Kadının adı yok

Kadın yönetici sayısının az olduğu malum. Anadolu’ya gidildikçe bu tablo daha da vahim bir hal alıyor. Ancak resim, son yıllarda yavaş yavaş değişmeye başladı. Oran yavaş yavaş da olsa artıyor. Anadolu’da kadın yöneticiler, daha çok aile şirketlerinde ve yabancı şirketlerde çalışıyor.

Destek rollerin emanet edildiği kadınlara, ana fonksiyonlarda ve en tepelerde tek tük rastlanıyor. Üstelik bu kadınlar erkeklere göre en az yüzde 25 daha az kazanıyor. ABD'nin en büyük 500 şirketinin 23'ünün CEO'su kadıın Bir başka deyişle zirvedeki şirketlerde kadın CEO’ların oranı yüzde 4,6 düzeyinde...

Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
Üst düzey pozisyonlarda ise kadın yönetici oranı yüzde Vl4,3’de kalıyor. En büyük 500 şirketin 4’te 1’inde hala üst yönetimde kadın yönetici yok. Türkiye’de ise aile şirketleri sayesinde kadın CEO oranı, ABD’ye göre nispeten daha yüksek.

Türkiye’nin en büyük 500 şirketinin 60’ını kadınlar yönetiyor. Grant Thornton’un geçen yıl yayınladığı kadın yöneticiler araştırması da Türkiye’deki kadın yöneticilerin oranının yüzde 30 seviyesinde olduğunu gösteriyor. Bu oranla Türkiye, Avrupa Birliği de dahil olmak üzere birçok ülkeyi geride bırakıyor.

Ancak, kadın yönetici istihdamında en büyük eşitsizlik İstanbul ile Anadolu arasında... Anadolu’da İzmir, Ankara, Bursa, Eskişehir, Antalya ve Adana dışında CEO, genel müdür gibi üst düzey pozisyonlarda kadın yönetici neredeyse yok. Olanlar da ya aile şirketinin üyeleri ya da kendi işinin sahibi kadın girişimciler.

Anadolu'da kadın yöneticilere en çok yabancı sermayeli şirketlerde rastlanıyor. Kurumsallaşma açısından daha ileride olan şirketlerde de kadın yönetici oranı diğerlerine göre daha yüksek. Sektör olarak bakıldığında ise Anadolu'daki kadın yöneticiler, en çok hızlı tüketim, perakende, eğitim, finans, turizm sektörlerinde çalışıyor.~
İSTANBUL'UN YARISI
İstanbul’da çalışanların yüzde 38,8’i, yöneticilerin yüzde 37,7’si, üst düzey yöneticilerin ise yüzde 33,3’ü kadınlardan oluşuyor. İzmir ve Ankara hariç tutulursa Bursa, Kocaeli, Antalya, Adana, Tekirdağ gibi Anadolu’nun en gelişmiş şehirlerinde bile kadın yönetici oranı İstanbul’un yarısını geçmiyor.

Anadolu’daki kadın yöneticiler ancak yabancı şirketlerde ya da büyük kurumsal şirketlerde çalışma imkanı buluyor. Anadolu’da aile şirketlerinde çalışan kadınlarla kendi işinin sahibi olanların sayısı da az değil, 300’den fazla kadın girişimcinin üye olduğu KAGİDER’in üyelerinin yüzde 20’si, İstanbul dışında faaliyet gösteriyor.

KAGİDER üyesi Anadolu’daki 60 kadın girişimcinin büyük kısmının da şirketleri ağırlıklı olarak İzmir, Ankara, Bursa, Antalya, Adana’da bulunuyor, Ankara’nın doğusuna gittikçe kadın yönetici sayısı azalıyor, Doğu ve Güney Anadolu’da birçok şehirde kadın yönetici oranı yüzde 1-2’yi geçmiyor.

Yaptığımız araştırma da Ankara’nın doğusunda genel müdür, CEO gibi üst düzey pozisyonlarda aileden olmayan çok az sayıda kadın genel müdür olduğunu gösteriyor. Bunlardan biri de İTÜ’yü, ardından da Harvard’ı bitiren Adana’daki Bossa Denim ve Spor Giyim İşletmeleri’nin 36 yaşındaki genel müdürü Dr. Sedef Uncu Akı, Akı dışında, Doğu ve Güney Anadolu’daki şirketlerin üst düzey kadın yöneticilerinin çoğu aile şirketlerinden.

