BES Yavaşlattı Umut Mortgage’de

2003 yılında devreye giren Bireysel Emeklilik Sistemi’nden (BES) sonra hayat sigortacılığındaki büyüme yavaşladı. Bunda hem hayat fonlarının BES’e aktarımı, hem de yeni sistemle birlikte birikimli hayat sigortalarına olan ilginin azaltması etkili oldu. Önümüzdeki dönem birikimli hayat sigortası tarafındaki gerilemenin sürmesi bekleniyor. Yeni dönemde hayat sigortasının lokomotifi ise risk teminatı sunan ürünler olacak.

Avrupa Birliği’nde sigorta sektöründeki prim üretimin yüzde 58’ini hayat sigortaları oluşturuyor. Türkiye’de ise hayat sigortalarının toplam pazardan aldığı pay sadece yüzde 18 düzeyinde. Sigorta sektörünün önde gelen yöneticilerine göre Türkiye’de hayat branşının AB’deki rakamlara ulaşabilmesi zor. Üstelik şimdi bir de bireysel emeklilik sistemi devrede. BES’in 2003 yılında devreye girmesinden sonra, birikimli hayat sigortalarına olan ilgi de azaldı. Yatırım ve emeklilik amaçlı olarak tercihler BES ürünlerine kaydı. 2003’te BES uygulamalarının başlamasının ardından hayat branşında prim üretiminin büyümesi gerilemeye başladı. Hayat branşında büyüme hızı yüzde 50’lerden yüzde 5’lere geriledi. Diğer yandan birikimli hayat sigortalarından BES’e yapılan aktarımlar, hayat sigortası tarafındaki tüm şirketlerin prim üretiminde düşüşe sebep oldu. Bireysel emeklilik sisteminde, 2005 sonu itibariyle 1,2 milyar YTL’yi geçen fon büyüklüğünün yüzde 15’inden fazlası birikimli hayat sigortası tarafından geldi.

Hayat sigortasında önde gelen şirketlerin yöneticilerinin hemen hepsi, BES’in sektörü olumsuz etkilediği görüşünde. Axa Oyak Genel Müdürü Cemal Ererdi’nin değerlendirmesi şöyle:

“BES ile birlikte Türkiye’de hayat sigortaları branşının esasını oluşturan prim üretiminde önemli ölçüde düşüş yaşandı. Bireysel emeklilik şirketlerinin tüm yıl faaliyette bulunduğu ilk yıl olan 2004’te ve daha sonra 2005’te, hayat sigortaları prim üretimi artışı, uzun yıllardan sonra ilk kez sektör ortalamasının altında kaldı. Artış oranı 2005’te yüzde 2’ye kadar düştü.” Bu ortam içinde hayat sigortalarının tüm branşlar içinde 2003’te yüzde 21 olan payı, yüzde 16’ya geriledi. Geçtiğimiz yıl çok önemli bir artış gösteren kredi vefat sigortalarına rağmen, hayat sigortaları reel üretiminde gözlemlenen bu düşüş, BES’in etkisinin boyutu hakkında bir fikir veriyor.

Sektör yetkilileri BES’in etkisinden söz ederken, satış kanallarını da dikkate almak gerektiği görüşünde. BES ile birlikte birikimli hayat sigortalarına olan talepteki düşüşe bağlı olarak hayat acenteleri de emeklilik planı satışına yönelmiş durumda. Ayrıca BES’te bankalar, düşük komisyon oranları ve geniş müşteri portföyleri ile satış kanalları içindeki konumunu güçlendirdiler. Bu da acentelerin komisyon gelirlerinin düşmesine yol açtı. Bu süreçte emeklilik şirketlerinin kalifiye satış kadrosu ihtiyacına bağlı olarak bireysel satış ekiplerinin önemi de arttı.

Hayat branşında son tablo
Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği’nin verilerine göre, sigorta sektörü 2005 yılını hayat branşında 1 milyar 240 milyon 535 bin YTL’lik prim üretimi ile kapattı. 2001 yılında bu rakam 459 milyon 389 bin YTL idi. Yani son 5 yılda sigortada hayat branşı toplam prim üretimi itibariyle iki katından biraz fazla bir artış gösterdi.

