaldı? Şu il İzmir’e yetişti” gibi söylemler oldu, ama bunları söyleyenler hesap bilmeyenler. Rakamları önlerine koyduğumuz zaman söyleyecek bir şeyleri kalmıyor. Ege’nin bazı illerinin İzmir’i geçtiğiyle ilgili söylentiler oldu. Rakamları önlerine koyduk. Ege’nin tüm illerini toplasan İzmir’in yarısı yapmıyor.
HEDEF KALİTELİ TURİZM
2004’ten itibaren kruvaziyer turizmine ağırlık verdik. Şu anda İzmir’in kruvaziyer turist sayısı 400 bine yaklaştı. Her gün 3-5 bin civarında turist İzmir’in sokaklarında dolaşıyor. Kruvaziyer turizminden daha büyük pay alacağız. Bunun için de “kruvaziyer limanı” teşebbüsümüz var. ~
Geçenlerde Ulaştırma Bakanımız Binali Yıldırım buradaydı. Kendisine sunduğumuz projelere yıldırım hızıyla “Tamamdır” dedi. “Kruvaziyer limanını, Alsancak Yolcu Salonu’nu dönüştürerek yapacağız” dedi.
Barselona, 3 milyon kruvaziyer turisti alan bir kent. İzmir bu anlamda en az Barselona kadar turist çekecek. Onun dışında bölgemizde Antalya gibi her şey dahil ve ucuz bir turizm politikası istemiyoruz. Onun için sayısal çoğunluğa değil, kazançlı ve kaliteli turizme odaklanacağız.
Bizde yerli turizm ağırlıklı bir gelişim var. Turizm bölgelerimizin çoğunluğu da yakınlarındaki kentlerin ikinci konutu haline gelmiş. Dolayısıyla yeni turizm alanlarının açılması gerekiyor.
Çeşme’de yeni turizm alanları planlandı, ama bu plana itiraz edildi, tekrar döndü, tekrar geldi. Şu anda onay aşamasında. Bu olduğu takdirde Çeşme’de, en az 50 bin yatak olacak. Pamucak’ta yeni bir plan yapıldı. Bunun yanı sıra İzmir İnciraltı’nda 4 bin 500 dönümlük bir alanda turizm planları yapıldı, ama bunlar henüz onay aşamasında. Şu anki yatak kapasitemiz 30 bin civarında. Tüm bu onaylar verildiğinde toplam 150 bin yatağa ulaşmayı hedefliyoruz.
NEYE İHTİYAÇ VAR?
Türkiye’nin, şu anda bölgesel bir güç ve küresel bir güç olma iddiası var. Biz bu iddiayı çok uzak görmüyoruz. 2023’te Türkiye küresel güç olacaktır. 2023 için 500 milyar dolarlık bir dış ticaret hedefleniyor. Türkiye’nin 500 milyar dolar ihracat yaptığı bir noktada, İzmir de 100 milyar dolar ihracat yapmak zorunda. Kendimizi bu hedefe odakladık.
Oda olarak hangi sektörün ne kadar ihracat yapabileceğine yönelik ana hedeften aşağı doğru bir plan çalışması yapıyoruz. Bir plan ve program içerisinde İzmir’i bir yere götürme gibi bir çalışmamız var. Bu çalışmalar içerisinde devletle olan ilişkilerimiz de önemli yer tutuyor. Bu açıdan örneğin Ulaştırma Bakanı Binali Yıldırım ile uyum içinde çalışıyoruz. Şu anda İzmir’e yapılan yıllık yatırımın yarısı Binali Yıldırım tarafından yapıldı. 2,5 milyon TL’yi bulan bir yatırım var. Dolayısıyla İzmir’in devletten beklediği zaten altyapı yatırımı. Onu da yaptıktan sonra başka talebimiz de yok.
