Akıllı fabrikayla büyüme stratejisi

Nil Dumansızoğlu

[email protected]

2022 yılının son çeyreğini 5’inci fabrikasının üretime başlamasıyla karşılayan Maxion İnci Jant Grubu, bu yatırımla önümüzdeki yıl 80 milyon dolar ek satış ve 65 milyon dolar ek ihracat geliri elde etmeyi hedefliyor. 2024’ün son çeyreğinde faaliyete geçecek yeni fabrika için de düğmeye bastıklarını belirten Maxion İnci Jant Grubu Yönetim Kurulu Başkanı MUSTAFA ZAİM, iki yatırımın toplam 150 milyon dolarlık bütçeyle hayata geçeceğini belirtiyor. Zaim, “2023’te Avrupa, Amerika, Afrika ve Yakın Doğu’nun en büyük ağır ve ticari araç jant üreticisi olarak liderlik konumumuzu daha da güçlendireceğiz” diyor.

Her açıdan olağanüstü zorlu bir zamandan geçiyoruz. Talepteki aşırı dalgalanmalar, çip krizi, tedarik sorunları, Türkiye’deki ekonomik belirsizlik gibi pek çok gündemle mücadele eden otomotiv tedarik sektörünün en önemli oyuncularından Maxion İnci Jant Grubu, tüm bunlara rağmen yatırımda hız kesmiyor. Manisa’da hayata geçirdiği yeni fabrika yatırımıyla hedef büyütüyor. Yaklaşık 30 milyon dolarlık yatırımla kurulan fabrikanın, 80 milyon dolar ek satış ve 65 milyon dolar ek ihracat getirmesi hedefleniyor. Türkiye’nin potansiyeline daima inandıklarını belirten Maxion İnci ve Maxion Jantaş Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Zaim, 2024’ün dördüncü çeyreğinde faaliyete geçmesi planlanan 6’ncı fabrika yatırımının da düğmesine bastıklarının bilgisini veriyor. Mustafa Zaim’le Maxion İnci Jant Grubu’nun yeni yatırımlarını, hedeflerini ve sektörün içinden geçtiği zorlu dönemin etkilerini konuştuk: 

Otomotiv sektörü, Türkiye’de ne kadarlık bir büyüklüğe ulaştı? Otomobil, ağır ve hafif ticari araç gruplarına göre değerlendirir misiniz?

 Otomotiv Sanayi Derneği (OSD) verilerine göre bu yılın ilk 9 ayında, toplam otomotiv üretimi bir önceki yıteknolın aynı dönemine göre yüzde 4 artarak 962 bin 18, otomobil üretimiyse paralel seyrederek 571 bin 6 seviyesinde gerçekleşti. Ticari araç üretimi, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 12 artış gösterdi. Ağır ticari araç grubunda üretim yüzde 33 artarken hafif ticari araç grubunda üretim yüzde 10 yükseldi ve otomotiv sanayisinin kapasite kullanım oranı yüzde 66 olarak gerçekleşti. Araç grubu bazında kapasite kullanım oranlarıysa otomobil ve hafif ticari araçlarda yüzde 66, kamyon grubunda yüzde 85, otobüs-midibüs grubunda yüzde 36 ve traktörde yüzde 62 oldu. 

Otomotiv sektörünün önemli tedarikçilerinden biri olarak Maxion İnci Jant Grubu’nun bu büyüklük içindeki payını paylaşır mısınız? Zorlu bir 2021 yılı geçti ve 2022’de de sorunlar devam ediyor. Siz, geçen yılı nasıl kapattınız?

 Pazardaki lider konumumuzu sürdürmeye devam ediyoruz. 2021’de 4,5 milyar TL’ye yakın ciro elde ettik. Pazar çeşitliliği ve dengeli müşteri dağılımımız sayesinde 4 işletmemizde de bütçelerimizi çok az farklarla tutturduk. En büyük sorunumuz tedarik güçlükleri, talepte devam eden aşırı volatilite, girdilerde yaşanan tedarik sorunu oldu. Bunun dışında çok önemle altını çizerek vurgulayacağım, hammadde ve enerji girdilerindeki anormal aşırılıkta, daha önce görülmemiş fiyat artışlarına ilaveten yüksek enflasyon nedeniyle maliyetlerimizdeki sıra dışı artışlar, 2021’e damgasını vurup 2022’ye de taşınan çok önemli sorunlar oldu. 

