Fit kalma formülleri

Yüksek enflasyonist ortamda şirketler işletme sermayesini kontrol altında tutup “fit” kalmanın peşinde!

15.12.2022 19:34:140
Paylaş Tweet Paylaş
Fit kalma formülleri

Ayçe Tarcan Aksakal

[email protected]

Hedefleri ise likitte kalıp stok dengelerini optimum düzeyde tutarak nakit akışını en doğru şekilde yönetmek. Alacak ve stok devir hızı oranlarında iyileşme yapıp talep ve fiyat dengesindeki olası değişimleri öngörmeye çalışıyorlar. Yeni iş modelleri hayata geçirerek fazlalıklardan kurtulmak, sadeleşme ve dengede kalma da fit olma formülleri arasında yer alıyor…

KPMG’nin Küresel CEO Araştırması 2022’ye göre her 10 CEO’dan 8’i önümüzdeki 12 ay içinde resesyon bekliyor. 7’si ise resesyonun büyümelerini sekteye uğratacağını öngörüyor. Katılımcıların yüzde 39’u ise halihazırdaki işe alımları şimdiden durdurduğunu ifade ederken yüzde 46’sı önümüzdeki 6 ayda işten çıkarma planının olduğunu söylüyor. Sadece dünyada değil Türkiye’de de şirketler yüksek enflasyon, belirsizlik, döviz ve finansman sıkıntısıyla karşı karşıya. Dünya Bankası Başkanı David Malpass, gelişmiş ekonomilerde büyümenin yavaşlamasının ve gelişmekte olan ülkelerde para birimlerinin değer kaybetmesinin riskleri artırdığını belirtiyor. Resesyon riski karşısında çevik bir yapı oluşturmak isteyen pek çok şirketse çözümü “fit” hale dönüşmekte arıyor. “Fit şirket” olmak için ise farklı formüller mevcut. En önemlisi işletme sermayesinde yapılacak iyileştirmeler... Bu kapsamda öncelikle alacak ve stok devir hızı oranlarında düzeltme yapılıyor. Sonuçta bu oranlarda yavaşlama görülmesi şirketlerin işletme sermayesini ciddi olumsuz etkiliyor. 

DENGEDE KALMA

Fit şirket; ekonomik olarak verimli, hantal olmayan ve ölçülebilir şirketleri ifade ediyor. Şirketlerin fit olabilmesi için finansal disiplinden ödün vermemesi ve işletme sermayesine azami dikkat etmesi gerekiyor. Uzmanlar şirketler için fit kalmanın formülünün fazlalıklarından kurtulup sadeleşmekten geçtiğini belirtiyor. Ekonomi literatüründe bugünlerde büyük önem atfedilen “fit” kelimesi; feasible (uygulanabilir), intelligent (akıl) ve technology (teknoloji) kelimelerinin baş harflerinden oluşuyor. Bu kavram ilerlemenin akılla ve teknolojiyle yani değişime uyum sağlamakla mümkün olduğunu ifade ediyor. 2,4 milyar TL cirosu olan Sadık Grubu’nun başkan yardımcısı Oktay Mersin; hantal olmayan, esnek, kıvrak ve kompakt yapıya sahip fit şirketlerin hızlı ve değişime uyum yetenekleriyle başarılı olduklarını belirtiyor. Mevcut konjonktürde şirketler için bilanço büyüklüğü, aktif büyüklük ya da muhasebe kârlılığından çok öz sermaye kârlılığının birincil önem taşıdığını söyleyen Mersin, “Bugün minimum borçlanma düzeyinde, ortalama alacak vadesi mümkün olduğunca kısa, uygun stok büyüklüğüne sahip, likiditesi güçlü ve hareket kabiliyeti yüksek fit bir şirket olmak gerekiyor” diyor. “Şirketiniz F.i.t mi?” kitabının yazarı Bilal Temizer fit olabilmek için çevik ve esnek, akıllı ve aynı zamanda teknolojik bir şirket olmak gerektiğini söylüyor. Fit olmanın özünde uyumluluk ve gereksiz işlerden kurtulmak olduğunu belirten Temizer, “Fit olmak isteyen şirketler verimsiz olan, iyi geri dönüş sağlamayan kârsız işlerden uzaklaşıyor” diye konuşuyor. 

