Kampüste yaratılan girişimler

Apple’dan Google’a, Facebook’tan Nike’a kadar bugün dünya devi olan birçok şirket, üniversitede kuruldu. Küçük bir sermaye ve birkaç arkadaşın hayat verdiği bu şirketler, kısa sürede dünya çapında önemli başarılara imza attı. Kampüsten yaratılan ve hızla büyüyen şirket örneklerine, son dönemde Türkiye ’de de sık rastlamaya başladık.

Connected2me, Govatra, Visionteractive, Univend, Doping Hafıza, OmegaÇözüm, SEOzeo, üniversiteli girişimciler tarafından kurulan ve kısa sürede hızlı büyüyen yeni şirketlerden sadece birkaçı...

Bir zamanlar fakir ama gururlu, asi ama zeki, anlaşılmaz ama yetenekli bir genç profili vardı. Şimdi bu durum değişti, gençler girişimci oldu!” Bu tespit, Türkiye’nin önde gelen psikologlarından Burcu Çanacık’a ait. DBE Kurumsal Gelişim Merkezi’nin uzman psikoloğu Çanacık, üniversiteliler arasında kendi işini kurmak isteyenlerin sayısının arttığını söylüyor.

Çanacık, “Bugün başarılı olmuş girişimcilerin birçoğunun büyük şirketlerin mülakatlarında elenen hatta mülakata geç kalan kişiler olduğunu görüyoruz” diyor. Çanacık, haksız sayılmaz. What-sapp’ı 19 milyar dolar gibi rekor fiyatla Facebook’a satan Brian Acton, 4 yıl önce iş görüşmesi için gittiği Facebook’un mülakatında elendi. Acton’ı mülakatta eleyen Facebook, 4 yıl sonra 450 milyondan fazla kullanıcısı olan What-sapp’ı rekor fiyatla satın almak zorunda kaldı.

Büyük şirketlerin keşfetmekte zorlandığı bugünün genç ve başarılı girişimcilerinin önemli ortak özelliklerinden biri de saatlerce masalarında oturamayacak kadar hiperaktif olmaları. Özgür bir ortamda çalışmak, kendi işinin patronu olmak da gençleri girişimci olmaya itiyor.

Yeni dönemin girişimcilerini üniversite yıllarından itibaren kendi işlerini kurmaya iten nedenler de aslında bu özellikleri oluyor. Üniversitede kendi işini kuran girişimcilerin sıra dışı kariyerlerini araştırdık...~

GİRİŞİMCİ YUVASI ÜNİVERSİTELER
ABD’de Nike ve Google’ın doğduğu Stanford Üniversitesi’nin yerini Türkiye’de Yıldız, ODTÜ, İTÜ, Boğaziçi, Bilkent dolduruyor. Girişimci makinesi gibi çalışan bu üniversitelerden bugüne kadar Cas-per’dan Limak’a Dizayn Group’tan Mesa’ya kadar çok sayıda marka doğdu. Limak ve Mesa, ODTÜ’de; GAMA ve STFA İTÜ’de başlayan okul arkadaşlıkları sayesinde hayata geçti. Dizayn Group’un temelleri ise Yıldız Teknik Üniversitesi’nde atıldı.

Son dönemde ise Özyeğin, Koç, Sabancı, Bilgi, Kültür üniversiteleri girişimci merkezi gibi çalışıyor. Eskiye göre üniversitede kendi işini kurup girişimci olmak isteyenlerin de sayısı hayli fazla. Etohum’un kurucusu Burak Büyükdemir de son dönemde üniversite öğrencilerinin kendi işlerini kurma konusunda daha ilgili olduklarını belirtiyor.

Etohuma gelen başvurular arasında üniversite öğrencisi girişimcilerin daha fazla olduğu söyleyen Büyükdemir, “İnternetteki fırsatlar, üniversite yıllarındaki gençlerin daha kısa bir sürede kendi işini kurmasını sağlıyor. Gençler, özgür bir ortamda çalışmak, kendilerinin patronu olmak istiyor” diye konuşuyor.