İzmir Limanı, Türkiye’nin en büyük konteynır limanı. Buraya özelleştirme süreci dolayısıyla 3 yıla yakın bir süre çivi çakılmadı. İzmir Limanı epey kan kaybetti. Ama bu arada Aliağa yöresinde limanlar oluştu. Ancak İzmir Limanı’nın özelleştirmesinde alıcıların sözleşme imzalamaması neticesinde, sürecin sona ermesi dolayısıyla, Ulaştırma Bakanı 300 milyon doların üzerinde bir yatırımı da programladı. Bununla ilgili biz de planlarımızı kendisine sunduk. O da karara bağlandı. Yaptığımız hesaplara göre İzmir Limanı yükleme-boşaltma, konteynır elleçleme kapasitesi itibarıyla Akdeniz’in en büyük 5’inci konteynır limanı olacak. Büyüklüğümüz Pire Limanı’nın 2 katına ulaşacak. Elleçleme kapasitemiz 3 milyon 200 bin Teu olacak.
İZMİR NASIL ZENGİNLEŞECEK?
İZTO olarak İzmir’in zenginleşmesinin birkaç yolu olduğunu biliyoruz. Bunlardan birincisi, turizm. Turist gelecek ve İzmir’de para harcayacak.
İkincisi, dışarıdan para gelecek, yatırım yapılacak.
Üçüncüsü ise İzmir’de üretip dışarıya satacağız. İzmir’e para getireceğiz. İzmir’in zenginleşmesinin yolları bunlardan geçiyor.
Onun için dış temaslarda bulunuyoruz. Geçen yıl 3 kez Çin’e gittim. Çin otomotiv sektörünün ve Çinli yatırımcılarının, İzmir’i üs seçmesi konusunda çok çaba gösteriyoruz.
Yunanistan, en yakın komşumuz. Onlarla ticareti geliştirme konusunda onlarca yıldır çalışıyoruz. Yunanistan’la ticaretimiz başladığımızda 200 milyon dolardı, şu anda 4 milyar dolara geldi.~
 Hedefimiz bu rakamı 10 milyar dolara çıkarmak.
Biz durumdan vazife çıkaran bir odayız. Spor kulüplerini destekliyoruz. Çünkü, artık spor çok büyük bir sektör. Özellikle Süper Lig’de takımı olan kentlere de çok büyük kaynak yaratan ve marka olma yolunu açan bir sektör. Bir derbi maçında buraya asgari 50 bin kişi gelir. 50 bin kişinin İzmir’de ayağının tozu kalsa, kârdır. Bu yüzden İzmir’in Süper Lig’de takımı olsun diye çaba gösteriyoruz.
Yani her konuda durumdan vazife çıkarıyoruz. Ticareti geliştirmek, “geliştirelim” demekle olmuyor. Benim, İzmir’deki üyelerimin dükkanlarına insanları sokmam lazım. Bizim zenginleşmemiz, başkasının gelip İzmir’den alışveriş yapmasına bağlı. İnsanları ne olursa olsun İzmir’e getireceğiz. İster spor, ister sinema ister tiyatro ne olursa olsun insanları bir vesileyle İzmir’e getireceğiz.
SIRA DIŞI BİR ODAYIZ
Yürüttüğümüz projeler için çok da ciddi kaynaklar ayırıyoruz. Gelen kruvaziyer turistlerinin ayakbastı parasını dahi İZTO olarak ödüyoruz. Sıra dışı bir odayız ve projeyi aldığımız zaman sonuna kadar götürürüz.
1992’de, “Expo 2000’e aday olacağız” dedik, 2015’e aday olduk. 15 yıl rötarla ama Türkiye’de bu işler kolay olmuyor.
2004’te İzmir’de kruvaziyer turizmi yoktu. Ancak, yolunu şaşıran bir gemi geliyordu. Akdeniz’in en büyük kruvaziyer tur şirketi Costa’yı davet ettik. Geldiler ve CEO’su Bay Foski bize “Yolcu salonunu şöyle yapın, iskelenin betonlarını tamir edin, taksileri düzenleyin, ücretleri düşürün. Bunları yaparsanız geliriz” dediler. Hepsini yaptık. Şu anda yolcu limanının tuvaletini biz temizletiyoruz.
