Motivasyon formülleri
Her liderin kendine özgü bir motivasyon taktiği var.
Abdülkadir Konukoğlu, “Aslanım, koçum, sen bu işi başarırsın” diyerek yöneticilerini motive ediyor. Yıl sonunda yöneticinin başarısına göre prim veriyor. Cem Boyner ise en çok “Size güveniyorum” diyor. Yöneticileriyle sıcak ve samimi ilişkiler kuruyor. Genç patronlarsa keyifli ofis ortamı yaratmanın gücüne inanıyor. Çalışanlara açık ve samimi davranıyorlar. Örneğin Yemeksepei'nin CEO'su Nevzat Aydın, Facebook ve Google'dan daha keyifli iş ortamı yaratarak çalışanları mutlu ettiğini söylüyor. Bill Gates, son 20 yıldır ABD’nin en zenginleri listesinde ilk sırada yer alıyor. Geçen yıl 66 milyar dolar olan servetini, 2013 yılı verilerine göre 72 milyar dolara çıkardı. Gates, şimdi Bill&Melinda Gates Vakfı’nın çalışmalarıyla meşgul olsa da çalışanlarını en iyi motive eden patronlar arasında gösteriliyor.
Tabloları görmek için görsellere tıklayın.
Gates, çalışanlarını motive etmek için onlara astronomik ücretler vermiyor. Tek yaptığı, onları şirkete ortak yapıp hisse vermek... Bununla da yetinmiyor, en aşağıdan en yukarıya kadar tüm çalışanlarına şirketin en değerli varlıkları olduklarını hissettirme stratejisi izliyor. Üstelik, Microsoft’tan ayrılan her çalışanın arkasından “Niçin ayrıldı, niçin onu tatmin edemedik, nerede hata yaptık” somlarına yanıt arıyor. 58,5 milyar dolarlık kişisel servetiyle ABD’nin ikinci, dünyanın ise dördüncü en zengini Warren Buffett da Gates gibi başarının sırrının çalışanlan, özellikle de üst yönetimi motive etmekten geçtiğine inanıyor. Buffett, yöneticilerini, “Harekete geçiren bir lider gibi düşünün, köleleşmiş bir şoför gibi değil” diyerek motive ediyor.
Peki, dünyanın en duygusal toplumları arasında gösterilen Türkiye’de, patronlar çalışanlarını nasıl motive ediyor? Hangi araçlardan yararlanıyor? Hangi cümleleri kullanıyorlar? CEO Club üyeleri arasında yaptığımız araştırmanın sonuçları çarpıcı... Türkiye’de de patron ve CEO’ların Buffett gibi çalışanlarını motive ederken en sık kullandığı sözler, “Ben değil sen patronsun”, “Şirket sizindir”, “Başarabilirsin” oluyor. “Korkma bastır, kim tutar bizi” gibi cesaretlendirici cümleler de sıkça kullanılıyor.
TAKDİR ETMENİN ÖNCÜLERİ
The Progress Principle kitabının yazarları Teresa Amabilie ve Steven Kramer, günlük başarıları takdir etmenin motivasyonda büyük fark yarattığını söylüyor. Onlara göre insanlar, anlamlı bir amaca doğru ilerleme kaydettiklerini hissettiği müddetçe motive oluyor. Başarılı ve iyi performansın övülmesi ise çalışanları inanılmaz mutlu edip kendilerini ekibin bir parçası gibi hissetmelerini sağlıyor.~
GE’nin efsane CEO’su Jack Welch de etkili lideri, motivasyon kabiliyeti yüksek kişiler olarak tanımlıyor. CEO Club üyeleri arasında yaptığımız Motivasyon Anketi de Türkiye’de CEO’ların verimliliği ve çalışan mutluluğunu artırmak için farklı motivasyon taktikleri kullandıklarını gösteriyor. TAV CEO’su Sani Şener, “Çalışanı memnun olmayan hiçbir lider, müşterilerini memnun edemez” diyor. Peki motivasyonda en başarılı lider kim? Yaptığımız ankete göre Türkiye’de CEO’ların motivasyon konusunda en başarılı bulduğu liderlerin başında Cem Boyner geliyor. Onu, Ali Sabancı, Süreyya Ciliv ve Hüsnü Özyeğin izliyor.
Fiba Holding’in patronu Hüsnü Özyeğin, Gates gibi çalışanlarına hisse vererek onları motive ederken Boyner, çalışanlarına karşı içten ve samimi davranıyor. Pegasus Yönetim Kurulu Başkanı Ali Sabancı ise motivasyon konusunda eğitimlerle performans sistemlerinden yararlanıyor. Perakendede ise Abdullah Kiğılı ile Vahap Küçük, en iyi motive eden liderler arasında gösteriliyor. Kiğılı’nın CEO’su Hilal Suerdem, “Çalışanlarımızı motive etmek için onlara her zaman daha iyisini yapabileceklerini ve kendilerine güvendiğimizi söylüyoruz” diyor.
PERFORMANSA BAKILIYOR
Sanıldığı gibi patronlar kötü zamanlarda çalışanlarını motive etmiyor. Ankete göre, CEO’ların yüzde 80’e yakını övgüye değer bir başarı kazanıldığında veya iyi bir proje gerçekleştirildiğinde çalışanlarını motive ettiklerini söylüyor. Buna karşın CEO’larm sadece yüzde 4’ü kötü zamanlarda çalışanlarını motive ediyor. Her zaman çalışanlarını motive ettiğini söyleyen patronların oranı ise yüzde 1’ler seviyesinde.
