Lig atlatan büyük sıçrama

HEP SÜRPRİZ ADIMLAR atılması gerektiğine inandı. Rakiplerini şok etmeyi sevdi. Oyunu, cesur bir şekilde oynadı. Tüm bunlar da onun kuantum zıplamalarının malzemelerini oluşturdu. İşte Jack Welch, GE'yi yeniden şekillendirirken bu ana stratejiyle hareket etti. CEO'luk görevini devraldıktan sonra büyümeyi rakiplerin  hiç tahmin edemeyeceği alanlarda yakalamayı aklına koyan Welch, çözümü kuantum zıplamalar yapmakta buldu.Özellikle Uzakdoğulu şirketlerle rekabetten sıyrılmak için üretimden hizmete ağırlık vermesi gerektiğini düşündü. İstediği atılımı bir satın almayla yapabileceğine karar verdi. Bu yolda ilk adımı, CEO'luktaki ilk yıllarında iletişim devi RCA'yı NBC televizyonu ile birlikte 6,28 milyar dolara satın alarak attı. Bu satın almanın sonunda GE farklı bir ligde dev bir oyuncu haline gelirken gelirlerini de önemli oranda artırdı. Şirketin cirosu kısa zamanda 27,2 milyar dolardan 28,2 milyar dolara ulaştı.Sonraki yıllarda da Welch, efsanevi yönetici olma yolundaki her türlü hamlesinde kuantum zıplamalar gerçekleştirdi.Kuantum zıplama (quantum leap), kuantum fiziğinden iş yaşamına geçmiş bir deyim. Beklenmedik bir büyümeyi tanımlıyor. Bir şirketin kuantum zıplama yapması, bazen 10-20 yılda alması gereken yolu, 1-2 yılda alarak çok farklı bir noktaya geldiğini gösteriyor.Sadece GE değil, geçmişten bugüne iş dünyasında birçok şirket, kuantum zıplamalarla başarıyı yakaladı. Bu kimi zaman satın almalar ve birleşmelerle kimi zaman yeni bir pazara adım atarak kimi zaman da yepyeni bir ürünle kendi pazarını yaratarak gerçekleşti.

SÜRAT KAZANDIRIYOR
Kuantum zıplamanın nasıl ve ne sıklıkta olduğu ülkeden ülkeye ve şirketten şirkete değişiyor. Bazı şirketler henüz yolun başında, buldukları bir niş alan ya da yeni bir ürünle müşteri karşısına çıkıp küresel düzeyde başarı yakalayabiliyorken birçok şirketin 20-30 yılda gelebilecekleri noktaya kısa sürede gelebiliyor.
Öte yandan oldukça büyük bir şirket de gerçekleştirdiği bir satın almayla büyüme yolunda farklı bir açılım yakalayabiliyor. Dünya genelinde Apple'ın yaşadığı büyümeler, kuantum zıplamasının en iyi örneklerinden biri olarak kabul ediliyor.Teksas Üniversitesi Dallas İşletme Fakültesi Organizasyon, Strateji ve Uluslararası İşletmecilik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tevfik Dalgıç, Apple'ın inovasyonla ortaya koyduğu her ürünle bir kuantum zıplama gerçekleştirdiğini belirtiyor. Şirketin i-Pod, i-Pho- ne ve i-Pad'le büyük satış zıplamaları yaşadığını söylüyor.~
Satın alma ve birleşme yoluyla yapılan zıplamalara en yeni örnek ise Google'ın Youtube'u alması gösteriliyor. Uzmanlar, Google'ın bu satın almayla yenilikçi teknolojisini daha farklı bir noktaya taşıdığını ifade ediyor.
Oracle ile Sun Microsystems'ın, Delta Hava Yollan ile Northwest Hava Yolları'nın birleşmesi de kuantum zıplamasının önemli örnekleri arasında yer alıyor. Bu şirketlerin özellikle müşteri tabanındaki genişlemeyle kritik bir büyüme hamlesi gerçekleştirdikleri düşünülüyor. Ünlü yönetim gurusu Martin Roll, "Bu şirketlerin birleşmeleri, daha geniş müşterilere ulaşma olanağıyla birlikte çok büyük ölçeklere terfi etmelerini beraberinde getirdi" diyor.

