Bazı şirketlerde makam odaları standartlara bağlanmıştır, bazılarında ise liderin tercihi odanın şeklini ve tasarımını belirler. Örneğin Yıldız Holding’de böyle bir standart var. Benzer standart koyan şirketlerin sayısı Türkiye’de de artıyor. Standart koymayan şirketlerin kriterlerinde ise verimlilik, esneklik ve çalışanları mutlu etmeye yönelik uygulamalar dikkati çekiyor. Ancak, standart olsun ya da olmasın, genel eğilim küçülme yolunda... Artık 20-30 metrekarelik ofisler bile geniş sayılıyor. Hatta açıklık, şeffaflık, iletişim gibi nedenlerle makam odasının tamamen ortadan kalktığı veya bölmeye dönüştüğü şirketler de var.
Bana göre makam odasını büyüten unvan değil, çalışanın kendisidir. Örneğin babamın odası 10 metrekareydi, benimki 12 metrekare. Holdingimizde makam odası büyüklüğünü belirleyen bir standardımız var. Bir tek Godiva Manhattan kiralar yüksek diye istisna talep etti.” Geçtiğimiz temmuz ayında Twitter’da bu mesajı yayınlayan Yıldız Holding Yönetim Kurulu Başkanı Murat Ülker, aslında iş dünyasının gündemindeki, değişim geçiren, küçülen “makam odaları” konusundaki yaklaşımını da ortaya koyuyor. Ülker, bu trende bakış açısını yansıtan değerlendirmelerine ise şöyle devam ediyor:
“Bana göre odayı, koltuğu büyüten unvanlar değil çalışanın kendisidir. Bu yüzden odamın 12 metrekare olmasında ısrarcı oldum. Rahmetli babam Sabri Ülker’inki de 10 metrekareydi. Topkapı fabrikasındaki odası giriş kapısının üzerindeydi. Halbuki en üst katta deniz manzarası vardı. Bir keresinde Fındıklı’da muhterem bir dostunu ziyaret ettikten sonra ‘Arkadaşımın tüm katı kaplayan makam odasında şahane bir manzara vardı. İnsan orada nasıl çalışır? Bence aklı dağılır. Pencereden bakar, dikkati dağılır’ demişti.”~ YÖNETİCİNİN OFİSİ NASIL OLMALI?
Aslında farklı nedenlerle de olsa dünyada makam odaları küçülüyor, yönetici ofislerinde yalınlaşma, sadeleşme eğilimi güçleniyor. İletişimi hızlandırdığı ve siloları önlediği düşünüldüğü için daha çok açık/şeffaf ofis sistemine geçen uluslararası şirketler, Türkiye’deki uzantılarında da aynı yöntemi uyguluyor. Unilever ve Eureko Sigorta, Türkiye’ye bu global yaklaşımlarını taşıyan şirketler arasında yer alıyor...
Çok sayıda Türk şirketinde de makam odası konusunda standartlar belirlenmiş durumda. Güral, Memorial, Gold Group gibi yerli şirketlerde ise yönetici odalarında fonksiyon öne çıkıyor. Trendin toplantılar, misafir ve müşteri görüşmeleri için kullanılabilecek küçük odalardan yana olduğu dikkat çekiyor. Ofis kiralama hizmetleri sunan Tenant Leasing Services adlı şirketin uzmanları, son dönemde şirketlerin pozisyonlara göre makam odaları ve bölmeler için tercih ettiği ortalama büyüklükleri ele alıyor. Tenant Leasing’in uzmanlarına göre dünyada CEO ofisleri için ideal kabul edilen büyüklük 30 ila 40 metrekare arasında değişiyor. Hatta orta ölçekli şirketlerin sahipleri ve yöneticileri için bu bile fazla büyük sayılıyor. 30-40 metrekare büyüklüğünde bir odaya şık bir yönetici masası, toplantı odası ve misafirlerin ağırlanabileceği 3-4 kişilik bir oturma grubu rahatça yerleştirilebiliyor. Genel müdür yardımcısı veya direktör düzeyinde ise ortalama 20-25 metrekarelik odalar tasarlanıyor.
