Artış var mı?

Elçin Cirik

[email protected]

Pandemi, banka dışı finansta kâr dengelerini değiştirdi. Geçen yıl iyi bir kârlılıkla giden hayat dışı sigortacılık, bu yıl sıkıntılı bir süreç yaşıyor. Geçen yıl ekside olan faktoring ise kârlarını toparlamış görünüyor. Hayat dışı sigortacılıkta, oto branşlarının negatif etkisiyle gelecek yıl için de tablo pembe değil. Leasingde kârın dolar bazında korunacağıbeklentisi hakimken faktoringde 2022’de yüzde 20-25 bandında kâr artışı öngörülüyor.

Banka dışı finans kategorilerinde, pandemi kâr kalemlerini altüst etti. Bunun en net örneklerinden biri, hayat dışı sigortada yaşandı. Pandeminin akut döneminde kapanmalarla özellikle trafik branşında hasarların düşmesi, 2020’de sektörde kârlılığı artırdı. Bu yıl ise işler tersine döndü. Teknik kârda tehlike çanları çalıyor. Faktoringde ise bu yıl ibre artıya döndü. Zorlu bir 2020 yılını geride bırakan oyuncular, bu yılın ilk 8 ayında yüzde 65’leri aşan kârlar yazdı. Finansman şirketlerinde ise yüzde 72 gibi rekor rakamlar görüldü. Bu noktada oyuncuların varlığını sürdürebilmesi için en önemli kriter olan kârlılıkta, 2022 yılının nasıl geçeceği en önemli soru. Banka dışı finansın beş kategorisinde lider oyuncuların yöneticileriyle kârdaki trendi değerlendirdik. 

HAYAT DIŞINDA ERİME VAR 2020, hayat dışı sigorta için olağan dışı koşulların yaşandığı bir yıldı. Mapfre Sigorta Genel Müdürü Stefan Jensen, ağustos ayında “2020, bu anlamda çok istisnai bir yıl... 2020’de dolaşımın azalmasıyla sigorta şirketlerinin kârlılıkları genel olarak artış göstermişti. 2020 sonunda oto sigortalarında kapanma ve kısıtlamalar nedeniyle teknik kârların arttığını gördük” şeklinde bir değerlendirme yaptı. Gerçekten de bu yılın ilk yarısında kategorinin kârlılığı, bu görüşü doğruluyor. Hayat dışında 2021 yılı haziran ayı verilerine göre teknik gelirlerde, geçen yıla göre yüzde 69,5 düşüş mevcut. Mali gelirlerdeki yıllık yüzde 51 büyümeye rağmen sektör ilk altı ayı, net kârda yüzde 15 erimeyle kapattı. Sektörde faaliyet sonuçlarını gösteren birleşik oranda 2020 yılına göre 13 puan artışla 107 puana ulaşıldı, yani üretilen her 100 TL’lik primde 7 TL zarar yazıldı. Sompo Sigorta Genel Müdürü Recai Dalaş, “Poliçe fiyatları olması gereken seviyede oluşmadığı için kâr hızla düşüyor ve önümüzdeki yıl da bu anlamda ciddi sıkıntılı olacak” şeklinde konuşuyor. Dalaş’a göre özellikle oto branşlarında bugün rekabetçi olan şirketler önümüzdeki yıl daha fazla zarar edecek. Ray Sigorta Genel Müdürü Koray Erdoğan, 2022’de kârlılık oranlarının bu yıla paralel gideceğini öngörüyor. 

BRANŞLARDA TABLO NASIL?