 2022 yılı için büyüme hedefleriniz nedir? 

 2022’de ciromuzu 500 milyon Euro belirledik. TL bazında yüzde 125 artırarak yılı 9 milyar TL’den daha fazla bir ciroyla kapatmayı hedefliyoruz. Hacimsel bazda ise yüzde 5 büyüme hedefliyoruz. İhracat hedefimizse 400 milyon dolar. l Bu yıl yeni bir yatırımla gündeme geldiniz. Ne kadarlık bir yatırım yaptınız? n Manisa Organize Sanayi Bölgesi’ndeki fabrikamız, yaklaşık 30 milyon dolarlık yatırımla hayata geçti. 5’inci fabrikamız olan ve 18 bin metrekaresi kapalı alan olmak üzere toplamda 21 bin metrekarelik alana kurulan yeni ağır ve ticari araç jant üretim fabrikamızı ekim ayında seri üretime geçirdik. Yeni fabrikamız “akıllı fabrikalar” hedefimize uygun olarak ileri otomasyonla “endüstri 4.0” uygulamaları açısından da ileri teknolojiye sahip bir tesis olacak. Bu yatırımın önemli bir parçası olan ve 3 milyon adet ağır vasıta jant boyama kapasitesine sahip boyahane yatırımızı da 2021 yılında tamamladık. 

Bahsettiğiniz akıllı fabrikalar hedefi nedir?

 Dijital dönüşüme 2000’li yıllardan itibaren başladık ve bu konudaki yatırımlarımıza hız kesmeden devam ediyoruz. Tüm fabrikalarımızı 2025’e kadar akıllı dijital fabrikalara dönüşmeyi hedefliyoruz. Sürekli artan küresel rekabetçiliğimizi, ihracat başarımızı, verimliliğimizi ve teknolojideki liderliğimizi büyük ölçüde sürdürülebilirlik yaklaşımımız, dijital dönüşüm projeleri, robot otomasyon projeleri ve OPEX (operasyonel mükemmellik) çalışmalarına borçluyuz. Bizi daha güçlü kılacak ve ileri götürecek her türlü yeniliği, uygulamayı hayata geçirmeyi sürdüreceğiz. Tüm zorluklara rağmen yatırımlarımıza devam ediyoruz. 

 Peki bu fabrikanın “akıllı fabrika” konusunda öne çıkan özellikleri nedir? 

 Yeni fabrikamızın üretim hattının devir süresi (cycle time) mevcut fabrikamıza göre 2 kat daha hızlı. Uzaktan erişimle de makinelerin ve proses parametrelerinin izlenmesini mümkün kılan scada altyapısı, veri toplama sistemi ilk devreye alma sırasında entegre edildi. Montaj kaynak bölgesinin tamamı son teknolojiye göre yenilendi. Veri yönetimi ve dijital altyapı çalışmaları yatırım aşamasında tamamlandı. Seri üretim aşamasında işlenen veriler, veri analitik yöntemiyle analiz edilerek proses iyileştirme çalışmalarında kullanılacak. 

 Yeni fabrikanın ne kadarlık bir üretim kapasitesi var?

 Bu yatırımla mevcut ağır ve ticari araç jant üretim kapasitemizi artırarak yıllık jant üretim kapasitemizi yaklaşık 13 milyona çıkaracağız. Ayrıca Manisa bölgesinde ihracatta ve istihdamda artış sağlanacak. Avrupa, Amerika, Afrika ve Yakın Doğu pazarlarındaki liderlik konumumuzu daha da güçlendirmiş olacağız. 