Bunlar arasında merkezi Gaziantep’te bulunan Şölen’in CEO’su Elif Çoban ile Mersin kökenli Starpet’in genel müdür yardımcısı Hilal Okalin de var.

YÖNETİMDE EŞİTSİZLİK VAR
Üst düzey yönetici araştırma ve yerleştirme şirketlerinden Amrop’un Türkiye veri tabanında şef, direktör, bölüm müdürü gibi orta ve üst düzey yönetici pozisyonlarında 3 bin 865 kadın yönetici bulunuyor.~
Bunların sadece yüzde 7’sinin İstanbul, Ankara ve İzmir dışında görev yaptığını söyleyen Amrop Yönetici Ortağı Dr, Yeşim Toduk, “Ankara’nın doğusunda orta ve üst düzey yönetici pozisyonlarında kadın yönetici neredeyse hiç yok, Kadınlara karşı büyük bir eşitsizlik var” diyor.

Egon Zehnder İstanbul Ofisi Finansal Hizmetler Lideri ve Küresel Çeşitlilik Konseyi Üyesi Ayşe Güçlü Onur da “Anadolu’da çok az üst düzey kadın yöneticiye rastlıyoruz” diyor. Onur, Anadolu’daki az sayıdaki üst düzey kadın yöneticinin İzmir ve Ankara gibi büyük şehirlerde bulunduğu vurgulanıyor.

Anadolu’da üst düzey kadın yöneticilere daha sık rastlanılan şehirlerin başında ise Antalya, Bursa, Kocaeli, Tekirdağ, Eskişehir, Denizli, Kütahya bulunuyor, Bursa İş Kadınları ve Yöneticileri Derneği’ne (BUİKAD) göre Bursa’da kadın yöneticilerin oranı yüzde 16-33 arasında.

Secretcv,com’un verilerine göre ise Anadolu’da kadın yöneticilerin yüzde 24’ü İzmir, yüzde 22’si ise Ankara’da görev yapıyor, Anadolu’da Eskişehir’de de kadın yönetici ve çalışan oranı yüksek. İŞKUR’un raporuna göre Eskişehir-Bursa-Bilecik bölgesindeki üst düzey yönetici ve müdürlerin yüzde 10’u kadın.

Eskişehir özelinde ise üst düzey yöneticilerin yüzde 20’sini kadınlardan oluşuyor. Bankacılıkta ise şube ve bölge müdürü pozisyonlarında Bursa, Gaziantep ve Adana’da kadın yöneticilere daha sık rastlanıyor.

YABANCILARDA ARTIYOR
Anadolu’da bölüm müdürü, genel müdür ve CEO pozisyonlarında görev yapan kadın yöneticiler, genellikle yabancı şirketlerde çalışıyor. Büyük ve kurumsallaşmış Türk şirketleri de yönetim kadrolarında kadın yöneticilere fırsat veriyor.

İzmir’de ailenin dışında üst düzey pozisyonlarda bulunan iki başarılı kadın yönetici de yabancı sermayeli şirketleri yönetiyor. Bunlar arasında ilk sırada Türk Tuborg’un genel müdürü Damla Birol bulunuyor.~
Merkezi İzmir’de bulunan doğrudan satış şirketi Amway’in Avrupa Dış İlişkiler Bölge Müdürü Candan Çorbacıoğ-lu da Türkiye dahil sorumluluğundaki 11 ülkeyi İzmir’den yönetiyor. Bursa’da da Nestle, Lear Corp gibi yabancı sermayeli şirketlerin üst düzey yönetim takımlarının yarısı kadınlardan oluşuyor.

Bursa’da her geçen gün kadın yönetici sayısının arttığını belirten Thierry Diniz Başkan Yardımcısı İpek Yalçın, bu gelişmede yabancı şirketlerin önemli katkısının olduğunu söylüyor. Yalçın, “Bursa’daki birçok yabancı ortaklı şirkette, kadınlar için liderlik programları bulunuyor.

Bu şirketlerin İK departmanları için kadın çalışan ve yönetici sayısını artırmak önemli bir performans göstergesi” diyor. Yalçın gibi Starpet Genel Müdür Yardımcısı Hilal Okalin de geçmişe göre Anadolu’da kadın yönetici sayısının arttığını söylüyor.

