Gözden Kaçan 13 İyi Gelişme

Türkiye’de bugünlerde herkes en olumsuz senaryoları konuşuyor. Ülke büyüme hızının düşmesi, enflasyonun artması, dış ticaret açığının yükselmesi, Amerika’dan dünyaya yayılan resesyonun Türkiye’ye yansımaları herkesi endişelendiriyor. Ancak içinde bulunduğumuz dönemde iyi şeyler de oluyor. Örneğin bankacılık sektörü tarihinin en risksiz dönemini yaşıyor, Euro’nun YTL karşısında değer kazanması ihracatçıların yüzünü güldürüyor, otomotiv sektörü ihracatta rekor kırmaya hazırlanıyor. Capital içinde bulunduğumuz dönemde bardağa dolu tarafından baktı. Ekonomide yüz güldüren gelişmeleri mercek altına aldı.

1.  Bankacılık Risklerinden Arındı
Bankacılık 2001 yılındaki durumuna ve 2007’den bu yana da birçok Batılı ülke bankalarına göre daha az riskli olarak tanımlanıyor. Türk bankacılık kesimi 2001’e çok yüksek açık döviz pozisyonu ile girmişti. 2008’e ise BDDK verilerine göre görünürde sıfıra yakın bir açık pozisyonla giriyor.

Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nden Prof. Dr. Burak Saltoğlu, yurtdışındaki bankalardaki likiditesi olmayan ve ciddi risk içeren kompleks ürünler olduğunu belirtiyor. Bizde ise bu tür ürünlerin varlığı konusunda bir bilgi olmamakla beraber açıklanan bilançolarda bu konuda sorun olmadığını söylüyor.

Bankacılık sektörü açısından en olumlu gelişme, 2007 yılı yaz aylarından bu yana yaşanan finansal çalkantıların Türkiye’ye olan etkilerinin sınırlı kalması. Akbank Genel Müdürü Zafer Kurtul, Türkiye’de ekonomik görünümdeki iyileşmeyle birlikte Türkiye’deki finansal piyasaların derinleştiğini belirtiyor.

2. Otomotivin Hedefi 26 Milyar Dolar İhracat
Otomotiv sektörü, iç pazardaki 1.5 yıllık daralmadan sonra, bu yıla çok hızlı başladı. 2007 yılında Türkiye’de 1,1 milyon araç üretildi. Yan sanayi olarak toplamda 13 milyar dolarlık iş hacmi yaratıldı. Bunun da 6,3 milyar doları doğrudan ihraç edildi. 2007 yılında otomotiv sanayinin toplam ihracatı 19,5 milyar doları buldu.

Otomotivciler bu yıl da mola vermeden büyüme peşinde. 2008 yılında üretimde yüzde 25’lik bir artış ile toplam ihracat hacminin 26 milyar doları aşmasını hedefliyorlar.

Tofaş CEO’su Ali Pandır, 2008’de, sektörün, ekonomideki kırılganlıklardan daha az etkileneceğini söylüyor. Hatta Pandır, ekonomideki belirsizlik ortamına rağmen, bu yılın iç piyasada geçen yıldan daha iyi olacağına inanıyor. “Üretim ve ihracat ise hem önceki yıllarda kazandığı momentum hem kurların yardımı ile yeni bir rekor kıracak. Türkiye’nin yıllık 2 milyon üretim, 1,5 milyon adet ihracat arzusu çok uzak bir hedef değil. 2012 yılında bu hedefe ulaşmayı bekliyoruz. 2007 yılını 1 milyon 130 binlik üretim ile kapayan otomotiv sektörü yeni yatırım ve modeller ile 2008’de önemli atılımlar yapacak” diye konuşuyor.

TAYSAD Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Burhanoğlu ise yan sanayinin 10 milyar dolarlık ihracat gerçekleştireceğini söylüyor. Burhanoğlu, “2013 yılına kadar 2 milyon araç kapasitesi ile 40 milyar dolar ihracat gerçekleştiren bir ülke konumuna gelerek dünyada ilk 10 içinde yer alacağız. Faaliyette olan şirketlerimizin yanı sıra katma değeri yüksek yeni projeleri ve yeni yatırımları ülkemize getirmek kaçınılmaz” diyor.