Sanko Yönetim Kurulu Başkanı Abdülkadir Konukoğlu, çalışanlarını “Aslanım, koçum” diyerek manevi olarak her zaman motive ettiğini, ancak maddi motivasyonu bir kez yıl sonunda yaptığını söylüyor. “Başarılı olan çalışanlarımız yıl sonunda performansı ölçüsünde primini alır” diye konuşan Konukoğlu, yüksek performans gösteren çalışanlarını da aldıkları maaşın katlarıyla motive ediyor.
Limak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir de performansa ve hedefleri tutturmuş olmaya bakıyor. “Yönetim kurulu toplantılarında hedefler koyarız. Üretim, bütçe ve yatırım hedeflerini gerçekleştirerek başarılı olan yöneticilerimize her yönden gerekli takdiri yaparız” diye konuşuyor. Flormar’ın genç patronu Alp Şenbay ise motivasyonda başarıya odaklandıklarını söylüyor. “Başarılı çalışanlarımızı sağladıkları başarıyla doğru orantılı olarak ek menfaat ve kazanç sağlayarak ödüllendirip motive ediyoruz” diye konuşuyor. Benzer durum Karakaş Atlantis’de de yaşanıyor. Şirketin yönetim kurulu başkanı Kamil Karakaş, yılsonunda başarılı çalışanlarını ciddi primlerle motive ettiklerini söylüyor. “Başarılı çalışanlarımızı yılda birkaç kez sürpriz ödüllerle ödüllendiriyoruz” diye konuşuyor.~
EN BÜYÜK KORKU ŞIMARTMAK
Uzmanlar ise Türkiye’deki patronları ekiplerini motive etme konusunda zayıf buluyor. Liderin sadece başarı kazanıldığında değil, kötü zamanlarda da ekibini motive etmesi bekleniyor. Towers Watson Türkiye Yetenek Yönetimi ve Ödüllendirme Direktörü Arif Gürdenli, Türkiye’de patronlarda çalışanları şımartmama anlayışının hakim olduğunu, bundan dolayı da sadece başarılı sonuçlar çıktığında motivasyon yapıldığını belirtiyor, Human Group Genel Müdürü Gaye Özcan da “Kültür olarak motivasyonu yeterince kullanmıyoruz. Bireysel ve toplumsal motivasyonumuzun düşüklüğü de birlikte çalıştığımız kişileri motive etmeyi engelliyor” diyor.
İbrahim Kefeli Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Kefeli ise abartılı motivasyonun çalışanı olumsuz etkilediğini söylüyor. “Bir başarı söz konusuysa anında takdir ederim. Çalışanın şımarmasına neden olacak tavır sergilemem” diye konuşuyor. Ayrıca üst düzey yöneticiler için “Zaten bunların ekstra motivasyona ihtiyacı olmaz. Onların her an kendilerini motive etmeleri gerekir” algısı da mevcut. Gürdenli, “Bu yüzden Türkiye’de üst düzey yönetimi motive etmek için maddiyata dayalı motivasyon araçları öne çıkıyor” diyor.
Özellikle yılsonu kapanışından sonra şirket, iyi bir kâr elde etmişse patronlar çalışanlarına karşı oldukça cömert olabiliyor. Örneğin, Gaziantep merkezli Erdemoğlu Holding, her yıl kârının yüzde 10’unu çalışanlarıyla paylaşıyor. Grupta 5 yılını dolduran çalışanlarına konut da verdiklerini söyleyen Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu, “Biz çalışanlarımızı motive ettikçe, onlar da bizimle çalışmaya devam etti. Performansları ve kuruma aidiyetleri arttı” diyor.
ÖVEREK MOTİVASYON
Marry Buffett ve David Clark’ın birlikte kaleme aldığı “Warren Buffett’s Management Secrets” adlı kitapta, Buffett çalışanlarını överek, önemli hissettirerek motive ettiğini anlatıyor. Ayrıca, çalışanlara ne yapmaları gerektiğini hiçbir zaman söylemediğini ve emir kipiyle konuşmadığını belirtiyor. Türkiye’de de patronların en çok kullandığı motivasyon yöntemleri arasında övgü ve taktir ilk sırada yer alıyor. Motivasyon anketine katılan CEO’ların yüzde 35’i motivasyonda övgü ve taktir yöntemini kullandıklarını söylüyor. CEO’ların yüzde 28,5’i de çalışanlara karşı açık ve samimi davranarak onları motive ettiklerini belirtiyor. Flormar Yönetim Kurulu Üyesi Alp Şenbay, “Maddi olduğu kadar manevi tatminin de motivasyondaki etkisi yadsınamaz. Bu kapsamda başarılı sonuçlar elde etmiş çalışanlarımıza samimi bir şekilde teşekkür edip taktir ediyoruz” diyor.
Silk&Cashmere Yönetim Kurulu Başkanı Ay-şen Zamanpur ise kötü zamanlarda bile çalışanlarını övüp motive ettiğini belirtiyor. Zamanpur. “Yöneticilerimi en kötü zamanda bile eski başarıların, yapılan iyi işlerin unutulmadığını hatırlatarak motive ederim” diyor. Zamanpur’un klasik motivasyon cümlesi ise “Kolay olsa dünyaya yayılan 10 tane daha Silk&Cashmere markası çıkardı. Ancak çıkmadı... Bir tek biz varız, bir tek biz başardık” oluyor.
