- Anasayfa
- Capital Dergi
- Gelecek & Trendler
- Akıllı şebekeler - akıllı şehirlerin vazgeçilmez bileşenleri
Akıllı şebekeler - akıllı şehirlerin vazgeçilmez bileşenleri
İtalya’nın kişi başına elektrik tüketimini oldukça düşük seviyede tutan ılıman iklimi sayesinde, bu ülkedeki enerji verimliliği duyarlılığı geleneksel olarak çok zayıf. Ancak İtalya, enerji verimliliği farkındalığı yaratmak için enerjinin son kullanıcı fiyatlarını yükselterek bu konuda daha bilinçli olmaya başladı.
İtalya bugün tükettiği enerjinin yaklaşık yüzde 80’ini yurtdışından ithal ediyor. Peki bu yüksek ithal enerji giderlerini kısmak için ne yapmayı planlıyor? İtalya’nın nüfusu 2013 yılında yüzde 0,7 oranında artmış olmasına rağmen bu ithalat rakamı daha şimdiden düşmeye başladı bile ve ayrıca enerji talebi de azalıyor. Bunun nedenleri arasında hem ekonomik kriz hem artan enerji verimliliği sayılabilir. Şayet odağımızı sadece elektrikle sınırlandırırsak İtalya’nın elektrik talebinin yaklaşık yüzde 87’sini kendi ürettiği elektrikle karşılayabildiğini görürüz. Bunun yüzde 40’ını yenilenebilir enerji kaynaklarından sağlıyor. Geçen on yıllık dönemdeki hakim plana göre bu ülkenin enerji ithalatını ve CO2 salımını azaltmak için elektrik üretiminde yenilenebilirlerin payının artırılması hedefleniyordu. Günümüzde ise aksine kişi başına düşen enerji tüketimini azaltmak için daha çok enerji verimliliğine odaklanıyoruz. Ayrıca e-mobilite alanının da önü çok açık. Onun, karbon salımları, şehir trafiği ve yeni hizmetlerin insanların yaşam kalitesine etkisi yüzünden sürdürülebilir kalkınmanın eşsiz bir motoru olma potansiyeli var.
İtalya akıllı sayaçların kullanımı bakımından dünyanın önde gelen lider ülkesi olarak gösteriliyor. Peki bunlar nerelerde kullanılıyor? Elektrik enerjisi tüketimine yönelik ilk akıllı sayaç, 2001 yılında Pisa’da kurulmuştu. 2007 yılında çıkan İtalyan düzenlemelerine göre 2011 yılı sonuna kadar 55 kilovat’tan daha düşük voltajlı şebeke bağlantı noktalarının yüzde 95’i akıllı bir sayaç tarafından izlenecekti. Zannedersem bu meydan okumanın üstesinden gelebildik. 2011 sonu itibariyle İtalya’da 33 milyon adet akıllı sayaç kurulmuş durumda ve bu rakam, şu anda 60 milyonluk nüfusa karşılık 36 milyon civarında. Ancak 2020 yılı itibariyle yüzde 80’lik bir kapsama oranını hedefleyen AB’nin yol haritası kapsamında İtalya, şu anda lider ülke konumunda. Bu akıllı sayaçlar, artık kamu ve özel sektörden tutun da endüstri, tarım ve hizmet sektörlerine kadar her yerde kullanılıyor.
~
Peki alınan sonuçlar ne durumda? Sonuçlar, çoğunlukla olağanüstü derecede olumlu. İtalyan akıllı sayaçları sadece bir uzaktan kumandalı sensör olmayıp aynı zamanda uzaktan çalıştırılabilme özelliğine de sahip oldukları için çok esnek cihazlar. Örneğin, bir elektrik dağıtımı şirketi müşterileri ziyaret etmesine gerek kalmaksızın elektrik verme koşullarını uzaktan değiştirebilir. Sözleşme koşullarına bağlı olarak maksimum güç dinamik bir şekilde ayarlanabilir. Standart sözleşmelere göre sözleşmede belirtilen güç seviyesinin 4 dakika boyunca yüzde 20’den fazla aşılması durumunda veya 3 saatten uzun bir süre boyunca yüzde 20’den az aşılması durumunda geçici elektrik kesintileri olabilir. Oysa bir elektrik kesintisine gidilmesi yerine enerji sunumunu temel bir minimum seviyeye indirmek gibi bir olasılık da var.
Geleceğe dönük ne gibi planlar yapılıyor? Akıllı ölçümlerin kapsama alanı şimdi doğalgazı içine alacak şekilde genişletiliyor. Rakam vermek gerekirse akıllı gaz sayaçlarında hedef, 2014 sonuna kadar yüzde 3 oranında ve 2018 yılı itibariyle yüzde 60 oranında kapsama rakamlarını tutturmak. Önünde sonunda akıllı su sayaçları da kullanılmaya başlanacak.