3. Bes Ve Sigortaya İlgi Artıyor
Türkiye’nin yeni sektörü Bireysel Emeklik (BES) çok hızlı büyüyor. Henüz 4 yılı geride bırakmasına rağmen 1.5 milyondan fazla katılımcı ve 5 milyar YTL fon büyüklüğüne ulaşıldı. 2008 yılının ise 2 milyon katılımcı, 7 milyar YTL fon ile tamamlanması öngörülüyor.

Bu büyüme yabancı yatırımcıları da çekiyor.
Benzer bir büyüme ve potansiyel sigorta sektöründe de öne çıkıyor. Bankacılık ile başlayan finans sektörüne ilginin, bu iki alanla devamı bekleniyor. Bir emeklilik şirketinin genel müdürü, “Son dönemde yabancı yatırımcılardan çok ziyaret oluyor, sorular geliyor. En son olarak bir Japon sigorta şirketinin İstanbul’a geldiğini biliyoruz” diye konuşuyor.

Finans, Deniz ve Ergo şirketleri, emeklilik için başvurularını yaptılar. TEB Sigorta’yı satın alan Zurih de emeklilik ile ilgileniyor. ING’nin, bankadan sonra emeklilik işi için de arayışta olduğu söyleniyor. Son dönemde reklam kampanyalarına başlayan Generali Sigorta da emeklilik sektörüne ilgi duyanlar arasında.
 
4. Turizmdeki Canlanma Zincirleme Etkisi Yaratacak
Turizm sektöründeki ilk göstergeler, 2008’in iyi bir yıl olacağına işaret ediyor. Gerek yılın ilk 3 ayında yabancı ziyaretçi sayısındaki artışlar, gerekse şu an itibariyle rezervasyonların durumu, turizm sektörü için olumlu bir görünüm arz ediyor. Tahminler, 2008’de Türkiye’ye 24 milyon turist gelip, 20 milyar dolar döviz girdiği bırakacağı yönünde…

Dünya Turizm Örgütü’ne göre, global turist sayısı 2007 yılında yüzde 6 artış ile 898 milyon turist olarak gerçekleşti. 2008 yılında dünya turizm gelirlerinde yüzde 4,8'lik büyüme bekleniyor. Türkiye ise her yıl yaklaşık yüzde 10’un üzerinde bir büyüme gerçekleştirerek, dünya turizminin üzerinde bir büyüme gösteriyor.

Sektörün dışa bağımlılığının yüzde 1 gibi çok düşük bir oranda olması nedeniyle, dış turizm gelirlerindeki her artış, son yıllarda oldukça büyük önem taşıyan eden dış ticaret dengesindeki tablonun iyileştirilmesine de ciddi anlamda pozitif katkı yapacak.

Türk turizminin artık, dünya çapında başarılı bir noktaya geldiğini belirten Turistik Otelciler İşletmeciler ve Yatırımcılar Birliği (TUROB) Başkanı Timur Bayındır, sektörün gelecek yıllarda da yüzde 10 ile yüzde 15 arasında büyüyerek yola devam edeceğini söylüyor.

5. Gayrimenkulde Talep Azalmayabilir
Bir süre önce konut kredilerinin faizlerinin artması gayrimenkul sektöründe talep düşüşüne neden olacağı endişelerini doğurmuştu. Ancak, yılın ilk çeyreğine göre faizlerdeki yükseliş, talebi olumsuz anlamda etkilemedi. 2008’in ilk çeyreğinde 3 milyar YTL konut kredisi kullanıldı. Bu, 2007’nin son çeyreğine neredeyse eşdeğer bir rakam.

Türkiye’de yıllık yaklaşık 700 bin adet konut açığı olduğuna dikkat çeken Sinpaş Grup Başkanı Avni Çelik, böyle bir durumda sektörün durmasının beklenemeyeceğini söylüyor. Geçtiğimiz yıl sektörün yüzde 15 seviyesinde büyüdüğünü belirten Çelik, 2008 yılında da 2007 rakamlarına yakın bir büyümenin oluşacağını tahmin ediyor. Bu düzeyle gayrimenkul sektörünün, direkt ve endirekt olarak etkilediği yapı, medya gibi 100’ün üzerinde sektörle ekonominin lokomotifi olmaya devam edeceğini kaydediyor.

