Ödeme pazarında iştah yüksek

ÖDEME PAZARINDA İŞTAH YÜKSEK

Türkiye’deki ödeme sistemlerinde kart kullanımı her geçen gün artıyor. Son 10 yılda yaşanan gelişim çarpıcı… 2008’de 3,4 milyar TL olan banka kartı alışveriş tutarı, bugün yıllık 94 milyar TL’ye ulaşmış durumda. 2008’de 165 milyar TL olan kredi kartı alışveriş tutarı ise 4 katına çıkarak yıllık 699 milyar TL seviyesine yükseldi. Yaklaşık 2 yıl önce kullanıma giren “Türkiye’nin Ödeme Yöntemi” TROY, pazardaki bu büyümede önemli bir rol üstleniyor. Bankalararası Kart Merkezi (BKM) Genel Müdür Yardımcısı Cenk Temiz ile Türkiye ödeme sistemleri pazarındaki hızlı gelişimi ve TROY’un geldiği noktayı konuştuk:

1. Son verilere göre Türkiye ödeme sistemleri sektörünün büyüklüğü nedir? 

Ekim 2018 verilerine göre Türkiye’de 66 milyon kredi kartı, 142 milyon banka kartı olmak üzere toplam 208 milyon kart bulunuyor. Son 1 yılda kredi kartlarıyla 699 milyar TL, banka kartlarıyla ise 94 milyar TL kartlı ödeme gerçekleşti. Yıl sonunda toplam kartlı ödeme hacminin 820 milyar TL’yi geçeceğini öngörüyoruz.

2. Pazarda yıllar itibarıyla nasıl bir büyüme oldu?

2008’de 3,4 milyar TL olan banka kartı alışveriş tutarının yaklaşık 30 kat artarak bugün yıllık 94 milyar TL’ye ulaştığını görüyoruz. 2008’de 165 milyar TL olan kredi kartı alışveriş tutarı ise 4 katına çıkarak yıllık 699 milyar TL seviyesine ulaştı. Banka kartı alışveriş tutarı geçen yıla kıyasla yüzde 40 büyürken kredi kartı alışveriş tutarı yüzde 19 büyüme gösterdi. Toplam kartlı ödemeler ise geçen yıla kıyasla yüzde 21 büyüdü.

3. Pazardaki gelişimi hızlandıran dinamikler neler?

Kartlı ödemelerin yıllar itibarıyla enflasyon paralelinde, dönem dönem ise enflasyon rakamlarının üzerinde büyüme gösterdiğini söyleyebiliriz. Son yıllarda büyümedeki temel etkenin, finansal sisteme yeni giren kullanıcılar oldu. 2014’te 19,8 milyon kişinin bireysel kredi kartı mevcutken bugün bu sayı 25,4 milyona ulaştı. Banka kartı tarafında ise yaklaşık 40 milyon kişinin banka kartı sahibi. Halen 20 milyondan fazla kişinin sistem içinde yer almadığını görüyoruz. Kat edilecek önemli bir mesafe var. Son 1 yılda banka kartı cirosu yüzde 40, ticari kredi kartı cirosu yüzde 32 büyüdü. Bireysel kredi kartları ise yüzde 15 büyüme gösterdi.

4. En fazla kullanılan ödeme sistemleri hangileri? Bunların pazardaki payları nasıl?

Son 1 yıl itibarıyla yaklaşık 7 milyar adet kartlı işlem gerçekleşti. Bu işlemlerin yüzde 79’unu POS’lar üzerinden gerçekleşen alışveriş işlemleri oluştururken yüzde 21’ini ise ATM’lerden yapılan nakit çekim işlemleri oluşturuyor. Kartlı ödemelere tutar bazında bakıldığında son 1 yılda 793 milyar TL ödeme gerçekleşirken bunun 131 milyar TL’sini internetten yapılan kartlı ödemeler oluşturuyor. Kartlı ödemelerin dinamosunun internetten yapılan kartlı ödemeler olduğunu gözlemliyoruz.

5. Ödeme sistemlerinde sektörel dağılım nasıl?

Market ve AVM sektörü son 1 yılda yüzde 18 pay ve 144 milyar TL ile en fazla kartlı ödeme yapılan sektör oldu. Akaryakıt istasyonları yüzde 9 pay ve 76 milyar TL, giyim sektörü yüzde 8 pay ve 66 milyar TL, çeşitli gıda yüzde 7 pay ve 55 milyar TL ile en fazla kartlı ödeme yapılan diğer sektörler.

