En rahatsız koltuk

İş dünyasında hep CEO ve çalışan sirkülasyonu konuşulur. Ancak CEO dışında üst düzey yönetici kadrolarının görevde kalma süreleri ve buradaki değişime pek dikkat çekilmez. Oysa son birkaç yıldır bu cephede çok önemli bir değişim yaşanıyor. Bugün direktör ve müdür seviyesinde birçok koltukta sirkülasyon artmış durumda. Örneğin geçmişte 10 yıla kadar çıkan genel müdür ve direktörlükte görev süresi 6 yıla kadar düştü. Özellikle pazarlama direktörü (Chief Marketing Officer-CMO), satış direktörü (Chief Sales Officer- CSO), bilgi teknolojileri direktörü (Chief Technology Officer- CTO), insan kaynakları direktörü (Chief Human Resource Officer-CHRO), operasyon direktörü (Chief Operating Officer-COO) pozisyonlarında daha hızlı bir değişim yaşandığı da dikkat çekiyor. Uzmanlara göre gelinen noktada pazarlama ve satış pozisyonundaki direktör ve müdürlerle ürün müdürü, iş geliştirme müdürü, insan kaynakları müdürü ve operasyon müdürü gibi pozisyonlarda ortalama görevde kalma süresi 2,5 yıla kadar gerilemiş durumda. Korn Ferry Yöneticisi Tuğçe Araç, C seviye yöneticilerin pozisyonlarında kalma sürelerindeki kısalmaya gerekçe olarak değişkenlik, belirsizlik, karmaşıklık ve muğlaklık dünyasında liderlik yapacak kişilere ihtiyacın artmasını gösteriyor. “C seviye rollerdeki değişim trendinin önümüzdeki yıllarda da devam etmesini bekliyoruz. Farklı endüstrilerde artan birleşme ve satın almalar, şirketlerin yeni alanlara yatırım yapması, verimlilik ve ticari performanstaki hızlı artış, şirketlerin üst düzey yöneticilerden daha talepkar olmasına neden olacak” diyor. EN HAREKETLİ POZİSYONLAR
İş dünyasındaki bu değişime daha detaylı baktığımızda neredeyse her pozisyon için sirkülasyonun neden yüksek olduğu daha net ortaya çıkıyor. Satış ve pazarlama direktörlüğüyle üretim ve operasyon müdürlüğünde ortalama görevde kalma süresi 3, bilgi teknolojileri direktörlüğünde 2,5, satış müdürlüğünde 2 yıl olarak ifade ediliyor. Uzmanlara göre bu durumun nedeni bu pozisyonlardan hızlı sonuç üretilmesinin beklenmesi. Flow Coaching International Akademik Direktörü Talya Vardar, patronun beklentileri kısa zamanda karşılanmadığında değişimin gerçekleştiğini belirtiyor. Bazen de aile şirketlerinde, patron işe fazla müdahil olduğunda ayrılığın geldiğini söylüyor. Egon Zehnder danışmanlarından Burcu Bıçakcı, satış pozisyonlarında sirkülasyonun yüksek olmasının nedenini hedef bazlı çalışmanın getirdiği stres ve şirketlerin ticari başarı için sabırsızlıkları olarak açıklıyor. Başarılı satış yöneticilerinin de sık pozisyon değiştirebildiğini ifade eden Bıçakcı, şöyle devam ediyor: “Zira bu yöneticiler, ya hızlı terfi alıyor ya talep sonucu farklı şirketlere geçiyor. Satış dışında, pazarlama ve iş geliştirme gibi satış dışı ticari fonksiyonlarda da pozisyonlar oldukça dinamik. Bunun sebebi de şirketlerin ticari organizasyonlarını hızlı değiştirme, farklı stratejiler deneme konusundaki eğilimleri. Her yeni pazara gitme stratejisi yeni organizasyon yapılanmalarına, dolayısıyla farklı pozisyon oluşumlarına sebep oluyor.” Şirketler cephesindeki açıklamalar da uzmanları doğruluyor. Garanti Emeklilik Genel Müdür Yardımcısı Çağlayan Bakaçhan, sektörde iç denetim, dijital pazarlama ve insan kaynakları pozisyonlarının sirkülasyon açısından oldukça hareketli olduğunu ifade ediyor. Bien Seramik yetkilileri de şirkette İK direktörü ile iş geliştirme müdürlerinin ortalama görev süresinin 3, pazarlama müdürünün ise 1 yıl olduğunu açıklıyor. ~GEÇMİŞTEN BUGÜNE NE DEĞİŞTİ?
