Kişisel krizleri çözme teknikleri

Aslı Sözbilir

[email protected]

Üst düzey yöneticiler, patronlar her gün iş gündemine ilişkin irili ufaklı birçok sorunla boğuşuyor. Çoğu zaman iyi liderliğin göstergesi olarak kriz diye tanımlanabilecek bu savaşlardan başarılı çıkıyorlar. Peki, işteki problemleri “göğüslerinde yumuşatmakta” usta olan bu isimler özel yaşamdaki krizlerle nasıl baş ediyor? İş liderleriyle sağlık sorunlarından, sevdiklerinin kaybına kadar iş dışı yaşamlarında karşılaştıkları en büyük krizleri ve bunu atlatma yöntemlerini konuştuk.

Bizler, özellikle son yüzyılı düşündüğümüzde, krizleri daha esnek yapıda karşılayabilen ve krizlere karşı aşılı hale gelmiş bir kuşağız. Bu yüzden dünyadaki birçok insanın ‘kriz’ olarak tanımladığı herhangi bir şey, ülkemizdeki çoğu insan için ‘zorluk’ niteliği taşıyor. Benim için de öyle. Yani benim için kriz değil, zorluk var.” Bu sözler Otokoç Otomotiv Genel Müdürü İnan Ekici’ye ait. Ekici gibi diğer tüm üst düzey yöneticiler de iş yaşamlarında her günü bin bir sorunu çözerek geçiriyor. Hayat iş dışında da devam ettiği için mücadele mevzileri çocuk yetiştirmeden eşlerle ilişkilere, sağlık sorunlarından yerleşim problemlerine kadar türlü alanlarda genişliyor. Peki işlerinde krizleri çözmekte çok mahir bu liderler özel yaşamdaki sorunların nasıl üstesinden geliyor? İş dışı yaşamlarında karşılaştıkları en büyük krizler neler? Bu sorulara yanıt bulabilmek için zirvedeki iş insanlarının kapılarını çaldık. Aynı Ekici’nin dediği gibi liderlerin iş hayatının da getirdiği antrenmanla krizleri zorluk olarak karşılayıp bunlara soğukkanlılıkla yanıt vermeye çalıştıklarını gördük. İşte liderlerin ağzından iş dışı yaşamda karşılaştıkları en büyük krizler ve bunlarla baş etme yöntemleri… 

“SAVAŞLARIMI SEÇİYORUM”

Fark Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ahu Büyükkuşoğlu Serter, iş dışı yaşamdaki krizlerin yönetilmesi en zor olanlar olduğunu vurgularken kadın olmanın da böylesi mücadelelerde ekstra yükler getirdiğini düşünüyor. Serter, “Çünkü pek çok problemin çözümü ve yanıtı hep sizden bekleniyor ve hem iş hem iş dışı yaşamı birlikte mükemmel yönetmek çok zor” diyor. Serter, analitik bir insan olduğu için çözümsüz bir problem olduğuna inanmıyor. Ama yine de bazen onun bile mantığıyla açıklamakta zorlandığı durumlar oluyor. Serter için bunu en net yaşadığı örnek annesinin vefatı olmuş: “Benim için bu kriz, 2009’da annemi kaybettiğimde geldi. O zaman zaten işte, ekonomik krizin verdiği çok derin bir stres döneminden geçiyorduk. Tüm hayatımız boyunca hepimizin yaslandığı, güvendiği aslan gibi annemizi, teşhisinden sonraki 1 ay içinde amansız bir kanser sebebiyle kaybettik. Çok beklenmedik bir olaydı, nasıl başa çıkacağımı bilemedim, sonra düşünmeye başladım. Annemin kısa sürede gitmesini pozitif olarak algıladım çünkü çok güçlü, zayıflığını göstermeyen ve bundan hiç hoşlanmayacak bir kadındı.” “Krizi atlatabildiniz mi” sorumuza Serter şu yanıtı veriyor: “Öyle bir dönemdi ki ben de gardımı düşürürsem herkes düşürecekti. İşte o zaman bir süre için annem olmaya karar verdim, sanki annem ölmemiş de içime kaçmış gibi yaptım, onu içimde taşıdım. Yaşım ilerledikçe sorun çözümünde sadece bildiğim analitik metotları değil, deneyim ve duygularımdan aldığım içgüdüyü de çözüm gereci olarak kullanıyorum. Her sorunu çözmem gerekmediğini, bazı sorunların zamanla kendi kendine çözüleceğini, bazı sorunları çözmek için ise kendimizi o kadar da ciddiye almamak gerektiğini düşünüyorum. Savaşlarımı seçiyorum, acil ve önemli sorunlara odaklanıyorum. Hemen tepki vermiyorum, eğer hazır değilsem, sorunu park ediyorum. Cevabını biliyorsam da hemen aksiyon alıyorum.” 

