“Sıçrama peşinde değiliz”

Özlem Aydın Ayvacı

[email protected]

BİM, Türkiye’nin en büyük 6’ncı şirketi ve en büyük gıda perakende şirketi. BİM CEO’su HALUK DORTLUOĞLU, 2024 sonunda 520 milyar TL ciroya ulaşan BİM’in 2025’te de 2024’te olduğu gibi çift haneli büyüyeceğini söylüyor. Dortluoğlu, her zaman pazar payını korumaya odaklı olduklarını belirtiyor ve “Uzun vadede hedefimiz kurum kültürünü yerleştirmek, hizmet kalitesini geliştirmek ve uygun fiyat politikasını korumak. Kısa vadede bir sıçrama ya da gündelik kâr peşinde değiliz” diyor.

Otuz yaşında olan BİM’de CEO Haluk Dortluoğlu da 20. yılını kutluyor. Dortluoğlu’nun BİM ve FİLE’nin liderliği dışında Fas ve FLO’daki görevleriyle oldukça yoğun bir temposu var. BİM’i 2024 yılında da hedeflerine ulaştıran Dortluoğlu, ilk yarının daha iyi, ikinci yarının daha zor geçtiğini söylüyor. 520 milyar TL’lik cirosuyla Türkiye’nin en büyük gıda perakende şirketi olan BİM’in 2025’te de 2024’te olduğu gibi çift haneli büyüyeceğini öngörüyor. 2024’te 18 milyar TL’yi aşkın yatırım yaptıklarını belirten Dortluoğlu, 2025’te bu bütçenin 25 milyar TL civarında olacağını anlatıyor. “BİM’in Türkiye’deki herkesin yürüyerek gelebileceği bir market olmasını hedefliyoruz. Online markette teslimatın ciddi bir maliyeti var. O yüzden bunu öncelikli olarak düşünmedik” diyen Dortluoğlu, ama şimdi bazı deneme testleri yaptıklarını söylüyor. Fas ve Mısır dışında yeni ülke planlarının olmadığını belirten yönetici, her zaman pazar payını korumaya odaklı olduklarını ifade ediyor ve “Tüm kategorilerde pazar payını koruyan bir durumdayız. 2024’ü böyle tamamladık. 2025’te de aynı şekilde pazar payımızı korumayı ve mevcut çizgimizi devam ettirmeyi hedefliyoruz” diyor. Bugünden yarına çok kısa süreli bir kâr ortaya koymaktansa uzun vadede hedeflerinin kurum kültürünü yerleştirmek, hizmet kalitesini geliştirmek ve uygun fiyat politikasını korumak olduğunu dile getiren yönetici, “Kısa vadede bir sıçrama ya da günlük kâr peşinde değiliz” diyor. BİM CEO’su Haluk Dortluoğlu, ilk söyleşisini Capital’e verdi ve sorularımızı şöyle yanıtladı: 

2024’te büyüme hedeflerinize ulaştınız mı? Kârlılık tarafında nasıl bir tablo var? 

Büyük ölçüde ulaştık. 2024’ün ilk yarısı perakende sektörü için nispeten olumlu, ikinci yarısı nispeten daha durgun geçti. Ama 2024 yılını hedeflerimiz doğrultusunda yüzde 72 satış büyümesiyle kapattık. Enflasyon muhasebesi etkisi dikkate alındığında büyümemiz yüzde 10’a tekabül ediyor. Bu bağlamda 2024, reel olarak çift haneli büyümeyi yakaladığımız bir yıl oldu. Konsolide satışlarımız reel olarak yüzde 10 artarak 520 milyar TL’ye ulaşırken net kârımız 18,6 milyar TL oldu. Yılın başında kârlılık açısından kendimize enflasyon etkisi hariç finansallarla yüzde 7,5-8 aralığında FAVÖK marjı hedefi koymuştuk. 2024 yılında çalışanlarımıza sağladığımız yan haklarda bazı iyileştirmeler yaptık. Son yıllardaki asgari ücret oranlarındaki değişkenliklerle bir arada düşünüldüğünde personel giderlerinin ciroya oranında artış yaşandı. Bu etkiye rağmen verimlilik odaklı iş yapımız sayesinde yıl sonunda kârlılık hedefimizi tutturmayı başardık ve FAVÖK marjımız yüzde 7,5 olarak gerçekleşti. 