Peki İtalyanlar kendi binalarında ileri enerji teknolojiler daha fazla para yatırmaya ne kadar hevesli? İtalyanlar geleneksel olarak Almanlara kıyasla enerji dönüşümü gereksinimine karşı daha az duyarlı. Çünkü ılıman iklimleri sayesinde kişi başına düşen enerji tüketimi miktarı göreceli olarak çok düşük. Ancak yakın bir geçmişten itibaren enerjinin son kullanıcı fiyatlarını artırmak suretiyle enerji verimliliğinde artık çok daha bilinçli olmaya başladık. Üstelik özel yatırımcılar ve ev sahiplerine yönelik vergi teşvikleri de enerji verimliliğine yapılacak yatırımları çok daha cazip hale getiriyor. Bu yüzden yeni çıkan enerji teknolojilerine yatırım yapma arzusunun şu anda müthiş bir hızla yükselişte olduğunu söyleyebilirim. Bunun aynı zamanda inşaat endüstrisi üzerinde de sağlıklı bir etkisi var. Mevcut binalarda yatırımlar çoğunlukla ısı yalıtımı çözümlerinde yoğunlaşırken yeni binalarda ise kısmen destek programları ama çoğunlukla da onların moda olmaları yüzünden elektrikle ilgili yatırımlar ve CHP (kombine ısı ve enerji) kavramı popülerlik kazanıyor. Önümüzdeki yıllarda kişisel mobilitenin birer aracı olarak elektrikli arabalar, e-bisikletler ve e-motosikletler de büyük birer ilgi kaynağı haline gelecek.
~
Cenova Üniversitesi’nin Savona yerleşkesi şu anda kendi akıllı şebeke projesini hayata geçirmekle meşgul. Peki siz bunun şehirlerin tamamında uygulanabileceğini düşünüyor musunuz? SPM (Akıllı çoklu üretim mikro şebekesi) geleceğin akıllı şehirlerinin enerji altyapıları için mükemmel bir kuluçka makinesi olma görüntüsü veriyor. Bu deneysel altyapı için üst seviyede bir teknolojik altyapı ve güvence sunabilen Siemens gibi bir şirketle bir İtalyan üniversitesi arasında işbirliği yapıldığını görmek gerçekten çok hoş. Ben Savona yerleşkesindeki araştırmacıların çok kısa bir zaman içinde bu yerleşkede kaydedilen başarıların daha büyük bir ölçekte uygulanıp uygulanamayacağına dair net bir bakış açısına sahip olacaklarını düşünüyorum. Gelecekte e-mobilite akıllı bir şebeke desteğine ihtiyaç duydukça e-mobilite ve akıllı şebeke el ele birlikte yol kat edebilecek. Diğer yandan şayet iki yönlü dolum tesislerinin altyapısı kurulacaksa elektrikli araç filolarınca sunulacak büyük depolama sistemlerinden en fazla akıllı şebekenin kendisi kazançlı çıkacak. Kusursuz çalışan bir akıllı sayaçlar ağına sahip olunarak akıllı şebekede her türlü inovasyonun ve çözümün kullanımının önü açılabilir.
Bu akıllı şebekenin “zekasından” nerelerde faydalanılacak? Enerjiyle bilginin birleşmesi, yani bir başka ifadeyle akıllı şebekelerin “akıllılığı” düşük salımlara, düşük işletme maliyetlerine, azaltılmış enerji ithalatına, artırılmış enerji verimliliğine, yerel enerji kullanımına, yeni hizmetlere ve daha iyi enerji kalitesine giden yolda çok önemli bir faktördür. Örneğin akıllı bir sayaç ağı, bir yandan her türden inovasyoncu hizmetin kullanımının önünü açarken diğer yandan da şebeke işletiminden kaynaklanan maliyetlerin sert bir şekilde düşürülmesini sağlıyor. Bir başka örnek olarak da enerji sıkışıklığının akıllıca kontrolüyle gelecekteki iki yönlü hızlı şarj istasyonlarınca ortaya çıkabilecek büyük ve bir hayli yüksek yüklerin ve jeneratörlerin var olması durumunda enerji kalitesinin korunarak akıllı şehirlerdeki elektrikli mobilitenin bu şekilde sürdürülmesi gösterilebilir. Gelecekte akıllı şebekelerin giderek artan oranda bir etkisi olması bekleniyor.