Maxion Jantaş fabrikalarının Avrupa’nın ve Yakın Doğu’nun en büyük ticari araç jant fabrikaları olacağını biliyoruz. Fabrikanın nasıl bir katma değer yaratmasını öngörüyorsunuz? Ciro ve ihracatınıza katkısı ne olacak? 

 Büyüyen pazarın artan müşteri taleplerini karşılamak üzere yaptığımız yatırım doğrultusunda, ihracatta ve istihdamda artış sağlayacak fabrikamızın 80 milyon dolar ek satış ve 65 milyon dolar ek ihracat getirmesini bekliyoruz. Yıllık üretim hedefimiz, kapasitenin yüzde 90 alakasyonudur. 

 Bu anlamda yeni fabrikayla beraber önümüzdeki yıl nasıl bir büyüme bekliyorsunuz? 

 2023’te Avrupa’nın, Amerika, Afrika ve Yakın Doğu’nun en büyük ağır ve ticari araç jant üreticisi olarak liderlik konumumuzu daha da güçlendireceğiz. 

 Şu anda kaç ülkeye ihracat yapıyorsunuz? En önemli pay alan ülkeler hangileri? 

 Global ortağımız Maxion Wheels, dünyanın en büyük jant üreticisi. Müşterilerimizin taleplerini karşılamak için stratejik olarak konumlandırdığımız üretim tesislerimizle global olarak liderliğimizi sürdürüyoruz. 5 kıtada 60’ın üzerinde ülkeye, ağırlıklı Avrupa olmak üzere Almanya, Fransa, İngiltere, Japonya, Amerika’ya ihracat yapıyoruz. Japonya’ya ana otomotiv sanayiye Japonya dışından kamyon jantı ihraç eden tek ülke ve tek şirketiz. 

 Yeni yatırımla yeni pazar arayışları da olacak mı?

Mevcut pazarlardaki payımızı korurken özellikle Avrupa OEM kamyon ve treyler pazarında payımızı büyütmeyi hedefliyoruz. Denizaşırı pazarlarda potansiyel fırsatları değerlendiriyoruz. 

 İhracatın cironuzdan aldığı pay nedir? Bu payda değişim olacak mı? Artırmayı düşünüyor musunuz? 

 Ciromuzun yüzde 72’sini ihracat oluşturuyor. Özellikle ihracatımızı artırmaya odaklandığımız fabrikamızın 65 milyon dolar ek ihracat getirmesini bekliyoruz. Bu kapsamda mevcut talepler, iş büyümesi ve stratejilerimize göre planlarımızı şekillendiriyoruz. İleriki dönemde ihracatın aldığı pay, yeni yatırımımızla birlikte yüzde 80 olacaktır. 

Önümüzdeki dönemde yeni fabrika yatırımları yapmayı planlıyor musunuz?

 Ticari ve ağır vasıta araçlar için 2’nci fabrikamızın faaliyete geçmesinin ardından, 2024’ün dördüncü çeyreğinde faaliyete geçmesini planladığımız, Türkiye’de bir ilk olacak dövme alüminyum kamyon jantı fabrika yatırımımız için düğmeye bastık. 6’ncı fabrika yatırımımızın tüm fazlarının tamamlanmasının ardından 500 kişiye yakın istihdam olanağı yaratılması ve 60 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilmesi hedefleniyor. Her iki fabrikamızın toplam yatırım tutarı 150 milyon dolar oldu. 

 Pandemi sonrası tedarik zincirindeki sıkıntılar, çip krizi gibi pek çok sorun otomotiv sektörünü etkiliyor. Bu anlamda sektör üzerinde nasıl bir baskı söz konusu? 