İŞLETME SERMAYESİ ÖNEMLİ

Fit şirket olmanın odaklanarak hareket etmeyi gerektirdiğini söyleyen Zülfikarlar Holding CFO’su Koray Tulgar, “İşletme sermayesi bir şirketin hayatta kalması için kilit öneme sahip. Bir işletme kârsızlıktan batmaz ancak işletme sermayesi ihtiyacının doğurduğu likidite sıkışıklığından batar” diyor. Finansman yükünün ağır olduğu ekonomik kriz dönemlerinde şirketlere fit olun tavsiyesinde bulunan Anadolu Grubu CEO’su Hurşit Zorlu da “Bu dönemde işletme sermayesini ne kadar kontrol altında tutabilirseniz o kadar başarılı olabilirsiniz” diyor. “Bu dönemde alacakları, stokları daha aktif kullanarak iş yapmak gerekiyor” diyen Zorlu, çok para bağlayıp uzun dönemde tahsilat yapmaya başlamanın finansman yükünü çok fazla artıracağına da dikkat çekiyor. Enflasyonist ortamda kiralama sektöründe de sermayenin doğru yönetilmesinin önemli olduğunu söyleyen Europcar TR CEO’su Fırat Fidan da “Bunun için kârlılıkların enflasyonun altında kalmaması, tahsilat hızının yüksek olması, tahsilatlarda zafiyet olmaması ve optimum filo yönetimi gerekiyor” diyor. Akkuş Holding ve Boss4 Gayrimenkul Yönetim Kurulu Başkanı Abdülkadir Akkuş sermayeyi doğru yönetmenin önemine değiniyor ve “Bunu yapmadan bu ortamda büyümek mümkün değil. Biz de giderleri kısmak, tasarruf sağlamak ve nakit akışını hızlandırmak için bazı önlemler aldık. Satın alma ve satış vadelerini dengede tutmak için çalışıyoruz” diyor. 

ALACAK DEVİR HIZI ARTIŞTA 

Fit işletme yönetiminde önemli değişkenlerden biri olan alacak devir hızının artması, şirketin tahsilattaki etkinliğini gösteriyor. Şirketler özellikle dalgalı dönemlerde alacaklarını yakından izleyip düzenli şekilde tahsil edebildiği sürece verimli kalmayı sürdürüyor. Son dönemde pek çok şirketin bu konuya kafa yorduğu görülüyor. Otomotivden hızlı tüketime kadar hemen her sektörde alacak devir hızında 3 yıl öncesine göre yaşanan artışlar da bunun bir göstergesi. Vadeler eskiye göre kısalırken alacak devir hızlar��nda artış yaşanıyor. Arzın azaldığı otomotiv sektöründe de kur, enflasyon ve faizlerin artmasına bağlı olarak vadeler daha da kısalırken alacak devir hızında artış yaşanıyor. ASF Otomotiv CEO’su Zeynep Fidan Soysal, alacak devir hızını artırmak için vadeli satış yapmadıklarını ve vadeli satın aldıkları ürünlerin satışını çoğunlukla peşin gerçekleştirdiklerini belirtiyor. Soysal, fit kalma formülünü şöyle anlatıyor: “Ürünün vadesi içinde kalacak şekilde nadiren vade verdiğimiz müşterilerle ise teminatlı çalışıyoruz. Ticari departmanlarımızın stok ve cari hesaplar devir hızlarını sürekli ölçüyoruz.” Enerji sektörü ise alacak devir hızının uzadığı nadir pazarlardan biri olarak öne çıkıyor. EPİAŞ’ın ödeme vadelerindeki değişikliğinin enerji şirketlerinin işletme sermayesini olumsuz etkilediğini söyleyen Biotrend Enerji Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve CEO’su Osman Nuri Vardı, “Alternatif ve inovatif finansman yöntemleri, hedge modelleri ve grubumuzun güçlü sermaye yapısının desteğiyle bu dönemi atlatıyoruz” diyor. 

DİĞER SEKTÖRLERDE DURUM NE?

Akaryakıt dağıtım sektöründe kredilerle finanse edilen yatırım ve işletme sermayesi, dağıtım şirketleri için yönetmekte zorlanılan bir konu haline geldi. Yatırımların istikrarlı şekilde devam edebilmesi için işletme sermayesinin şirketlere getirdiği finansal yükün asgari seviyede tutulması gerektiğini söyleyen Aytemiz CEO’su Çağdaş Demirağ, “Kısalan tedarikçi vadeleri ve yüksek borçlanma maliyetleri, daha uygun seviyedeki stok ve müşteri vadelerinin optimumda tutulmasını gerektiriyor” diye konuşuyor. Hızlı tüketim ve perakende sektöründe de 3 yıl öncesine göre alacak ve stok devir hızı oranları artıyor. Beyaz Kağıt Genel Müdür Yardımcısı Mustafa Doğrul, alacak devir hızlarını 3 yıl öncesine göre yüzde 20 artırdıklarını belirtiyor. Sektörde ortalama stok devir hızının 12 gün olduğunu söyleyen Doğrul, kendilerinin bu oranı final üründe 9 güne düşürdüğünü belirtiyor. Stok ve alacak devir hızında yaşanan iyileşmenin paranın değerlenmesinden dolayı arttığını ifade ediyor. Hızlı tüketim ve gıda perakendesinde alacak devir hızlarının 12 güne kadar inebildiğini söyleyen Faturalab CEO’su Emre Aydın da “Buna karşın şirketlerden elde ettiğimiz veriler perakende sektöründe ortalama vadelerin 34 gün arttığını gösteriyor. Zor durumda ve nakite ihtiyacı olan tedarikçiler için alıcı ana firmalar daha esnek ve etkin destek sağlıyor. Özellikle uzun vadeli alımların olduğu tekstil alanında ise uzun vadeler değişmedi, burada erken ödemeyle destek için büyük çaba sarf ediliyor” diyor. 