 Kadifekale’deki tuvaletin temizliğini biz yaptırıyoruz. Düşünebiliyor musunuz ihaleyle belediyeden tuvalet aldık. Ama turist geldiği zaman kaleye çıktığında temiz bir tuvalet bulmak zorunda. Gemiden çıkan turistler gemide sigara içemedikleri için limana gelince sigara içip yere atıyorlar. Oranın çöpçüsünü, temizlikçisini biz oraya koyuyoruz. Böyle sıra dışı işler yapan bir odayız.
YILDIZ ŞİRKETLER NEREDEN?
Yıldız şirketler eğitimde, enerjide, turizmde, tarıma dayalı sanayide ve lojistikte çıkacak. İzmir’i bir kalıba koyamazsınız. Sadece birkaç sektörüyle tarif edilecek bir kent değil. Çok yönlü. Hiçbirisi diğerine basmayan, hiçbiri diğerine tercih edilemeyen çok renkli bir kent.
Enerji sektörü, özellikle rüzgara yönelik yatırımlar, doğal gazla çalışan elektrik santralleri yani enerjiyle ilgili İzmir’de epey yatırım var. Tarıma dayalı sanayi, dondurulmuş gıda, hazır yemek konusunda bir türlü çok gelişemedik. İzmir’in verimli topraklarından doğan bir zenginliği var. Bunun değerlendirilmesi konusu bizim için önem taşıyor. Onun için de İzmir’e bir tarım ve gıda üniversitesi kurma hayalim var.
Bir ekonomi üniversitesi kurdum, 10’uncu yılında, 6 bin 200 öğrencisi var. 2 üniversite daha kurmayı düşünüyorum. Biri tarım ve gıda diğeri tasarım üniversitesi... Şu anda güzel bir bina yapıyoruz. Oraya tasarım üniversitesini kuracağız. Dünyanın gelişen sistemi içinde sadece bilgiyi satarak ülkeler üstünlüklerini, yaşamlarını sürdüremiyor. Avrupa bu hatayı yaptı. Bütün sanayiyi çıkardı, “Biz sadece bilgiyi satarız” dediler, ama Avrupa şimdi batıyor. Ucuz işçilikle, fasonculukla bir yere kadar geldik ama şimdi bizden ucuz Uzakdoğu’da, Pakistan’da, Mısır’da, Vietnam’da bir pazar oluştu. Dolayısıyla hem üretimi hem tasarımı hem teknolojiyi hem de bilgiyi rekabetçi ortamda yapabileceğimiz bir ekonomik sisteme doğru gitmek zorundayız. Onun için tasarım, tarım ve gıda çok önemli. Bu iki alanda yetişmiş insan gücü olması gerektiğini düşünüyorum.
YABANCI İLGİSİ
Şu anda çok ciddi bir yatırım aldığımızı söyleyemem. JTI, Philip Morris gibi yatırımlar, henüz yok.~
 Otomotiv sektöründeki pek çok şirketin yabancılarla ortak yatırımları var ama bir öncü gibi başlayacak sektör dış yatırımına çok önem veriyoruz. Çin yatırımlarını o yüzden çok önemsiyoruz. Bir Çin otomotiv şirketinin buraya gelmesi diğerlerini de peşinden getirecektir.
Aslında şu anda jant, akü, pompalar ve her türlü otomotiv yan sanayisi ürününü, dünyanın en iyi markası Bentley’e de, BMW’ye de, Mercedes’e de satan ve üreten tesislerimiz var. Dünyanın ilk 5’ine giren otomotiv yan sanayi şirketlerimiz var. Bunların ben bile farkında değildim. Çinlileri gezdirirken otomotiv yan sanayimizin bu kadar güçlü olduğunu gördüm. Ege Serbest Bölgesi’nde 10’u aşkın yabancı şirket var. İzmir envanteri kolay yapılan bir kent değil. İzmir’de çok iyi girişimcilerimiz var ama çok fazla reklam yapmadan çok iyi işler başaran bir sanayi yapımız da var.