Dijital dönüşüm ve liderlik

Bugün sadece dijital bir lider değil tamamıyla iyi bir lider olmak için dijital araçları iyi kullanabilmek gerekli.” Bu tespit, sosyal medya gurusu ve global araştırma şirketi Altimeter Grubu’nun kurucusu ve CEO’su Charlene Li’ye ait. Ona göre şirketler dijitalleşirken liderler genellikle sürece dahil olmuyor. Li, işte bu liderler için “The Engaged Leader: A Strategy for Your Digital Transformation” (İletişimci Lider: Dijital Dönüşümünüz İçin Strateji) adlı kitabı yazdı. Li’ye göre liderler, kendi çalışma yöntemlerini de dijitalleştirmeden dönüşüm tam olarak gerçekleşmez. Değişimin lidersiz gerçekleşemeyeceğine dikkat çeken yazar, “Ortaya kullanılması için bir araç koyar ve lider olarak siz o aracı kullanmazsanız, çalışanlarınız kısa bir süre sonra bu aracın o kadar da önemli olmadığını düşünecektir. Bir liderin göz önüne alması gereken 4 platform olduğunu düşünen guru, Facebook, Twitter, Youtube ve LinkedIn ile başlamanın iyi olacağını söylüyor. “Hepsinde veya herhangi birinde olmak zorunda da değilsiniz, kendi web sitenizi ve blogunuzu da kullanabilirsiniz. Ancak bir karar vermeden önce bahsettiğim platformları da kullanmayı iyi öğrenmeniz gerekiyor” diye devam ediyor. Charlene Li ile kitabını konuştuk, liderler için olmazsa olmaz gördüğü kişisel dijitalleşme sürecini sorduk. İşte yanıtları: 
* “İletişimci Lider: Dijital Dönüşümünüz İçin Strateji” adlı kitabı neden yazdınız? 
 Bu kitabı yazdım, çünkü gittikçe daha çok lider, şirketinin dijitalleştiğini fark ediyor ve çalışanlarına müşterileriyle dijital kanallardan iletişime geçmelerini söylüyor. Ancak bu sırada kendilerinin dijital kanallarda iletişime geçmek hakkında bir fikirlerinin olmadığını fark ettim. Bugün sadece dijital bir lider değil tamamıyla iyi bir lider olmak için dijital araçları iyi kullanabilmek gerekli. Bu, ailenizin ihtiyaçlarını veya bir seyahatinizi dijital olarak planlamak değil dijital alanda lider olabilmek demek. Kitabı bu liderler için yazdım. 
* Sosyal medyanın liderler için farklı bir anlamı olduğunu ve özel yetkinlikler gerektirdiğini söylüyorsunuz. Bu yetkinlikler neler? 
 Dikey bir ilgi alanınız olmalı ve yaptığınız her hareket ulaşmayı istediğiniz liderlik sonuçlarıyla ilgili olmalı. Bunu başarabilmek için de dinlemeli, paylaşmalı ve iletişime geçmelisiniz. Bunlar bir lider olarak doğal olarak yaptığınız şeylerdir, ancak elinizde bu dijital araçlar varken bunları daha değişik şekillerde yapabilirsiniz. Örneğin tüm dünyadaki çalışanlarınızı, müşterilerinizi ve ortaklarınızı dinleyebilirsiniz. Artık paylaşmak o kadar kolaylaştı ki… Yani artık kırk yılda bir e-mail atmak yerine insanlarla her gün iletişime geçebilirsiniz ve bunu da şimdiye kadar yaptığınızdan çok daha kişisel bir şekilde gerçekleştirebilirsiniz. Yani önümüzde büyük bir fırsat var. Zaten iletişime yatkın olan liderler bu yola doğal olarak giriyor, olmayanlar için ise bu fırsat daha da büyük. ~* Dijital kanalların liderliğin kurallarını da değiştirdi��ini söylüyorsunuz. Nasıl değiştiriyor?