2004 yılında prim artışı, bir önceki yıla oranla yüzde 18 düzeyinde gerçekleşirken, geçtiğimiz yıl artış oranı sadece 1,36’da kaldı. BES’in birikimli hayat sigortalarını geçtiğimiz yıl neredeyse durma noktasına getirmesinden dolayı, bu artış da büyük ölçüde kredi hayat sigortalarından kaynaklandı.

2005 yılında hayat sigortası branşında 24 şirketin prim üretimi bulunuyordu. Bunlardan ilk 5 şirketin toplam hayat sigortası prim üretimindeki ayı yüzde 66 oranında gerçekleşti. 2006 yılına gelindiğinde ise, sektörde faaliyet gösteren 18 şirket kaldı. 2005’te iki şirket aktif faaliyetlerini durdurdu. Şu anda hayat sigortacılığı alanında faaliyet gösteren 18 şirketin 10’u ise aynı zamanda bireysel emeklilik sisteminde faaliyet gösteriyor.

Diğer yandan tüm finans sektörüne olduğu gibi sigorta sektörüne de yabancıların ilgisi arttı. Satın alma ve birleşmelerle pazara giren yeni yabancıların da hayat sigortası branşına hareketlilik getirmesi bekleniyor.

Hedef 1,4 milyar YTL
Hayat sigortasında prim üretimindeki artışın beklenilenin altında kalmasında BES’in olumsuz etkileri büyük rol oynadı. Özellikle birikimli hayat sigortaları BES’den çok etkilendi. 2006’da da bu taraftaki gerilemenin devam etmesi bekleniyor.

Hayat sigortası sektörünün 2006 sonu hedefi ise toplam prim üretiminde 1,4 milyar YTL’ye ulaşmak yönünde. Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdürü Mete Uğurlu, sektörün 2006 beklentilerini şöyle özetliyor:

“Türkiye’de son 3 yıldır hakim olan istikrarlı büyüme, kişi başına gelirin artmasına yol açtı. 2006 yılında uzun vadeli kredi sözleşmeleri nedeniyle düzenlenen hayat sigortalarındaki artış, prim üretimini destekleyecek. Ancak uzun vadeli yatırımların BES’e kaymasıyla birikimli hayat sigortalarında tablo değişmeyecek. Diğer yandan bu yıl yürürlüğe girmesini beklediğimiz Sigortacılık Düzenleme ve Denetleme Yasa Tasarısı ile sektörün ihtiyacı olan pek çok konuya sistematik bir plan dahilinde açıklık getirilecek”.

Birimli hayat sigortalarından BES’e fon aktarımı Hazine Müsteşarlığı tarafından ilan edilen Ekim 2006 tarihinde son bulacak. Sektör yöneticilerinin tahmini bu sürenin sonunda iki sektör arasında belirli dengelerin oturmuş olacağı yönünde.

Mortgage ‘hayat’ı canlandırabilir
Hayat sigortası sektörünün 2006 beklentileri içerisinde mortgage da önemli bir yer tutuyor. Başak Emeklilik Genel Müdürü Tevfik Cansız şöyle diyor:

“2006 yılının 3 veya 4. çeyreğinde çıkması beklenen mortgage yasası ile birlikte risk teminatlı kredi hayat sigortalarında önemli artışlar olabileceği düşüncesindeyiz.”

Uzun vadeli konut kredisi finansman modeli olan mortgage’ın yaygınlaşmasıyla, ipotek kredisi sağlayan kuruluşların, kendilerini güvence altına almak amacıyla, sigorta yaptırması bekleniyor. Bu da sigorta sektörünün sunduğu hizmetlerin yaygınlaşmasına sebep olacak. Anadolu Hayat Genel Müdürü Mete Uğurlu’nun konuyla ilgili değerlendirmesi ise şöyle:

“Aralık 2005 itibariyle Türkiye’de toplam konut kredileri 12 milyar YTL seviyesine geldi. Ancak hala Türkiye’de konut kredilerinin GSYİH’ya oranı diğer birçok ülkeye göre çok düşük. Örneğin bu oran ABD’de yüzde 65, AB’ye üye ülkelerde ortalama yüzde 46 düzeyinde. Türkiye’de ise yüzde 2 gibi bir oran söz konusu. Dolayısıyla beklenen gelişme sağlanırsa, yaklaşık 200 milyon YTL gibi bir prim artışı söz konusu olabilir”.

