Satışlar nasıl canlanır

Otomotiv Distribütörleri Derneği’nin (ODD) 2018 ilk yarı verileri, iç pazar satışlarında anlamlı bir küçülme olduğunu gösteriyor. 2018 Ocak-Haziran rakamlarına göre otomobil ve ticari araç satışları, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 12 azalmış durumda. Küçülmenin dinamiğini yüksek vergiler ve kurdaki artış oluşturuyor. Var olan talep ise özellikle vergisi düşük otomobillere yönelmiş durumda. ODD Yönetim Kurulu Başkanı Ali Bilaloğlu ile pazardaki son verileri konuştuk. Bilaloğlu, satışlardaki düşüşün nedenlerini ve pazarı canlandırmak için yapılması gerekenleri anlattı. 

1. ODD’nin 2018 ilk yarı pazar verilerini nasıl yorumluyorsunuz?

Sektörümüzün son durumuna dair verilere bakacak olursak, 2018 Ocak-Haziran döneminde Türkiye otomotiv sektörü otomobil ve hafif ticari araç pazarı bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11,92 azalarak 353 bin 348 adet oldu. Otomobil pazarı ilk 6 ayda yüzde 9,82 daralarak 275 bin 870 adet olurken hafif ticari araç pazarı ise yüzde 18,64’lük daralmayla 77 bin 478 adet olarak gerçekleşti.

2. Yüzde 12’lik daralmanın temel nedenleri neler?

Otomotiv pazarı özelinde konuşmamız gerekirse, pazar ilk 5 aydaki tedirgin rakamların ardından haziranda Ramazan, bayram ve seçim süreci nedeniyle ciddi bir düşüş yaşadı. Bunun kalıcı olmaması için hükümetin özellikle Tüketici Güven Endeksi’nin yukarıya çıkmasını sağlamak ve döviz stabil hale getirmek için atacağı adımların büyük etkisi olacaktır.

3. 2017’de aynı dönemde daralma olmuştu. O zamanki küçülmenin nedenleri nelerdi?

2017 yılı altı aylık dönemde 401 bin 158 adet toplam pazar gerçekleşmişti. 2017’de sektörü etkileyen gündem maddelerinin başında, 2016 Kasım ayında sektörümüze uygulanan ÖTV oranlarında matraha dayalı kademeli sisteme geçişle beraber vergi yükündeki artış etkili oldu. Ayrıca 2017, kur artışları ve ÖTV artışlarının etkilerini gördüğümüz bir yıldı. Otomotiv pazarı 2017’ye daralma beklentisiyle başlamışken sektör oyuncularının özverili çalışmaları sayesinde bir önceki yılın çok az gerisinde rakamlarla tamamladı.

4. İkinci el pazarında rakamlar nasıl? Söz konusu daralma ikinci elde de gözleniyor mu?

TÜİK verilerine göre, 2018 Ocak-Mayıs döneminde toplam otomobil ve ticari araç 2. el pazarı yüzde 8,9 artarak 3 milyon 10 bin 331 adede ulaştı. Otomobil pazarı yüzde 76,3 pay ve 2 milyon 295 bin 780 adetle ilk sırada yer aldı. İkinci el pazarında geçen yıla oranla gerçekleşen artışın, azalarak devam edeceğini düşünüyoruz.

5. Sektör, 2018’i nasıl kapatır? Yıl sonu toplam satış beklentisi nedir?

Haziran sonu verilerine göre 2018’de toplam 750 bin adet seviyesinde otomotiv iç pazarı gerçekleşeceğini öngörüyoruz. Bu rakam binek ve ticari araçlar toplamı için geçerli.

6. Pazarın canlanması ve daralmanın aşılması için neler yapılmalı? Çözüm nerede?

Her platformda dile getirdiğimiz gibi iç pazarımızı otomotiv sektöründe küresel oyuncu durumundaki ülkelerin seviyesine taşıyacak teşvik ve uygulamalara ihtiyaç var. 2017 sonu itibarıyla TÜİK verilerine göre toplam otomobil ve ticari araç parkı 17 milyonu aşmış durumda. Bu verilere göre yaklaşık 6 milyon adet 16 yaş üstü otomobil ve ticari araç bulunuyor. Yani araç parkımızın 1/3’ünün bu kapsamda olduğunu söyleyebiliriz. Otomotiv iç pazarındaki büyüklüğün sürdürülebilmesi, korunması ve daha ileriye götürülebilmesi için atılması gereken birçok adım var. İstikrarlı ve güçlü ekonomik veriler, AB ülke ortalamalarına benzer dolaysız vergi uygulamaları, yatırım ortamının iyileştirilmesini destekleyecek teşviklerin yeniden ele alınması gibi unsurlar önem taşıyor. Ayrıca ülkemiz araç parkı yaş ortalamaları da göz önüne alındığında çevreye duyarlı teknolojileri destekleyecek düzenlemelere dair düzenli adımların atılması gerekiyor.