Genç yöneticiler ise hem yönetici hem de çalışanlarıyla açık ve samimi iletişim kurarak motive etmenin önemine inanıyor. Yemeksepeti.com’un CEO’su Nevzat Aydın da iş yerinde açık ve samimi bir ortam yaratarak ça-lışanlarmı motive etmeye çalışıyor. Aydın, özellikle Y kuşağının işe mutlu gelmesini sağlayabilmek için Facebook ve Google’dan bile daha yaratıcı bir çalışma ortamı yarattıklarını söylüyor. “İşte benim bile kapalı bir çalışma odam yok. Bu durum özellikle Y kuşağını daha fazla motive ediyor” diye konuşuyor.
KADEMELER ARASI FARK
Anket sonuçlarına göre patronlar çalışanlarını motive ederken kademeler arası farkı da gözetiyor. Patronların yüzde 55’i üst yönetimi motive ettiğini, mavi yakalıların motivasyonunu ise yöneticilerine bıraktıklarını söylüyor. Yine CEO’ların yüzde 31’i üst yönetimin yanında kurum içindeki yetenekli gençleri de motive ettiğini belirtiyor. Ode Yalıtım Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Turan da motivasyonda mavi ve beyaz yakalılara göre ayrım yaptığını söylüyor ve ekliyor: “Beyaz ve mavi yakalıyı ayrı ayrı motive etmek lazım.”~
Deloitte Türkiye Danışmanlık Hizmetleri Ortağı Ayşe Epikman da çalışan motivasyonunun her kademe için ayrı yapıldığını söylüyor. Epikman, “Üst yönetim için daha maddiyat odaklı teşvik mekanizmaları söz konusu iken yönetici altı seviye için kariyer gelişimi odaklı yaklaşımlar uygulanıyor” diyor. Uzmanlara göre uzman ve mavi yakalı çalışanlar için kişiye iletilen pozitif geri bildirim ile eğitim olanakları parasal ödüllendirmeden çok daha önemli bir motivasyon unsuruna dönüşebiliyor.
Oxygen Consultancy Genel Müdürü Tolga Bilgin de farklı çalışan tiplerine göre ayrı motivasyon yöntemlerini kullanmak gerektiğini söylüyor. Ona göre yapısal çalışanları e-mail yollayarak motive etmek mümkünken analitik çalışanlarda aynı yöntem başarılı olmuyor. Bilgin, “Analitik çalışanlar katkılarıyla doğru orantılı olarak getiri bekler. Kendi başlarına çok büyük miktarda iş yapmışlarsa ve siz bütün ekibi eşit şekilde ödüllendirirseniz, bu tür çalışanın mutlu olmasını bekleyemezsiniz “diyor. Sosyal çalışanları motive etmek içinse el yazısıyla yazılan not göndermek öneriliyor.
DÜNYADAN İYİ ÖRNEKLER
Dünyada çalışanlarını en iyi motive eden liderlere örnek olarak ilk sıralarda Virgin Şirketler Grubu’nun kurucusu ve yönetim kurulu başkanı Sir Richard Branson yer alıyor. Branson, yönetimde hiyerarşiye yer vermiyor ve yöneticilerine de aynısını tavsiye ediyor.
Çalışanlarının mutluluğunu sağlayamayan bir işin başarılı olamayacağını söyleyen Branson “Ekibinizi övün, çok fazla eleştirmeyin” diyor. Branson, yönetici işe alırken CV’den çok, onların çalışanlarını ne kadar motive edebileceğine de öncelik veriyor. Adil davranmaya çalışıyor. Yine geçtiğimiz günlerde bir iddia üzerine Branson hostesleri gibi kırmızı etek ceket, beyaz gömlek, fileli çorap, kırmızı ayakkabı giydi, makyaj yaptı ve 6 saatlik bir uçuşa katıldı. Hosteslerin yaptığı çay servisi, tuvalet temizliği gibi işleri yaptı. Branson, çalışanlarının ayakkabılarını giyen bir patronun onların ihtiyaç ve beklentilerini daha iyi anlayacağını söylüyor. Her zaman çalışanlarına kendilerini değerli hissettirdiğini bunun da motivasyonu artırdığını belirtiyor. Diğer bir motivasyon örneği ise Yahoo’dan.~
1,5 yıl kadar önce Yahoo’nun Google’dan transfer ettiği Marissa Mayer, çalışanlarını motive etmek için onlara akıllı telefon dağıttı. Çalışanlar iOS, Android veya Windows işletim sistemi ile çalışan telefonlardan dilediklerini seçti. Yahoo’nun “Akıllı Telefonlar, Akıllı eğlence” adıyla lanse ettiği motivasyon programı kapsamında çalışanların faturaları da ödendi. Böylece Mayer, hem çalışanlarını ödül vererek motive etti hem de çalışanların müşteriyi daha iyi anlamasını sağladı.