 Liderlik bir hedef gösterebilmek, insanları o hedefe yönlendirebilmek ve o hedefe ulaşmak için gerekli kaynakların olduğuna emin olabilmek demek. Dijitalleşme sayesinde hedefe nasıl ulaşılabileceğine dair çok daha fazla insandan fikir alınabiliyor. İnsanları hedefe daha kolay yönlendirip onların gerçekten hedefe doğru ilerleyip ilerlemediği kolayca kontrol edilebilir. Yapabileceğiniz en kötü şey, bir strateji belirleyip sonra da ofisinize kapanmaktır. Dijital araçlar sayesinde insanları devamlı dinleyebildiğiniz için onların sizinle aynı fikirde olup olmadığını, neyi anlamadığını ve problemlerini takip edebilirsiniz. Bir örnek vereyim, LinkedIn’in CEO’su Jeff Weiner, devamlı LinkedIn’in misyonunun ne olduğundan bahseder. Ben de ona şu şakayı yaparım: “Seni ne zaman dinlesem misyonunuzun ne olduğundan bahsediyorsun, bundan ne zaman vazgeçeceksin?” O da bana, “Misyonumuzdan bahsettiğim zaman insanlar şaşırmayı bıraktığında vazgeçeceğim” der. Çünkü insanlar, günlük işlerini yapmaya o kadar dalıyor ki şirketin misyonunun ne olduğunu unutuyor. Jeff bunu LinkedIn çalışanlarına hatırlatmak ve hepsinin bu misyonu içselleştirmesini sağlamak için en iyi kişi. Jeff’in yaptığı liderliğin bir gereği ama bunu yapma şekli ve dijital olanlar dahil elindeki tüm araçları kullanarak yapması devrimci bir durum. 
* Sizce iletişim içinde olan liderlerin en bariz ortak özellikleri neler?
Bence en önemli özellikleri bağlantıya geçebilmek. İnsanların kendi işleri hakkında söylediklerini dinleyerek onlarla bir ilişki sürdürebilmek. İletişime geçmek, “Senin söyleyeceklerini önemsiyorum, seni dinleyeceğim ve seninle bir sohbet edeceğim” anlamına geliyor. Sana bir ürün satmak için burada değilim, umarım ürünümü alırsın ama burada olma nedenim seni dinlemek, ihtiyaçlarını anlamak ve sonunda benim ürünümün senin ihtiyaçlarını karşılayıp karşılamadığını görmek… Aslında insanlar da liderlerin kendileriyle böyle iletişime geçmesini istiyor, kendilerine bir şey satılmaya çalışılmasını, kendileriyle konuşulmasını değil, dinlenilmek, sohbet etmek ve saygı duyulmak istiyorlar. Bunu anlayanlar, iletişim kurabilen liderler olacak. 
* Liderler için en iyi sosyal platform hangisi? 
 Hepsi ve hiçbiri… Çalışmamda özellikle herhangi bir platformdan bahsetmedim, herhangi biri uygun olabilir. Bir lider iletişime geçmek için herhangi bir platformu tercih edebilir. Buna saygı duyuyorum. Bir liderin göz önüne alması gereken 4 platform olduğunu düşünüyorum, herhangi başka bir şey yapmadan önce bu dördüyle başlamalılar. Bunlar Facebook, Twitter, Youtube ve LinkedIn. Hepsinde veya herhangi birinde olmak zorunda da değilsiniz, kendi web sitenizi ve blogunuzu da kullanabilirsiniz. Ancak bir karar vermeden önce bahsettiğim platformları da kullanmayı iyi öğrenmeniz gerektiğini düşünüyorum. ~* Dijital kanalları kullanmayan liderlerin ne gibi kayıpları olabilir?
 İnsanlar ne düşündüğünüzü tahmin etmek zorunda kalır. Özellikle de siz herkese “Git dijital araçları kullan, git iletişime geç” derken bunları yapmıyorsanız inandırıcılığınızı kaybederseniz. Bu en önemli bir kaybınız olur, güvenilirliğinizi kaybedersiniz. Şirketinizin dijital mecralara önem verdiğini söylüyorsunuz ama üst yönetimden kimse bu mecralarda yok. Bu insanlara samimi görünmez. 
* Dijital kanallardan uzak duran birçok başarılı lider var. Bu dijital çağda hala nasıl başarılı olabiliyorlar? 
 Olay şu; bu çağda hala sosyal medyayı kullanmadan başarılı olabilirsiniz ama eğer rakiplerinizden biri kullanmaya başlarsa geride kalırsınız. Liderlere, “İletişime geçmemeyi seçebilirsiniz, başka öncelikleriniz olabilir, buna saygı duyuyorum” diyorum. Ama şunu da bilmeliler, masada rakipleriniz için bir fırsat bırakıyorsunuz. Bir başka açı da şu; eğer müşterileriniz, çalışanlarınız sosyal medyada hakkınızda konuşuyor, belki şikayet ediyorsa en azından onları dinleme inceliğini göstermelisiniz ve en azından geleneksel mecralarda onları dinlediğinizi belirtmelisiniz. Bir tweet atmak istemeyebilirsiniz ama en azından onların Twitter’da nelerden bahsettiğini bilmeli ve onları dinlediğinizi hissettirmelisiniz. Bu, müşterinizin bir telefonuna bilerek cevap vermemekle aynı şey. Bunu yapmıyorsanız diğerini de yapmamalısınız. 