Bu ciroyla perakendenin en büyüğü hala sizsiniz değil mi? 

Doğru. Türkiye’de gıda perakende sektöründe ciro açısından en büyük BİM. Bizim ciromuzun yüzde 95’i Türkiye’den. Yaklaşık yüzde 5’i Fas ve Mısır’dan geliyor. 

2024’ün ikinci yarısı daha zor geçti dediniz. Nasıl etkileri oldu? 

Yani tüketici harcamaları beklentinin altında kaldı. Mesela temmuzdan itibaren sektörde asgari ücret artışı yönünde bir miktar beklenti vardı, gerçekleşmedi. Ocak ayındaki maaşlar her ay enflasyona göre reel olarak azaldı. Böyle olunca tüketici açısından ikinci yarı daha zor geçti. Biz yine de temmuzdan itibaren çalışanlarımıza bir miktar destek olmaya çalıştık. Bu dönemde sektörde şu da yaşanmış oldu: Perakendeciler için personel giderlerinin toplam içindeki payı hiç olmadığı kadar yükseldi. 

Ne kadar yükseldi? 

10-15 yıl önce personel giderlerinin ciro içerisindeki payı yaklaşık yüzde 6 iken 2024’te yüzde 10’a çıktı. Ama bu yükseliş yıllar itibarıyla yavaş yavaş gerçekleşti. 

Maliyet kontrolü ve verimlilik iş modelinizin temelinde var. Burada sürdürülebilirliği nasıl sağlıyorsunuz? 

Her aşamada verimliliği daha fazla nasıl artırırız diye düşünüyoruz. Sadelik, basitlik diyoruz ya hep şöyle sorguluyoruz: Burada bu harcamayı yapmak gerçekten gerekli mi? Acaba onu yapmasak olur mu diye giderlere bakıyoruz. Mesela eskiden el ilanları dağıtıyorduk. Son 2 yıldır el ilanından vazgeçtik. 

BİM diğer perakendecilere göre yüzde kaç daha verimli? 

Normalde bir perakendecinin toplam giderlerinin cirosuna oranı yüzde 20-25 aralığında oluyor. BİM’de bu oran yüzde 15. 

Peki discount kategorisindeki rakipleriniz arasında nasıl bir yerdesiniz verimlilikte? 

Rakiplerimizden daha iyi bir seviyede olduğumuzu düşünüyorum. Müşterilerimize “Her gün düşük fiyat” politikası uyguluyoruz. Kısa süreli fiyat indirimi sunan promosyon ve kampanyaları sınırlı miktarda tutuyoruz. Fiyatlarımızı her gün düşük seviyede tutarak daha anlaşılır kılıyoruz. Maliyetlerden elde ettiğimiz tasarrufları ürün fiyatlarına yansıtıyoruz. Mağazalarımızı mümkün olan en sade ve fonksiyonel şekilde dekore ederek yatırım maliyetlerimizi görece düşük düzeyde tutmaya gayret ediyoruz. 

Özel markalı ürünlerin cirodaki payı nereden nereye geldi? 

Bu süreci özel markalı ürünlerin artık süper lige çıktığı şeklinde yorumluyorum. Geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi bu yıl da kendi markalı ürünlerimiz, yüksek indirim iş modelimizin ve sürdürülebilir ürün anlayışımızın temelini oluşturmayı sürdürecek. BİM’in 2024 sonu itibarıyla kendi markalı ürünlerinin net satışlara oranı yüzde 59 olarak gerçekleşti. FİLE’de bu oran yüzde 33. BİM olarak kendi markalı ürünlerimizi önceliklendirdiğimiz stratejimizde herhangi bir değişiklik yok. Fas ve Mısır’daki mağazalarımızda da özel marka oranlarını artırmaya çalışıyoruz. Oralarda daha gerilerdeyiz. Fas’ta yüzde 28, Mısır’da yüzde 15 civarında. Özel marka oranıyla ülkelerin gelişmişlik seviyesi arasında doğrudan bir korelasyon var. Uzun vadede BİM’de özel markalı ürün oranında yüzde 65’i, FİLE’de yüzde 40’ı hedefliyoruz. 

