1 koltukta sadece 3 yıl

Türkiye’nin en büyük iki holdingi Koç ve Sabancı, son 15 yılda 4 kez CEO değiştirdi. Aynı sürede CEO’luk koltuğunda Ford Otosan’da ve Tofaş’ta 6, Aygaz, Petrol Ofisi ve Türk Telekom’da 5 kez değişim yaşandı. Özetle CEO’nun ortalama görev süresi 3 yıla kadar düştü. En hızlı CEO değişimi ise büyümenin ve rekabetin hızlı olduğu perakende, hızlı tüketim, gıda, enerji, otomotiv ve bankacılıkta yaşandı. Uzmanlar, bu hızlı sirkülasyonun, sürdürülebilir büyümeyi riske atarak şirketleri tehdit ettiğini düşünüyor.

Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
HP, son 12 yılda 7 kez CEO değiştirdi. HP gibi son dönemde sık CEO değiştiren şirketlerden biri de Yahoo. 2000’lerin başında pazar lideri olan, ancak daha sonraki yıllarda Google’ın gölgesinde kalarak batmanın eşiğine gelen Yahoo’da, başarısızlığın faturası CEO’lara kesildi. Yahoo, son 5 yılda tam 5 kez CEO değiştirdi, 2011-2012 arasında ise 1 yılda tam 3 kez CEO değiştirerek ulaşılması güç bir rekora imza attı, Sonunda ezeli rakibi Google’ın üst yönetiminde çalışmış Marissa Mayer’i CEO olarak transfer ederek tepe yönetimdeki değişime ara verdi,

Booz&Company’nin geçen yıl yayınlanan 12’nci Global CEO Değiştirme Araştırması da CEO sirkülasyonundaki artışa dikkat çekiyor. Araştırmaya göre, 2011’de dünyadaki halka açık en büyük 2 bin 500 şirketinin yüzde 14,2’si CEO’sunu değiştirdi. Bu oran, 2010’daki yüzde 11,6’ya kıyasla CEO sirkülasyonundaki önemli yükselişe işaret ediyor.

Türkiye’de de durum çok farklı değil. Türkiye’nin en büyük iki holdingi Koç ve Sabancı, son 15 yılda tam 4 kez CEO değiştirdi. Şirketler cephesinde de CEO görev süreleri iyice kısaldı. Hatta bu hızlı değişim, tehdit bile oluşturmaya başladı, Eczacıbaşı CEO’su Erdal Karamercan, CEO’ların kısa sürede değişmesinin önümüzdeki dönemde sürdürülebilir büyümeyi yakalamak konusunda risk oluşturacağını düşünüyor.

EN HIZLI SEKTÖRLER
GE’nin efsanevi CEO’su Jack Welch, görevini teslim ederken kendisinden sonra gelen yöneticiye en az 3 yıl zaman tanınması gerektiğini söylemişti. İnsan kaynakları uzmanları da bir CEO’nun işte gerçek anlamda verim sağlayabilmesi için en az 3 yıla ihtiyacı olduğunu düşünüyor. CEO’nun ideal görev süresinin
ise 4 ila 5 yıl arasında olması gerektiği öngörülüyor. Ancak bugün birçok şirkette, CEO ve genel müdürlere görev süresi olarak 3 yıl bile verilmiyor.~

Son 15 yılda 5, hatta 6 CEO değiştiren şirketlerin sayısı hızla artmış durumda. Hızlı CEO değiştiren şirketlerin arasında sadece pazarın küçük oyuncuları değil büyükler de bulunuyor. Tofaş, 1998-2013 yılları arasında tam 6 CEO değiştirdi, 1994-2002 yılları arasında Tofaş’ın genel müdürlüğünü yapan Jan Nahum’un ardından 4 yıl içinde 3 İtalyan CEO atandı, İtalyan CEO’ların ardından göreve gelen Ali Pandır ise Tofaş’ta 6 yıl CEO’luk yaptı, Geçen yıl da Tofaş’ta Ali Pandır’ın yerine Kamil Başaran atandı. Sadece Tofaş değil Ford Otosan da son 15 yılda tam 6 kez CEO değiştirdi. 1997-2000 yılları arasında Ali İhsan İlkbahar, 2000-2002’de Mark Schulz, 2002-2007 Turgay Durak, 20072010 yılları arasında ise Mike Flewitt şirketin genel müdürlüğünü yaptı.

