DEVAM EDER Mİ?

Yılın başından bu yana Turkcell’den Tofaş’a, Axa Sigorta’dan Shell&- Turcas’a kadar Türkiye’nin önde gelen birçok şirketinin CEO’su görevinden ayrıldı. Sadece geçtiğimiz ocak ayında görevinden ayrılan CEO’ların sayısı 13’ü buldu. Son 1,5 yılda ise Capital 500 sıralamasında yer alan Türkiye’nin en büyük ilk 30 şirketinin 11’inin CEO’su değişti. En büyük ilk 50 şirketteyse 13 CEO görevinden ayrıldı. Bunların bir bölümü gönüllü olarak istifa ederken bir bölümü istifaya zorlandı. En fazla ses getiren CEO ayrılıklarına gelince… Hiç kuşkusuz Türkiye’nin en büyük holdingi Koç Holding’deki CEO değişimi önemli bir gelişme oldu. Turgay Durak görevinden ayrılırken onun yerine Arçelik Genel Müdürü Levent Çakıroğlu geçti. Çakıroğlu, Koç Holding’in son 15 yıl içindeki 5’inci CEO’su olurken holdingde CEO’ların ortalama görev süresi 3 yıla kadar düştü. Son dönemde yaşanan ve en çok ses getiren bir başka CEO ayrılığıysa geçtiğimiz ocak sonunda Turkcell Genel Müdürü Süreyya Ciliv’in istifası oldu. ››
10 YILDA 2 KAT ARTTI Challenger, Gray&Christmas’ın yaptığı araştırmaya göre ABD’de geçtiğimiz yıl 1.341 CEO görevinden ayrıldı. Görevinden ayrılan CEO sayısı bir önceki yıla göre yüzde 7,6 artarken son 6 yılın en yüksek seviyesine ulaştı. En son 2008 yılındaki ekonomik krizde ABD’de 1.484 CEO görevinden ayrılmıştı. Son 10 yılla karşılaştırıldığında ABD’deki CEO ayrılıkları 2 kattan fazla arttı. 2004’te ABD’de sadece 663 CEO görevinden ayrılmıştı. Global İK şirketi Challenger, Gray&Christmas CEO’su John Challenger da “Ekonominin büyümesiyle CEO’lar için yeni iş fırsatları oluştu” diyor. Rakamlar da bunu gösteriyor. ABD’de 2014’te görevinden ayrılan 1.341 CEO’nun büyük bölümü kendi isteğiyle görevinden ayrıldı. Bunların 391’i istifa ederek 324’ü de emekli olarak işi bıraktı. 156 CEO da başka bir şirkete geçtiği için istifa etti. ABD’de 2014’te görevinden ayrılan 1.341 CEO’nun 50’sinin ayrılığıysa olaylı oldu. Bu 50 CEO haklarında çıkan skandallar ve soruşturmalar nedeniyle şirketlerinin yönetim kurulları tarafından istifaya zorlandı. En fazla ayrılıksa sağlık, finans ve teknoloji şirketlerinde gerçekleşti. ››
1,5 YILDA BÜYÜK DEĞİŞİM Strategy& danışmanlığın 14’üncü Chief Executive Study araştırması dünyada hızla artan CEO değişimine dikkat çekiyor. Araştırmaya göre, 2013’te dünyadaki halka açık en büyük 2 bin 500 şirketin 360’ının CEO’su değişti. Son 3 yılda CEO sirkülasyonu yüzde 14,4’e yükseldi. Dünyada en yüksek CEO sirkülasyonu ise Brezilya, Rusya ve Hindistan’da yaşandı. Bu ülkelerde yıllık CEO sirkülasyonu yüzde 21,1’lere yükseldi. Türkiye’de de durum çok farklı değil. Türkiye’nin en büyük grubu Koç Holding’de son 15 yılda 5, Sabancı Holding’de ise 4 kez CEO değişikliği yaşandı. CEO’ların ortalama görev süresiyse 3 yıla kadar düştü. Sadece büyük holdinglerde değil, son dönemde şirketler cephesinde de CEO