Okalin’e göre bu durum Anadolu’daki eğitimli kadın sayısının artmasından kaynaklanıyor. HRM Danışmanlık Ortağı Elif Ejdar Özelde Anadolu’da artan madencilik, enerji ve AVM yatırımlarının kadın yöneticilerin iş fırsatlarını artırdığını söylüyor.

DESTEK ROLLERDE FAZLA
Anadolu’daki tepe rollerdeki kadın yöneticilerin büyük bölümünü, aile şirketlerinin üyeleri oluşturuyor. Anadolu’da en çok kadın yönetim kurulu üyesine sahip grupların başında İnci ve Güral aileleri var. Merkezi İzmir’de bulunan, CEO’sunun da kadın olduğu İnci Holding’in yönetim kurulunda da aileden 5 kadın üye görev yapıyor.

Secretcv Genel Müdürü Okan Tütüncü, Anadolu’daki kadın yöneticilerin sadece yüzde 5’inin en üst görevlerde bulunduğunu söylüyor. Tütüncü,

“Anadolu’daki kadın yöneticilerin yüzde 90’a yakını orta kademede görev yapıyor” diyor. Yaptığımız araştırma da Anadolu’daki kadın yöneticilerin daha çok destek pozisyonlarını yönettiğini gösteriyor. Ayşe Güçlü Onur da Anadolu’daki kadın yöneticilerin daha çok İK, finans, hukuk, halkla ilişkiler gibi destek rollerinde üst seviyeye çıkabildiğini söylüyor.~
Buna karşın Anadolu’da üretim ve satış gibi ana fonksiyonlarda üst düzey kadın yöneticiler yok denecek kadar az. Nestle Bursa Karacabey Fabrikası İK Müdürü Özlem Baş Bayraktar da Anadolu’daki şirketlerde kadınlara en çok İK departmanlarının yönetiminin verildiğini söylüyor.

Aynı zamanda BUİKAD Başkanı da olan Baş, “Kadınların iletişim yetenekleri, bu alanda ön plana çıkmalarını sağlıyor” diyor. AVM sektörü de Anadolu’daki kadın yöneticilerin üst düzey yönetim pozisyonlarında kendilerine yer bulabildiği alanlardan biri. Batman dahil Anadolu’daki 6 şehirde 7 AVM’yi kadın genel müdürler yönetiyor.

ERKEKLER DAHA ÖNDE
Son dönemde yeni yatırımlar ve yabancı şirketlerle birlikte Anadolu’daki kadın yönetici sayısı artsa da Türkiye’nin en büyük beyin avcılığı firmalarına göre Anadolu’daki şirketler üst düzey fonksiyonlarda kadın yöneticilere sıcak bakmıyor.

Bu nedenle Anadolu’daki büyük gruplarda üst kadrolarda boş pozisyonlar açıldıkça bunlar daha çok erkek yöneticilerle dolduruluyor. Human Group Genel Müdürü Gaye Özcan da “Anadolu’nun önde gelen şirketlerinde aile üyelerinin hakimiyeti çok yüksek ve üst düzey pozisyonlarda daha çok erkekleri görüyoruz” diyor.

Merkezi Bursa’da bulunan otomotiv yan sanayi şirketi Thierry Diniz’in başkan yardımcısı İpek Yalçın da başta otomotiv olmak üzere sanayi şirketlerinde üretim departmanlarının başına erkek yöneticilerin getirildiğini söylüyor.

Bursa’dan örnek veren Alcan, “Metal ağırlıklı üretim yapan iş yerlerinde maalesef mavi yakanın erkek olması nedeniyle yöneticiler de erkeklerden seçiliyor” diyor. Türkiye’nin büyük beyin avcılık firmaların yönetici de Anadolu’daki şirketlerden genellikle İstanbul’daki erkek yöneticileri transfer etmek konusunda talep aldıklarını söylüyor.

Egon Zehnder İstanbul Ofi-si’nde Ayşe Güçlü Onur, Anadolu’daki şirketlerden üst düzey fonksiyonlarda görev yapacak kadın yöneticilerle ilgili talep gelmediğini söylüyor. Onur, “Anadolu’daki şirketlerin genellikle İstanbul’dan erkek yönetici transfer etme talepleri olabiliyor” diyor.~
AİLE FAKTÖRÜ KRİTİK
İstanbul’daki üst düzey kadın yöneticileri, Anadolu’da çalışmaya ikna etmek de kolay olmuyor. Anadolu’daki üst düzey pozisyonlarda çalışan kadın yöneticiler, bu nedenle aynı bölgede yaşayan ya da okumuş kadınlar oluyor. 20 yıldır Bursa’da yöneticilik yapan İpek Yalçın, “Üniversiteyi Bursa’da okuduğum için iş hayatına da Bursa’da başladım” diyor.