* Tamamen iletişimde olmak bir lidere nasıl riskler getirir? Ve bu riskleri nasıl önlersiniz? 
 Yanlış bir şeyler söyleyebilirsiniz. Eminim bazı liderler, şirketi zor duruma sokacak yanlış bir şeyler söylememek için “Dijital iletişimde yokum” diyordur. Halbuki hemen her gün müşterilerle iletişime geçtiklerinde yanlış bir şeyler söylüyorlar ve bundan sıkıntı duymuyorlar. Çoğunlukla liderler gayet muhafazakarlar ve ne söyleyip ne söylemeyeceklerini gayet iyi biliyorlar, yani bundan endişeli değilim. Bir diğer risk de çok iletişime geçmek ve uygun olmayan şeyler söylemek. O kadar çok iletişime geçersiniz ki o gerekli mesafe kaybolur ve senli benli olursunuz. Zor kararlar vermek zorunda kaldığınızda da bazı kişiler ihanete uğramış hisseder. Yani olması gerekenden az iletişime geçmekle liderliğinizin gerektirdiği mesafeyi yok edecek kadar çok iletişime geçmek arasında nazik bir denge var. 
* Şirketlerin dijital transformasyonunda liderlerin rolü nedir? 
 Değişim lidersiz gerçekleşemez. Ortaya kullanılması için bir araç koyar ve lider olarak siz o aracı kullanmazsanız, çalışanlarınız kısa bir süre sonra bu aracın o kadar da önemli olmadığını düşünecektir. Örneğin lider bir dijital satış platformunu kullanmıyor, süreçlere iştirak etmiyor, hatta raporları bile okumuyorsa diğer çalışanlar da “Liderim bu platformu kullanmıyor, ben neden kullanayım” diye düşünecektir. Herhangi bir dijital transformasyonun ilk gereği, liderliğin bu süreci desteklemesidir ve kendi çalışma yöntemlerini de bu yönde değiştirmesidir. Liderliğin de bu dijital değişimden geçmesi gerekir. 
* Liderler sosyal medyada itibarlarını korumak için nasıl davranmalı? 
 Bu sosyal medyanın lider için ne anlama geldiğiyle alakalı. Paylaşırken de dinlerken de iletişime geçerken de bir amacınız ve planınız olmalı. Yani yapmanız gereken ilk şey, bu araçları liderlik hedeflerinize ulaşmak için kullanmak olmalı.~“İşte örnek liderlerim”
EN BEĞENİLEN CEO
Benim en beğendiğim liderlerden biri Avustralya’dan Telstra’nın yakın zamanda emekli olan CEO’su David Thodey. Şirketin müşteri odaklı olmasını istiyordu ve çalışanların müşteri odaklı olmaktan çok uzak olduğunu fark etti. İnsanlarla iyi bir iletişim kurmak için çalıştı ve yöneticilerin kendilerini dinlediğine çalışanların inanmasını sağladı. Sonra bunu şirket dışına taşıdı ve müşterilerini soru sormaya çağırdı. Ona bunu neden yaptığını sorduğumda bana, “Eğer ben en tepedeki yönetici olarak müşterileri önemsediğimizi göstermezsem bunu kim yapabilir” dedi.
FORUM VE VİDEO KULLANIYOR
Aetna CEO’su Mark Bertolini’yi de çok başarılı buluyorum. Bir diğer örnek de IBM CEO’su Ginni Rometty. Onun hakkında sevdiğim şey, tartışma forumları ve video aracılığıyla çok daha etkili bir şekilde iletişime geçebileceğine inanıyor. IBM müşterilerine ve çalışanlarına CEO’nun iletişiminin nasıl olduğunu sorduğumda, bana “Onu adeta kişisel olarak tanıyor gibiyiz” diyorlar.
İLETİŞİMDE ÇOK BAŞARILI
UPS’ten Rosemary Turner’ın Twitter kullanımını çok başarılı buluyorum. İnsanlarla iletişime geçmeye her zaman hazır. 17 bin kişiyle çalışıyor ama onlarla 10 kişiyle çalışıyormuş gibi iletişime giremeyeceğinin farkında. Teknolojiyi doğuştan bilen biri değil ama çalışanlarıyla olabildiğince kişisel bir iletişim kurmak için elinden geleni yapıyor. İletişim onun amaçlarından biri ve gerekli araçları kullanmak içinden elinden geleni yapıyor. Yani önce nasıl daha verimli iletişime geçerim bakış açısı gelir, daha sonra da bunun için gereken araçlar…

Dijitalleşmenin evreleri
İNKAR 
Liderlerin dijitalleşme sürecinde evreler var. Bunların ilki inkar… İnsanlar sık sık “Böyle liderlik yapmaya alışık değilim” der. “Bunu yapmak istemiyorum, yaparken rahat değilim” der ve bundan kurtulmaya çalışır ve bunun onları etkilemeyeceğini umar. Liderler gittikçe daha çok bu değişimi gerçekleştirmek zorunda olduğunu fark ediyor, ancak bunu nasıl yapacaklarını bilmiyorlar. 