Gayrimenkul sektöründe planlanan ve başlamış olan büyük projeler ve altyapı yatırımları devam ediyor. Nuh Çimento Yönetim Kurulu Başkanı Atalay Şahinoğlu, çimento talebinde bölgesel olarak farklılıklar olmakla birlikte bir gerileme olmadığını söylüyor. Şahinoğlu da Çelik gibi pazarın büyümeye devam edeceğini düşünüyor. “Yatırımcı adedi artabilir diye tahmin ediyorum” diyor.

6. Enerjinin Yıldızı Hala Parlak
Enerji sektöründeki yüksek büyüme potansiyeli Türkiye’yi yabancı yatırımcılar açısından da cazip bir pazar haline getiriyor. Sektörde yabancı girişinin önümüzdeki günlerde ciddi boyutlara ulaşması bekleniyor. Enerji sektöründe özellikle rafineri segmentinde büyük bir hareketlilik var. Ruslar, Rusya enerji ürünlerinin Akdeniz’e ve oradan dünyaya sunabilmesi için Türkiye ile birçok konuda işbirliği yapmak üzere yeni yatırımlara yöneliyor.

Nitekim Lukoil’in ülkemizde rafineri kurmak üzere yapmış olduğu girişim ile SOCAR/Turcas’ın benzer girişimleri bu yaklaşımlar için önemli örnekler. Avusturyalı OMV ile Petrol Ofisi’nin rafineri  kurmak üzere girişimleri de sektörde takip ediliyor.

Enerji sektöründe bu yıl yaşanan en önemli gelişmelerden bir diğeri de Türkiye’yi enerji koridoru ülke konumuna getirecek Samsun-Ceyhan petrol boru hattı ve Irak’ta yapılması beklenen petrol arama faaliyetleriyle ilgili Türkiye’nin girişimlerinin olumlu sonuçlanması. Ayrıca Ceyhan bölgesindeki yatırımlarda da hızlanma bekleniyor. Enerji sektörünün ayağı olan akaryakıt sektörü de gelişmelerden olumlu etkileniyor. Shell Türkiye Genel Müdürü Canan Ediboğlu, akaryakıt sektöründeki büyümenin 2 yıldır devam eden ekonomik büyümenin de üzerinde devam edeceğini kaydediyor. Yaşanacak büyümeyi de yüzde 7 civarı olarak belirtiyor.

7. Yurtdışı Müteahhitler Dünyada İlk 3’te
Türk yurtdışı müteahhitlik sektörü, 2006 yılı için hedeflediği 12 milyar dolarlık seviyeyi geçti. İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (İMSAD)’nin Ekim 2007’de hazırladığı rapora göre 2006 yılında Türk müteahhitlik firmalarınca yurtdışında üstlenilen yeni işlerin miktarı 2002 yılındaki 1,7 milyar dolarlık seviyesinden 4 yılda tam 9 kat artışla 16 milyar dolara ulaştı.

Sektörde büyümenin 2007 ve 2008’de de aynı hızla süreceği beklentisi yaygın. Sektörde yer alan 150 büyük firma yurtiçi işlerin yüzde 75’ni, yurtdışı işlerin ise yüzde 90’nı gerçekleştiriyor. Uluslararası müteahhitlik sektörünün önde gelen yayınlarından “Engineering News Record” adlı derginin her yıl yapmış olduğu dünyanın en büyük 225 müteahhitlik firmasını gösteren sıralamada Türkiye, 2007’de 20 şirket ile ABD ve Çin’den sonra 3’üncü sırada yer aldı.

8. Tekno Marketlere  Yabancı İlgisi Sürüyor
Teknoloji perakendeciliği sektörü, beyaz eşya da dahil olmak üzere 2006 yılında yaklaşık 8 milyar dolarlık bir hacme sahipti. 2007 yılında sektörün hacmi yaklaşık 10 milyar dolara yükseldi. 2008 yılında da sektörün aynı oranda büyüyeceği öngörülüyor.