2010’da genel müdür olan Nuri Otay’ın ani vefatıyla boşalan koltuğa ise geçtiğimiz yıl Haydar Yenigün oturdu. Bankacılık ve finansta da CEO görev süreleri kısaldı. Son 15 yılda Ziraat Bankası, Yapı Kredi, Vakıfbank, Halkbank ve Akbank 5 genel müdür değiştirdi, Bank Asya’da ise son 4 yılda 4 kez genel müdür değişti.

HIZLI DEĞİŞİMİN NEDENİ
Bank Asya Yönetim Kurulu Başkanı Erhan Birgili, genel müdür değişikliklerini yeniden yapılandırma çalışmaları çerçevesinde yaptıklarını söylüyor. Buna göre bankanın genel müdürü olan Abdullah Çelik’in grup şirketlerinden sorumlu genel koordinatör olarak atanmasının ardından Çelik’ten boşalan makama genel müdür yardımcısı olarak Ahmet Beyaz getirildi.

Bank Asya örneğinde olduğu gibi genel müdür değişikliğine gidilmesinin yeniden yapılanmadan ekonomik konjonktüre kadar birçok nedeni bulunuyor. Ekonomik durum da CEO değişimini etkiliyor, Uzmanlara göre şirketler, kriz dönemlerinde daha az CEO değiştiriyor, Ekonominin iyi gittiği dönemlerde ise CEO değişimine daha sıcak bakılıyor. Bu nedenle de en fazla CEO değişimi, ekonominin iyi gittiği dönemlerde yaşanıyor. Hem yeni pozisyonların sayısı artıyor hem de yönetim kurulları değişim yapmaya daha istekli oluyor.

Pedersen and Partners Türkiye Temsilcisi Neslihan Akan, Türkiye ekonomisindeki iyileşmenin şirketlerin CEO’lara bağlılığını azalttığını söylüyor.

Akan, “Ekonomik durgunluk dönemlerinde, yönetim kurulları gemiyi idare eden kaptanı değiştirmek istemez, CEO’lar da şirkete daha bağlı kalır. Tam tersine büyüme ortamı ve pozitif bir ekonomi, liderlik anlamında değişimi tetikler” diyor.

Egon Zehnder Türkiye Danışmanı Tankut Şensürücü ise rekabetin ve büyümenin yüksek olduğu sektörlerde şirketlerin daha hızlı CEO değiştirdiğini ifade ediyor. “Koltuğu korumak zorlaşıyor. Koltuğuyla özdeşleşen CEO dönemi kapanıyor” diye konuşuyor.~

SEKTÖRÜN DURUMU ETKİLİ
Perakende, hızlı tüketim, otomotiv, enerji, teknoloji, finans ve ilaç gibi hızlı büyümenin ve rekabetin yüksek olduğu sektörlerdeki şirketler, diğerlerine göre daha sık CEO değiştiriyor. Bu sektörlerdeki şirketler ortalama 3-4 yılda bir CEO değişikliğine gidiyor.