Risk teminatlı ürünler öne çıkacak
Önümüzdeki dönem hayat sigortacılığı branşında büyümeyi tetikleyecek alanlardan birinin de risk içerikli teminatlar sunan ürünler olacağı öngörülüyor.

Koç Allianz Genel Müdürü Kemal Olgaç, “Önümüzdeki yıllarda vefat, maluliyet, tehlikeli hastalıklar gibi tamamen risk içerikli teminatlar sunan ürünler ön plana çıkacak. Ayrıca BES’de emeklilik hakkı kazanmaya başlayan katılımcılar ile birlikte yıllık gelir sözleşmeleri de önem kazanacak” diyor.

Axa Oyak Genel Müdürü Cemal Ererdi de, hayat sigortalarının gelişiminde lokomotif ürünlerin risk ağırlıklı ürünler olacağı görüşünde. Ererdi’nin değerlendirmesi ise şöyle:
“Özellikle konut kredilerine istinaden verilen uzun süreli kredi vefat sigortaları, bu yıl da artış eğiliminde olacak. 2005 sonunda itibaren, bankaların kredi portföylerinin riskini azaltmak amacıyla, konut kredisi alan kişileri öncelikle hayat poliçesi almaya yönlendirdiğini görüyoruz. Bu gelişme, özel çaba sarf etmedikleri halde sigorta şirketlerine de prim artışı olarak yansıyor. Özellikle korumaya dönük hayat sigortacılığının gelişimini hızlandırarak sürdüreceğini düşünüyorum.”

Erhan Adalı/Garanti Emeklilik Genel Müdürü
Hayat Branşı Gelecekte Nasıl Bir Performans Gösterecek?

Milli Gelirdeki Payı Yükselecek Önümüzdeki dönem hayat sigortacılığının gelişiminde banka kredileri ve mortgage çok önemli olacak. Dünya geneline baktığımızda, hayat sigorta primlerinin kişi başı gelirdeki payı ortalama 292 dolar düzeyinde. Türkiye’de ise sadece 12 dolar. Bu nedenle kişi başına düşen gelir yükseldikçe hayat sigortalarının payı da artacak.

Hayat Sigortasına İlgi Artacak Yakın zamanda Avrupa Birliği’ne katılan ülkelere baktığımızda, hayat sigorta primlerinin kişi başına düşen gelirdeki payının müzakere dönemlerinde bile arttığı görülüyor. Aynı hazırlıkları yapmakta olan Türkiye’de de, düşen enflasyonun ve kişi başına düşen gelirin artışıyla hayat sigortası ürününe olan ilginin daha da artacağını öngörüyoruz.

Tamamlayıcı Ürünler Güçlenecek Bireysel emeklilik sisteminin gelişimine paralel olarak tamamlayıcı nitelikte farklı ve yeni ürünler üzerinde çalıştık. Bugün bireysel emeklilik ürünü ile birlikte tamamlayıcı nitelikte satılacak olan uzun süreli veya yenileme garantili hayat sigortası ürünlerimiz var.

Öne Çıkacak Yeni Ürünler Tamamlayıcı ürünlerin en önemli özelliği emeklilik planlarında bulunmayan risk teminatlarını karşılayabilecek yapıda olmaları. Bunun dışında bireysel emeklilik için vazgeçilmez olan yıllık gelir sigortaları ürünleri de yeni dönemde hayat branşında öne çıkan ürünler olacak.