6. En az tercih eden sektörler hangileri? Nasıl artırılabilir?

Temassız işlem özelliğinin toplu ulaşımda çok rahat kullanılabileceğini ve yaygınlaştırılması gerektiğini düşünüyoruz. Bununla beraber noterler, tapu müdürlükleri, vergi daireleri, emniyet ve trafik şube müdürlükleri ve SGK merkezleri gibi kamu kurumlarında kart kabulünün yaygınlaştırılması kullanıcılara büyük kolaylık sağlayacaktır.

7. Banka kartı kullanımda, yıllar itibarıyla gelişim nasıl?

Son 1 yıldaki 5,5 milyar adet kartlı ödeme işleminin yüzde 32’si banka kartları tarafından gerçekleşti. 10 yıl önce her 25 kartlı ödemeden 1’i banka kartlarıyla gerçekleşirken bugün her 3 kartlı ödemeden 1’i banka kartlarıyla yapılıyor. Banka kartlarının alışveriş tutarında 2018 sonunda 100 milyar TL’ye ulaşacağını söyleyebiliriz.

8. Kredi kartı kullanımında yıllar itibarıyla gelişim nasıl?

Kredi kartları sağladığı taksit avantajıyla en çok tercih edilen ödeme araçlarından biri. 10 yıl önce 1,6 milyar adet olan kredi kartlarıyla ödeme adedi son 1 yılda 3,8 milyar adede ulaştı. Bugün kartlı ödemelerin 3’te 2’si kredi kartlarıyla gerçekleşiyor. Banka kartına göre sağladığı taksit imkanıyla daha yüksek tutarlı ödemelerde tercih edilen kredi kartlarıyla ödeme tutarı, 10 yıl öncesine göre 4 kat arttı. Bu rakamın 2018 sonunda 720 milyar TL’ye ulaşacağını öngörüyoruz.

9. Ödeme sistemleri pazarının büyümesi için nasıl bir yol izlenmeli?

Kartlı ödemeler vergi gelirlerini artırır, vergi yükünün adil bir şekilde dağılmasını sağlar, suçla mücadelede yardımcı olur, finansal sistemin etkinliğini artırır. Ayrıca nakitin sebep olduğu sahtecilik, hırsızlık, kayıp gibi zararları ve naktin basılması ve taşınması maliyetlerini önler. Tüm bunları göz önünde bulundurduğumuzda kartlı ödemelerin yaygınlaştırılmasını öncelikli bir politika haline getirmeliyiz. Örneğin İtalya’da 30 Euro üstü ödemelerde kart kabulü zorunlu hale getirildi. Güney Kore’de çok uzun bir süre kartlı ödemelere vergi avantajı sağlandı. Ülkemizde de benzer düzenlemeler bir farkındalık ve teşvik unsuru olabilir.

10. TROY nasıl doğdu, nasıl bir noktaya geldi? Önümüzdeki dönem hedefleri neler?

TROY, nakitsiz ödeme yapılmasını sağlayan yerel kartlı ödeme sistemi. Adını “Türkiye’nin Ödeme Yöntemi”nden alıyor. Nisan 2016’da ilk TROY işlemini yaptık. 2017 Mayıs’ta ise kullanıcı lansmanını gerçekleştirdik. Bugün 25 banka, 3 elektronik para kuruluşu olmak üzere toplam 28 üyesi bulunuyor. Bu üyeler Türkiye kartlı ödemeler pazarının yüzde 100’ünü temsil ediyor. Türkiye’nin her yerinde ve tüm dünyada geçerli. Kart sayımızı 2018’in ilk 9 ayında 3 katına çıkardık ve bu sayede 5 milyonu aşkın karta ulaştık. 2018’de yeni verilen her 100 kartın 28’i TROY logoluydu. Hedefimiz ise 2020’de 20 milyon adet karta, 2023’te ise 40 milyon adet karta ulaşmak. TROY ile iki ana amacımız var: Bize ait bir markayla sektöre yön vermek ve ülkemize değer yaratmak. İlk amacımızı başarmanın tek yolunun inovasyandan geçtiği bilinciyle TROY İnovasyon Merkezi’ni kurduk. Mobil ödeme şu an kullanımda. “Artırılmış gerçeklik”, “giyilebilir teknolojiler” ve “nesnelerin interneti” konularındaki pilot çalışmaları da Ekim 2018’de tamamladık. Tüm bu imkanları, yenilikçi teknolojilere henüz erişememiş kişiler için, işletmelerimizin daha fazla kişiye ulaşarak daha fazla ürün ve hizmet satabilmeleri için kullanalım istiyoruz.