Rakamlar da bu tezi doğruluyor. Türkiye’nin en büyük teknoloji ve telekomünikasyon şirketi Türk Telekom, son 15 yılda 5 kez CEO değiştirdi. Perakendede de durum farklı değil. Tesco Kipa 2003’ten beri Türkiye’de 4 CEO değiştirdi. 15 yılda ise şirketteki CEO değişimi 5’i buldu. Türkiye’de ilk mağazasını 2009’da açan Media Saturn ise 4 yıllık süreçte tam 4 CEO değiştirdi. Media Saturn, son CEO’sunu pazarın lideri Teknosa’dan transfer etti. Media Saturn’ün yeni CEO’su Bülent Gürcan, Teknosa’nın operasyondan sorumlu genel müdürlüğü görevini yürütüyordu.

Hızlı CEO değiştiren Tesco Kipa’da bu durum pazarda Tesco aradığını bulmadı şeklinde yorumlansa da Tesco Kipa CEO’su Jeff Adams, üst yönetimdeki sirkülasyonunun yönetim stratejilerinin bir parçası olduğunu söylüyor. Adams, “Yönetici seviyesindeki kişilerin çeşitli ülke deneyimlerine sahip olması, Tesco’nun özelliklerinden biri. Yöneticiler genellikle 3-5 yıl bir pazarda kalıyor” diye konuşuyor.

Human Group Genel Müdürü Gaye Özcan ise perakende, teknoloji ve enerjiye karşın en yavaş CEO değiştiren şirketlerin çimento, demir çelik, beyaz eşyadan çıktığını söylüyor. Bu sektörlerdeki uzun vadeli yatırımlar, çok büyük oranda değişmeyen büyüme oranları CEO’ların daha uzun yıllar görev yapmasını sağlıyor. Örneğin BSH Ev Aletleri’nin CEO’su Norbert Klein, 2002’den beri aynı görevde.

BAŞARISIZLIĞA TAHAMMÜL YOK
Eskiye göre hissedarlar, liderin başarısızlığına daha az tahammül ediyor. Birçok sektörde hedeflenen büyüme ve kârlılık rakamlarına ulaşamayan şirketler, hissedarların da baskısıyla çareyi CEO’larını değiştirmekte buluyor. Carrefour ve Yahoo’daki hızlı CEO sirkülasyonu da başarısızlıktan kaynaklanıyor.
Sadece Türkiye’de Carrefour, son 15 yılda 5 kez CEO değiştirdi. Towers Watson Türkiye Yetenek Yönetimi ve Ödüllendirme Direktörü Arif Gürdenli, son dönemde büyüme sıkıntısı yaşayan ilaç şirketlerinde de başarısız finansal sonuçların şirketleri CEO değişimine zorladığını ifade ediyor. Gürdenli, ilaç şirketlerinin yeni CEO’larını sektör dışından ve büyümenin olduğu alanlardan seçtiklerini belirtiyor. Buna göre yeni CEO’dan eski sektöründeki büyüme dinamiklerini yeni şirketine de kazandırması bekleniyor.~

Türkiye’nin en büyük ilaç şirketi Abdi İbrahim’de Erman Atasoy’un yerine atanan Candan Karabağlı, uzun yıllar hızlı tüketim sektöründe üst düzey yöneticilik yaptı. Karabağlı, Unilever’in global müşteri geliştirmeden sorumlu dünya başkan yardımcısıyken 3 yıl önce Abdi İbrahim’e sektör dışından atanan ilk CEO oldu.

Odgers Berndtson Türkiye Yönetici Ortağı Ayşe Öztuna Bozoklar da CEO’ların görev sürelerini etkileyen nedenler konusunda finansal mekanizmaların ön plana çıktığını söylüyor ve şöyle devam ediyor:

“CEO görev süreleri, finansal piyasaların koyduğu baskılarla her gün biraz daha kısalıyor. Bu da hem şirketlerde hem yöneticilerde çok ciddi sıkıntılar yaratıyor. Yeni birini bulmak kolay olmuyor. Burada önemli olan CEO atamalarının nasıl yapıldığı, objektif kıstaslara uyulup uyulmadığıdır. CEO’ların mutlaka yedeklenmesi
gerekiyor. Bu konuya yönetim kurulu seviyesinde bakılmalı.”