2024 yılında ne kadar yatırım yaptınız? 

Yeni mağazalar açarak ve bölge merkezleri kurarak organik büyüme stratejimiz kapsamında yatırımlarımızın büyük bölümünü operasyon ağımızı genişletmek üzere gerçekleştiriyoruz. 2024 yılında konsolide bazda yaklaşık 18 milyar TL yatırım gerçekleştirdik. Bunun 1,5 milyar TL’si sürdürülebilirlik odaklı yatırımlarımız için yapıldı. Mağaza ve depo yatırımlarımızın yanı sıra GES projelerimizle sürdürülebilir enerji yatırımlarımız devam ediyor. 2023 yılını toplam 12 bin 482 mağazayla kapatmıştık. 2024 yılında toplam 1.101 yeni mağaza açtık ve yıl sonu itibarıyla BİM Türkiye, FİLE, BİM Fas ve BİM Mısır’daki toplam mağaza sayımız 13 bin 583’e ulaştı. 2025 yılında da benzer bir trend izleyeceğimizi düşünüyorum. 2024 yılını BİM Türkiye 12 bin 89, FİLE 287, BİM Fas 789, BİM Mısır 418 mağaza ile kapattık. Yeni açtığımız mağazaların 164’ü yurt dışında oldu. 

2025 yılı yatırım bütçeniz ne kadar? 

2025 yılı bütçemizi ciromuzun yüzde 3,5- 4 aralığı olarak belirledik. Bu aralık yaklaşık 25 milyar TL’ye tekabül ediyor. Bu yatırım bütçemizin içinde 4 milyar TL’lik bölümü sürdürülebilirlik odaklı projelerimiz için ayırdık. 

Fas ve Mısır pazarlarından memnun musunuz? 

Her iki ülkeden de memnunuz. Bu ülkelerin ikisi de gelişme sürecinde. Modern perakende Fas’ta bir anlamda BİM’le başlamış oldu. Orada geçmişte sadece daha büyük süpermarketler vardı. Mahalle aralarına giren ve doğrudan tüm Fas halkına hizmet götüren ilk biz olduk. Yeni ülke düşüncemiz yok. Mısır’da ve Fas’ta daha gidecek çok yolumuz var. 

BİM’in günlük mağaza giriş sayıları ve sepet büyüklüğü 2024 yılında nasıl değişti? 

2024 yılında sepet büyüklüğümüz yüzde 55 artış kaydetti. Sepetteki bu artış, BİM enflasyonu olarak adlandırdığımız BİM’in ortalama fiyat artışlarına paralel gerçekleşti. 

FİLE, 10. yılını tamamladı. BİM’e kıyasla nasıl bir büyüme hızı gösteriyor? 

Emin adımlarla yürüdük. FİLE, 2024 yıl sonu itibarıyla 30 ilimizde 287 adet mağazasıyla, ayrıca İstanbul’da iki, Ankara’da bir tane olmak üzere toplamda üç deposuyla hizmet veriyor. FİLE’nin satışlarının yüzde 33’ü kendi markalarına ait ürünlerden oluşuyor. Türkiye’de daha önce piyasaya sunulmamış 143 adet yeni ürün ilk defa FİLE vasıtasıyla tüketiciyle buluştu. FİLE, kısa sürede kârlılığa ulaşma başarısı gösterdi. 2021 yılında FİLE’nin mobil alışveriş uygulamasını da devreye aldık ve mağazada satılan ürünlerin önemli bir kısmını raf fiyatlarıyla evlere teslim etmeye başladık. FİLE’de çevrim içi satışların ciro içindeki payı 2024 yılında yüzde 5’e ulaştı. Konsolide satışlarımız içinde FİLE payı 2024 yılında yüzde 8 olarak gerçekleşti. 

FİLE’yi neden ayrı bir şirket yapıyorsunuz?

