BES'te otomatik katılım fonları nasıl olmalı?

14.12.2016 15:52:370
Paylaş Tweet Paylaş
BES'te otomatik katılım fonları nasıl olmalı?
Türkiye’de bireysel emeklilik fonlarının toplam değeri 57 milyar TL’ye ulaştı. Bu toplamın 7 milyar TL’si devlet katkısından geliyor. BES’te hesabı olan 6,5 milyon katılımcı bugüne kadar 41,6 milyar TL katkı payı biriktirip hesaplarına yatırdı. Bunun yaklaşık 600 milyon TL’si komisyon olarak kesildi; kalan net 41 milyar TL fonlara yönlendirildi. Bu fonları yöneten portföy şirketleri 9 milyar TL getiri sağladı ve devlet katkısı hariç fonların değeri 50 milyar TL’ye ulaştı. Bu fonların yatırımlarına baktığımızda yaklaşık yarısının devlet tahvili, kalan yarısının ise kabaca yüzde 10’arlık dilimler halinde vadeli mevduat, hisse senedi, özel sektör tahvili, dövizli ürünler ve likit ürünlere dağıldığını görüyoruz. Bu dağılım 6,5 milyon kişinin seçtiği fonların ortaya çıkardığı resimdir. Halbuki BES’e giren milyonlarca kişinin fon seçimini kendi yapması gerektiğinden haberi bile yok. Aslında bu durum, dünyada da çok farklı değil. O nedenle davranışsal finans uygulamalarıyla fon seçimi yükünü vatandaşın üstünden alan “standart” (default) uygulamalar tüm dünyada yaygınlaşıyor. BES’in ilk 10 yılında Türkiye’de faizler küresel nedenler ve Türkiye’nin başarılı bütçe politikaları sayesinde sürekli geriledi; döviz kurları istikrarlı seyretti. Bu sayede tahvil ağırlıklı BES fonları iyi getiriler sağladı. Ama 2013’ten sonra faizler ve döviz kurları dalgalı bir seyirle yükselmeye başlayınca getiriler düştü. BES fonlarında dövizli ürün alokasyonu düşük olduğu için yerli ürünlerdeki kötü getirileri telafi etmek mümkün olmadı. 2017’de başlayacak otomatik katılımın başarılı olması için şu önemli derslerin dikkate alınması önem taşıyor:
1 Portföy getirisini büyük oranda fon seçimi belirler. Bu sorumluluğu “yılda 6 kez fon değiştirme hakkı” ile katılımcıya yüklemek sistemi başarısızlığa götürür.
2 Fon seçimi yapmak istemeyen veya mümkün olmayan yüzde 90’ın üstünde ana kitleye basit bir veya birkaç tane “default” fon sunulmalı. Örneğin bir temkinli fon, bir iyimser fon ve bir de faizsiz fon ihtiyacı karşılar.
3 Bu fonların varlık dağılımı Kanada ve İngiltere’de olduğu gibi özerk bir emeklilik kurulu tarafından yönetilip değişik varlık sınıflarında yönetim, rekabeti özendiren bir şekilde portföy yönetim şirketlerine ihale edilir.
4 Stratejik varlık dağılımında yaklaşımın “döngü karşıtı” olması, hem tasarrufların uzun vadede basiretli yönetimini sağlayacak hem ülke sermaye ve döviz piyasalarının derinliğini artırıp dalgalanmaları azaltacaktır. Otomatik katılımın başarılı olması, kıdem tazminatı fonunda da doğru çözümün kapısını aralayabilir.

PİYASANIN YÖNÜNÜ FED VE MOODY’S BELİRLER
Türkiye’nin bütçesi, 2016’nın ilk 8 ayında 5 milyar TL fazla verdi. Bu güçlü bütçe performansını takiben Moody’s yetkilisi, 15 Temmuz başarısız darbe girişiminin ekonomiye etkilerinin büyük ölçüde atlatıldığını açıkladı. Ancak Moody’s Türkiye’nin uzun vadeli sorunlarının devam ettiğini ekleyerek ekim sonuna kadar yapacağı değerlendirmeyi açığa vurmadı. Haziran ayı işsizlik rakamları turizmde yaşanan krizi yansıtıyor. Genel işsizlik oranı yüzde 11’e yaklaşırken asıl sorun yüzde 20,5’e sıçrayan genç işsizliğinde yaşandı. İki uzun bayram tatili ve 15 Temmuz başarısız darbe girişimi sonrasında yılın 3’üncü çeyreğinde büyüme yavaşlayıp işsizlik muhtemelen biraz daha artmış olabilir. Bu makro tabloya bakarak finans piyasalarının kötü gideceğini tahmin edebilirsiniz ama bu yatırım açısından doğru yaklaşım olmaz. Çünkü birincisi, piyasaları makro verilere bakarak tahmin etmek imkansızdır. Olumsuz makro veriler zaten fiyatlara yansımıştır. İkincisi, FED faizi düşük tuttuğu sürece gelişmekte olan ülkelere sermaye girişi piyasalar için pozitiftir. Sonuç olarak, yatırım yaparken varlığı ve riski dağıtarak “döngü karşıtı” bir yaklaşımla değeri düşen varlıkları kademeli alıp iyimser zamanlarda kademeli çıkış yapıp döviz alokasyonunu artırmak daha basiretli bir yaklaşımdır.

Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?


YAZARIN DİĞER YAZILARI TÜMÜNÜ GÖRÜNTÜLE

Yorum Yaz