ayrılıkları arttı. Çok değil, sadece 5 yıl önce Türkiye’nin ilk 500 şirketinde, üst düzey yöneticilerin işten çıkarılma ya da istifaya zorlanma oranı yüzde 2-3’ü geçmiyordu. Son 1,5 yılda ise Capital 500 listesindeki ilk 30 şirketin 11’nin  CEO’su görevinden ayrıldı. İlk 30 büyük şirket içindeki ayrılıkların 4’ü ise 2015’in ilk 2 ayında gerçekleşti. Özellikle geçtiğimiz ocak ayı CEO ayrılıklarına damgasını vurdu. Ocak ayında Türkiye’de 13 CEO görevinden istifa etti. Turkcell, Tofaş, Axa Sigorta gibi Türkiye’nin en büyük şirketlerinde yaşanan CEO ayrılıkları gözleri tepe yönetimde yaşanan istifalara çevirdi. ››
~
CEO DÜZEYİNDE BASKI ARTTI CEO ayrılıklarında en büyük sürprizse 8 yıldır Turkcell’i yöneten Süreyya Ciliv’in istifası oldu. Kulislerde Süreyya Ciliv’in Turkcell’de son dönemde yönetimde kamu ağırlığının gittikçe artması ve yetkilerinin kısıtlanmasından rahatsız olduğu konuşuluyordu. Transearch International Türkiye Direktörü Göksel Önder de “Her ne kadar Süreyya Ciliv’in ayrılacağı bir süredir konuşuluyor olsa da bu ayrılık, GSM sektöründe önemli değişimlerin yaşanacağının göstergesi oldu” diyor. İsmini vermek istemeyen bir head hunter da “Artık kamunun şirketlerin üst yönetimlerini ve yönetici transferlerini etkilediği günler yaşıyoruz” diye konuşuyor. Egon Zehnder Türkiye Ofisi Lideri Murat Yeşildere de son bir yıldaki sürpriz CEO ayrılıklarına Tofaş ve Aktifbank’ta yaşanan istifaları gösteriyor. Yeşildere, “Son bir yılın önemli ve beklenmedik değişimlerinden birisi Aktif Bank’taki değişimdi. Tofaş’taki değişim de öngörülemedi” diyor. ››
DEĞİŞİM NEDEN HIZLANDI? Son dönemde en çok CEO ayrılığının ve istifasının yaşandığı büyük şirket Tofaş oldu. Tofaş’ta, 1998-2015 yılları arasında tam 7 kez CEO ayrılığı yaşandı. Tofaş’ta 3 yıl önce Ali Pandır’ın yerine gelen Kamil Başaran ise geçtiğimiz ay görevinden istifa etti. Başaran’ın yerine şirketin CFO’su Cengiz Eroldu geçti. Son dönemde bankacılık sektöründe de CEO ayrılıkları arttı. Son 15 yılda Vakıfbank ve Halkbank’ta tam 6 kez genel müdür ayrılığı yaşandı. Ziraat Bankası, Yapı Kredi ve Akbank’ta ise son 15 yılda tam 5 genel müdür değişti. Bank Asya’da ise son 7 yılda 4 kez genel müdür değişti. Aktifbank’ta da geçtiğimiz ocak ayında genel müdür Önder Halisdemir’in istifası sektöre damgasını vurdu. Halisdemir Akbank Genel Müdür Yardımcısı Galip Tözge’nin bankaya transfer olmasından sonra istifa ettiğini açıkladı. ››
~
TRANSFERLER ARTTI Son dönemde yaşanan birçok CEO istifası rakip şirketlere yapılan transferlerden kaynaklandı. 