 Öncelikle kabul etmek gerekir ki her açıdan olağanüstü zorlu bir zamandan geçiyoruz. Talepteki aşırı dalgalanmalar, yarı iletken üretimi, yani çip kriziyle başlayan ve diğer girdilerde de yaşanan tedarik zincirinde oluşan kırılmalar, mutasyonlarla devam eden salgın, başta hammaddeler olmak üzere birçok girdide yaşanan tedarik sıkıntısı ve anormal fiyat artışları gibi global sorunlara ilaveten ülkemize özel yaşanan ekonomik belirsizlikler yıl boyunca hemen her hafta anlık yönetilmesi gereken sürpriz krizler oluşturdu. Bugüne kadar çok çeşitli krizleri yöneterek bugünlere geldik, ancak bu kadar çok boyutu ve değişken nedenlerden kaynaklanan bir krizi ilk defa yaşadık. Pazar olarak baktığımızda yarı iletken krizinden özellikle otomobil grubu en fazla etkilenirken ticari vasıta grubu daha az ağır vasıta grubuysa hemen hemen hiç etkilenmedi. Sektörün her segmentinde talep hep çok güçlü kaldı, yıl boyunca bu nedenle üretilebilen satıldı. 

Bu sıkışıklığı giderme konusunda şirket olarak nasıl bir yol izlediniz?

 Her konudaki aşırı volatiliteye rağmen takımımızın bütün çevikliği ve esnekliğiyle üretimimizi hiç aksatmadan devam ettirdik ve hiçbir müşterimizi jantsız bırakmadık. En önemli başarılarımızdan biri de böylesine bir yılda dahi hedeflediğimiz tüm iyileştirme ve verimlilik projelerimizi yoğun bir emek vererek gerçekleştirebildik. Özellikle COVID-19 pandemisinin ardından dünyanın içinden geçtiği tedarik darboğazının tüm sektörleri etkilediği bir gerçek. Her zaman riskler ve fırsatlar için farklı senaryo çalışmalarımız mevcut. Bundan sonraki süreçte pazarda karbon emisyonunu azaltma hedeflerine ulaşabilmek için jant hafifletme çalışmalarımız devam edecek. 

 Kurlardaki dalgalanma da sektörlerin en büyük sorunu. Sizde etkisi nasıl oldu? 

 2022 yılında Euro kuru ilk 9 aylık dönemde yüzde 20 civarında arttı. Aynı dönemde gerçekleşen enflasyon ve enerji krizine bağlı olarak maliyetlerde, Euro bazında ciddi bozulmalar gerçekleşti. Eş zamanlı Euro/dolar paritesinin de 1,15 seviyesinden 0,97 seviyelerine düşmesi, dolar hammadde alıp Euro ihracat gerçekleştiren birçok otomotiv ve otomotiv dışı sektörü ek bir finansman yükü altında bıraktı. Bu süreçleri doğru yönetebilmek adına katma değerli ürün gruplarına odaklanıp minimum işletme sermayesiyle şirketlerimizi pozitif nakitte tutarak bu zorlu dönemi yönetmeye çalışıyoruz. 

 Bu anlamda 2023’ün nasıl bir yıl olacağını düşünüyorsunuz? 

 Önümüzdeki yıl için bu yıldan çok farklı bir senaryonun olacağını düşünmüyoruz. 2023, zor bir yıl ama temel planımız, 2022’nin ilk 9 ayı paralelinde bir üretim olacağını düşünüyoruz. Ama bir anda her şey çok değişebilir. Bunlara da hazırlıklıyız. Hedeflerin ötesinde yeni dünyaya nasıl daha esnek ve çevik olarak ayak uydurabileceğimiz önemli. Belki bundan sonra böyle bir dünya olacak… Pandemi bitecek, çip krizi başlayacak, o bitecek başka bir şey… Önemli olan bu değişkenliğe nasıl adapte olacağımız. Bunun da yolu aslında dijitalleşmeden geçiyor. 

 Şirketinizin 5 yıllık hedefleri, vizyonu nedir? 

 Ege Bölgesi’nin jant üretimi konusunda bir marka haline gelmesinde öncü olduğumuz ve çok ciddi katkıda bulunduğumuz bir gerçek. Şimdi de dövme alüminyum kamyon jant fabrikası yatırımımızla tamamlanacak ürün portföyümüzle ticari araç müşterilerimizin ihtiyaç duyduğu her türlü ürün ve hizmeti alabilecekleri çözüm ortakları olmayı amaçlıyoruz.