TÜRKLER REAKTİF
Türkiye'de de birçok başarılı şirketin, büyüme yolunda kuantum zıplamalar gerçekleştirdiği görülüyor. Uzmanlara göre Koç Holding'in Yapı Kredi'yi alarak bankacılık sektöründe ana oyunculardan biri olması raş'ı bünyesine katarak enerji sektöründe devler ligine çıkması en başarılı örneklerden... Ülker'in Godiva'yı satın alması da uluslararası arenada gerçekleştirilen zıplamalar arasında son dönemin en iyi uygulamalarından biri olarak gösteriliyor.
Çukurova Grubu'nun Turkcell'le yaptığı başarılı hamle de Türkiye'de kaydedilen kuantum zıplamaları içinde özel bir yere konuluyor. Ancak bu örneklere rağmen uzmanlar, Türk iş dünyasındaki kuantum zıplamalarını değerlendirdiklerinde şirketlerin inovatif ürün ve hizmetlerden çok satın alma ve birleşmelerle büyük hamleler gerçekleştirdiklerine dikkat çekiyor. MSearch Danışmanlık Ortağı Ali Midillili, bu konuyla ilgili olarak, "Türk iş dünyasında şirketler proaktif değil, reaktif. Bu da bizim yenilikçi ve yol açıcı olmak yerine, iyi bir takipçi ve uyum sağlayıcı olduğumuzu gösteriyor" saptamasında bulunuyor. Hemen ardından da ekliyor: "Bana göre 'zıplama' imtiyazlı işleri alarak fark yaratmaktır. Akfen Holding'in TAV'ı bunun iyi bir örneği. İlaç alanında da kendini konumlaması ve rekabetsel avantajlarını ön plana çıkarması ile Abdi İbrahim de zıplama gerçekleştirebilen bir şirket."
TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi'nden Prof. Dr. Ramazan Aktaş da Midillili'ye katıl��yor. Bugüne kadar üretim kapasitesine odaklanarak zıplamaya çalışan şirketlerin artık inovasyona ağırlık vermesi gerektiğini belirtiyor. "Hindistan ve Çin'le rekabet edebilmek için inovasyon konusunda yol kat etmek şart. Büyük oyuncular ligine çıkaracak kuantum zıplamalar bu saatten sonra ancak inovasyonla gelir" diye konuşuyor.

ATILIM NE ZAMAN?
Bugüne kadar Türkiye'deki şirketlerin ne şekilde ve hangi sıklıkta kuantum zıplama gerçekleştirdiğine gelince... Türkiye'de birçok şirket, ortalama 2-7 yılda bir kuantum zıplama kabul edilebilecek atılımlar yaşıyor.~
 Bu zıplamalar, uzmanların da vurguladığı gibi sıklıkla satın alma ve birleşmelerle yapılıyor.Türkiye'nin en başarılı şirketlerinden Vitra, bu kategoride... 1990'lara kadar dünya devleri için fason üretim yapan Vitra, 1990'lar sonrasında markalaşmaya önem verdi. Son 10 yılda da satın aldığı markalarla 3 kuantum zıplamasına imza attı. Şirket 2005'te Almanya'nın tanınmış seramik kuruluşlarından Engers'i bünyesine kattı. 2007'de dünyanın en köklü seramik markası olan Villeroy&Boch'un karo bölümünün çoğunluk hisselerini satın aldı. 2008'de lüks banyo mobilyaları pazarında Avrupa lideri Burgbad'ın sahibi oldu. Bu zıplamalar Vitra'yı dünya liginde bir oyuncu yaptı.Eczacıbaşı Yapı Ürünleri Grubu Başkanı Hüsamettin Onanç, artık çok üretim merkezli ve çok pazarlı bir yapıya kavuştuklarını söylüyor. "Banyo ürünleri sektöründe Avrupa'da yüzde 10, İngiltere'de yüzde 5 pazar payına sahibiz. Karo seramikte Almanya pazarında yüzde 12'lik payla lider konumdayız" diyor.Balnak Holding de son 10 yılda 2 kez kuantum zıplaması etkisi yaratan gelişme yaşadı.Bu atılımlardan ilkini, 2007 yılında Amerikan yatırım fonu Great Circle Capital ile ortaklıkla hayata geçirdiklerini belirten Balnak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Lütfi Aygüler, ikincisinin de 2008 yılında İzmir Lojistik Grup ile yaptıkları birleşme olduğunu söylüyor. Bu zıplamaların rakamlara yansıyan sonuçlarını şöyle paylaşıyor: "2006'da ciromuz 60 milyon Euro iken, 2010'da 137 milyon Euro'ya, çalışan sayımız da 350'den 1.800'e ulaştı."