Uzmanlara göre büyük şehirlerdeki kadın yöneticiler, Anadolu’da çalışmayı bir fedakarlık olarak görüyor. Toduk, “İstanbul’daki bir kadın yöneticiye Anadolu’daki bir şirket için teklif götürdüğümüzde kazandığından en az 2 kat daha yüksek ücret beklentisiyle masaya oturuyor” diyor.

Gaye Özcan da kadınların, özellikle de evli ve çocuklu olanların şehir değiştirmesinin erkeğe göre daha zor olduğu söylüyor. Özcan, “İstanbul’da görev yapan kadın yöneticiler, eşlerinin görevi, çocukların okulları, aile büyükleri, seyahat, adaptasyon gibi nedenlerle Anadolu’da çalışmaya çok fazla istekli olmuyor” diyor.

İstanbul’dan Anadolu’ya çalışmaya giden bir kadın yöneticinin ücret ve yan haklar dışında taşınma masrafları ve kira giderlerinin karşılanması gibi talepleri oluyor. Tara Partners Executive Search Yönetici Ortağı Rana Acartürk, “Anadolu’da çalışmak için teklif götürdüğümüz yöneticilerin hemen hepsi anlaşmalarında kira, taşınma ve çocuklarının okul masraflarının karşılanmasını istiyor” diyor.

Acartürk’e göre yöneticiler ailelerini de çalıştıkları şehre yanlarında getirmiyorlarsa hafta sonları onları ziyaret masraflarının karşılanmasını talep ediyor. Yine kadın yöneticilerin bazen çocuk bakımı ve kreş yardımı gibi talepleri olabiliyor.

ÜCRETTE EŞİTSİZLİK VAR
Ücretler konusunda kadın ve erkek yöneticiler arasındaki ayrım, Anadolu’da da devam ediyor. Hatta Anadolu’da kadın-erkek yönetici ücretleri konusunda İstanbul’a göre daha büyük eşitsizlik yaşanıyor. Ayşe Güçlü Onur, “Türkiye’de de bütün dünyada olduğu gibi kadın yöneticiler erkek meslektaşlarına göre yaklaşık yüzde 25 daha az ücret alıyor” diyor.~
Sadece erkekler arasında değil aynı pozisyondaki kadın yöneticiler arasında da ücret eşitsizliği bulunuyor. Özellikle Anadolu’daki kadın yöneticiler, İstanbul’da aynı pozisyonda çalıştıkları kadın hemcinslerine göre daha az kazanıyor.

İstanbul’da ayda 20-30 bin arasında kazanan bir kadın genel müdür yardımcısı, Anadolu’daki bir şirkette benzer görevde ancak ayda 6-7 bin lira arasında ücret alabiliyor. Anadolu’daki kadın genel müdürlere ödenen aylık net ücretler ise genellikle 8-10 bin arasında değişiyor.

Özlem Baş Bayraktar, ücret eşitsizliği konusunda en büyük sorunlardan birinin yerel yöneticilerle dışarıdan gelenler arasında olduğunu söylüyor. Bayraktar, “Anadolu’da ücret uçurumu en çok yerel yöneticilerle dışarıdan gelenler arasında yaşanıyor diyor.

İK danışmanı Elif Ejdar Özel, aileden olan kadın yöneticilerin profesyonellere göre daha fazla kazandığını söylüyor. Özel, “Anadolu’daki şirketlerde kritik rolleri olan kadın yöneticiler ya da patron yakınları baz ücretin dışında ek ödeneklerle ödüllendiriliyor. Bu şirketlerde, baz ücret yüzde 80, özendiriciler yüzde 15, ücret dışı yararlar ise yüzde 5 civarında oluyor” diye konuşuyor.