Yeni jenerasyonların istihdama katılması, bazı sektörlerin büyümede hız keserken bazılarının hız artırması öte yandan teknolojinin iş yaşamına çok daha fazla entegre olmasıyla son 10 yılda üst düzey pozisyonların sirkülasyon tablosu da değişime uğradı. Uzmanlar özellikle teknolojiyle birlikte iş dünyasının önemli bir hız kazandığına dikkat çekiyor. Bu hızın da geçmişe kıyasla bugün neredeyse tüm tepe yönetim pozisyonlarında iş değiştirme sıklığını artırdığını dile getiriyorlar. Özellikle Y jenerasyonunun uzun süre aynı işi yapmaktan sıkılması da yönetim pozisyonlarında hızlanan sirkülasyonun önemli bir gerekçesi olarak ifade ediliyor. Odgers Berndtson Türkiye Yönetici Ortağı Ayşe Öztuna, ortalama çalışma sürelerinin geçmişte daha uzunken bugün giderek kısaldığına dikkat çekiyor. “Aslında nesiller değiştikçe motivasyon ve beklentilerin değiştiğini ve profesyonellerin artık daha hızlı hareket edebildiklerini de görüyoruz” diyor. Şirketlerin İK yöneticileri de benzer noktada görüş belirtiyor. İpragaz İK Müdürü Ayça Van, orta düzey yönetici pozisyonunda çalışanlarda özellikle yaş oranı düştükçe sirkülasyonun artmaya başladığını ifade ediyor. Generali Sigorta İK Birim Müdürü Elif Uysal Kumcu da hem rekabet yapısının hem çalışan beklentilerinin farklılaşmasının geçmişten bugüne sirkülasyon oranının artmasında etkili olduğunu dile getiriyor. Uzmanlara göre bugün pozisyonların içeriği de son 10 yılda önemli bir değişime uğradı. Geçmişte teknoloji koltukları daha içe dönük, şirket içi sistem ve uygulamalarla meşguldü. Alanyalı&Alanyalı Danışmanlık Yönetici Ortağı Mehtap Alanyalı, şimdi bu departmanın birçok ticari departmana dost olduğunu söylüyor ve “Bu yüzden iş dünyasını anlayan teknoloji yöneticilerine artan talep bu koltuklardaki sirkülasyonu artırdı” diye konuşuyor.