Dünyada olduğu gibi Türkiye’de de pek çok büyük şirket, yöneticilerinin odalarının sadece büyüklüğü değil, fonksiyonları ve dekorasyon tarzı konusunda da standartlar belirlemiş durumda. Örneğin, bu konuda net standartları olan Anadolu Hayat Emeklilik’te genel müdürün oda genişliği 60 metrekare olarak belirlenmiş. Oda, masa tarafı ve misafir ağırlama tarafı olarak duvar olmadan mobilyalarla iki ayrı amaca hizmet edecek şekilde düzenlenmiş.
Buna ilave olarak yaklaşık 10 metrekare büyüklüğünde bir dinlenme/çalışma odası ve ayrıca 4-5 metrekare özel tuvalet ve banyo bulunuyor. Genel müdür yardımcılarının odaları ise 30 metrekare. Odalar, masa ve önünde misafir koltukları ile karşısında büyük bir kanepe olarak düzenlenmiş. Odalarda Poltrona Farau/Herman Miller marka mobilyalar kullanılıyor. Müdürler için belirlenen alan ise 15 metrekare. Odada Koleksiyon Mobilya markalı çalışma masası ve önünde misafir koltukları bulunuyor.~
Boydak Holding’de de bu konuda kurumsal standartlar var. Örneğin holdingin idare meclisi üyelerine ait odalar 85 m2 büyüklüğünde. Her üyenin odasında dinlenme ve çalışma odası ile banyo bölümü bulunuyor. Odalarda üst segment doğal ahşap kaplama çalışma ve toplantı masaları ile gerçek deri misafir koltukları kullanılıyor. Müdür odaları ise fiziksel konumuna göre 25-30 m2 arasında tasarlanmış. Mobilya segmenti orta seviye yöneticiler için üretilmiş modellerden seçilmiş.
FERAH VE AYDINLIK OLMALI
Günümüzde yönetici odalarının fonksiyonel olmasına, dekorasyon tarzına ve iletişimi destekleyen şekilde tasarlanmasına da özen gösteriliyor. Bu konularda da kriterler belirleniyor. Memorial Sağlık Grubu’nun CEO’su Uğur Genç, odasının büyüklüğünün 30 metrekare olduğunu söylüyor.
Genç için odasındaki en önemli detaylardan biri ışık... “Ofiste evimden daha çok vakit geçiriyorum. Gün içinde birçok toplantıyı odamda gerçekleştiriyorum. O nedenle odamın ferah ve aydınlık olması benim için önemli bir kriter” diyor ve ekliyor: “Büyüklük olarak 20-22 m2 arasında olmasına, içeride ekip toplantısı yapabilecekleri büyüklükte masa bulundurulmasına ve gelen konuklarını ağırlayabilecekleri bir oturma grubunun olmasına özen gösteriyoruz. Odalarda kullanılan malzemelerin açık renkte olması, geniş pencereler, ferahlık, modern bir görünüme sahip olması çalışma ortamı kriterleri arasında. Ayrıca koordinatör odalarının minimalist bir yaklaşımla dizayn edilmesi ve konum olarak ekiplerine yakın olması da bizim için önemli.”
KİŞİYE ÖZEL DEKORASYON
Bazı şirketler yönetici odalarında standart dekorasyon tarzı ve aynı marka mobilyaları kullanırken, bazılarında daha esnek uygulamalar öne çıkıyor. Yöneticisinin kişisel zevkine özel dekorasyon yaptıran şirketler de var. İletişim yazılımları ve donanım destekli uygulamalar alanlarında küresel çapta faaliyet gösteren Bircom Teknoloji de yaklaşık 2 yıl önce taşındığı yeni ofisinde ‘kişiye özel dekorasyon’ politikasını benimsemiş. Yeni makam odasının büyüklüğünü mimar yardımıyla belirleyen Bircom Teknoloji CEO’su Burçin Bircanoğlu şunları söylüyor: “Odada öncelikle kullanılmayacak boş ve gereksiz alanlar olmamasına özen gösterdim. İşimiz teknoloji olduğu için odamdaki tüm teknolojik cihazlar birer dekorasyon öğesi olmaktan çok fonksiyonel özelliklere ahip bulunuyor.~
İyi konumlandırılmış ses ve görüntü sistemleri benim için vazgeçilmez diyebilirim. Masamın yerini de bu sistemleri konumlandırdıktan sonra belirledim. Odada ayrıca üst yöneticilerimiz ve iş ortaklarımızla gerçekleştirdiğimiz toplantılar için 6 kişilik bir toplantı masası da mevcut.”