GÜLŞEN ALTUNTAŞ
KYK YAPI KİMYASALLARI GENEL MÜDÜR YARDIMCISI
“ESKİŞEHİR'DE KADIN YÖNETİCİ ORANI YÜKSEK"
YAŞAM DAHA KOLAY
İstanbul'a yaptığım iş seyahatlerinde İstanbul'un karmaşası ve trafiğinden çok sıkılıyorum. Eskişehir'deyse insanın işine odaklanması daha kolay. Ayrıca kendinize daha kaliteli zaman ayırabiliyorsunuz. Her İstanbul ziyaretimde Eskişehir'de yaşamanın ne kadar kolay ve rahat olduğunu bir kez daha anlıyorum.~
YÜZDE 33’Ü KADIN
Eskişehir'de üst düzey kadın yönetici oranı yüzde 20'yle birçok Anadolu şehrine göre daha yüksek. Bizim şirketimizde ise kadın çalışana verdiğimiz önem nedeniyle üst düzey kadın yönetici oranımız 33 ile ortalamanın üzerinde.

CANDAN ÇORBACIOĞLU
AMWAY AVRUPA İLİŞKİLERİ BÖLGE MÜDÜRÜ
“KADINLARIN ÖNÜNDE SINIRLAR VAR"
DAHA AZ STRESLİ
Çalışan bir kadın olarak yaşam şartları İzmir'de İstanbul'a göre çok daha kolay olduğundan daha az stresli oluyorsunuz. İş-ev yaşamı arasındaki dengeler, İzmir'in temposunda insanı İstanbul'a göre daha az zorluyor.

İŞ FIRSATI AZ
Kariyer hedefleriniz açısından bakarsak İzmir'de üst düzey kadın yönetici olmanın en büyük dezavantajı, kısıtlı iş imkanları ve iş hayatınızda ilerleme konusundaki sınırların İstanbul'a göre daha kesin olması.

İSTANBUL’UN GERİSİNDE
Maalesef İzmir'de aileden olmayan üst düzey profesyonel kadın yönetici sayısı çok az. Kadın yöneticiler, şirketlerindeki anahtar görevlerde yer alamıyor. İzmir'in bu konuda İstanbul seviyesine gelmesi için daha çok yol alması gerekiyor.~
ÖZLEM BAŞ BAYRAKTAR
NESTLE BURSA FAB. İK MÜDÜRÜ-BUİKAD BAŞKANI
"ÜST YÖNETİMDE KADIN AZ"
BÜYÜK DEĞİŞİM
Bursa'da iş hayatımın ilk yıllarında gittiğim toplantılarda çoğunlukla tek kadın yönetici olurdum. Ancak bugün Bursa'da kadınlar önemli ve etkin pozisyonlarda yer almaya başladı. Bursa'da eskiden daha erkek işi olarak görülen işlerde, artık ağırlıklı kadın mühendisler çalışıyor. Bunda teknolojinin gelişmesiyle birlikte bedensel efor gerektiren işlerin azalması da önemli bir etken.

YABANCILAR AVANTAJ
Ayrıca yabancı sermayeli kuruluşlarda kadın istihdamının yerli sermayeli şirketlere oranla 2 kat fazla. Yabancı sermayenin yatırım yaptığı bir şehir olması Bursa'yı kadın üst düzey yöneticilere fırsat tanınması konusunda şanslı bir noktaya taşıyor.

Ancak Bursa'nın önde gelen şirketlerinde dahi hala üst düzeylerde yönetici oranı yüzde 50 değil. iş yaşamının nabzını tutan Bursa Ticaret ve Sanayi Odası'nın yönetim kurulunda şu anda tek bir kadın bile yok.

DR. GÜLDEN TÜRKTAN / KAGİDER BAŞKANI
“AİLE ŞİRKETİNDE YÖNETİME TALİP OLUYORLAR"
ARTIŞ ÇOK DÜŞÜK
Anadolu'daki kadın yöneticilerin sayısı artıyor. Çünkü artık kadınlar da aile şirketlerinin yönetimlerine talip oluyor. Ancak bu artış çok düşük. Anadolu'da aile üyesi olmayan kadınlarsa genellikle insan kaynakları, muhasebe, halkla ilişkiler birimlerinin yöneticileri oluyor.~
TERCİH EDİLMİYOR
Anadolu'nun önde gelen şirketlerinde üst düzey pozisyonlarda aile dışından kadın yöneticilerin yer almasını önemsiyoruz. Ancak hem Anadolu'da çalışmayı tercih eden üst düzey kadın yönetici olması hem de Anadolu'daki şirketlerin üst düzey kadın yönetici talep etmesi hala düşük bir ihtimal.

Türkiye'de üst düzey kadın yöneticilere baktığımız zaman bunlar, daha ziyade global şirketlerin tepe yönetimlerinde yükselmiş oluyor.