STOKLARA DİKKAT!

Stok devir hızının yavaşlaması da işletme sermayesini olumsuz etkiliyor. Tahsilat süreleri artınca stoğa yük biniyor. Bu nedenle pek çok sektör ve şirkette alacak devir hızında olduğu gibi stok devir hızı oranlarında da 3 yıl öncesine göre iyileşme hedefleniyor. Kimi sektörlerde arzda yaşanan sıkıntılar, stok devir hızının artmasına neden oluyor. Otomotiv de bu alanlardan. Özellikle son 3 yılda otomotiv sektöründe pandeminin etkisiyle arzın azalması, stok devir hızını artırmış durumda. Enflasyonist ortamda ürün miktarı bazında büyümedikleri taktirde küçüleceklerini söyleyen ASF Otomotiv CEO’su Zeynep Fidan, “Stok devir hızı ve kârlılığı yüksek otomobil ticareti gerçekleştiriyoruz. Yerine koyma maliyetini de dikkate alarak karlılık, sermaye ve sermaye artışını ürün bazında ölçüyoruz” diyor. Stok maliyetinin en yüksek olduğu sektörlerden bir diğeri de gayrimenkul. Bahaş Holding CEO’su Abdüssamet Bahadır, fit olmak için alacak vadelerini açtıklarını, stokları eriterek yeni projelere alan açmaya çalıştıklarını söylüyor. “Bu dönemde riskli projelere girmekten kaçınıyoruz. Az parayla çok iş yapmaya çalışıyoruz” diyen Bahadır, minimum maliyet maksimum fayda stratejisini benimsediklerini söylüyor. 

YENİ DÖNEM FORMÜLLERİ 

Fonlama fiyatının çok yükseldiği, krediye ulaşımın zorlaştığı piyasa koşullarında, şirketler talep ve fiyat dengesindeki olası değişimleri yılın geri kalanı hatta sonraki dönemler özelinde öngörmeye çalışıyor. Bunun için likit ve stok dengelerini optimum düzeyde tutmaya özen gösteriyorlar. Böylelikle nakit akışlarını doğru yönetmek için çalışıyorlar. 2022 yılının ilk yarısında faaliyet geliri ve net kârda rekor büyüme gerçekleştiren Albaraka Türk’ün genel müdürü Malek K. Temsah, kurum olarak fit kalmak için ödenmiş sermayelerini 1,15 milyar TL artırarak öz kaynaklarını güçlendirdiklerini belirtiyor. Temsah, yaptıkları iyileştirmeler sayesinde takipteki alacak oranlarının yılbaşındaki yüzde 6,6 seviyesinden yüzde 3,1’e gerilediğini ifade ediyor. Temsah, “Benzer aksiyonları yılın geri kalanında da alarak karşılık oranlarımızı artırmayı, takipteki alacak oranımızı düşürmeyi hedefliyoruz. Sene sonunda ulaşacağımız kâr tutarı bilançomuzun gücünü artıracak” diyor. Nakit akışı dengesini optimum seviyede yönetmek için stok ve alacak dengesini haftalık planladıklarını söyleyen Boğaziçi Dağıtım Yönetici Ortağı Gürkan Şengil de stok yönetimini doğru planlamanın etkisinin paraya ulaşmadaki zorluk ve faiz yükü koşulları göz önüne alındığında daha çok önem kazandığını belirtiyor.


“ANLIK POZİSYON ALMADA TECRÜBELİYİZ”
ÇAĞDAŞ DEMİRAĞ AYTEMİZ CEO’SU

AVANTAJ
Türk yöneticiler olarak anlık pozisyon alma konusunda tecrübeli olduğumuz için Türkiye’deki şirketlerin fit yönetim konusunda daha şanslı olduğunu düşünüyorum. Şirketi fit tutmanın imkânsız olduğu noktalarda hedge pozisyonları ve finansal enstrümanları aktif yönetiyoruz. Kısa dönemli kriz yönetim modelleriyle fırsatları değerlendirip riskleri en aza indirecek projeleri hızlı bir şekilde faaliyete geçiriyoruz.

