Zamlar sanayiciyi nasıl etkiliyor?

Türk sanayicisinin dünyanın en pahalı enerjisini kullandığı herkesin malumu. Sanayi elektrik fiyatlarında OECD ülkeleri ortalaması 10,8 dolar cent iken, ülkemizde bu rakam 22,9 dolar cent. Yani iki katından fazla... Zaten yüksek olan enerji maliyetlerinin üzerine 2011 Eylül sonunda elektrik ve doğalgaz zamları da eklenince, sanayicinin sıkıntısı adeta katlandı. Bu ayki "10 Soru" bölümümüzde, sanayicinin sesine kulak verdik. "Sanayimizin rekabet gücüyle ilgili zaten önemli sorunları var. îlave her sorun, üretim azmini değilse bile sanayicimizin moralini olumsuz etkiliyor" diyen İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Başkanı TANIL KÜÇÜK, son zamların sanayiye etkisi üzerine merak edilenleri yanıtladı:

1- Yüksek kur, elektrik ve doğalgaz zamları, sanayicinin üretim iştahını nasıl etkiledi?
- Türk sanayicisi zaten elektrik, doğalgaz ve akaryakıta rekabet ettiği ülkelerden daha yüksek bedel ödüyor. Diğer taraftan, sanayimizde ithal girdi kullanımı da oldukça yüksek. Kurdaki yükseliş, hem enerji hem diğer girdi maliyetlerinin artmasına yol açtı. Nitekim TÜİK'in dış ticaret ithalat birim değer endeksinde Mayıs 2011'den bu yana yüzde 20 yükseliş var. Bu dönemde ticari kredi faiz oranlarında da yukarı doğru hareket söz konusu. Tüm bunlar, yıl sonunda sanayi kuruluşlarının dönem kârının bir önceki yıla göre önemli ölçüde azalması sonucunu getirecek.

2- Sanayicinin en önemli maliyetleri neler?
- Girdiler içinde, enerji, hammadde ve işçilik en büyük ağırlığa sahip kalemler. Bu üç kalemde de rakiplere kıyasla dezavantajlı olduğumuzu görüyoruz. Uluslararası Enerji Ajansı'nın verilerine göre 2010'da satın alma gücü paritesine göre sanayi elektrik fiyatlarında OECD ortalaması 10,8 dolar cent iken, ülkemizde bu rakam 22,9 dolar cent. Türkiye, Slovakya ve İtalya'dan sonra OECD içinde sanayi elektriğini en pahalı kullanan ülke. OECD ortalamasında sanayi elektriği birim fiyatı mesken tarifesinden yüzde 32 daha ucuzken, ülkemizde bu fark yüzde 18.

3- Son zamlar, üretim maliyetlerinde enerjinin payını ne kadar artırdı?
- Üretici fiyatları endeksinde, Haziran 2011-Kasım 2011 arasındaki elektrikte yüzde 14,6, doğalgazda ise yüzde 18,2'lik artış görüldü. Enerji girdi maliyetinde bu orandaki artışa karşın, aynı dönemde imalat sanayi ürünlerinde fiyat artışı sadece yüzde 5,3 oldu. Sanayici bu artışı ürün fiyatlarına aynı oranda yansıtamadı.

4- Kurlardaki yükseliş ve zamlar, hangi ürünlere ne oranda fiyat artışı getirecek?
- Son aylarda hem tüketici hem üretici fiyatları endekslerinde tekrar iki haneli artış oranları görüyoruz. Hangi sektörde, ne oranda fiyat artışı geleceği sorusuna cevap vermek zor. Ancak zamlar üretimi etkileyecek. İmalat sanayi sektörünün GSYİH içinde cari fiyatlarla 1998'de yüzde 23,9 olan payı 2010'da yüzde 15,5'e geriledi. Bu gerilemenin ana nedeni, sanayinin, girdi maliyetlerindeki artışı ürün maliyetlerine aynı oranda yansıtamamasıdır. Bu kopukluk sanayinin daha az kâr etmesi, anlamına geliyor.~

5- Zamlar şimdiye kadar nihai ürünlere ne kadar yansıdı?
- Tüketici fiyatları endeksine göre 2011 yılının ilk 6 ayında fiyat artışı yüzde 3,4 oldu. Haziran-Kasım arası 5 aylık dönemdeki artış oranı ise yüzde 6,2. Aralık ayı tahminimizi de katarak yaklaşık bir hesaplama yaparsak, 2011'in ikinci yarısındaki fiyat artış hızının, ilk yarının iki katı olduğunu söyleyebiliriz. Hangi tip ürünlere ne kadar yansıdığını aralık verilerinden sonra daha net görebileceğiz.