CEM BOYNER / BOYNER HOLDİNG YKB
"En çok güvendiğimi söylüyorum"
KARARLAR ORTAK
Motivasyon konusunda belli bir formülüm yok. Ancak tepe yönetimde takım olarak heyecanımızı birlikte yaşıyoruz. Bilgiyi fazla fazla yöneticilerimizle paylaşıyorum ve bütün kararlarımı onlara danışarak alıyorum. Herkes işin içindedir, rahatlıkla karşı da çıkabilirler. İşimizde sürekli bir yenilik, bir değişim vardır.
“YOLUMUZ AÇIK OLSUN”
Art arda aynı iki günü yaşamayız. Bu hareket de hepimize iyi geliyor. En çok, gerçekten de öyle hissettiğim için çalışanlarımıza “Size güveniyorum” derim ve “Yolumuzun açık” olmasını dilerim.
“HİKAYELER ANLATIRIM”
Vermek istediğim mesajlar için hikayeler, anekdotlar, kısa filmler kullanmayı severim. Kültürümüzü yaşatmak ve yaymak konusunun üzerinde hassasiyetle duruyorum. Örnek olmayı, yöneticilerimize söylediğimiz, tavsiye ettiğimiz şeyleri bizzat uygulamayı çok önemli buluyorum.
ÖRNEK OLMAK
Toplantıdayken bir yöneticinin e-mailine müşteri şikayeti geliyorsa, her şeyi bir kenara bırakıp, toplantısını kesip, o müşterinin meselesini çözmek için uğraşması bizim normalimizdir. Benim ve tepe yönetimdeki arkadaşlarımın, yaptıklarıyla ekibine örnek olması, söylediklerimizde de samimi olduğumuzu gösteriyor... Bu da tüm çalışanlarımıza ilham veriyor, motive ediyor.
VAHAP KÜÇÜK / LC WAIKIKI YKB
İçten ve samimi olmak lazım"
SICAK KONUŞMA
Çalışanlarımızı ve yöneticilerimizi motive etmek için içten ve sıcak konuşmalar yapmaya dikkat ediyorum. Onları motive ederken “Elinize sağlık, iyi iş çıkardınız” kelimesini çok sık kullanırım.
“ÇALIŞANLARA DOKUNURUM”
Çalışanları motive etmek için içten ve samimi olmak gerekiyor. Ben de onlara mümkün olduğunca dokunurum. Herkesle çok içten ve samimi ilişkiler kurarım. Mümkün olduğu kadar odama kim girerse girsin ayağa kalkıp tokalaşırım.~
“AİLELERİNİ, EŞLERİ SORARIM”
Mağazaları çok sık ziyaret ederim. Mağazalarda en alt kademeyle birebir görüşürüm. Onların memnuniyetlerini, hoşnutsuzlarını sorarım. Eşi ve ailesiyle ilgili bilgi alırım.
EROL BİLECİK/ INDEX YKB
"Attığım maillerle neşelendiriyorum"
TAKDİR ÖNEMLİ
Çalışanlarımızı motive etmek için sözlü ve yazılı iletişimi sıkça kullanıyorum. Zira insanların kendilerini en çok motive hissettikleri anlar takdir edildiği zamanlardır.
GÜNE İYİ BAŞLAMAK İÇİN
Mail ortamında kısa cümleler halinde hitabetlerle birçok yöneticimizin o gününü daha neşeli geçirmesini, kendini daha iyi hissetmesini sağlıyorum. Aynı şekilde çalışanlarımızın mutluluğu da bizleri çok olumlu etkiliyor.
KISA SÜRELİ TOPLANTILAR
Motivasyonda en çok, “5 dakika vaktin varsa gel bir kahve içelim...” ile başlayan kısa davetlerimizde tavan yaparız. Bunun yanı sıra akşam 6 sonrası iş çıkış saatlerinde ikili, üçlü bazen biraz daha fazla sayıda yöneticimizle bir araya geliyorum.
EŞLER DE KATILIYOR
Akşam 18:00’dan sonra yaptığımız bir saatlik akşam üzeri sohbetlerimizde motivasyonda müthiş bir artış yakalıyoruz. Her ay Index olarak düzenlediğimiz aylık yemeklerimiz ve 3 ayda bir eşli yemekler de doğal programlarımızın bir parçası haline geldi.
TUĞRUL TEKBULUT / LOGO ŞİRKETLER GRUBU YKB
Başarıyı övüp takdir ederim"
HATA NEREDE?
Yanlışları en sert şekilde eleştiren ama başarıları övüp takdir etmeyen bir yapımız var. Oysa “yontulmuş, hizaya getirilmiş” değil, “sahip olduğu değerlerle en iyisini ortaya koyabilen” insanlara ihtiyacımız var. İnsanları iyi işler yaptıklarında “görmek”, bunun farkında olduğumu hissettirmek, benim en önemli düsturlarımdan biridir. Başarıyı diğer insanların yanında takdir etmenin etkisinin de inanılmaz derecede yüksek olduğunu düşünüyorum.
MOTİVASYON EKSİK
Türkiye’deki yöneticilerin, çalışan motivasyonunu bazen unuttuklarını, bazen de argo ifadesiyle “dolduruşa getirme ve gaz verme” olarak gördüklerini düşünüyorum. Motivasyonla “şişirme” ve “doldurma” kelimelerini birlikte anmamak gerekir. Zaten akıllı insanlar da bu şekilde motive olmazlar.