ALIŞMA, KABULLENME 
Bu noktada bir sonraki evreye geçiyorlar; “Bunun ne kadarını yapmak zorundayım, bir kısmını yaparak kurtulabilir miyim?”. Yani hala değişimi gerçekleştirmek için hazır değiller. Sonra bir sonraki evreye geçiyorlar, bu da kabullenme. “Haydi, ufaktan yapmaya başlayayım” diyorlar ama hala hazır değiller. Sonra gerekenleri yapmaya ve sonuçlarını görmeye başlıyorlar, değişim işte o zaman gerçekleşiyor. 
İÇSELLEŞTİRME 
Bu noktada bunu yapmak zorunda hissetmiyorlar, sadece yapmak istiyorlar. Birçok lider bu son noktaya ulaşmakta zorlanıyor, bu normal. Bu değişim bir gecede olacak bir şey değil, rahatsız olunması normal, kendinize bu değişimi içselleştirmek için zaman vermelisiniz. Bu değişimin neden önemli olduğunu anlamaya çalışır ve rahatsız olsanız bile üzerinde çalışır ve faydalarını görürseniz sonunda bu size doğal gelecektir. 
DOĞAL İLETİŞİMCİLER 
Araştırmamızın sonuçlarına göre bu değişimi yapmakta başarılı olan liderler zaten önceden de iletişime önem verenler. Sadece bunu daha önce dijital değil analog yollarla gerçekleştiriyorlardı ama önceden de dinlemeye, paylaşmaya ve iletişime önem veriyorlardı. Artık bunları farklı bir yolla yapma fırsatı onlara doğal geliyor. Teknolojiyi kullanmayı bilmedikleri için kendilerini yaparken rahatsız hissettiler, ancak bunun bir fırsat olduğunu hemen fark ettiler.~“Liderler merak ediliyor”
BEKLENTİLERİ DÜŞÜN
“Öğle yemeğimin fotoğrafını koyabilir miyim”, “Akşam ne yaptığımı sosyal medyaya yazabilir miyim” gibi birçok soru alıyorum. Bu sorulara, insanlar iyi bir lider olarak sizden ne bekliyor, bunu düşünün diye cevap veriyorum. Yemeğinizin resmini muhtemelen koymamalısınız, çünkü insanlar bunu merak etmez, merak ettikleri yemekte kiminle ne konuştuğunuzdur.
LİDERLİK HEDEFLERİ
Bunu paylaşabilirseniz ve bu da insanların sizin liderlik hedeflerinizi anlamasına yardımcı oluyorsa, mesela bir müşteriyle şirketiniz hakkında konuştuysanız ve şirketin neleri daha iyi yapması gerektiğinden bahsettiyseniz, bunu şirket içinde ve belki dışında da paylaşmak isteyebilirsiniz. Bu, insanlar benden ne duymak istiyor sorusunu soran bir liderin vereceği bir karardır.
ONLARA SİZ SÖYLEYİN
“Söyleyecek bir şeyim yok, insanlar gerçekten beni dinlemek mi istiyor” sorusunu soran liderler, beni hep şaşırtmıştır. İnsanlar kesinlikle “Liderim ne istiyor?” sorusu üzerine çok zaman harcıyor. Onlar tahmin edeceğine siz neden ne istediğinizi, onların neye yoğunlaşması gerektiğini söylemiyorsunuz? Yani insanlar liderlerinin ne düşündüğünü kesinlikle öğrenmek istiyor.

Yeni dönemin sosyal CEO profili
1 Bugün sadece dijital bir lider değil, iyi bir lider olmak için dijital araçları iyi kullanabilmek gerekli. 
2 Dijital dönüşümün ilk gereği, liderliğin bu süreci desteklemesidir ve çalışma yöntemlerini bu yönde değiştirmesidir. 
3 Bir liderin öncelikle 4 platformda bulunması gerekiyor. Bunlar; Facebook, Twitter, Youtube ve LinkedIn. 
4 Müşterileri veya çalışanları sosyal medyada hakkında konuşuyorsa lider en azından onları dinleme inceliğini göstermeli. 
5 İtibarını korumak isteyen liderin, sosyal medyada, paylaşır ya da izlerken de bir amacı ve planı olmalı. 
6 Sosyal medyayı esas işlerinizden biri olarak görün. “Sosyal medya işimi yapmama nasıl yardımcı olabilir?” sorusunu düşünün.