15 yıldır Alcatel’de çalışan Cenk Kıvılcım kariyerinde değişiklik yapmak istedi ve Cisco Türkiye’ye genel müdür olarak transfer oldu. Bilişim sektörünün en deneyimli isimlerinden biri olan Güngör Kaymak da HP’de genel müdürlük pozisyonunun boşalması üzerine Sabancı’dan ayrılıp HP’ye geçti. YKM’den ayrıldıktan sonra 2 yıl Ziylan Group’un CEO’luğunu yapan Jaklin Güner de alan değiştirmek istedi ve görevinden istifa ederek lüks moda markası Vakko’nun ilk CEO’su olarak atandı. Şekerbank eski Genel Müdürü Meriç Uluşahin de kariyerinde yeni bir başlangıç yapmak isteyince Abank’a genel müdür olarak geçti. Geçtiğimiz yıl, e-ticarette sektöründe yaşanan transferler CEO istifalarını hızlandırdı. Böylece pazarda yaşanan yönetici değişikliği domino etkisi yarattı. Limango’nun genel müdürü Gülfem Toygar Limango’dan Gittigidiyor’a geçti. Hepsiburada.com genel müdürü İlker Baydar da Naspers’ın Markafoni’yi satın almasından sonra şirkete CEO olarak transfer oldu. ›
İSTİFALARIN NEDENİ NE? CEO ayrılıklarının yeni iş fırsatlarından hedeflerin gerçekleşmemesine, ekonomik konjonktürden siyasi baskılara kadar birçok nedeni bulunuyor. Flow Coaching International Akademik Direktörü Talyaa Vardar, kâr ve performans odaklı hale gelen şirketlerde CEO’ların üzerindeki baskının artığını, bunun sonucunda istifaların kaçınılmaz hale geldiğini söylüyor. Vardar, “Eskiden patronlar CEO’ya şirket içindeki sorunları çözmesi için 1 yıl verirdi, şimdi bu süre 3 aya kadar indi” diyor. HumanGroup Genel Müdürü Gaye Özcan da “2008 krizinin ardından iş hayatı çok daha zorlaştı. CEO’lardan beklenti yükseldi. Şirketler bu yüksek beklentilerin karşılığını veremeyen CEO’larla yollarını ayırıyor” diyor.
~
AL Danışmanlık Genel Müdürü Ayşen Laçinel de CEO’nun kurduğu ekibe üst yönetim tarafından müdahaleler sıklaştırıldığında ve CEO başka ekiplerle çalışmaya zorlandığında istifaların yaşandığını söylüyor. Uzun yıllar Eti ve Ülker’de yöneticilik ve yönetim kurulu üyeliği yapan Cafer Fındıkoğlu da Türkiye’de CEO’nun görevde kalmasının doğrudan patrona bağlı olduğunu söylüyor. Fındıkoğlu, “CEO ayrılıklarının artması, şirketlerin kurumsallaşamamasından kaynaklanıyor. Hissedarlarla CEO’lar arasında yaşanan kültür uyuşmazlıkları ayrıkla sonuçlanıyor” diyor. CEO’ların ayrılık kararı şahsi de olabiliyor. Yeni iş fırsatları ya da erken emeklilik planları CEO’ların görevlerinden erken ayrılmalarına neden olabiliyor. Flow Coaching International Akademik Direktörü Talyaa Vardar, “Türkiye’de ve dünyada kendini erken emekliye ayıran çok sayıda CEO var” diyor. Türkiye’den bu duruma en güzel örnek Nokia Türkiye’nin eski genel müdürü Çiçek Uyansoy İcan. Geçtiğimiz yıl, Nokia’nın yeni ürün tanıtımı toplantısında ayrılacağını açıklayan İcan, bir süre dinlenmek ve ailesine daha fazla zaman ayırmak istediğini söyledi. Sadece o değil Turkcell’den istifa eden Süreyya Ciliv de kariyerindeki yeni dönemde ailesine daha fazla zaman ayıracağını açıkladı. Dinlenmek ve aileye daha fazla vakit ayırmanın dışında ekonomik durum da CEO’ların istifa kararını etkiliyor. Bu nedenle en fazla CEO değişimi, ekonominin iyi gittiği dönemlerde yaşanıyor. Hem yeni pozisyonların sayısı artıyor hem de yönetim kurulları değişim yapmaya daha istekli oluyor. ››