İNOVASYONLA FARK ATANLAR
İnovasyonla zıplama gerçekleştiren şirketler arasında Turkcell ilk sırada geliyor.Türkiye'nin en büyük GSM operatörü Turkcell, kuruluşunun ilk yıllarında seri kuantum zıplamaları gerçekleştirdi. Şirket, son 10 yılda 3 önemli zıplama ile atağa geçti. Her ne kadar teknolojik yapısıyla öne çıksa da şirkete büyüme getiren daha çok yurtdışındaki atılımları oldu. Kuruluş sonrasında ilk önemli zıplamalarını 1996'da Azerbaycan'da faaliyete geçerek başlattıklarını belirten Turkcell Genel Müdür Yardımcısı Koray Öztürkler, bu operasyonun devamında diğer yurtdışı yatırımlarının önünün açıldığını ifade ediyor. Şirket ikinci önemli zıplamasını da 1999'da "Hazır Kart" ile Türkiye'de ilk kontörlü hat kullanımını başlatarak gerçekleştirdi. Bu uygulamanın mobil iletişim pazarında büyük bir hareketlenme yarattığını hatırlatan Öztürkler, bir sonraki atılımın da 2000 yılında geldiğini anlatıyor. "Turkcell, bir diğer önemli zıplamasını da 2000 yılında New York Borsası'na kote olarak gerçekleştirdi" diyor.
Dizayn Grup ise atılımlarını tam anlamıyla inovasyonla gerçekleştiren bir grup. Son 10 yılda altyapı sektöründe Türkiye'de ilk defa Pe100 borularını pazara sunmanın yanında, tarımsal sulama ürünleri lansmanı ve bir dönümden 80 ton domates projeleri gruba kuantum zıplamaları yaşatan girişimler. Bu tarz zıplamaların farklı pazarlara girme fırsatı, ciro ve kâr artışı sağladığını belirten grup yetkilileri, "Çift haneli büyümelerimizin tamamı kuantum zıplamalarla geldi" diyor. Yeni ürünle kaydedilen kuantum zıplama periyodunun geçmişte 5-6 yılken, son dönemde 3 yıla düştüğünü ifade eden yetkililer, "Gelecekte ise bir yıla düşeceğini öngörüyoruz. Yürüyen AR-GE projelerimiz bize bu fırsatı verecek" diye konuşuyor.~

YATIRIMLA ZIPLAYANLAR
Türkiye'de birçok şirket yatırım yaparak kuantum zıplama kaydediyor. Çelebi Holding son 10 yılda 2 önemli zıplamaya imza attı. 2003 yılında Türkiye'de sivil havacılık sektörünün liberalleştiği dönemde Çelebi, 9 havalimanında mevcut olan hizmet ağını 20 havalimanına çıkardı. Çelebi Holding Yönetim Kurulu Başkanı Can Çelebioğlu, bu zıplamanın bir yıl içinde hem operasyon hem istihdamda yüzde 100'ün üzerinde büyüme getirdiğini belirtiyor. Çelebi, 2006 yılında Macaristan'da yer hizmetleri konusunda ilk yurtdışı yatırımını gerçekleştirerek ikinci kuantum zıplamasını yaşadı. AB üyesi bir ülkede yurtdışı hizmet noktasında bulunması Çelebioğlu'na göre Çelebi'nin global bir şirket olarak kabul edilmesine önemli katkı yaptı ve şirketi sektörde bir üst kulvara taşıdı. Yaşadıkları her bir zıplamayı askerlikteki rütbe edinimlerine benzeten Çelebioğlu, "Zıplamalarımız etkinliğimizi ve yetkinliklerimizi artırıyor, şirketin ömür çizgisini yukarı çekiyor" diyor. Kastamonu Entegre de son 10 yılda 3 kuantum zıplamasıyla ciroda ve üretim miktarında 10 kat büyüdü. Romanya'da 2000 yılında yaptığı Doorpan kapı paneli yatırımı şirketi, Avrupa'nın 2'nci, dünyanın 4'üncü büyük Amerikan kapı paneli üreticisi yaptı. Şirket, 2005'te faaliyete geçirdiği Balıkesir Yonga levha yatırımı ile de Türkiye pazarında 3'üncü konumdan 1'inci konuma yükseldi. 2008'de tamamlanan Kastamonu MDF yatırımı ile MDF pazarında, Türkiye'nin 2'nci büyük şirketi olmayı başardı. Kastamonu Entegre Genel Müdürü Haluk Yıldız, "Sonuç olarak son 10 yıllık yatırımlarımız ile toplu üretim ve satış hacmi ile panel sektöründe Avrupa'nın 6'ncı, dünyanın lider şirketi olduk. Akdeniz ve Karadeniz havzasında bölgesel güç haline geldik" diyor.