Bircanoğlu, şirketteki tepe yöneticilerin odasının 30 metrekare büyüklüğünde olduğunu söylüyor. Yönetici odalarının dekorasyonunda ağırlıklı olarak modern bir üslup benimsense de belirlenmiş bir standart yok. Bircanoğlu, “Müdürlerimiz odalarını kendi zevk ve beğenilerine uygun olarak diledikleri gibi düzenleyebiliyor” diyor.
SPOR ODASI BİLE VAR
Her ne kadar makam odalarında küçülme eğilimi hakim olsa, Gold Group gibi yeri müsait olan şirketlerde
hala geniş odalara da rastlanabiliyor. Gold Grup Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Dinç, gruptaki tepe yöneticilerine standart 100 metrekare büyüklüğünde odalar sağladıklarını söylüyor. Bu makam odalarında banyo, dinlenme, yemek ve spor odası bulunuyor. Ancak dekorasyon konusunda bir standart yok. Modern ve minimalist tasarımların ön planda olduğu dekorasyonlara öncelik veriliyor. Ayrıca yöneticinin karakterine ve isteklerine göre kişiselleştirmeler yapılıyor. CEO’nun odasının büyüklüğü ise çalışma koşullarına göre belirlenmiş. Dinç, “CEO’muzun odası özellikle üst yönetimde yer alan 8-10 yöneticinin de katılacağı özel toplantılara olanak verebilecek şekilde geniş tutuluyor. Bunun yanı sıra uzun çalışma saatlerini göz önünde bulundurarak, ferah ve göz yormayan tarz ön planda tutuluyor” diyor.
MİSAFİRLER RAHAT ETMELİ
Akaryakıt sektörünün önemli oyuncularından Starpet’te de gelen ziyaretçilerin rahat ettirilebilmesi gibi nedenlerden dolayı yönetim kurulu başkanının odası nispeten geniş tasarlanmış. Starpet Yönetim Kurulu Başkanı Mahfuz Okalin, 108 metrekare büyüklüğündeki makam odasının 78 metrekarelik bölümünde çalışma masası, 8 kişilik toplantı masası ve misafirlerini ağırladığı bir oturma grubu var. Kalan 38 metrekarelik bölümde ise banyo ve ufak bir dinlenme odası bulunuyor. Okalin, vaktinin büyük çoğunluğunu açık renklerin hakim olduğu klasik/sade anlayışa göre döşenmiş odasında geçirdiğini söylüyor ve ekliyor: “Odanın, hiç şüphesiz ki en görkemli bölümü olan toplantı masası ise önemli kararlarımızın alındığı bölümdür. Gelenek ve göreneklere, misafirperverliğe verdiği önemle tanınan biri olarak, her zaman konuklarımın rahat ve huzuruna önem vermeye dikkat ediyorum. Misafirlerimi ağırladığım oturma bölümünün dekorunda da bu hususa ayrıca önem verilmesini istedim. Ancak her şeyden daha çok önem verdiğim anlayış ise şudur: Oda ya da makam mühim değildir; odayı makam odası yapan, o odada çalışan kişidir.”~ HERKES KAFEDE ÇALIŞIYOR
Türkiye’nin ilk yeşil ofislerinden olan Unilever’in genel müdürlük binası, 2009 yılında kullanıma açıldı. 4 katta toplam 9 bin metrekare alana sahip olan binada çalışma alanları yaratıcılığı ve fikir paylaşımını destekleyecek, enerji ve hareketi yansıtabilecek ve daha etkileşimli bir çalışma imkanı sunabilecek biçimde açık ofis olarak tasarlandı. Açık ofislerde daha yakın ve birlikte çalışma olanağı sağlanırken, ortaya çıkan ihtiyaçlara cevap vermek üzere, bir veya iki kişilik çok sayıda sessiz odaya da yer verildi. Türkiye, Rusya, Ortadoğu, Kuzey Afrika, Orta Asya ve Kafkasya’dan sorumlu başkan yardımcısı ve Unilever Türkiye CEO’su İzzet Karaca’nın ise son derece sade döşenmiş bir odası var.