Teknoloji perakendeciliğinde yabancı zincirlerin Türkiye pazarına ilgileri sürüyor.  Sektör yetkilileri satın alma ve doğrudan yatırım kanalıyla elektronik perakende devlerinin pazara girmeye devam edeceğini belirtiyor. Teknosa Genel Müdürü Mehmet Nane, “Sektörümüze yakın zamanda 4 yeni yabancı oyuncu girdi ve 1 tane de çıktı. Başka yabancı yatırımcıların da gelmesini bekliyoruz. Yeni yatırımcıların gelmesiyle pazardaki rekabet artacak, artan rekabet sektörün gelişmesine katkıda bulunacak” diyor.

Sektöre giriş yapması muhtemel olan teknoloji perakende zincirleri arasında Amerikalı Bestbuy ve Yunanlı Germanos yer alıyor. Ayrıca, Fnac, Virgin, Comp USA ve Circuit City yer alıyor.

Yabancı ilgisinin yanında yerliler de büyüme planlarını aksatmadan sürdürüyor. Teknosa, mağaza açma planlarını ertelemeyi düşünmüyor. Vatan Bilgisayar ise 2010 yılına kadar mağaza sayısını 20’ye çıkarma hedefini koruyor. Darty, 2008’de 5 mağaza daha açacak.
 
9. Euro’nun Yükselişi  İhracatçıları Büyütüyor
Bir diğer sevindirici gelişme Euro’nun YTL karşısında değerlenmesi. Bu değerlenmenin en azından Eurozone’da bir yavaşlama olana kadar ihracata katkı sağlaması bekleniyor. İhracattaki büyüme beraberinde sanayi üretiminde de artışı getiriyor. İçinde bulunduğumuz dönemin özellikle dış kaynak kullanmayan ve ihracatta uzmanlaşmış sektörlerin göreli olarak önemli bir avantaj sağlayabileceği düşünülüyor.

AB’deki yavaşlamadan dolayı Ortadoğu ve Körfez ülkelerine ihracatta uzmanlaşmış şirketlerin, örneğin taahhüt şirketlerinin bu avantajı sağlayabileceğine inanılıyor. Hey Tekstil’in sahibi Aynur Bektaş, “Oluşan kur seviyesi ihracatı teşvik edecek, cari dengede orta vadede olumlu bir sonuç ortaya çıkaracak. Bu yıl içinde ihracatçı tüm sektörlerde yüksek büyümeler bekliyorum. Hizmet sektörlerinde, başta turizm olmak üzere olumlu beklentilerim var” diye konuşuyor.

2001 yılına kıyasla bugün yaşanan bir diğer olumlu durum ise hazine borçluluğunun seviyesi. Hazine borçluluğunun GSMH’ye oranı 2001 yılında yüzde 100’ler seviyesindeyken, 2007 sonunda yüzde 40’lara indi.

10. Özelleştirme Hedefi 4 Milyar Dolar
Dünyadaki ekonomik sıkıntılara rağmen, hükümetin özelleştirme programına büyük ölçüde bağlı kaldığı görülüyor. Özelleştirme İdaresi Başkanı Metin Kilci, dünyada ve Türkiye’de piyasaların havasının bozuk olmasına karşın, özelleştirmede “Zor günlerdeyiz” trenine binmek niyetinde olmadıklarını söylüyor.

Sırada Milli Piyango Ve Otoyollar Var
Kilci, “Göreve geldiğim günden bu yana 25 milyar dolarlık özelleştirme yaptık. Zoru görünce pes etmek yok. En iyisi mücadele etmek ve özelleştirme takvimini aksatmadan sürdürmek" diye konuşuyor. Kilci’nin açıklamalarına, Türk Telekom’un yüzde 15’inin halka açılması, Milli Piyango ile otoyol özelleştirmelerinin mayıs ayına dönük özelleştirme takviminde bir değişiklik yok.

Petkim’de Devre Yaklaşıldı
Özelleştirme İdaresi Petkim’de devire yaklaşıyor. Bu yıl Petkim’den 2 milyar 50 milyon dolar gelecek. Tekel Sigara için Özelleştirme Yüksek Kurulu kararı bekleniyor. İdare elektrik dağıtımında da özelleştirmeye Başkent Elektrik’le başladı. Halkbank, Şeker fabrikaları ve Ziraat Bankası’nın özelleştirmeleri sırada bekliyor. Özelleştirme İdaresi takvimde bir şaşma olmazsa bu yıl içinde toplam 4 milyar dolarlık bir geliri kasaya koymayı planlıyor.