EN SADIK LİDERLER
Hızlı CEO ve genel müdür değiştiren şirketlere karşı aynı CEO’yla uzun yıllar devam eden ve başarılı sonuçlar alan şirketler de var, Buna dünyadan en güzel örnek General Electric, Şirketin efsanevi CEO’su Jack Welch, 1980-2000 yılları arasında tam 20 yıl görevde kaldı, Edward Whitacre ise tam 17 yıl AT&T’yi yönetti, IBM’e tekrar hayat veren yönetici olarak ünlenen Lou Gerstner, 19932002 döneminde 9 yıl CEO’luk yaptı.

Türkiye’de de son 15 yılını, hatta daha fazlasını aynı CEO’yla geçiren şirketler az değil, Hayrettin Çaycı, tam 28 yıldır Sarkuysan’ın genel müdürlüğünü yapıyor. Bu yılın başında, Vestel CEO’su olarak atanan Ömer Yüngül, tam 15 yıldır Zorlu Grubu’nda üst düzey yöneticilik yapıyor. Alarko Holding’in genel koordinatörü Ayhan Yavrucu ile Borusan Holding’in CEO’su Agah Uğur tam 18 yıldır aynı görevde... Pazar payını hızla artıran Garanti Bankası da 13 yıldır Ergun Özen’le yoluna devam ediyor.

Denizbank Genel Müdürü Hakan Ateş de tam 14 yıldır aynı görevi yürütüyor. Ateş, 69 milyon dolara satın alınan bankayı 2006’da Dexia’ya, geçen yıl da Rus Sberbank’a sattı. 14 yılda bankanın piyasa değerini 7 milyar dolara çıkardı. En önemlisi de yabancı yatırımcılara yapılan 2 satışın ardından da bankadaki görevine devam etmeyi başardı.

Uzmanlara göre CEO’sunu değiştirmeyen, uzun yıllar aynı liderle yönetilmeyi tercih eden şirketlerin ardındaki en önemli özellik sürdürülebilir büyümeyi yakalamaları. Ayrıca bu şirketler için çalışan bağlılığı ve sadakati güven oluşturduğu için aynı CEO ve genel müdürle devam etmeyi tercih ediyorlar. Mey İçki CEO’su Galip Yorgancıoğlu’nun 9 yıldır aynı görevi sürdürmesinde şirketinin değerini artırması önemli bir etken. 2004-2012 yılları arasında Yorgancıoğlu, Mey’in değerini 7 kattan fazla arttırdı.~

DÜŞÜK TURNOVER SIKINTISI
CEO’ların görev sürelerinin uzaması aşağı kademelerde sıkıntı yaratabiliyor. CEO’ların görev süresinin 10 yıl ve üzerine çıkması durumunda, şirket içinde çok sayıda genel müdür yardımcısı birikiyor. Stanton Chase Başkan Yardımcısı Çağrı Alkaya, bu durumun iyi yönetilmediği taktirde şirket içinde çatışma yaratabileceğini söylüyor.

Şirket içinde lider değişmediği için mevcut genel müdür yardımcıları ya istifa edip ayrılıyor ya da uzun yıllar aynı görevi yürütüyor. Öte yandan uzun süre aynı şirkette CEO’luk görevinde kalmak iş körlüğüne neden olabiliyor.

“Değişen dünya ve dinamiklerle beraber yetkinlikler, eğilimler, bilgiler, iş yapış şekilleri ve iş modelleri de değişiyor” diyen Alkaya, uzun süre CEO’nun aynı görevde kalmasından doğacak çatışmayı yönetim kurulu üyelikleriyle çözülebileceğini söylüyor.

Buna karşın uzmanlar 5-6 yıllık periyotlarla CEO değişiminin gerekli olduğunu söylüyor. Management Center Türkiye Genel Müdürü Tanyer Sönmezer de CEO’nun aynı şirkette, aynı sorumlulukta 5 yıl kalması gerektiğine inanıyor.