Oldukça esnek bir çalışma düzenine sahip olan Unilever çalışanları, teknik düzenlemeler sayesinde sadece masalarında değil, her katta bulunan dinlenme ve oturma alanlarında, kafede veya terasta çalışabiliyor. Unilever Türkiye İnsan Kaynakları Başkan Yardımcısı ve Yönetim Kurulu üyesi Cem T. Yüksel, “Unilever olarak, hızla değişen çalışma hayatı, yeni çalışan kuşağının tercihleri bizim odalarda değil, müşteri, tüketici ve alışverişçimizin yanında olma yaklaşımını benimsememizi şart koşuyor. Unilever’de ‘agile working’ (çevik çalışma) diye adlandırdığımız tarzımız, açık ofis konseptleri, makam odaları konusunu gündemimizden çıkarmış durumda” diyor.
TEKNOLOJİ DEVLERİNİN ŞAŞIRTAN OFİSLERİ
MICROSOFT MINIMALIZMI
Türkiye’de makam odaları küçülse de hala önemini korurken dünyada özellikle teknoloji şirketlerinin başlattığı ve yönetici odalarını anlamsızlaşman yeni bir trend var. Örneğin teknoloji devi Microsoft’un kurucusu ve dünyanın en zengin insanlarından Bill Gates, parasını ofis mobilyalarına kaptırmamış gözüküyor. Microsoft’un şu andaki CEO’su Steve Balmer’ın ise son derece küçük ve basit odasında sadece bir çalışma masası, not panosu ve evrak dolapları bulunuyor. Öyle ki Balmer’ın masasında yemek yiyecek yer bulmak dahi zor. GATES’IN ODASI IKEA’DAN
Gates’in Ikea minimalizmiyle döşediği odasında sıcak ve davetkar tonlardaki kahve ve çikolata tonları hakim. Tüm mobilyalar pratik ve rahat; çam ağacından yapılmış basit masalar Gates’in dünyasında teknolojinin kral olduğunu anımsatırcasına şekil değil fonksiyon odaklı tasarlanmış. Basit mobilyaların yanında bir küme son teknoloji bilgisayarlar ve başka aygıtlar duruyor. Abartıdan uzak odanın Gates’in iddiasız görüntüsünün bir yansıması olduğu da söylenebilir. Odanın bir köşesinde Gates’in kendisine ayırdığı çalışma alanı ise hem misafirlere odanın kalanında rahat nefes alma hem de ona ihtiyaç duyduğunda kendi başına kalacağı bir alan sağlıyor. AÇIK OFİSTEKİ DAHİLER
Facebook’un kurucularından, modern çağın dahisi Mark Zuckerberg ise şirketin açık ofis olarak tasarlanmış çalışma ortamının tam ortasında diğer yöneticileri ve çalışanlarıyla birlikte modern, rahat ve basit tasarımlı masalardan birinde oturuyor. Yaşamının son dönemine doğru evinden çalışmaya başlayan Apple’ın kurucusu Steve Jobs için ise ofis demek bir Machintosh bilgisayar demekti.~ PARANIN KONUŞTUĞU OFİSLER
DONALD TRUMP’IN STİLİ
Teknoloji devlerinin yalın ofislerinin yanında dünyada bir de eski tarz, paranın konuştuğu patron ofisleri var. Örneğin, ABD’nin en zengin adamlarından biri olan Trump Organization’ın yönetim kurulu başkanı ve CEO’su Donald Trump’ın Manhattan’ın kalbi olan Trump Tower’daki ofisi... Trump’ın makam odasında üzerinde “Trump Company” yazısı bulunan kocaman makam koltuğu aslında onun hakkında çok şey anlatıyor. Muhteşem Central Park manzarasına sahip büyük ofiste her detay statü belirtiyor. Ofiste duvarlar ve bölmeler dahil her yerde Trump’ın sertifikaları ile başarılarını gösteren fotoğraflar ve ödüller var. THAIN’IN PAHALI ODASI
Paranın konuştuğu makam odalarına bir diğer örnek de uluslararası yatırım kuruluşu Merrill Lynch’in Bank Of America ile birleşmeden önceki son CEO’su olan John Thain’in ofisiydi. Thain, makam odasına 1,22 milyon dolar harcadığında ABD medyasında büyük haber olmuştu. Odasını Michelle Obama, Steven Spielberg, Michelle Pfeiffer, Cindy Crawford gibi isimlerin iç mimarı olan Michael S. Smith’e dekore ettiren Thain’in makamındaki gösterişli odasındaki halılar 87 bin dolar, orta masası 26 bin dolar, perdeler 28 bin dolar tutarken, çöp kutusu için ödenen para 1500 dolardı.