Hayat dışı sigortada branşa göre kâr oranı değişiklik gösteriyor. Teknik sonuçlardaki düşüşün en büyük nedeni, trafik branşının ilk altı ayı 878 milyon TL teknik zararla kapatmış olması. Ray Sigorta Genel Müdürü Koray Erdoğan, bu yıl kasko ve trafik ürünlerinde önceki yıla oranla kârlarda azalma olduğunu, hatta trafik branşının zarara döndüğünü belirtiyor. “Kurdaki artış, bu artışa paralel araç bedellerindeki ve parça maliyetlerindeki yükseliş ortalama hasar maliyetlerinin artmasına neden oldu. Hasar/prim oranları olumsuz etkilendi ve sektörün önceki yıla göre kârlılığı düştü” yorumunu yapıyor. Oto dışı branşlar ise bu yılın ilk yarısında 1,4 milyar TL teknik sonuçla kârlılığa en yüksek katkıyı yapıyor. Koray Erdoğan, “Yangın teminatlarındaki deprem, sel ve dolu gibi iklimsel değişikliklerin getirdiği problemlerden ötürü alanımız iş kabulünde hassasiyet göstermeye başladı. Bu çalışmalar sonucu yangın branşında artan kârlılık var” diyor. Koray Erdoğan, bu yılın ilk sekiz ayında yüzde 60 büyüme gösteren tamamlayıcı sağlık sigortalarının etkisiyle 2022’de kârlılık oranlarında artış olacağı görüşünde. Kârlılığı zorlayan kasko ve trafik sigortaları için ise Erdoğan, “2022’de hasarlarda kurun artışına paralel yükselme ve işçilik maliyetlerinde asgari ücrete bağlı dolaylı artış bekliyoruz. Faiz oranlarının düşmesiyle yatırım gelirlerinin de azalacağını düşünüyoruz. Sektörün bu olumsuzlukları ortadan kaldıracak ortalama prim artışını sağlayacağını, böylece motor branşında kârlılığın artmasa da daha aşağıya düşmeyeceğini öngörüyoruz” diyor.

LEASİNGDE SORUNLU ALACAK RİSKİ 

Leasing ise daha şanslı, yılı artan kâr rakamlarıyla sürdürüyor. BDDK verilerine göre bu yıl ağustos sonu itibarıyla net kâr 1,4 milyar TL oldu. Bu, yıllık yüzde 19,3 büyüme anlamına geliyor. Altıncı ay rakamlarında da sektör 1 milyar TL kârı aşmıştı. Garanti BBVA Leasing Genel Müdürü Selahattin Güldü, eylülde yaptığı açıklamada “2020’yi sektör 1,5 milyar TL kârla kapatmıştı. 2021’in ilk 3 ayında da 600 milyon TL kâr yazıldı. Bu rakamları yıllık olarak taşıdığımızda 2,5 milyar TL gibi bir kâr rakamına geliyor. Hem işlem hacmindeki büyüme hem sorunlu alacak oranındaki gerilemenin etkisiyle 2021, kârlılıkta parlak bir yıl olacak” yorumunu yapıyor. Turkrating Genel Müdür Yardımcısı Sanem Kabakılıç, kârdaki büyümenin nedenini, faaliyetlerden elde edilen net leasing gelirlerindeki artışa ve karşılık giderlerinin bir önceki yılla benzer seviyede kalmasına bağlıyor. Ancak 2021 sonu ve 2022 için soru işaretleri var. Burada sorunlu alacak oranı etkili olacak. 2020 sonunda sorunlu alacak oran üzde 6,7’ydi. Bu yılın ilk yarısında da bu oran yüzde 6,1 oldu. “Kârda büyümenin korunacağı öngörmüyoruz” diyen Sanem Kabakılıç, şöyle devam ediyor: “BDDK, leasing alacaklarının tasfiye edilecek alacaklara alınma süresini yeniden 240 günden 90 güne çekti. Bu durum, gelir tablosundaki karşılık giderlerinin artmasına yol açacak” diyor. Sonuç olarak artan karşılık giderleri kârı baskılayacak. 2022’de kârlılığı, leasing şirketlerinin risk alma iştahları belirleyecek. Gelecek yıl reel sektörün yatırım yapma iştahına paralel leasingde yaşanacak hacim artışıyla yöneticiler kârın ancak dolar bazında korunacağı görüşünde. 