EV VE ÇOCUKLAR

 Aslandağ Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Cemal Aslandağ özel yaşamdaki krizlerin genelde spontane yaşandığını belirtirken, aynı Çaycı gibi, bunların çözümünde esnek ve soğukkanlı davranmanın önemine işaret ediyor. Aslandağ şöyle konuşuyor: “Yaşadığımız her deneyim bir öğreti. Bazen çocuğunuzun size bir sitemde bulunması işte ne kadar başarılı olursanız olun ailenize mutlaka vakit ayırmanızı öğretirken bazen de her zaman kendiniz gibi olamayıp o durum ve şarta göre davranmanın sizin çevre tarafından daha doğru anlaşılabileceğiniz anlamına geliyor. Bazı sıkıntılar önceden başımıza geldiği için o durumlarda uygulayacağım yöntemler belli oluyor ama bazılarıyla ilk defa karşılaşabiliyorum. İşte böyle durumlarda ani tepki vermekten kaçınıyorum. Sakinliği koruyabilmek çok önemli. Çünkü panikle, öfkeyle, heyecanla insan yanlış kararlar alabiliyor.” Sarkuysan Yönetim Kurulu Başkanı Hayrettin Çaycı ise iş dışında en büyük mücadeleyi çocuk yetiştirme sürecinde verdiğini anlatıyor. “İş dışı yaşamda aile bireylerinin büyümesiyle sorunlarının da büyümesi beraberinde geldi” diyen Çaycı bu süreçte öğrendiklerini de şöyle özetliyor: “Çocukların okul ve üniversite, üniversite sonrası işe girme, iş bulma zorlukları, en önemlisi de yuva kurmalarında ebeveynlerin üzerine düşen sorumluluklar büyük. Bu süreçleri sabırlı davranarak atlattık. İş dışı krizlerin ancak böyle yönetilebileceğini de öğrenmiş olduk.” Lens Yapı CEO’su Mert Kutlu da özel yaşamında kriz çözerken sakinliği tercih edenlerden: “Bu tip durumlarda soğukkanlı olmayı tercih ediyorum. Üzerine biraz düşünüp aklına güvendiğim kişilerden fikir alıyorum ve o doğrultuda bir karara varıyorum” diyor. Şu ana dek büyük bir kriz yaşamadığının da altını çiziyor. Kutlu, “Krizden ziyade hepimizin yaşadığı aksaklıklar oluyor ve yaşadığımız her bir aksaklık aslında bize deneyim kazandırıyor. Hiçbir zaman yaşadığım olumsuzluklara kötü şans gibi bir gözle bakmayıp, altında her zaman beni daha iyiye sevk edecek bir neden olduğu gözüyle bakıyorum” diyor. 