 SÜREÇ NASIL YÖNETİLMELİ? Türkiye’deki uluslararası şirketler haricinde CEO’nun ayrılık süreci profesyonel yönetilmiyor. OneWorld Consulting Yönetici Ortağı Tim Bright “CEO’nun ayrılık sürecinde şirketler hızlı hareket etmeli ve acilen bir halef atamalı” diyor. Secretcv Genel Müdürü Okan Tütüncü de ayrılık sürecinde daha yumuşak geçiş yapmayı tercih eden şirketlerin söz konusu yöneticiyi farklı bir pozisyona atayarak bu süreci kolaylaştırabileceklerini söylüyor. HumanGroup Genel Müdürü Gaye Özcan da yeni CEO’nun söz konusu olduğu durumlarda bu sürenin minimum 8 ila 10 haftada sonuçlandırılması gerektiğini belirtiyor. ›
DEĞİŞİM DÜZGARI ESECEK 2015’in ilk iki ayında çok sayıda CEO’nun görevinden ayrılması 2015’in üst yönetimde değişim yılı olacağını gösteriyor. Oxygen Consultancy Genel Müdürü Zeynep Doğrul Aşar da rekabetin çok olduğu perakende, sigorta, ilaç ve telekom sektörlerinde CEO ayrılıklarının artacağını belirtiyor. Aşar, “Sigortada birleşme ve satın almalar devam edeceği için yönetim değişikliği yaşanacak” diyor. Türkiye’deki uluslararası şirketlerin tepe yönetimlerinde daha fazla ayrılıkların yaşanması bekleniyor. Transearch International Türkiye Direktörü Göksel Önder, “Türkiye’ye karşı olan ilgi, aynı zamanda şirket genel merkezleri tarafından ciddi bir baskı yaratıyor. Yöneticiler bu stresi kaldıramayacak ve bu nedenle CEO istifaları yaşanmaya devam edecek” diyor.
~
SON BİR YILDAKİ OLAYLI İSTİFALAR
KÖTÜ FİNANSAL SONUÇLAR Son bir yılda dünyada Gucci’den Oracle’a, KLM’den Ford’a kadar birçok büyük şirketin CEO’su istifa etti. İstifa kararlarının büyük bölümünde kötü finansal sonuçlar, teknolojideki yeniliklere hızlı cevap verememek etkili oldu. Oracle’ın kurucusu ve CEO’su Larry Ellison da finansal olumsuzlardan dolayı geçtiğimiz eylül ayında istifa etti. 2015’in ocak ayında McDonald’s CEO’su Don Thompson da şirketin kötü finansal sonuçlarından sorumlu tutulan Thompson şirketinin satış ve büyüme rakamlarında iyileştirme yapması konusunda baskı altındaydı. 
YENİLİKLERE CEVAP VEREMEDİ 2 yıl önce CEO’luk koltuğundan istifa ederek görevini Satya Nadella’ya devreden Microsoft’un eski CEO’su Steve Ballmer, geçen yıl da yönetim kurulu üyeliğinden istifa etti. Ballmer, son yıllarda izlediği başarısız politikalar, teknolojideki yeni trendlere etkili cevap veremediği için eleştiriliyordu. 
DÜŞEN SATIŞLAR Son dönemde düşen satışlar da Gucci’den oyuncak devi Mattel’e kadar dünyanın önde gelen şirketlerinin CEO’larını koltuğundan etti. Geçtiğimiz aralık ayında dünyanın en lüks ve pahalı markaları arasında yer alan Gucci’nin CEO’su Patrizio Di Marco markanın hızlı düşen satış rakamlarından dolayı istifa etmek zorunda kaldı. Benzer şekilde geçtiğimiz Noel’de Barbie bebek satışlarındaki yüzde 6’lık düşüş Mattel CEO’su Bryan Stockton’ın istifa etmesine neden oldu. 