11 Büyüme Hedeflerinden Vazgeçmeyen Sektörler Var
Büyüme konusunda iyimser olan çok sayıda sektör var. Pek çoğu Türkiye büyümesinin üstünde bir performans ortaya koymakta kararlı görünüyor.

Küçük Ev Aletleri
Küçük ev aletleri sektörünün büyük oyuncularından Arzum, bu yıl sektörün yüzde 10’lar seviyesinde büyümeye devam etmesini bekliyor.

Tekstil Ve Mobilya
 Tekstil ve hazır giyim sektöründe 2008 için öngörülen ciro artışı yüzde 10. Geçtiğimiz yıl büyüme yaşamayan 7 milyar dolarlık mobilya sektörü, bu yıl yüzde 10-15 civarında büyüme yakalama peşinde.

Hızlı Tüketim
 Uluslararası markaların yanı sıra yerli markalar da sektöre ciddi yatırımlar yapıyor. Yeni market ve mağaza yatırımlarının da etkisiyle sektör büyümeye devam ediyor. Hızlı tüketim sektöründe de yaklaşık yüzde 9-10 düzeylerinde büyüme olacağı tahmin ediliyor.

Bakır Tel
Elektronik bakır üretiminde ve devamı olan kablo sektöründe 2008 yılında ihracatın artarak süreceğine inanılıyor. Sektörde bu yıl beklenen hacimsel büyüme diğer sektörlerde olduğu gibi yüzde 10’lar civarında.

Kredi Kartları
2008 ticari kartlar açısından da başarılı bir yıl olacak gibi görünüyor. Visa Genel Müdürü Berna Ülman, “Şubat sonu itibariyle toplam kullanımlarda yıllık büyümenin yüzde 27 civarında olduğunu tespit ettik. Yeni teknolojilere yapılan yatırımlar da artıyor. Sektörde hacim olarak yüzde 25’lik bir büyüme bekleniyor” diye konuşuyor.

Bilgi Teknolojileri
 BT sektörü 2007’de 4,7 milyar dolar olan gelirlerinin 2008’de 5,8 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. Bu da 2007’ye göre yüzde 21’lik bir büyümeyi ifade ediyor. PC ve notebook satışlarından 2007’de 2,3 milyar dolar gelir elde edildi. 2008’de ise bu rakamın 3 milyar dolara çıkacağı tahmin ediliyor. Sektör yetkilileri büyümenin daha çok kurumsal taraftan geleceğini tahmin ediliyor.
 
12. Yatırımlar Devam Ediyor

Ford Otosan, 100 Milyon Dolar Yatıracak
İçinde bulunduğumuz belirsizlik döneminde farklı sektörlerden birçok şirket yatırımlarına ara vermeden devam ediyor. Ford Otosan Genel Müdürü Michael Flewitt, 2008 yılında 100 milyon dolar civarında yatırım yapmayı planladıklarını açıkladı.

Bosch’un 28 Milyon Euro’luk Yatırımı
 2007 yılında yaklaşık 150 milyon Euro yatırım gerçekleştiren Bosch Türkiye, 2008 yılındaki yatırım rakamını bunun üzerine çıkarmayı hedefliyor. Bosch Türkiye Temsilcisi Hermann Butz, “2008 yılında ciromuzu yüzde 15 artıracağız. İhracatta ise yüzde 20 artış hedefliyoruz. Çalışan sayımız da yüzde 10 artacak” diyor

Emaar’ın Bütçesi 5 Milyar Dolar
Ortadoğu ve Körfez bölgesinin en büyük şirketlerinden BAE’li Emaar Properties, 2010 yılına kadar Türkiye'de 5 milyar dolarlık yatırım planlıyor. Yatırımlar; sağlık, alışveriş merkezleri, oteller ve gayrimenkul sektörlerine yönelecek. Şirket nisan ayı içinde Toprak Holding’in Libadiye’de bulunan 73,751 dönümlük arazisini 400 milyon dolara satın aldı.  Arazide yerleşim, ticaret, alışveriş merkezleri ve rekreasyon alanlarının yer alacağı bir karma-kullanımlı proje hayata geçirilecek.