2050 yılında sıradan bir İtalyan ailesi elektriğini ve ısıtma/soğutma gereksinimini nereden sağlayacak? Sizin bu konudaki öngörünüz ne? Ben uzun vadeli öngörülerde bir uzman sayılmam. Ancak elbette ki burada verilecek cevap söz konusu bölgeye göre büyük farklılıklar gösterecektir. Bologna ve güney Tyrol’un etrafındaki alanlar gibi bölgelerde geniş CHP ve bağımsız ısıtma sistemleri, başlıca güney Tyrol’daki yenilenebilir enerji kaynakları ve Bologna çevresindeki gaz ve fotovoltaj tesisleriyle zaten daha şimdiden toplulukların elektrik ve ısınma ihtiyaçlarına cevap vermeye çalışıyor. İtalya’ya geleceğin neler getireceği, içinde yasal düzenlemelerin ve gelecek nesil enerji depolama çözümlerinin de olduğu çok sayıda faktöre bağlı. Uzun vadeli yatırımlar, enerji arzının elektriklendirilmesine ve programlanamayan yenilenebilir enerji kaynaklarından daha iyi faydalanılmasına doğru akmaya devam ediyor, teorik olarak ben ülkemizde bu şebeke paritesine ulaşabileceğimizi tahmin ediyorum.
İtalya akıllı sayaçların kullanımı bakımından dünyanın önde gelen lider ülkesi olarak gösteriliyor. Peki bunlar nerelerde kullanılıyor? Elektrik enerjisi tüketimine yönelik ilk akıllı sayaç, 2001 yılında Pisa’da kurulmuştu. 2007 yılında çıkan İtalyan düzenlemelerine göre 2011 yılı sonuna kadar 55 kilovat’tan daha düşük voltajlı şebeke bağlantı noktalarının yüzde 95’i akıllı bir sayaç tarafından izlenecekti. Zannedersem bu meydan okumanın üstesinden gelebildik. 2011 sonu itibariyle İtalya’da 33 milyon adet akıllı sayaç kurulmuş durumda ve bu rakam, şu anda 60 milyonluk nüfusa karşılık 36 milyon civarında. Ancak 2020 yılı itibariyle yüzde 80’lik bir kapsama oranını hedefleyen AB’nin yol haritası kapsamında İtalya, şu anda lider ülke konumunda. Bu akıllı sayaçlar, artık kamu ve özel sektörden tutun da endüstri, tarım ve hizmet sektörlerine kadar her yerde kullanılıyor.
~
Peki alınan sonuçlar ne durumda? Sonuçlar, çoğunlukla olağanüstü derecede olumlu. İtalyan akıllı sayaçları sadece bir uzaktan kumandalı sensör olmayıp aynı zamanda uzaktan çalıştırılabilme özelliğine de sahip oldukları için çok esnek cihazlar. Örneğin, bir elektrik dağıtımı şirketi müşterileri ziyaret etmesine gerek kalmaksızın elektrik verme koşullarını uzaktan değiştirebilir. Sözleşme koşullarına bağlı olarak maksimum güç dinamik bir şekilde ayarlanabilir. Standart sözleşmelere göre sözleşmede belirtilen güç seviyesinin 4 dakika boyunca yüzde 20’den fazla aşılması durumunda veya 3 saatten uzun bir süre boyunca yüzde 20’den az aşılması durumunda geçici elektrik kesintileri olabilir. Oysa bir elektrik kesintisine gidilmesi yerine enerji sunumunu temel bir minimum seviyeye indirmek gibi bir olasılık da var.
Geleceğe dönük ne gibi planlar yapılıyor? Akıllı ölçümlerin kapsama alanı şimdi doğalgazı içine alacak şekilde genişletiliyor. Rakam vermek gerekirse akıllı gaz sayaçlarında hedef, 2014 sonuna kadar yüzde 3 oranında ve 2018 yılı itibariyle yüzde 60 oranında kapsama rakamlarını tutturmak. Önünde sonunda akıllı su sayaçları da kullanılmaya başlanacak.
Peki İtalyanlar kendi binalarında ileri enerji teknolojiler daha fazla para yatırmaya ne kadar hevesli? İtalyanlar geleneksel olarak Almanlara kıyasla enerji dönüşümü gereksinimine karşı daha az duyarlı. Çünkü ılıman iklimleri sayesinde kişi başına düşen enerji tüketimi miktarı göreceli olarak çok düşük. Ancak yakın bir geçmişten itibaren enerjinin son kullanıcı fiyatlarını artırmak suretiyle enerji verimliliğinde artık çok daha bilinçli olmaya başladık. Üstelik özel yatırımcılar ve ev sahiplerine yönelik vergi teşvikleri de enerji verimliliğine yapılacak yatırımları çok daha cazip hale getiriyor. Bu yüzden yeni çıkan enerji teknolojilerine yatırım yapma arzusunun şu anda müthiş bir hızla yükselişte olduğunu söyleyebilirim. Bunun aynı zamanda inşaat endüstrisi üzerinde de sağlıklı bir etkisi var. Mevcut binalarda yatırımlar çoğunlukla ısı yalıtımı çözümlerinde yoğunlaşırken yeni binalarda ise kısmen destek programları ama çoğunlukla da onların moda olmaları yüzünden elektrikle ilgili yatırımlar ve CHP (kombine ısı ve enerji) kavramı popülerlik kazanıyor. Önümüzdeki yıllarda kişisel mobilitenin birer aracı olarak elektrikli arabalar, e-bisikletler ve e-motosikletler de büyük birer ilgi kaynağı haline gelecek.