DUYGUSALLIK GEREKİYOR
Çalışanları, duygusal bir ifadeyle ama mantıklarına hitap ederek motive etmek gerektiğini düşünüyorum. Başarılı olduklarını bildiğinizi ve anladığınızı, neden-sonuç ilişkisiyle ve gözlerinin içine bakarak anlatırsanız, etkisi yüksek ve uzun ömürlü oluyor. “Seni takdir ediyorum çünkü...” demeyi alışkanlık haline getirdim. Ancak bunu yaparken, doğru duygusal atmosferi de yaratmak gerektiğine inanıyorum.~
Tabloları görmek için görsellere tıklayın.
Gates, çalışanlarını motive etmek için onlara astronomik ücretler vermiyor. Tek yaptığı, onları şirkete ortak yapıp hisse vermek... Bununla da yetinmiyor, en aşağıdan en yukarıya kadar tüm çalışanlarına şirketin en değerli varlıkları olduklarını hissettirme stratejisi izliyor. Üstelik, Microsoft’tan ayrılan her çalışanın arkasından “Niçin ayrıldı, niçin onu tatmin edemedik, nerede hata yaptık” somlarına yanıt arıyor. 58,5 milyar dolarlık kişisel servetiyle ABD’nin ikinci, dünyanın ise dördüncü en zengini Warren Buffett da Gates gibi başarının sırrının çalışanlan, özellikle de üst yönetimi motive etmekten geçtiğine inanıyor. Buffett, yöneticilerini, “Harekete geçiren bir lider gibi düşünün, köleleşmiş bir şoför gibi değil” diyerek motive ediyor.Peki, dünyanın en duygusal toplumları arasında gösterilen Türkiye’de, patronlar çalışanlarını nasıl motive ediyor? Hangi araçlardan yararlanıyor? Hangi cümleleri kullanıyorlar? CEO Club üyeleri arasında yaptığımız araştırmanın sonuçları çarpıcı... Türkiye’de de patron ve CEO’ların Buffett gibi çalışanlarını motive ederken en sık kullandığı sözler, “Ben değil sen patronsun”, “Şirket sizindir”, “Başarabilirsin” oluyor. “Korkma bastır, kim tutar bizi” gibi cesaretlendirici cümleler de sıkça kullanılıyor.
TAKDİR ETMENİN ÖNCÜLERİ
The Progress Principle kitabının yazarları Teresa Amabilie ve Steven Kramer, günlük başarıları takdir etmenin motivasyonda büyük fark yarattığını söylüyor. Onlara göre insanlar, anlamlı bir amaca doğru ilerleme kaydettiklerini hissettiği müddetçe motive oluyor. Başarılı ve iyi performansın övülmesi ise çalışanları inanılmaz mutlu edip kendilerini ekibin bir parçası gibi hissetmelerini sağlıyor.~
GE’nin efsane CEO’su Jack Welch de etkili lideri, motivasyon kabiliyeti yüksek kişiler olarak tanımlıyor. CEO Club üyeleri arasında yaptığımız Motivasyon Anketi de Türkiye’de CEO’ların verimliliği ve çalışan mutluluğunu artırmak için farklı motivasyon taktikleri kullandıklarını gösteriyor. TAV CEO’su Sani Şener, “Çalışanı memnun olmayan hiçbir lider, müşterilerini memnun edemez” diyor. Peki motivasyonda en başarılı lider kim? Yaptığımız ankete göre Türkiye’de CEO’ların motivasyon konusunda en başarılı bulduğu liderlerin başında Cem Boyner geliyor. Onu, Ali Sabancı, Süreyya Ciliv ve Hüsnü Özyeğin izliyor.
Fiba Holding’in patronu Hüsnü Özyeğin, Gates gibi çalışanlarına hisse vererek onları motive ederken Boyner, çalışanlarına karşı içten ve samimi davranıyor. Pegasus Yönetim Kurulu Başkanı Ali Sabancı ise motivasyon konusunda eğitimlerle performans sistemlerinden yararlanıyor. Perakendede ise Abdullah Kiğılı ile Vahap Küçük, en iyi motive eden liderler arasında gösteriliyor. Kiğılı’nın CEO’su Hilal Suerdem, “Çalışanlarımızı motive etmek için onlara her zaman daha iyisini yapabileceklerini ve kendilerine güvendiğimizi söylüyoruz” diyor.
PERFORMANSA BAKILIYOR
Sanıldığı gibi patronlar kötü zamanlarda çalışanlarını motive etmiyor. Ankete göre, CEO’ların yüzde 80’e yakını övgüye değer bir başarı kazanıldığında veya iyi bir proje gerçekleştirildiğinde çalışanlarını motive ettiklerini söylüyor. Buna karşın CEO’larm sadece yüzde 4’ü kötü zamanlarda çalışanlarını motive ediyor. Her zaman çalışanlarını motive ettiğini söyleyen patronların oranı ise yüzde 1’ler seviyesinde.
Sanko Yönetim Kurulu Başkanı Abdülkadir Konukoğlu, çalışanlarını “Aslanım, koçum” diyerek manevi olarak her zaman motive ettiğini, ancak maddi motivasyonu bir kez yıl sonunda yaptığını söylüyor. “Başarılı olan çalışanlarımız yıl sonunda performansı ölçüsünde primini alır” diye konuşan Konukoğlu, yüksek performans gösteren çalışanlarını da aldıkları maaşın katlarıyla motive ediyor.