NAKİT AKIŞI Böyle dönemler özellikle nakit akış ve borçlanma dengesinde dikkat edilmesi gereken süreçler olduğundan, odağımızı bu alanlara kaydırıyoruz. Stok devir hızının artışına katkıda bulunacak temel unsurların başında etkin bir talep yönetimi ve değişen koşullara göre hızla stok seviyelerinin uyarlanması geliyor.

STOK DEVİR HIZI Son dönemde gerek pandemi sürecindeki iniş çıkışlar gerekse küresel ölçekteki ekonomik ve jeopolitik gelişmeler talep yönetiminde oldukça dinamik olmayı, yeni fiyatlandırma stratejileri yaratmayı gerektiriyor. Değişen koşulları gözleyerek stok seviyelerimizi hızla bu koşullara uyarlamaya çalışıyoruz.

KÂRLILIK DARALIYOR Sektörümüzdeki entegre marjın enflasyonla doğru orantılı büyüyememesi, faaliyet giderlerindeki enflasyona bağlı artış, işletmelerin brüt kâr marjlarını önemli derecede daraltıyor. Artan borçlanma maliyeti kârlılığın kalanını da süpürüyor.



“UYUMSUZLUKLARIN UYUMUNU SAĞLIYORUZ”
KORAY TULGAR ZÜLFİKARLAR HOLDİNG GRUP CFO’SU

MEVCUT STRATEJİ
Bilançomuzu fit tutmak için uyumsuzlukların uyumunu sağlamaya çalışıyor, öncelikle döviz pozisyonumuzu uyumlu hale getiriyoruz. Ne kapalı ne açık döviz pozisyonu ile hareket ediyoruz. Vade uyumuna maksimum dikkat ediyoruz. Alacaklarımız ve stoklarımızın devir süresi ile ödemelerin, ödeme süresini uyumlu hale getiriyoruz. YAKIN TAKİP Alacak devir hızını artırmak için müşteri taleplerini daha yakından takip ederek satış vadesi daha kısa olabilecek ürünlere ağırlık veriyoruz. Stok devir hızını artırmak için minimum stokla çalışıyoruz ve lojistik operasyonuna önem vererek etkinliği sağlıyoruz.

“UYUMSUZLUKLARIN UYUMUNU SAĞLIYORUZ”  Fit şirket olmanın bizim için en büyük tanımı odaklanarak hareket edebilme kabiliyetidir. “Ölçmediğiniz şeyi yönetemezsiniz” mottosu ile ilerleyip stratejik olarak işletme sermayemizi en olumlu etkileyecek ürün ve müşterilere yöneleceğiz. Çevik şirket tanımına uygun olarak anlık değişen fiyatlara karşı neredeyse günlük stok yönetimi yapmak, banka kredi line’larını her an hazır bulundurarak fonlama maliyetini düşürmek de stratejilerimiz arasında.



“ALACAKLARIN VADESİNİ KISA TUTUYORUZ”
OKTAY MERSİN SADIK GRUBU YÖNETİM KURULU BŞK. YRD.

YÜKSEK KÂR HEDEFİ 
Şirketimizi ve bilançomuzu fit tutmak için yüksek kârlılık hedefine göre iş planlaması yapıyoruz. Düşük sabit varlık yatırımı ve nakit akışının güçlü ve sürdürülebilir olmasını fit kalabilmek adına önemsiyoruz. Ayrıca finansman maliyetinin yüksek olduğu mevcut ortamda, düşük borçlanma ve alacakların vadesinin mümkün olduğunca kısa yapılandırılması, bilançomuzu fit tutmak açısından başvurduğumuz yollardan bazıları.

İŞLETME SERMAYESİ Yüksek enflasyon ortamında işletme giderleri hızla arttığı ve işletme sermayesi TL bazında eridiği için, doğal olarak ek işletme sermayesi ihtiyacı had safhaya çıkıyor. Sektörümüzde işletme sermayesini doğru yönetmek, nakit akışlarının düzenli olması ve de faaliyetlerimizin kesintisiz ve verimli bir biçimde sürdürülebilmesi için elzem.

GÜÇLÜ ÖZ KAYNAK Enflasyon kaynaklı fiktif rakamların yanıltıcı olmaması gerekiyor. Bunun için büyüklükleri enflasyondan arındırarak gerçek değerlerini görmek önemli. Yeniden değerleme gibi uygulamalar da sektörümüzde işletme sermayesinin etkin yönetimini sağlıyor. Yılın geri kalanında fit şirket olmak için; öz kaynağımızın güçlü tutulması, planlı ve fizibilitesi iyi yapılmış yatırım kararları ve nakit pozisyonumuzun oldukça sağlam durumda bulunması, ajandamızdaki taktiklerden bazıları.



Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?


İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Yorum Yaz