EN UZUN ÖMÜRLÜ UNVANLAR
Şirketlerde yönetim düzeyinde en güvenli koltukların hangileri olduğuna gelince… Finans ve AR-GE direktörlükleriyle genel müdürlük ve genel müdürlük yardımcılığı daha garanti koltuklar olarak öne çıkıyor. Ayrıca denetim, kredi değerlendirme, güvenlik gibi departmanlardaki yöneticilerin de görevde kalma süreleri diğer yöneticilik pozisyonlarına kıyasla daha uzun. Uzmanlar finans ve AR-GE yöneticilerinin görev süresini 4, genel müdürün 5-6, genel müdür yardımcısının da 4-5 yıl olduğunu ifade ediyor. Talya Vardar, bu kadroların görev yapıları ve sorumluluklarının sonuçtan çok süreç işleri olduğunu belirtiyor. Bu nedenle tepe yönetimle anlaşmazlıkların daha az olduğunu ifade ediyor. Burcu Bıçakcı da finans yöneticiliğinin sirkülasyonu düşük bir koltuk olmasını kurumsal hafızasının güçlü olmasına bağlıyor. Bunun yanında diğer gerekçeleri de şöyle sıralıyor: “Bu pozisyonun büyük resme hakimiyeti çok kıymetli. Dolayısıyla pozisyon sahiplerinin şirkete bağlılığı süreyi uzatan faktörler arasında yer alıyor. Genel müdür koltuğu da sirkülasyonun daha az olduğu bir alan. Rolün stratejik öneminden dolayı genel müdür dışarıdan geliyorsa işe alım süreçlerindeki netlik ve titizlik, içeriden geliyorsa o koltuğu hak edene kadar geçilen dikenli yollardan edinilen tecrübe bu koltuğa gelen kişinin hemen yerini değiştirmemesini sağlıyor.” İpragaz İK Müdürü Ayça Van, yönetim kadroları içinde son 5 yıla baktıklarında genel müdür yardımcılığı pozisyonunda sirkülasyonun daha az olduğunu söylüyor. Etki alanı çok daha geniş olan bu ve benzeri kadroların genellikle şirket içinden yapılan terfilerle doldurulduğuna dikkat çeken Van, “Sirkülasyonun düşük olmasını da buna bağlıyoruz” diye konuşuyor. Generali Sigorta İK Birim Müdürü Elif Uysal Kumcu da şirkette mali işler ve finans departmanlarında görülen sirkülasyonun diğer departmanlara göre daha düşük düzeyde olduğunu belirtiyor. Bunun nedenlerini işin niteliğinin yanı sıra diğer departmanların sektör içindeki rekabetten daha çok etkilenmesi olarak açıklıyor.~DEĞERLENECEK POZİSYONLAR
Peki gelecekte durum ne olacak? Hangi koltuklarda oturma süresi kısalacak? Hangi koltuklar daha çok güven vadedecek? Uzmanlara göre kaynakların daraldığı, piyasaların eskiye nazaran kısa vadede daha çok değiştiği ve eski kâr marjlarının kalmadığı bir ortamda geçmişte yükselen değerler olan reklam ve pazarlamada sirkülasyon artacak. Bugün bile bu pozisyonlarda kalmanın çok zor olduğunu belirten uzmanlar, gelecekte bu koltukları dolduran yöneticilerin kendilerinden beklentileri karşılamakta daha da çok zorlanmasıyla görev sürelerinin daha fazla kısalacağı görüşünde... Satış da sirkülasyonu artacak pozisyonlardan... Flow Coaching International Akademik Direktörü Talya Vardar, satışın önemli bir pozisyon olmayı hep sürdüreceğini ifade ediyor. İyi satışçıların piyasada iş yapacağını ve sirkülasyonlarının da fazla olacağını söylüyor. Uzmanlar risk ve kriz yönetimi pozisyonları ile kurum içi finans, vergi ve denetim pozisyonlarının da değerleneceğini belirtiyor. Egon Zehnder danışmanlarından Burcu Bıçakcı’ya göre ise daha çok talep görecek koltukların sirkülasyonu artacak. Bıçakcı, bu pozisyonları da şöyle açıklıyor: “Teknoloji, insan kaynakları, kurumsal iletişim ve dijital dönüşüm rollerini sirkülasyonu artacak roller olarak öngörüyoruz.”