Limak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Nihat Özdemir de performansa ve hedefleri tutturmuş olmaya bakıyor. “Yönetim kurulu toplantılarında hedefler koyarız. Üretim, bütçe ve yatırım hedeflerini gerçekleştirerek başarılı olan yöneticilerimize her yönden gerekli takdiri yaparız” diye konuşuyor. Flormar’ın genç patronu Alp Şenbay ise motivasyonda başarıya odaklandıklarını söylüyor. “Başarılı çalışanlarımızı sağladıkları başarıyla doğru orantılı olarak ek menfaat ve kazanç sağlayarak ödüllendirip motive ediyoruz” diye konuşuyor. Benzer durum Karakaş Atlantis’de de yaşanıyor. Şirketin yönetim kurulu başkanı Kamil Karakaş, yılsonunda başarılı çalışanlarını ciddi primlerle motive ettiklerini söylüyor. “Başarılı çalışanlarımızı yılda birkaç kez sürpriz ödüllerle ödüllendiriyoruz” diye konuşuyor.~
EN BÜYÜK KORKU ŞIMARTMAK
Uzmanlar ise Türkiye’deki patronları ekiplerini motive etme konusunda zayıf buluyor. Liderin sadece başarı kazanıldığında değil, kötü zamanlarda da ekibini motive etmesi bekleniyor. Towers Watson Türkiye Yetenek Yönetimi ve Ödüllendirme Direktörü Arif Gürdenli, Türkiye’de patronlarda çalışanları şımartmama anlayışının hakim olduğunu, bundan dolayı da sadece başarılı sonuçlar çıktığında motivasyon yapıldığını belirtiyor, Human Group Genel Müdürü Gaye Özcan da “Kültür olarak motivasyonu yeterince kullanmıyoruz. Bireysel ve toplumsal motivasyonumuzun düşüklüğü de birlikte çalıştığımız kişileri motive etmeyi engelliyor” diyor.
İbrahim Kefeli Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Kefeli ise abartılı motivasyonun çalışanı olumsuz etkilediğini söylüyor. “Bir başarı söz konusuysa anında takdir ederim. Çalışanın şımarmasına neden olacak tavır sergilemem” diye konuşuyor. Ayrıca üst düzey yöneticiler için “Zaten bunların ekstra motivasyona ihtiyacı olmaz. Onların her an kendilerini motive etmeleri gerekir” algısı da mevcut. Gürdenli, “Bu yüzden Türkiye’de üst düzey yönetimi motive etmek için maddiyata dayalı motivasyon araçları öne çıkıyor” diyor.
Özellikle yılsonu kapanışından sonra şirket, iyi bir kâr elde etmişse patronlar çalışanlarına karşı oldukça cömert olabiliyor. Örneğin, Gaziantep merkezli Erdemoğlu Holding, her yıl kârının yüzde 10’unu çalışanlarıyla paylaşıyor. Grupta 5 yılını dolduran çalışanlarına konut da verdiklerini söyleyen Yönetim Kurulu Başkanı İbrahim Erdemoğlu, “Biz çalışanlarımızı motive ettikçe, onlar da bizimle çalışmaya devam etti. Performansları ve kuruma aidiyetleri arttı” diyor.
ÖVEREK MOTİVASYON
Marry Buffett ve David Clark’ın birlikte kaleme aldığı “Warren Buffett’s Management Secrets” adlı kitapta, Buffett çalışanlarını överek, önemli hissettirerek motive ettiğini anlatıyor. Ayrıca, çalışanlara ne yapmaları gerektiğini hiçbir zaman söylemediğini ve emir kipiyle konuşmadığını belirtiyor. Türkiye’de de patronların en çok kullandığı motivasyon yöntemleri arasında övgü ve taktir ilk sırada yer alıyor. Motivasyon anketine katılan CEO’ların yüzde 35’i motivasyonda övgü ve taktir yöntemini kullandıklarını söylüyor. CEO’ların yüzde 28,5’i de çalışanlara karşı açık ve samimi davranarak onları motive ettiklerini belirtiyor. Flormar Yönetim Kurulu Üyesi Alp Şenbay, “Maddi olduğu kadar manevi tatminin de motivasyondaki etkisi yadsınamaz. Bu kapsamda başarılı sonuçlar elde etmiş çalışanlarımıza samimi bir şekilde teşekkür edip taktir ediyoruz” diyor.
Silk&Cashmere Yönetim Kurulu Başkanı Ay-şen Zamanpur ise kötü zamanlarda bile çalışanlarını övüp motive ettiğini belirtiyor. Zamanpur. “Yöneticilerimi en kötü zamanda bile eski başarıların, yapılan iyi işlerin unutulmadığını hatırlatarak motive ederim” diyor. Zamanpur’un klasik motivasyon cümlesi ise “Kolay olsa dünyaya yayılan 10 tane daha Silk&Cashmere markası çıkardı. Ancak çıkmadı... Bir tek biz varız, bir tek biz başardık” oluyor.