ABD’de olduğu gibi son dönemde Türkiye’deki kampüslerden de parlak girişimciler çıkıyor. 25 yaşındaki Ozan Yerli’nin Ankara’daki yurt odasında başlattığı sosyal ağ Connected2me, bugün 2,5 milyon kullanıcıya sahip bir platforma dönüşmüş durumda. Dünyanın dört bir yanından üyesi olan şirketin kurucusu Yerli, Bilkent Üniversitesi’nde fizik doktorası yapıyor. Yerli’nin hedefiyse gelecek yıl şirketini San Francisco’ya taşımak.~

ÖZGÜRLÜK PEŞİNDE
Özyeğin Üniversitesi Girişimcilik Lisans Programı Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Ahmet Murat Fiş, gençlerin en çok özgür çalışabilmek için kendi işini kurmayı tercih ettiğini söylüyor. Fiş, “Gençler, en çok kendi işini yapmanın verdiği özgürlüğün peşinden gidiyor. Bir kısmı için de para, temel motivasyon kaynağı oluyor” diyor.

Eskiden kampüslerde daha çok klasik sektörlere dayalı şirketler kurulurken son dönemde daha çok mobil ve internet alnında faaliyet gösteren bilişim şirketleri ön planda. Bunun yanında perakende, reklam gibi klasik sektörlerde de faaliyet gösteren girişimciler bulunuyor.

Üniversitede kendi işini kuran girişimcilerden biri de Semih Arkohen. Bu yıl, Özyeğin Üniversitesi İşletme Bölümü’nden mezun olan Arkohen’in şirketi Univend Ltd, kampüslerdeki otomatlar aracılığıyla gıda ve içecek satışı yapıyor. Arkohen, üniversite birinci sınıfta okurken geceleri yiyecek ve içecektemini konusunda sıkıntı çekildiğini gördüğü için bu alanda hizmet veren bir şirket kurmaya karar verdiğini söylüyor. Arkohen, şirketinin kuruluş hikayesini şöyle anlatıyor:

“İlk etapta 3 makine kiralayarak işe başladım. İlk günlerde otomatlar çok yoğun kullanılmadı. Ancak sonraları öğrenci sayısının artması ve üniversite dışından bir personelle işe devam etme kararı almam sayesinde işimi büyüttüm. Gündüzleri derslere giriyordum, akşamları ve hafta sonları da işimle ilgileniyordum.”

Arkohen’in ilk işinden oluşturduğu sermayeyle bundan sonraki hedefi ise yurtdışında çok yaygın olan Pet Market işine girmek. Arkohen, “Bu yıl bir mağazayla başlayıp 3 yıl içerisinde çeşitli noktalarda yeni projemi açmayı planlıyorum” diyor.~

İTÜ TEKNOKENT’TE DOĞDU
Türkiye’nin son dönemdeki en başarılı genç girişimcilerinden biri de Visionteractive şirketinin 25 yaşındaki kurucu ortağı Onur Candan. Kara Harp Okulu’nda okurken son sınıftan ayrılıp hayallerini gerçekleştirmek için Yeditepe Üniversitesi’nde endüstri ve işletme eğitimi alan Candan’ın şirketi, pazarlama teknolojileri alanında hizmet veriyor.

Kendi işini kurmaya 3 yıl önce karar veren Candan’ın, şirketinin geliştirdiği ürünler arasında Instagram’da paylaşılan fotoğrafların çıktısını alabilmeyi sağlayan bir cihaz olan Presstagram, para yerine tweet atıp hediyenizi alabildiğiniz sosyal otomat Socialmat, yürüyen reklam panosu Walkinad gibi sıra dışı ürünler bulunuyor. Candan, kendi işini kurmaya giden süreci şöyle anlatıyor:

“Çocukluk arkadaşlarımla beraber teknoloji alanında bir girişim kurmak isterken Presstagram fikrini bulduk. İTÜ Teknokent’te 20 metrekarelik bir ofiste işe başladık. Visionteractive, geçen yıl ocak ayında online’la gerçek dünya arasında köprü kuran ürünler üretmek amacıyla kuruldu. Ürünlerimiz markaların kullanıcı ve müşterileriyle birebir ve sosyal medya üzerinden etkileşime geçmelerini sağlıyor.

Markaların pazarlama iletişimi aktiviteleri için yeni nesil mecra görevi görüyor.” Candan’ın genç girişimcilere 2 önemli tavsiyesi de var. Bunlardan ilki, girişimcilerin bir an önce fikirlerini hayata geçirmeleri. Diğeri ise satışı el üstünde tutmaları. Candan, ortaklardan birinin satış kanalın başında olmasının avantajlı olacağını söylüyor.