DÜNYADAKİ TABLO
Türkiye’deki tablo böyleyken dünya genelinde durum çok farklı değil. C seviyede birçok pozisyonun ortalama görevde kalma süresi CEO’lara kıyasla oldukça kısa... Örneğin dünya genelinde CEO’lar 6-6,5 yıl o koltukta otururken CFO (finans direktörü) ve CIO’lar (bilgi işlem direktörü) 5, CMO’lar (pazarlama direktörü) ise 3 yıl oturabiliyor. Dünyanın en büyük yönetim danışmanlığı şirketlerinden Spencer Stuart’ın ortaklarından Greg Welch’e göre en riskli koltukta oturan yöneticiler pazarlamacılar. Welch, “Pazarlama direktörlüğünün tepe yönetimde en az güvenli koltuk olması artık bir sır değil” diyor ve durumun gerekçesini de şöyle açıklıyor: “Büyük bir bütçe yönetimini de gerektiren bu pozisyonda beklentiler çok yüksek. Üstelik herkesin pazarlama söz konusu olunca bir fikri oluyor.”~“KÂRLILIKTA BOCALADIKÇA SİRKÜLASYON ARTIYOR”
ÇAĞRI ALKAYA STANTON CHASE TÜRKİYE YÖNETİCİ ORTAĞI
HEDEF POZİSYONLAR
Sirkülasyonu en yüksek pozisyonlar pazarlama, satış ve iş geliştirme pozisyonları. Bunu BT, finans ve genel yönetim pozisyonları takip ediyor. Bunun sebebi bu pozisyonların spesifik hedef pozisyonlar olması. Bunun dışında Türkiye ne şu anda ne hızlı bir büyüme döneminde ne olgunluk/stabilizasyon döneminde... Şirketler büyüme ve kârlılık konusunda bocaladıkça sirkülasyon artıyor.
EN GÜVENLİ ALAN
AR-GE Sirkülasyonu en düşük koltuklar daha uzun vadeli hedeflere sahip olduğu ve çalışanlar kendi mesleklerini yaptıkları için AR-GE ile ilgili pozisyonlar. Geçmişte bu kadar sık iş değiştirme ve yüksek beklentiler yoktu. Geçmişten bugüne diye baktığımızda eskiye nazaran pazarlama ve finans birimlerindeki sirkülasyon arttı diyebiliriz. Gelecek yıllarda sirkülasyonu en çok artacak pozisyonun ise finans olduğunu düşünüyorum. Bu departmana yönelik beklentiler sirkülasyonu artıracak.
SABIRSIZ YENİ NESİL
Yönetim kademelerindeki sirkülasyon konusunda yurtdışı ve Türkiye arasında hız konusunda farklılık var. Yurtdışında Türkiye’ye göre beklentinin daha orta vadede olması, şirket ve hedef geriliminin daha düşük olması nedeniyle sirkülasyon daha düşük. Ayrıca iş kültürümüz ve yeni neslin sabırsız olması da sebepler arasında.

“DİNAMİK SEKTÖRLERDE DEĞİŞİM DAHA HIZLI” 
PROF. DR. YEŞİM TODUK AMROP TÜRKİYE YÖNETİCİ ORTAĞI 
KÜLTÜR ETKİSİ 
Üst düzey yöneticilerin koltukta oturma süreleri genel müdür ve CEO’larda uzunca bir zaman 10 yıl ve üstüydü. Ancak son dönemde bu sürenin 5 yıla kadar düştüğünü görüyoruz. Bir alt seviye yani direktör seviyesine ve müdür seviyesine baktığımızda genel olarak 4-6 yıllık sürelerde koltuk değişimi olduğunu söyleyebiliriz. Buradaki sürenin daha uzun ya da daha kısa olması genelde sektör ve şirket kültürüyle doğru orantılı. Hızlı tüketim, BT, telekom gibi sektörlerde işin doğası ve dinamizmi gereği değişim daha hızlı olabiliyor. Ancak elbette şirket kültürü de etkili.HOLDİNGDEKİ DEĞİŞİM 