OKAN UTKUERİ / EUREKO SİGORTA GENEL MÜDÜRÜ
'AÇIK OFİSLERDE ODALAR KAYBOLUYOR'
OFİS TASARIMDA YENİ FELSEFE
Eureko Sigorta Genel Müdürü Okan Utkueri, yeni genel müdürlük binalarında şeffaflık, sadelik, güven, yaratıcılık, mutluluk odaklılık ve başarma arzusu gibi değerlerini ön plana koydukları için genel müdür dahil herkesin açık ofiste çalıştığını söylüyor. Kendisi de açık ofiste çalışan Utkueri, “Tüm çalışanlarımız ve üst düzey yöneticilerimiz bir arada çalışarak daha verimli bir sinerji sağlıyor. Açık ofis, iletişimi ve takım çalışmasını kolaylaştırırken diğer yandan farklı kademelerdeki çalışanlarımız arasındaki hiyerarşik çizgileri de yumuşatıyor” diyor. CEO’NUN SADECE BÖLMESİ VAR
Eureko Sigorta’da genel müdür ve genel müdür yardımcılarının tamamı açık ofislerde çalışıyor. Bulundukları bölümler diğer alanlardan göz hizasında, görüşü engellemeyen seperatörlerle ayrılıyor. Okan Utkueri’nin bulunduğu bölümün büyüklük ve diğer bakımlardan diğer alanlardan ayrılan bir özelliği yok, özel toplantılar yapmak istediğinde şirketteki toplantı odalarından birini kullanıyor. BİNAYA İLİŞKİN KRİTERLER
Açık ofis politikası nedeniyle Eureko Sigorta’nın makam odalarıyla değil, binanın geneliyle ilgili kriterleri var. Utkueri, “Binamızın tamamen cam olan dış cephesi şeffaflığı, açık ofis konsepti güveni, temiz masa, temiz ofis uygulaması sadeliği, geniş sosyal alanlar ise mutluluk odaklılık ve yaratıcılık değerlerimizi temsil ediyor” diyor.~ SESSİZ ODA VE SOSYAL ALANLAR
Tabii açık ofis tasarımında çalışanların mahremiyet hakkı da gözden kaçırılmamış. Utkueri, “Yaratıcılığı ve mutluluğu artırmak için yeni binamızda çalışanlarımıza iş stresinin dışına çıkabilecekleri, özel telefon görüşmelerini yapabilecekleri ve yoğun iş temposunda rahat bir nefes alıp sohbet edebilecekleri özel odalar tasarladık. Ayrıca Wi-Fi kullanımı sayesinde tüm çalışanlarımız binamızın farklı işlev ve özelliklere sahip sosyal alanlarında çalışma imkanına sahip oluyor” diyor.
NAFİ GÜRAL / GÜRAL HOLDİNG BAŞKANI
"MAKAM ODAM YOK"
HER YERDE I-PAD İLE DOLAŞIYORUM
Bir zamanlar makam odam vardı ve operasyonun içinde çalışıyordum. Baktım ki profesyonellerim beni çalıştırıyor, uyandım. Operasyonun dışına çıkıp makam odasını terk ederek, elimde I-pad, o fabrika senin bu otel benim dolaşarak, bir anlamda sadece profesyonellerime, evlatlarıma güven ve moral veren, ama her şeyden haberdar olan bir pozisyonun sahibi oldum. MAKAM MAS ASIZ MEKANLARDAYIM
Şimdi ise fabrikalarımda ve otellerimde gittiğim zaman oturabileceğim, brifing alabileceğim mekanlarda çalışıyorum. Bu mekanlarda oturma takımı ve bir toplantı masası bulunur ama hiçbirinde makam masası yoktur. Büyüklükleri 20 ile 70 metrekare arasında değişir. Bu mekanları sadece ben değil, diğer yönetim kurulu üyelerimiz ve genel müdürümüz de kullanır.
Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?