HAFIZAYI GÜÇLENDİRİYOR
Üniversite birinci sınıfta kendi işini kuran ve başarılı şekilde devam ettiren genç girişimciler arasında Doping Hafıza’nın kurucuları Ali Karakuş ile Semih Hakyemez de var. 23 yaşında olan Karakuş, Beykent Üniversitesi İnternational Trade Bölümü öğrencisi. Şirketini, 5 yıl önce üniversiteye girdiği ilk yıl lise arkadaşı Semih Hakyemez’le birlikte kuran Karakuş’un yanında bugün 30 kişi çalışıyor. ~

İkinci şirketleri Admineral’i de hayata geçirdiklerini söyleyen Karakuş, şirketlerinin kuruluş hikayesini şöyle anlatıyor: “Üniversite sınavına hazırlanırken sürekli sınavı kazanmanın daha kolay yollarını araştırıyorduk. Üniversiteye başladıktan kısa bir süre sonra Doping Hafıza’yı kurduk. Doping Hafıza, hafıza teknikleriyle öğretimi kolaylaştıran bir kurum.

Herhangi bir kursta 6-7 ayda öğrenilebilecek İngilizce temel dilbilgisini ve 1.000 kelimeyi biz 2 gün gibi kısa bir sürede öğretebiliyoruz. Doping Hafıza’yı kurduktan sonra ikinci şirketimizi sosyal medya alanında faaliyete geçirdik. Admine-ral, sosyal medyada reklam ajansı olarak hizmet veriyor. Hedefimiz yurtdışına açılmak.”

Karakuş, ortağıyla birlikte kendi işlerini kurmadan önce iyi bir iş planı yaptıklarını da söylüyor. Karakuş, “İşimizi kurmadan önce iyi bir iş planı hazırladık. Yapılması gereken her şeyi yazdık. Liste çok kabarmıştı. Ancak yaptığımız iş planına inandık. Planda olan her şeyi sabrederek, vazgeçmeyerek tek tek yaptık” diyor. Karakuş, kendi işini kurmak isteyen girişimcilere de iyi pazar araştırması yapmalarını öneriyor.

İŞLERİ VERİ MADENCİLİĞİ
Bilkent Üniversitesi’nde kurulan OmegaÇözüm, müşteri sadakati, analitik CRM ve kampanya yönetimi alanında hizmet veriyor. Müşterileri arasında Reckitt Benc-kiser’den Securitas’a, Efes Pil-sen’den Türksat ve Rönesans GYO’ya kadar 100’ün üzerinde büyük şirket var. OmegaÇözüm’ün kurucularından Yunus Emre Aslan, 5 milyondan fazla üye verisi yönettiklerini, bir nevi veri madenciliği yaptıklarını söylüyor. “Bugüne kadar 3 binden fazla kampanyayı başarıyla tamamladık” diyen Aslan, şirketlerinin kuruluş hikayesini şöyle anlatıyor:

“Ben ve ortağım Bilkent Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü mezunuyuz. Üniversiteye devam ederken part time olarak birçok projede rol aldık. 6 yıl önce Bilkent Üniversitesi’nde bilgisayar mühendisliği yüksek lisansı yaparken Türkiye’nin ilk girişimciliMiVar’da dereceye girerek Bilkent Cyberpark Teknoloji Geliştirme Merkezi’nde şirketimizi kurduk. Müşteri sadakati, analitik CRM ve kampanya yönetim sistemlerine yönelik çalışmalar yapıyoruz.~

Milli Piyango çekilişleri, online puan katalogları ve instant-win modelindeki kampanyalarla firmaların müşteri kazanım ve data toplama süreçlerine katkı sağlıyoruz. Sanayi, otomotiv, hızlı tüketim, perakende, AVM gibi birçok farklı sektördeki firmaların müşteri sadakati süreçlerini yönetiyoruz. Uzmanlık alanımız veri madenciliği olduğu için kampanyada toplanan değerli verileri işleyerek, firmalara detay analizler yapıyoruz. Bu kapsamda Türkiye’nin en güçlü kampanya sistemini geliştirdiğimiz iddiasındayız.”