~
Cenova Üniversitesi’nin Savona yerleşkesi şu anda kendi akıllı şebeke projesini hayata geçirmekle meşgul. Peki siz bunun şehirlerin tamamında uygulanabileceğini düşünüyor musunuz? SPM (Akıllı çoklu üretim mikro şebekesi) geleceğin akıllı şehirlerinin enerji altyapıları için mükemmel bir kuluçka makinesi olma görüntüsü veriyor. Bu deneysel altyapı için üst seviyede bir teknolojik altyapı ve güvence sunabilen Siemens gibi bir şirketle bir İtalyan üniversitesi arasında işbirliği yapıldığını görmek gerçekten çok hoş. Ben Savona yerleşkesindeki araştırmacıların çok kısa bir zaman içinde bu yerleşkede kaydedilen başarıların daha büyük bir ölçekte uygulanıp uygulanamayacağına dair net bir bakış açısına sahip olacaklarını düşünüyorum. Gelecekte e-mobilite akıllı bir şebeke desteğine ihtiyaç duydukça e-mobilite ve akıllı şebeke el ele birlikte yol kat edebilecek. Diğer yandan şayet iki yönlü dolum tesislerinin altyapısı kurulacaksa elektrikli araç filolarınca sunulacak büyük depolama sistemlerinden en fazla akıllı şebekenin kendisi kazançlı çıkacak. Kusursuz çalışan bir akıllı sayaçlar ağına sahip olunarak akıllı şebekede her türlü inovasyonun ve çözümün kullanımının önü açılabilir.
Bu akıllı şebekenin “zekasından” nerelerde faydalanılacak? Enerjiyle bilginin birleşmesi, yani bir başka ifadeyle akıllı şebekelerin “akıllılığı” düşük salımlara, düşük işletme maliyetlerine, azaltılmış enerji ithalatına, artırılmış enerji verimliliğine, yerel enerji kullanımına, yeni hizmetlere ve daha iyi enerji kalitesine giden yolda çok önemli bir faktördür. Örneğin akıllı bir sayaç ağı, bir yandan her türden inovasyoncu hizmetin kullanımının önünü açarken diğer yandan da şebeke işletiminden kaynaklanan maliyetlerin sert bir şekilde düşürülmesini sağlıyor. Bir başka örnek olarak da enerji sıkışıklığının akıllıca kontrolüyle gelecekteki iki yönlü hızlı şarj istasyonlarınca ortaya çıkabilecek büyük ve bir hayli yüksek yüklerin ve jeneratörlerin var olması durumunda enerji kalitesinin korunarak akıllı şehirlerdeki elektrikli mobilitenin bu şekilde sürdürülmesi gösterilebilir. Gelecekte akıllı şebekelerin giderek artan oranda bir etkisi olması bekleniyor.
2050 yılında sıradan bir İtalyan ailesi elektriğini ve ısıtma/soğutma gereksinimini nereden sağlayacak? Sizin bu konudaki öngörünüz ne? Ben uzun vadeli öngörülerde bir uzman sayılmam. Ancak elbette ki burada verilecek cevap söz konusu bölgeye göre büyük farklılıklar gösterecektir. Bologna ve güney Tyrol’un etrafındaki alanlar gibi bölgelerde geniş CHP ve bağımsız ısıtma sistemleri, başlıca güney Tyrol’daki yenilenebilir enerji kaynakları ve Bologna çevresindeki gaz ve fotovoltaj tesisleriyle zaten daha şimdiden toplulukların elektrik ve ısınma ihtiyaçlarına cevap vermeye çalışıyor. İtalya’ya geleceğin neler getireceği, içinde yasal düzenlemelerin ve gelecek nesil enerji depolama çözümlerinin de olduğu çok sayıda faktöre bağlı. Uzun vadeli yatırımlar, enerji arzının elektriklendirilmesine ve programlanamayan yenilenebilir enerji kaynaklarından daha iyi faydalanılmasına doğru akmaya devam ediyor, teorik olarak ben ülkemizde bu şebeke paritesine ulaşabileceğimizi tahmin ediyorum.