FAY HATTINDA YAŞAM 

Soğukkanlılık en çok da felaket durumlarında işe yarıyor. Medicana Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Hüseyin Bozkurt bunu 1999’daki büyük depremde bizzat deneyimlemiş. Depremin kendisini nasıl derinden etkilediğini şu sözlerle anlatıyor: “Avcılar’da bir hastanemiz var. Depremde ve sonrasında oradaydım, 2 binden fazla hastaya ücretsiz baktık. Bu hastalardan belki 200-300 tanesini ben kendi kucağımda acile getirdim. Bunların içinde yeni bebekler, yaşlı insanlar, bacağı, kolu kopanlar beni çok etkiledi. Allah bir daha nasip etmesin ama tekrar olursa yine aynı coşkuyla gidip insanlara yardımcı oluruz. Bu, büyük bir kriz olarak bendeki etkisini uzun yıllardır devam ettirdi.” “Krizi iyi yönetebildiniz mi” sorumuzu Bozkurt şöyle yanıtlıyor: “Krizi çok iyi yönettim, çok soğukkanlıydım. Bir de orada ilk defa Türk halkının birbirine bu kadar yardımcı olduğunu hissettim. Herkes geldi, kimin elinden ne iş geliyorsa… Hatta bizim kendi hastanemizde doktorun evi yıkılmış, hastalara bakmaktan adam günlerce evine gidemedi. Hakikaten orada insanlığın devam ettiğini hissedip mutlu olmuştum.” Aslında Bozkurt’un özel yaşamında da bir fay hattı var. İki kez “kalp krizi” atlattığını anlatıyor. O süreçte yaşadıklarını şöyle özetliyor: “Her krizde hayatın bazen boş olduğunu görüyorsun, bütün hayallerin, tüm koşuşturmaların… Mesela ben 8-9 yıl önce Kartalkaya’da kalp krizi geçirdiğimde ambulans beklerken bu kadar yıl ne yaptım diye düşündüm. Yani daha bir sürü daha yapacağım iş vardı. Çocuklar ufaktı, borçlar, yeni yatırımlar vardı, her şey yarım kalmıştı. Öbür taraf için ne yaptın diye düşündüğümde orada da yarım kaldığımı gördüm. Tüm bu düşünceler yarım saat falan sürdü. O zaman dedim ki kriz bitsin ben işte daha yavaş bir tempoya geçeceğim, kendime ve çocuklarıma daha fazla zaman ayıracağım, dünyayı gezeceğim, daha az çalışacağım… Ama tabii iyileştikten sonra hepsini unuttum. Yani beni hiç yavaşlatmadı. 15 gün önce ikinci stent takıldı. Aslında sağlık yoksa geri kalan her şey boş. En sonunda buna varıyoruz ama yarın aynı tempoya devam ediyoruz.” 

BABA KAYBI 

Sıkı bağlarımızın olduğu ebeveyn kayıpları hayatımızda nasıl derin yaralar bırakıyor. Olmuksan IP Genel Müdürü Ergun Hepvar benzer bir deneyimin kendisini nasıl zorladığını şu sözlerle anlatıyor: “Babamı kaybetmem beni çok sarstı, ona çok yakındım. Bir ameliyat geçirdi, atlattı. Ameliyattan kalkalı daha 3 ay olmuşken Çeşme’ye gideceğim dedi. Doktora sordum, o da tamam dedi. En son kavga ettik. Bir daha da konuşamadık. Oraya gittikten sonra kalp krizi geçirip öldü. Ondan sonra 1-2 yıl kendime gelemedim. O dönemde de beni tekne sevgim kurtardı.” Hepvar bir diğer büyük mücadeleyi de ilişki alanında verdiğini anlatıyor: “İş dışında yaşadığım krizlerden bir tanesi 2003 yılında Amerika’dan Türkiye’ye dönme kararıydı. Çünkü eşim dönmek istemiyordu. Buraya döndükten sonra da yeni bir şey adapte olmaya çalıştık. Bu hakikaten zorlu bir süreçti. Kriz olarak tanımlamam ama sert bir deneyimdi. Her ne kadar eğitim kitaplarından çıkarılsa da Darwin’in evrim teorisine çok inanırım, adaptasyonunun gerçek güç olduğunu düşünürüm.” Arzum Yönetim Kurulu Başkanı Murat Kolbaşı da özel yaşamında baba kaybıyla sınananlardan… Şöyle anlatıyor: “1988 yılında, 22 yaşında iken babamın rahmetli olması beni en çok etkileyen şey oldu. O sırada Amerika’da eğitimdeydim. Hayatımın dönüm noktalarından biri olarak kabul ettiğim bir dönem geçirdim. Başından benzer olay geçmiş kişilerle konuşarak daha sakin kalmayı başardım, onların tecrübelerinden yararlandım.” Kolbaşı herkesin hayatının her anında hiç beklemediği olaylarla karşılaşabildiğini söylüyor. . Önemli olanın her şeyin zamanla düzene gireceğini bilmek ve başa gelenleri krizden çok bir tecrübe olarak görebilmek olduğunu belirtiyor ve “Ben bakış açımı bu yöne kaydırmaya ve sakin kalmaya çalışıyorum. Bunun faydalarını iş hayatımda da çok gördüm. Deneyimlediğiniz her şey aklımızın bir köşesinde kalıyor, içgüdüleriniz gelişiyor. Bir krizin başlangıcını çok önceden sezip önlem alabiliyorsunuz ya da yönünü değiştirebiliyorsunuz. En önemlisi de krizlere gerçek anlamda hazırlıklı oluyorsunuz” diye konuşuyor.