6- 2012'de yeni fiyat artışı bekliyor musunuz?
- İSO olarak her zaman Türkiye'de sürdürülebilir büyüme ve yatırıma ulaşmanın yolunun, üreticinin rekabet gücünün iyileştirilmesinden geçtiğini söylüyoruz. En önem verdiğimiz konu da kamu kaynaklı girdi maliyetlerinin rekabet ettiğimiz ülkelerle hiç olmazsa eşit düzeylere çekilmesi. Girdiler içinde, enerji ve istihdam üzerindeki vergi ve prim yükü öne çıkıyor. Bunlar hem üreticiye hem ücretle çalışana büyük yükler getiriyor. 2011'in ikinci yarısıyla enflasyonda tekrar bir hareketlenme başladı. 2012'ye dönük öngörüler, üretimde yavaşlama, enflasyonda ise canlılık yönünde. 2012, hem üretici hem tüketici yönünden zor bir yıl olacak.

7- Zam haberleri ve dolaylı vergilerdeki artışlar, sanayicinin vergi reformuna ilişkin beklentilerini nasıl etkiliyor?
- Ekonomimizin temel sorunlarından biri kayıt dışılık ve vergi sistemimizdeki çarpıklıklar. Bunların başında dolaylı vergilerin yüksekliği geliyor. 2010'da toplam vergi gelirlerimizin yüzde 67'si dolaylı vergiler kaynaklı. Hedefimiz, bu çarpıklıkları giderecek bir vergi reformu olmalıyken, hükümetimizin, çözüm refleksinin dolaylı vergileri artırmak yönünde olması düşündürücüdür. Beklentimiz, kayıt dışını kayıt altına alacak, vergi sistemimizi adil bir yapıya taşıyacak kapsamlı vergi reformunun en kısa sürede hayata geçirilmesidir.

8- Uygulanan teşvikler sanayici için yeterli mi?
- Türkiye, ileri teknoloji ve yüksek katma değere dayanan bir üretim yapısını hedeflemek zorunda. Mevcut teşvik sistemimiz, bu yaklaşıma uygun olarak sürekli güncellenmeli, yatırımları özendirecek uygulamalar çoğaltılmalı. Özellikle yoğun olarak ithal edilen ürün veya yarı mamullerin imalatına yönelik yatırım projelerinin ek destek unsurlarıyla desteklenmesi cari açıkla mücadele alanında da önemli kazanımlar sağlayacak.

9- Teşvik sisteminde eksikler var mı?
- Teşvik sisteminde, OSB'lere yönelik herhangi bir teşvik unsuru yer almıyor. Bu eksikliğin giderilmesi için, bölge farkı gözetilmeksizin OSB'lerdeki tüm yatırımlara teşvik sisteminde dördüncü bölgeye sağlanan destek unsurlarından faydalanma hakkı tanınmalıdır. ~

10- Sanayici, enerji tasarrufu konusunda nasıl önlemler almalı?
Başta KOBİ'ler olmak üzere bütün sanayiciler için enerjinin verimli kullanılması büyük önem taşıyor. Kojenerasyon sistemleri, sanayiciler için maliyet azaltıcı bir etkiye sahipken, doğalgaz fiyatlarının artışıyla bu maliyet düşürme etkisi kısıtlandı. Son zamlarda en önemli artış gece tarifelerine getirildi. 3 zamanlı tarife eskisine göre cazibesini kaybetti. Ülkemizdeki enerjinin yüzde 45'inin sanayide kullanıldığı düşünülürse, verimli kullanımın önemi daha net görülebilir. Sanayide yüzde 2025 enerji tasarruf potansiyeli bulunuyor. Enerji verimliliği yatırımları 3 ay ila 5 yıl içinde kendini finanse edebiliyor. Enerjinin verimli kullanılmasında, sanayicimize özel teşvik ve destekler getiren politikalar

"Türkiye, Slovakya ve İtalya'dan sonra OECD içinde sanayi elektriğini en pahalı kullanan ülke. OECD ortalamasında sanayi elektriği birim fiyatı mesken tarifesinden YÜZDE 32 ucuzken, ülkemizde bu fark YÜZDE 18."