Türk holding yapıları ve aile şirketleri koltuk değişiminde uluslararası şirketlere göre biraz daha alıştığı yöneticiyle devam ediyor. Öte yandan uluslararası şirketler son yıllara kadar tepe yöneticilerini expat’lardan tercih ettikleri için zaten göreve gelen kişiler 2-3 yıllık süre dahilinde bu görevleri kabul ediyordu. Son dönemde ise uluslararası şirketler de Türk yöneticileri tepe yönetim koltuğuna atadığı için bu sürelerin biraz daha uzadığını söyleyebiliriz.UZUN SOLUKLULAR 
Şirket içinde sirkülasyon yoğunluğuna yani görev değişimlerine baktığımızda satış ve pazarlama rollerinin ön plana çıktığını görüyoruz. Bunun nedeni her iki rolün de şirketin finansal sonuçlarını, kâr ve cirosunu doğrudan etkileyen fonksiyonlar olmaları. AR-GE ve fabrika/üretim direktörü rollerinde daha az sirkülasyon var. AR-GE’de sirkülasyonun düşük olma nedeni, Türkiye’de henüz gerçek anlamda bir AR-GE kültürünün çok kısıtlı sayıda şirket ve fonksiyonda var olması. AR-GE alanında sınırlı sayıda profesyonel olduğu için bu yöneticiler de gerçek anlamda AR-GE çalışması yapabilecekleri ve bu konuda doğru ekip ve yeterli bütçe ile çalışabilecekleri şirketleri seçiyor ve orada kalmayı tercih ediyor. Fabrika/üretim direktörlüğü rollerine baktığımızda da benzer bir durum görüyoruz. Bu roller de daha uzun soluklu çalışmayı tercih ediyor.~“SON 1 YILDA C SEVİYEDE 15 HAREKET OLDU”
BUSE ÖZEN / BOYNER GRUP İK MÜDÜRÜ
YENİ ROLLER OLUŞUYOR
Boyner Grup, çok dinamik bir yapıya sahip. Hem holding bünyesinde hem grup şirketlerinde inovatif kültürümüz sebebiyle sürekli yeni roller oluşuyor. Üst düzeyde de yeni pozisyonlar veya mevcut göreve ek sorumluluklar son yıllarda oldukça gündemde. Açılan rollere grup içinden çapraz transferlerle görevlendirmeye öncelik tanıyoruz. Böylece uzun yıllar grup içinde görev yapmış çalışma arkadaşlarımız yönetim kadrolarında da bizimle birlikte yola devam ediyor.
İÇ TRANSFER ORANI
Geçtiğimiz 12 ayda C seviyede 15 hareket oldu. Bunun hemen hemen 3’te 1’i yeni roller. Bu C seviye görevlerin yüzde 70’i iç transfer ve yükselmelerle yüzde 30’u şirket dışından doldu. Bu arada Boyner Grup çalışanlarının referansları olan adaylara ve önceden birlikte iyi çalıştığımız ancak istemeden ayrıldığımız çalışanlara da öncelik verir.
YÖNETİMDEKİ DEĞİŞİM
Boyner Grup’ta üst yönetimdeki hareketler geçmişten bu yana çoğunlukla organizasyonun genişlemesi yani yeni rollerin yaratılmasıyla gerçekleşiyor. Son dönemde Boyner Grup’ta C seviye hareketlerin bazı nedenleri şöyle: Çoklu kanal ve e-ticaret tepe rollerinin oluşması, pazarlamanın kendi içinde CRM/dijital/PR şeklinde bölünmesi, Hopi’nin doğuşu.
YEDEKLER HAZIR
Ayrıca Boyner Grup’taki mevcut yöneticilerin işinin şekli ve büyüklüğü sürekli gelişiyor. Sürekli gelişim ve dinamizm de yöneticilerimizin görev sürelerinin uzamasına, uzun yıllar grupta keyifle çalışmalarına ve farklı rollerde kendi yetkinliklerini kullanmalarına elverişli bir çalışma ortamı sağlıyor. Boyner Grup’ta her kademede ama özellikle üst yönetimde yedekleme stratejilerine önem veriyoruz. Boyner Grup’ta bir yöneticiyi 2 – 4 yıla kadar yedekleyen kişiler belirlenir ve kişilerin gelişimleri bu kariyer yollarına göre planlanır.