Bülent Eriş/Yapı Kredi Emeklilik Genel Müdür Yardımcısı
“Hayat Sigortasında Büyük Değişim Oldu”

Yeni Uygulamalar Bireysel Emeklilik Sistemi’nin uygulamaya konulmasıyla emeklilik şirketleri organizasyon yapılarından başlayarak büyük bir değişim sürecine girdi. Özellikle satış ve pazarlama yöntemleri ile bütçelerinde büyük değişiklikler oldu. Başta “bankassurance” denilen banka sigortacılığı olmak üzere, direkt satış ve direkt pazarlama gibi uygulamalar öne çıktı.

Farklı Yöntemler Büyük bütçeler ve farklı hedef kitlelere banka şubeleri, direkt ekipler, acenteler-brokerlar, çağrı merkezleri ve postalama kampanyaları gibi farklı yöntem ve kurgular ile ulaşılmaya çalışılırken, ulaşılan insan sayısı diğer sigorta branşlarında olmadığı kadar yüksek gerçekleşti. Bu yapı içerisinde uzmanlaşan ekipler ve ilerleyen toplumsal bilinçle birlikte, dünyanın her yerinde olduğu gibi satılan ürünler arasında risk teminatı ağırlıklı ürünler ön plana çıktı.

Büyüme Devam Ediyor Bireysel emeklilik planları, ürün yapıları gereği risk teminatı sağlamıyor. Kimi zaman müşterilerin teminat ihtiyacı daha ön plana çıktığı için bu ürünler gerek tamamlayıcı gerekse alternatif olarak satılıyor. Birikim amaçlı hayat sigortalarında ise yeni satışlar yerlerini emeklilik ve risk ürünlerine bıraktı. Mevcut sigortalılar açısından bu yıl sona erecek olan birikimli yaşam sigortalarından bireysel emeklilik planlarına geçiş hakkına rağmen, yaşam sigortası ürünlerindeki bu değişim sonucu sektördeki büyüme devam ediyor.

Hayat Şirketlerinin 2006 Planı
Garanti Emeklilik Uzun süreli kredilerle birlikte satabileceği ürünlerini çeşitlendirmek için çalışıyor. 2006’da hayat branşında 2005 yılında 54,5 milyon YTL olan üretimini yüzde 30 oranında büyütmeyi hedefliyor.

Başak Emeklilik Kredi hayat sigortaları üzerinde duruyor. Bu alanda büyüme hedefliyor. Birikimli hayat sigortalarında, sektörün genelinde olduğu gibi gelişme öngörmüyor.

Anadolu Hayat Toplam bilanço büyüklüğü itibariyle sektörün lideri. 2006’da yaptığı işbirlikleri ile hem bireysel ve kurumsal satışlarda emeklilikte, hem de hayat sigortalarında atılım yapmayı planlıyor.

Koç Allıanz BES’in tamamlayıcısı vefat ve maluliyet teminatı içeren ürünlerle, mortgage piyasası için geliştirilen ürünlerde yoğunlaşıyor. 2006’da hayat branşının genelinde yaklaşık yüzde 5 oranında bir büyüme hedefliyor.

Yapı Kredi Emeklilik Yaşam Riskleri Sigortası ürünü ile ön plana çıkıyor. Hem bireysel emeklilik hem hayat branşında tamamlayıcı ürünler üzerinde çalışıyor. Hedeflerini belirlerken satış kanalı, kampanyalar, müşteri karlılığı gibi unsurları dikkate alıyor.

Avıva Üçer yıllık stratejik hedefler hazırlıyor. Buna göre 2008 yılında hayat branşında yaklaşık 500 milyon dolar, BES ile birlikte toplam 1,4 milyar gibi bir büyüklük hedefliyor.

Axa Oyak Korumaya dönük hayat sigortacılığı konusuna odaklanıyor. Kredi vefat sigortasına öncelik veriyor. Ferdi müşterilere yönelik ürün yelpazesini geniş tutmayı, grup hayat sigortalarında ise öğretim kurumlarını hedefliyor.

Ak Emeklilik Yenileme Garantili Hayat Sigortası ürünü ile dikkat çekiyor. 2006’da ürün ve hizmetlerini çeşitlendirmek üzere çalışmalara devam ediyor. Bu yıl hayat branşında, 2005’e göre yüzde 40’ın üzerinde bir büyüme hedefliyor.

HANDE D.SÜZER
[email protected]