TANKUT ŞENSÜRÜCÜ / EGON ZEHNDER TÜRKİYE
"DEĞİŞİM HIZLANDI"
FIRSAT BAKIYORLAR Yeni dönemde şirketler, yeni CEO fırsatlarına daha sık bakmaya başladı. Bu durum dünyada da böyle... Hem Türkiye hem dünyada CEO’ların görev süreleri ciddi ölçüde kısaldı. Artık büyük şirketler bile 15 yılda 5-6 genel müdür değiştiriyor.
BÜYÜK DEĞİŞİM
Bir zamanlar üniversiteden sonra girdiği kurumdan emekli olma planları yapan CEO devri kapandı. Artık ortaklar ve hissedarlar, başarısızlığa daha az tahammül gösteriyor.
VERİMLİLİK ÖNEMLİ
Bu trendin altında yatan en büyük neden, şirketlerin zamanı olabildiğince verimli kullanmak istemesinden kaynaklanıyor. Bundan dolayı da CEO ve genel müdürlerini ortalama 4-5 yılda bir yenisiyle değiştirmek cazip geliyor.

FUAT ADORAN / CEVA BALKANLAR VE TÜRKİYE GM
"SÜRE EN AZ 4 YIL OLMALI"
SİRKÜLASYON DÜŞÜK Lojistik, hem yönetici hem de mavi yakalılarda sirkülasyonun yüksek olduğu bir sektör. Ancak şirket olarak beyaz yakada özellikle de yönetici ve üst düzey yönetici konusunda çok sirkülasyon yaşayan bir şirket değiliz. Ben, şirketin kurulduğu günden beri 2’nci genel müdürüyüm.~
EKİP SIK DEĞİŞMİYOR
Bugün üst düzey yönetim kadromuz, yaklaşık 10 kişiden oluşuyor. Bunların içinde sadece bir arkadaşımız 3 yıldır bizimle. Onun haricinde en kısa süredir aramızda çalışan yöneticimiz en az 9 yıldır şirketimizde görev yapıyor.
EN UZUN SÜRE
Şirketi tanımak, hedefler ve stratejiyi belirlemek, aksiyon planlarını yapıp sonuçlarını görmek ve sonraki adıma hazırlık için CEO’nun en az 4 yıl görevde kalması gerekiyor. CEO için en uzun süre de 7-8 sene olmalı. Bu süre içinde eğer şirkette tetikleme yapacak bir değişiklik yapılmadıysa ortaklar tarafından CEO değiştirilebilir. Eğer bir değişim yoksa her iki taraf için de yeni bir başlangıç yapmak daha iyi olacaktır.

HAKAN ATEŞ/ DENİZBANK GENEL MÜDÜRÜ
"CEO ÜZERİNDE BASKI OLMAMALI"
İDEAL SÜRE YOK
CEO’nun ideal görev süresiyle ilgili mutlak değer ve doğrulardan bahsetmek çok doğru değil. Ancak CEO’nun kendini gösterebilmesi, şirket hedeflerini gerçekleştirebilmesi için çok sık değiştirilmemesi gerekiyor.
KISA OLMAMALI
Merkez Bankası başkanları 8 yıllık sürelerle görevde kalıyor. Benzer yaklaşımın diğer şirketlerde de izlenmesi gerekiyor. Şirketin sürdürülebilir büyümeyi yakalaması için CEO’nun görev süresi kısa olmamalı. CEO kendini baskı altında hissetmemeli.
SÜREKLİLİK ÖNEMLİ
Bizim banka olarak da stratejimiz çalışanlarımızla uzun süreli birliktelik yaratmak üzerine kurulu. Baktığınız zaman Denizbank’ta değişim diğer kurumlara göre çok düşüktür. Başarı için ekibin sürekliliği, motivasyonu çok önemli.