ONUR CANDAN VISIONTERCATIVE KURUCU ORTAĞI
“Gelecek yıl ihracata başlayacağız”
YÜZDE 70’E ULAŞTI
1,5 yıl önce kurduğumuz şirketimiz, yeni nesil pazarlama iletişimine bütçe ayıran firmaların yüzde 70’ine ulaştı. Finansal anlamda ise her çeyrekte yüzde 100’ün üzerinde bir büyüme gerçekleştiriyoruz. Sektörde rakipsiz olmamızın verdiği avantajı iyi şekilde kullandık.

DÜNYA BAŞARISI
Alternatifsiz olmamız finansal ve müşteri portföyü anlamında büyüme sürecimizin hızla devam etmesini sağladı. EO tarafından Türkiye’nin en başarılı genç girişimcisi, dünyanın da en başarılı genç girişimcilerinden biri seçildik. Bu yarışma Capital ve Ekonomist dergileri tarafından da desteklendi.

AR-GE ÖNEMLİ
En büyük gücümüz AR-GE’den geliyor. Önümüzdeki dönemde ARGE ve yeni ürün geliştirme yatırımlarımızı artıracağız. Gelecek yılın başında hedefimiz, ürünlerimizi yurtdışına ihraç etmek. Bölgesel bir marka olmak, en büyük hedeflerimizden biri.~

YRD. DOÇ. DR. AHMET MURAT FİŞ
ÖZYEĞİN ÜNİVERSİTESİ GİRİŞİMCİLİK LİSANS PROGRAMI BÖLÜM BAŞKANI
“Girişimci doğulmaz olunur”
DONANIM ÖNEMLİ
Girişimci doğulduğundan ziyade olunduğuna inanıyorum. Bu nedenle üniversite olarak girişimcilik programları ve dersleri açıyoruz. Girişimcilikte doğuştan gelen bazı özelliklerin geliştirilmesi, keskinleştirilmesi lazım. Ayrıca girişimciliğin bilgi, donanım ve araçlarla desteklenmesi gerekiyor.

Girişimcilikte kişisel özelliklerden çok bu konudaki istek, kararlılık, bilinç ve donanım önemli. Belki her konuda olduğu gibi çalışmak, emek harcamak, kararlı olmak ve bunun yanında gereken esnekliği gösterebilmek çok önemli.

TAKIM OYUNU
Artık çok iyi biliyoruz ki girişimcilik bir takım oyunu. Başarıya giden yol, müşterinin nabzını tutarak, sahada kurgulanmış bir iş modelini doğru ve etkili bir şekilde hayat geçirebilmekten geçiyor. Zorluklar karşısında yılmadan, kararlı bir şekilde devam etmek ve esnek olup gereken değişiklikleri yapabilmek çok önemli.

BURAK BÜYÜKDEMİR ETOHUM KURUCUSU
“İyi ekip kurun”
KRİZLE GELEN FIRSAT
Kriz dönemlerinde büyük şirketler ana işlerine dönüyor ve internet üzerindeki büyük fırsatları göz ardı ediyor. Bu da yeni girişimciler için fırsat oluşturuyor. Böyle bir ortamda verimlilik ve yaratıcı fikirler, gençlerden çıkıyor. Yeni ekonominin kurallarını, 1980’lerde yazılmış iş kitaplarıyla eğitilmiş CEO’lara anlatmak çok zor.~

Milyarlarca liralık bütçelerle meşgul olan yönetim kurullarına yüz binlerle ifade edilen kazançlar küçük geliyor ve bir çırpıda sizi göz ardı ediyorlar. Bu durum gençler için çok büyük fırsat yaratıyor. Gençler de bunun farkında.

KİMLER FARK YARATIYOR?
Genç girişimciler, ağırlıklı olarak mobil teknolojiye ve yazılıma odaklanıyor. 2014 yatırımları için seçilen 15 Etohum girişimi, 3D printing teknolojisinden şehir içi araba paylaşımı uygulamasına kadar geniş bir yelpazeye sahip. Son dönemde mobil ve bulut bilişimi en iyi şekilde birleştiren, iPhone, web uygulamalarını bulut üzerinde tasarlayan genç girişimciler fark yaratmaya başladı. Yatırımcıların girişimlerde en çok dikkat ettikleri üç nokta ise ekip, ölçeklenebilir pazar ve iş fikri oluyor.