FİLE, kurulduğundan beri ayrı bir organizasyon yapısıyla faaliyet gösteriyordu. Ayrı bir şirket yapısıyla faaliyet gösterebilmesi için böyle bir karar aldık. Yeni kurulacak şirketin de tek pay sahibi BİM olacak. Kuruluş işlemlerine başladık. 

Bisküvi çikolata fabrika yatırımı yapmıştınız. Yeni alanlarda üretim planınız var mı? 

BİM çatısı altında topraksız tarım usulüyle domates üretimi yaptığımız Bircan Fide, Eskişehir’deki bisküvi ve şekerleme fabrikamız Es Global, BİM mağazalarında satışta bulunan özellikle pirinç ve bakliyat ürünleri başta olmak üzere çeşitli gıda maddelerinin tedarik ve paketlemesini sağlayan GDP Gıda Paketleme, diş fırçası üretimi yaptığımız İdeal Standart İşletmecilik ve atık yönetim faaliyetlerimizi daha verimli bir şekilde yönetebilmek için 2024 Temmuz ayında kurduğumuz Desto Atık Yönetimi yer alıyor. Eğer bir alanda istediğimiz kalitede, yeterli sayıda ve yeterli kapasitede üretici bulamıyorsak o zaman üretim sürecine dahil olmayı düşünüyoruz. İstisnai durumlarda bu yatırımları yapıyoruz. Bunun dışında diğer alanlarda bunu yaygınlaştırma, genişletme düşüncemiz yok. 

BİM’de online gıda satışına geçiş planınız var mı? 

E-ticarete 2021 sonunda BİM Market uygulamasıyla girdik. Şimdilik bu uygulama üzerinden sadece gıda dışı ürün satışlarına odaklanıyoruz. 2024 sonu itibarıyla BİM Mobil uygulaması kullanıcı sayısı 2,8 milyon olarak gerçekleşti. FİLE mobil uygulamasını da “Siz bize gelemiyorsanız, biz size geliyoruz” sloganıyla 2021’de hayata geçirdik. 2024 sonu itibarıyla FİLE mobil uygulamasının kullanıcı sayısı 1,9 milyon olarak gerçekleşti. Diğer yandan BİM Para ve FİLE Para dijital ödeme uygulamalarıyla BİM müşterilerinin birbirlerine cep telefonlarından kolayca ve güvenli bir şekilde para gönderebilmelerine ve mağazalarda kredi kartı ve nakit kullanmaksızın temassız bir şekilde ödeme yapabilmelerine olanak sağladık. Müşterilerimizin 2024 sonu itibarıyla BİM Para ve FİLE Para üzerinden temassız ödeme yöntemiyle yaptıkları işlem sayısı 9,5 milyona ulaştı. 

BİM mobilde neden gıda yok?

BİM’in Türkiye’deki herkesin yürüyerek gelebileceği bir market olmasını hedefliyoruz. Buna bazı şehirlerde zaten ulaştık. Şimdi bir yere yürüyerek gidebiliyorsanız ya da apartmanınızın altında BİM varsa neden bunu e-ticaret vasıtasıyla istersiniz? Teslimatın ciddi bir maliyeti var. O yüzden bunu öncelikli olarak düşünmedik. Ama şimdi bazı denemeler yapıyoruz. İleride bunu değerlendireceğiz. 

Peki gıda perakendeciliğinin ne kadarı online’dan geliyor? Nasıl bir gelecek görüyorsunuz? 

Türkiye’de hızlı tüketim ürünlerinin yüzde 7’sinin online’dan yürüdüğüne ilişkin bir veri var. Henüz bazı düşük olduğu için büyüme devam ediyor. Diğer taraftan biliyorsunuz çok hızlı teslimat uygulamalarıyla ilgili hem Türkiye’de hem dünyada pandemi döneminde çok hızlı büyüyen ve sonrasında ise sönümlenen bir süreç yaşandı. Bunlar yurt dışı da dahil birçok yerde çok başarılı, çok kârlı yürüyen operasyonlar değildi. Çünkü düşük fiyatlı, ağır ve günlük olarak tüketilen ürünler taşınıyor. Bunun sürdürülebilir olması durumu hala sektörde tartışılan bir konu. 