EN İLGİNÇ İSTİFA Avrupa’da KLM’in CEO’su Camiel Eurlings grevi iyi yönetemediği için istifa etmek zorunda kaldı. Son dönemde yaşanan en ilginç CEO ayrılıklarından biri de dünyanın en büyük sosyal ağlarından Reddit’in CEO’sunun istifası oldu. 4 yıldır CEO koltuğunda oturan CEO Yishan Wong, yönetim kurulunun şirketin ofisini San Francisco içerisinde başka bir yere taşıma fikri yüzünden istifa etti. Wong, istifa gerekçesini anlatırken ilk kez CEO’luk yaptığını belirterek bu görevin oldukça stresli ve yorucu olduğunu, özel hayatına ciddi ölçüde olumsuz etkilediğini de açıkladı.

NİLGÜN LANGENBERG / KORN FERRY GENEL MÜDÜRÜ
CV’LER DEĞİŞTİ Geçmiş döneme göre CEO’ların şirketlere, şirketlerin de CEO’lara sadakatları azalmış durumda. Artık üst düzey yönetici CV’lerinde daha çok değişime rastlıyoruz. Bu durum dünyada da böyle…
RİSK ALIYORLAR Eskiden güvene daha çok önem veren yöneticiler, bugün iş değiştirirken daha fazla risk alıyor. Eskiden CEO’lar büyük şirketlerde güvenli ve berrak sularda yüzmeyi tercih ederlerken şimdi bulanık suları tercih edebiliyorlar. 
YENİLER DAHA CESUR Yeni nesil CEO’lar baskı altında problem çözebilen ve fırsatlarla dolu işler konusunda güçlü motivasyonu olan kişiler oldukları için risk alma konusunda da daha cesurlar. 
~
MURAT YEŞİLDERE / EGON ZEHNDER TÜRKİYE OFİS LİDERİ
DEĞİŞİM HIZLANDI Dünyada CEO’ların değişimi hızlanıyor. Bunun sonucunda da CEO görev süreleri kısalıyor. Türkiye’de de benzer bir trend görülecek. Önümüzdeki dönemde bankacılık ve finansal hizmetlerde CEO değişimlerinin yaşanmasını bekliyorum.
NEDEN ARTACAK? Finansal hizmetlerdeki CEO değişimi artan rekabete bağlı olarak kârlılıkların azalmasıyla bağlantılı olacak. Sektörde artan uzmanlaşma ve keskinleşen regülasyon ortamı beklentileri farklılaştırdı. Bankacılıktaki CEO değişimini ise daha çok sermayedar değişiklikleri tetikleyecek ve bu durum sektörde domino taşı etkisi yaratacak. 
TURKCELL VE TOFAŞ ÖRNEKLERİ CEO’ların ayrılmalarına teknik sebepler ve bunlara bağlı başarısızlıklar sebep olmuyor. CEO ayrılıklarında temel tetikleyici genellikle kültürel uyumsuzluk oluyor. Kültürel uyumsuzluksa genellikle CEO’yla hissedar, yönetim kurulu başkanı ve üyeleri arasında ortaya çıkıyor. Bu bağlamda Turkcell ve Tofaş’taki son CEO ayrılıklarını bu tanım içinde yorumlamak yanlış olmaz. 

TIM BRIGHT / ONEWORLD CONSULTING YÖNETİCİ ORTAĞI
EN ÇOK BASKI BORSA’DA Borsa şirketleri çeyrek dönemler için belirlemiş oldukları hedefleri karşılamak konusunda baskı altında. Bu durum, kısa vadeli iyi sonuçlar elde edilmediği takdirde az sabır içeren bir iş ortamı yaratıyor. 
REKABET ARTTI Yatırımcıların eskiye göre daha az sabırlı olmaları ve rekabetin devamlı artması nedenleriyle CEO ayrılıkları artacak. Araştırmalar sadece CEO’yu değiştirmenin şirketin performansını artırmadığını gösteriyor. 
SPOR KULÜPLERİ Spor kulüplerinde de takımın başarılı olamadığı durumlarda başkan, teknik ve idari direktörleri değiştiriyor. Ancak bu durum çok nadiren istikrarlı başarı üretiyor. İngiliz Premier Ligi’ne bakacak olursak en başarılı kulüpler uzun süreli hizmet veren teknik direktörlere sahip. Çoğu zaman sabırsız, hızlı lider değişimleri işe yaramıyor.