Genç yöneticiler ise hem yönetici hem de çalışanlarıyla açık ve samimi iletişim kurarak motive etmenin önemine inanıyor. Yemeksepeti.com’un CEO’su Nevzat Aydın da iş yerinde açık ve samimi bir ortam yaratarak ça-lışanlarmı motive etmeye çalışıyor. Aydın, özellikle Y kuşağının işe mutlu gelmesini sağlayabilmek için Facebook ve Google’dan bile daha yaratıcı bir çalışma ortamı yarattıklarını söylüyor. “İşte benim bile kapalı bir çalışma odam yok. Bu durum özellikle Y kuşağını daha fazla motive ediyor” diye konuşuyor.
KADEMELER ARASI FARK
Anket sonuçlarına göre patronlar çalışanlarını motive ederken kademeler arası farkı da gözetiyor. Patronların yüzde 55’i üst yönetimi motive ettiğini, mavi yakalıların motivasyonunu ise yöneticilerine bıraktıklarını söylüyor. Yine CEO’ların yüzde 31’i üst yönetimin yanında kurum içindeki yetenekli gençleri de motive ettiğini belirtiyor. Ode Yalıtım Yönetim Kurulu Başkanı Orhan Turan da motivasyonda mavi ve beyaz yakalılara göre ayrım yaptığını söylüyor ve ekliyor: “Beyaz ve mavi yakalıyı ayrı ayrı motive etmek lazım.”~
Deloitte Türkiye Danışmanlık Hizmetleri Ortağı Ayşe Epikman da çalışan motivasyonunun her kademe için ayrı yapıldığını söylüyor. Epikman, “Üst yönetim için daha maddiyat odaklı teşvik mekanizmaları söz konusu iken yönetici altı seviye için kariyer gelişimi odaklı yaklaşımlar uygulanıyor” diyor. Uzmanlara göre uzman ve mavi yakalı çalışanlar için kişiye iletilen pozitif geri bildirim ile eğitim olanakları parasal ödüllendirmeden çok daha önemli bir motivasyon unsuruna dönüşebiliyor.
Oxygen Consultancy Genel Müdürü Tolga Bilgin de farklı çalışan tiplerine göre ayrı motivasyon yöntemlerini kullanmak gerektiğini söylüyor. Ona göre yapısal çalışanları e-mail yollayarak motive etmek mümkünken analitik çalışanlarda aynı yöntem başarılı olmuyor. Bilgin, “Analitik çalışanlar katkılarıyla doğru orantılı olarak getiri bekler. Kendi başlarına çok büyük miktarda iş yapmışlarsa ve siz bütün ekibi eşit şekilde ödüllendirirseniz, bu tür çalışanın mutlu olmasını bekleyemezsiniz “diyor. Sosyal çalışanları motive etmek içinse el yazısıyla yazılan not göndermek öneriliyor.
DÜNYADAN İYİ ÖRNEKLER
Dünyada çalışanlarını en iyi motive eden liderlere örnek olarak ilk sıralarda Virgin Şirketler Grubu’nun kurucusu ve yönetim kurulu başkanı Sir Richard Branson yer alıyor. Branson, yönetimde hiyerarşiye yer vermiyor ve yöneticilerine de aynısını tavsiye ediyor.
Çalışanlarının mutluluğunu sağlayamayan bir işin başarılı olamayacağını söyleyen Branson “Ekibinizi övün, çok fazla eleştirmeyin” diyor. Branson, yönetici işe alırken CV’den çok, onların çalışanlarını ne kadar motive edebileceğine de öncelik veriyor. Adil davranmaya çalışıyor. Yine geçtiğimiz günlerde bir iddia üzerine Branson hostesleri gibi kırmızı etek ceket, beyaz gömlek, fileli çorap, kırmızı ayakkabı giydi, makyaj yaptı ve 6 saatlik bir uçuşa katıldı. Hosteslerin yaptığı çay servisi, tuvalet temizliği gibi işleri yaptı. Branson, çalışanlarının ayakkabılarını giyen bir patronun onların ihtiyaç ve beklentilerini daha iyi anlayacağını söylüyor. Her zaman çalışanlarına kendilerini değerli hissettirdiğini bunun da motivasyonu artırdığını belirtiyor. Diğer bir motivasyon örneği ise Yahoo’dan.~
1,5 yıl kadar önce Yahoo’nun Google’dan transfer ettiği Marissa Mayer, çalışanlarını motive etmek için onlara akıllı telefon dağıttı. Çalışanlar iOS, Android veya Windows işletim sistemi ile çalışan telefonlardan dilediklerini seçti. Yahoo’nun “Akıllı Telefonlar, Akıllı eğlence” adıyla lanse ettiği motivasyon programı kapsamında çalışanların faturaları da ödendi. Böylece Mayer, hem çalışanlarını ödül vererek motive etti hem de çalışanların müşteriyi daha iyi anlamasını sağladı.
CEM BOYNER / BOYNER HOLDİNG YKB
"En çok güvendiğimi söylüyorum"
KARARLAR ORTAK
Motivasyon konusunda belli bir formülüm yok. Ancak tepe yönetimde takım olarak heyecanımızı birlikte yaşıyoruz. Bilgiyi fazla fazla yöneticilerimizle paylaşıyorum ve bütün kararlarımı onlara danışarak alıyorum. Herkes işin içindedir, rahatlıkla karşı da çıkabilirler. İşimizde sürekli bir yenilik, bir değişim vardır.
“YOLUMUZ AÇIK OLSUN”
Art arda aynı iki günü yaşamayız. Bu hareket de hepimize iyi geliyor. En çok, gerçekten de öyle hissettiğim için çalışanlarımıza “Size güveniyorum” derim ve “Yolumuzun açık” olmasını dilerim.