FAKTORİNGDE SON DURUM

Faktoring alanında da işler, yılbaşında beklenenden daha iyi gidiyor. Bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 29 yükselen kârlılıktaki artış, 8’inci ay sonunda yüzde 65,7’ye ulaştı. TEB Faktoring Genel Müdürü Çağatay Baydar, 2020’de kârlılık açısından 2019’un gerisinde kalındığına vurgu yapıyor ve “2020’de hacimler ve kârlılık düştü. Ancak bu yıl işlem hacimleri tekrar arttı ve bu paralelde kârlılıkta da düzelme oldu” diyor. Faktoring kredi hacmi, 2021 yılının ilk sekiz ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 35 arttı. Bu durum doğal olarak kârlılığa da yansıdı. “2020, faktoring için ölü bir yıldı” diyen Kapital Faktoring Genel Müdürü Yiğit Özkes, geçen yıl pandemi nedeniyle reel sektöre sağlanan düşük faizli kredilerin etkisiyle likiditenin arttığını ve bu ortamda faktoringe talebin azaldığını belirtiyor. Yaşanan kapanmaların da işlem hacminin düşmesinde önemli etkisi var. Özkes, bu yılın ilk yarısında 47 milyar TL plasmana ulaşıldığını ve artan iş hacmiyle ilk altı ayda kârlılığın geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 57’yi bulduğunu belirtiyor. Ulusal Faktoring CEO’su İzak Koenka da bu yıl yakalanan kâr artışını şöyle açıklıyor: “2020 yılında pandemiden dolayı plasman tarafında belli bir dönem küçülme yaşandı, hem küçülmeden hem faizlerin düşük seyretmesi bu alanın kârlılığında baskı yarattı. Bu yıl bu tür baskıların olmaması ve plasmanlarda artış yaşanması kârlılığa pozitif yansıdı” diyor. Koenka, bu yılın yüzde 60 kârla kapanacağını öngörüyor. 

2022’DE NE BEKLENİYOR? 

Faktoringde iki ana ürün grubu, ihracat ve yurt içi faktoring işlemleri mevcut. İhracat faktoringi, az sayıda ve uzmanlaşmış büyük faktoring şirketinin işlem yaptığı bir alan. İzak Koenka ve Yiğit Özkes, ihracat faktoringinde kârlılığın göreceli olarak daha düşük olduğunu söylüyor. Kâr oranının daha yüksek olduğu ürün ise yurt içi faktoring. Hatta Özkes, yurt içi faktoring işlemleri içinde yer alan tedarikçi finansmanında tek şirketin tüm tedarikçilerinin riski alındığı için daha kârlı oranlarla çalışılabildiğini aktarıyor. Peki bu yılı güzel kârlılıkla bitirecek faktoringi, 2022’de nasıl bir tablo bekliyor? Kapital Faktoring Genel Müdürü Yiğit Özkes, “Faizlerin düşüşü piyasada likiditeyi artıracaktır, işler çoğalacak” diyor. Çağatay Baydar, “2021’de hala salgının etkisi altında çalışıyoruz. 2022’de bu olumsuzlukların azalacağını ve özellikle ihracat hacmindeki artışın süreceğini tahmin ediyoruz. Artan işlem hacmiyle kârlılık da yukarı yönlü olur” şeklinde konuşuyor. Yiğit Özkes, 2022 yılında kârda yüzde 25 civarı artış beklentisinde bulunuyor. İzak Koenka da benzer görüşte: “2022’de de yüzde 20-25 arası bir kârlılık olur. Ancak burada tabii ki faiz politikası önemli, talebi ne kadar hareketlendireceğine bağlı.” Bu noktada Baydar, önümüzdeki yıllarda, salgınla beraber önemi artan dijital kanallarla maliyetlerde sağlanacak tasarrufun hem kârlılık hem müşteriye yansıtılan fiyatlar açısından olumlu bir gelişme olacağının da altını çiziyor.