Dijital bankacılık başvurunuzla ilgili güncellemeler var mı? 

Bu konuda araştırmalarımız devam ediyor. 

Enflasyonla mücadelenin BİM gibi uygun fiyatlı gıda perakendeciliği yapan şirketlere yansıması nasıl oldu? 

Mağazalarımızın 2024 sonu itibarıyla günlük konsolide müşteri ziyaret sayısı bir önceki yıla göre yüzde 8 artarak 6,8 milyona ulaştı. 

2025 satış artışı hedefiniz nedir? 

2025 yılında TMS 29 uygulanmadan yüzde 45 satış artışı hedefliyoruz. Bu oran, büyüme stratejimizi yansıtıyor. 2025 için FAVÖK marjımızı yüzde 7,5 ve yatırım harcamalarımızın satışlara oranını yüzde 3,5-4 olarak öngörüyoruz. TMS 29 uygulandığında ise BİM, satış artışını yüzde 8 ve FAVÖK marjını yüzde 5 olarak hedefliyor. 

GES yatırımlarınız ve kurulu gücünüz nereye ulaştı? 

2024’te yeni yatırımlarla çatı GES sayımızı 19’a çıkardık. İlk kez 3 adet arazi GES yatırımı da gerçekleştirdik. GES projelerimizden elde ettiğimiz elektriğin toplam tüketimimiz içindeki payını yüzde 9,4’e çıkardık ve yeni yatırımlarla bu oranı 2025’te yüzde 25’e yükseltmeyi, önümüzdeki 5 yılda elektrik tüketimimizin yarısını GES’lerimizden elde etmeyi hedefliyoruz. 

Herkesin BİM’e yürüyerek gitmesini istiyoruz dediniz. Bunun anlamı ne? 

Türkiye’deki herkesin BİM’e yürüyerek gelebilmesini istiyoruz. Bulunduğumuz yerde en az 5-10 bin nüfus olmasını bekliyoruz. Şu an her ilçede olmayabiliriz. Ama çoğunda varız. Mesela Malatya’nın 35 bin nüfuslu bir ilçesine daha 3 ay önce mağaza açtık.

2025’te önceliğiniz ciro büyümesi mi olacak kârlılık mı yoksa pazar payı mı? 

Biz şu anda tüm kategorilerde pazar payını koruyan bir durumdayız. 2024’ü böyle tamamladık. 2025’te de aynı şekilde pazar payımızı korumak ve mevcut çizgimizi devam ettirmek hedefindeyiz. Hem benim şahsi yaklaşımım olarak hem kurumumuzun genel duruşu olarak bizim odağımız hep uzun vadedir. Yani bugünden yarına çok kısa süreli bir kâr ortaya koymaktansa uzun vadede istikrarlı bir kurum kültürünü yerleştirmek, hizmet kalitesini geliştirmek, uygun fiyat politikasını korumaktır. Kısa vadede bir sıçrama ya da gündelik kâr peşinde değiliz. Hep topluma uzun süreli, daha iyi hizmete odaklanan bir yaklaşıma sahibiz. 

Pazar payınız kaç? 

NielsenIQ Perakende Paneli verisine göre BİM’in 2024 yılında hızlı tüketim ürünlerindeki tüm Türkiye ciro pazar payı yüzde 16,8 olarak gerçekleşti. 

Önümüzdeki 5 yıla dair en önemli ajandanız ve hedefleriniz nedir? 

Dijital dönüşümümüzü hızlandırarak operasyonlarımızı daha verimli hale getirmeyi ve müşterilerimize daha iyi bir deneyim sunmayı amaçlıyoruz. En önemli gündemimiz yatırım. Önemli olan geleceği kurgulayabilmek. Bunun için yatırımlarımıza aynı hızla devam etmeyi planlıyoruz. Yeni mağaza açılışlarımızın yanı sıra mevcut mağazalarımızı modernize ederek büyümemizi sürdürmeyi hedefliyoruz.