“HİKAYELER ANLATIRIM”
Vermek istediğim mesajlar için hikayeler, anekdotlar, kısa filmler kullanmayı severim. Kültürümüzü yaşatmak ve yaymak konusunun üzerinde hassasiyetle duruyorum. Örnek olmayı, yöneticilerimize söylediğimiz, tavsiye ettiğimiz şeyleri bizzat uygulamayı çok önemli buluyorum.
ÖRNEK OLMAK
Toplantıdayken bir yöneticinin e-mailine müşteri şikayeti geliyorsa, her şeyi bir kenara bırakıp, toplantısını kesip, o müşterinin meselesini çözmek için uğraşması bizim normalimizdir. Benim ve tepe yönetimdeki arkadaşlarımın, yaptıklarıyla ekibine örnek olması, söylediklerimizde de samimi olduğumuzu gösteriyor... Bu da tüm çalışanlarımıza ilham veriyor, motive ediyor.
VAHAP KÜÇÜK / LC WAIKIKI YKB
İçten ve samimi olmak lazım"
SICAK KONUŞMA
Çalışanlarımızı ve yöneticilerimizi motive etmek için içten ve sıcak konuşmalar yapmaya dikkat ediyorum. Onları motive ederken “Elinize sağlık, iyi iş çıkardınız” kelimesini çok sık kullanırım.
“ÇALIŞANLARA DOKUNURUM”
Çalışanları motive etmek için içten ve samimi olmak gerekiyor. Ben de onlara mümkün olduğunca dokunurum. Herkesle çok içten ve samimi ilişkiler kurarım. Mümkün olduğu kadar odama kim girerse girsin ayağa kalkıp tokalaşırım.~
“AİLELERİNİ, EŞLERİ SORARIM”
Mağazaları çok sık ziyaret ederim. Mağazalarda en alt kademeyle birebir görüşürüm. Onların memnuniyetlerini, hoşnutsuzlarını sorarım. Eşi ve ailesiyle ilgili bilgi alırım.
EROL BİLECİK/ INDEX YKB
"Attığım maillerle neşelendiriyorum"
TAKDİR ÖNEMLİ
Çalışanlarımızı motive etmek için sözlü ve yazılı iletişimi sıkça kullanıyorum. Zira insanların kendilerini en çok motive hissettikleri anlar takdir edildiği zamanlardır.
GÜNE İYİ BAŞLAMAK İÇİN
Mail ortamında kısa cümleler halinde hitabetlerle birçok yöneticimizin o gününü daha neşeli geçirmesini, kendini daha iyi hissetmesini sağlıyorum. Aynı şekilde çalışanlarımızın mutluluğu da bizleri çok olumlu etkiliyor.
KISA SÜRELİ TOPLANTILAR
Motivasyonda en çok, “5 dakika vaktin varsa gel bir kahve içelim...” ile başlayan kısa davetlerimizde tavan yaparız. Bunun yanı sıra akşam 6 sonrası iş çıkış saatlerinde ikili, üçlü bazen biraz daha fazla sayıda yöneticimizle bir araya geliyorum.
EŞLER DE KATILIYOR
Akşam 18:00’dan sonra yaptığımız bir saatlik akşam üzeri sohbetlerimizde motivasyonda müthiş bir artış yakalıyoruz. Her ay Index olarak düzenlediğimiz aylık yemeklerimiz ve 3 ayda bir eşli yemekler de doğal programlarımızın bir parçası haline geldi.
TUĞRUL TEKBULUT / LOGO ŞİRKETLER GRUBU YKB
Başarıyı övüp takdir ederim"
HATA NEREDE?
Yanlışları en sert şekilde eleştiren ama başarıları övüp takdir etmeyen bir yapımız var. Oysa “yontulmuş, hizaya getirilmiş” değil, “sahip olduğu değerlerle en iyisini ortaya koyabilen” insanlara ihtiyacımız var. İnsanları iyi işler yaptıklarında “görmek”, bunun farkında olduğumu hissettirmek, benim en önemli düsturlarımdan biridir. Başarıyı diğer insanların yanında takdir etmenin etkisinin de inanılmaz derecede yüksek olduğunu düşünüyorum.
MOTİVASYON EKSİK
Türkiye’deki yöneticilerin, çalışan motivasyonunu bazen unuttuklarını, bazen de argo ifadesiyle “dolduruşa getirme ve gaz verme” olarak gördüklerini düşünüyorum. Motivasyonla “şişirme” ve “doldurma” kelimelerini birlikte anmamak gerekir. Zaten akıllı insanlar da bu şekilde motive olmazlar.
DUYGUSALLIK GEREKİYOR
Çalışanları, duygusal bir ifadeyle ama mantıklarına hitap ederek motive etmek gerektiğini düşünüyorum. Başarılı olduklarını bildiğinizi ve anladığınızı, neden-sonuç ilişkisiyle ve gözlerinin içine bakarak anlatırsanız, etkisi yüksek ve uzun ömürlü oluyor. “Seni takdir ediyorum çünkü...” demeyi alışkanlık haline getirdim. Ancak bunu yaparken, doğru duygusal atmosferi de yaratmak gerektiğine inanıyorum.~