7. Bahsettiğiniz “yaşlı araç parkı” sorunu nasıl çözülecek?

Yaşlı olarak nitelendirilen ve bu kapsamda eski teknolojiyi kullanan 16 yaş ve üzeri araçların, trafikteki sayılarının azaltılmasının çevresel anlamda olumlu bir gelişme olacağını düşünüyoruz. Bugün iç pazarımızda yaklaş��k 280 model otomobil var. ÖTV sistemi değiştiğinde en düşük vergi dilimine giren 40 model varken net fiyata dayalı baremlerle yalnızca 5 model en düşük vergi diliminde. Yani yüzde 45 vergi uygulanan en düşük vergi diliminde yer alan araç neredeyse kalmadı. Hurda uygulaması yönünden de model sayısını sınırlayan durum geçerli. Bu nedenle tüketicilerin bu fırsattan yararlanma imkanı çok kısıtlı. Yıl başında belirlenen ÖTV matrahının yeniden değerlendirilmesi gerekiyor. 46 bin TL limitinin 60 bin TL seviyesine çekilmesi halinde bu yeni ÖTV vergi sisteminin uygulamaya alındığı tarihteki model gamı satış dağılımını yakalayabiliriz. Aynı şekilde hurda indiriminde matrahın değişmesiyle faydalanan model sayısı artacak ve etkisi de yükselecektir.

Ülkemiz yaşlı araç parkının gençleştirilmesi için hurda araç uygulamasının sürdürülebilir olmasının önemine inanıyoruz.

8. Sektörün gündeminde başka neler var?

Bir diğer konu, ticari araçların da kiralanabilmesi ihtiyacıdır. Ticari araçlara kiralama imkanı verilmesi KOBİ’ler için çok önemli bir konu. Araç kiralama yapabildikleri durumda satın alma için ayırdıkları sermayeyi işletmelerine aktarmaları sağlanacak ve daha verimli çalışma imkanı elde edecekler. Bu adımların atılması ekonominin de büyümesine katkı sağlayacaktır.

9. Türkiye pazarı küresel pazarda nasıl bir noktada?

Sektörümüz, küresel otomotiv sektörünün de önemli bir oyuncusu konumunda. Türkiye otomotiv sektörü, 2017 yılı iç pazar satışlarıyla dünya ülkeleri sıralamasında 18’nci, Avrupa otomotiv satışlarına göre de 6’ncı sırada yer alıyor. Aynı zamanda Avrupa’ya en fazla ihracat yapan ülkeyiz. Elbette Türkiye otomotiv üretimi de global arenada önemli bir konumda. 2017 yılı otomotiv sektörü üretim sonuçlarına göre dünyada 14’üncü, Avrupa otomotiv üretiminde de 5’nci sırada yer alıyoruz.

10. Segment bazında tüketici eğiliminde nasıl bir değişim var?

Motor hacmine ve matraha dayalı vergilendirme sistemi, tüketicileri 1.600cc altı A, B, C segmentlerinde yer alan, vergisi düşük otomobillere yönlendiriyor. 2018 Haziran sonunda 1.600cc altındaki otomobil satışlarında yüzde 9,9, 1.600-2.000cc aralığında motor hacmine sahip otomobil satışlarında yüzde 13,7 ve 2000cc üstü otomobillerde yüzde 27,8 azalış izlendi. Aynı dönemde 98 adet elektrikli ve 2 bin 113 adet hibrit otomobil satışı gerçekleşti. Ortalama emisyon değerlerine göre en yüksek paya, yüzde 41,4 oranıyla 100-120 gr/km arasındaki otomobiller 114 bin 145 adetle sahip oldu. 2018 Haziran sonunda dizel otomobil satışlarının payı yüzde 60,6’ya gerilerken, otomatik şanzımanlı otomobillerin payı yüzde 65,4’e yükseldi. Segmentlere göre değerlendirildiğinde toplam satışların yüzde 83,6’sını vergi oranları düşük olan A, B ve C segmentleri oluşturdu.  En yüksek satış adedine yüzde 54,5 pay ve 150 bin 252 adetle C segmenti ulaştı. Kasa tiplerine göre en çok tercih edilen gövde tipi yüzde 50,5 pay ve 139 bin 292 adetle yine Sedan otomobiller oldu.