Eti Yüzde 25 Büyüme Hedefliyor
Eti Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Firuzhan Kanatlı, 2008 için 100 milyon dolarlık yatırım planları olduğunu açıklıyor. Eti CEO’su Hazım Ellialtı da 2008 yılında yüzde 25 büyüme hedeflediklerini ifade ederek, “2011 yılında bugüne göre şirketi 2 katına çıkarıp 1 milyar dolarlık ciroya ulaşmayı hedefliyoruz” diyor.

Siemens’ten 4 Yılda 1 Milyar Euro
Siemens Türkiye'ye 4 yılda 1 milyar Euro yatırım yapmayı planlıyor. Siemens Türkiye Genel Müdürü Hüseyin Gelis, bu kapsamda İzmit’in Gebze ilçesinde yaklaşık 200 milyon Euro'luk yeni bir fabrika kuracaklarını açıkladı.

Borusan’dan 1,4 Milyar Dolar
2007 yılında konsolide cirosunu yüzde 25’lik artışla 3 milyar doların üzerine çıkaran ve 158 milyon dolarlık yatırım yapan Borusan Holding, bu yıl yüzde 20’lik artışla 3,6 milyar dolarlık bir ciroya ulaşmayı planlıyor. Borusan Holding CEO’su Agah Uğur, “2008-2012 dönemi için 1.4 milyar dolarlık yatırım planımız var. Bunun 750 milyon doları enerji, 148 milyon doları lojistik ve liman, 500 milyon doları da Arcelor-Mittal ile sıcak sac yatırımına gidecek” diye konuşuyor.

Kiler’den Dev Hamle
 Perakende, enerji, inşaat ve turizm sektörlerinde faaliyet gösteren Kiler Holding, 2008 yılında 500 milyon dolarlık yatırım yapacak. Kiler Holding CEO'su Ahmet Kacar, 2007 yılında 800 milyon YTL olarak gerçekleşen holdingin cirosunu 2008’de 1 milyar dolara çıkarmayı hedeflediklerini söylüyor.

13. Alışverişte Sepet Küçüldü Ancak  Büyüme Devam Ediyor

Sepet Küçüldü
 Perakende sektöründe sepet büyüklüğü kişi başı tüketime ilişkin önemli sinyaller veriyor. Buna yönelik en son açıklama CarrefourSa Türkiye Genel Müdürü Guillaume Vicaire’den geldi. Vicaire, “Türkiye’de hem siyasi hem de ekonomik durum gayet gergin ve bunun da enflasyon üzerinde kaygı verici etkisi var. Gıda segmentinde yaşanan fiyat artışı satışları etkiledi. Mağazada sepetlerin içeriğinde azalma görülüyor” diyor.

Ancak Vicare, “Bu yılın başından bu yana sattığımız ürünlerde miktar olarak düşüş var. Nisana kadar böyle bir eğilim vardı. Nisan daha iyi görünüyor” diyerek toparlanma eğilimine dikkat çekiyor. 

Yeni Avm’ler Açılacak
Alışveriş merkezleri cephesinde de gelişmeler olumlu. 2007 yılında 47 AVM açılmıştı. Çok sayıda alışveriş merkezinin bir süre sonra satışları düşüreceği endişesine karşın sektör büyümeye devam ediyor. Bu yıl da yeni alışveriş merkezleri için yatırımlar hızla devam ediyor.

Kanyon’un Ziyaretçisi Arttı
Sektör yetkilileri Türkiye’de nüfusa göre AVM metrekaresi oranının halen Avrupa ortalamasının yarısında olduğunu belirtiyor. Büyüme açısından daha gidilecek çok yol olduğunu kaydediyorlar. Kanyon Genel Müdürü Coşkun Bedük de sektörde her şeyin yolunda olduğunu şu sözlerle ifade ediyor: “Geçtiğimiz aylarda müşteri adetlerimizde bir azalma olmadı. Hatta geçen yıla göre baktığımızda ziyaretçi adedimizde yüzde 11’lik bir artış gözlemliyoruz. “

Özlem Aydın
[email protected]