Terk edilen kurallar

Örneğin mobilleşme çalışma mekanlarına bakışı tümüyle değiştirdi. Eskiden sabah 9 akşam 6 saatleri arasında net bir zamanı olan mesai, hayatın her alanına hatta 7 gün 24 saate yayıldı. Bugün 7/24 ulaşılabilir olmak işin en temel yeni kuralı. Amerikan Psikoloji Derneği’ne (American Psychological Association) göre yetişkin çalışanların yarısı hafta sonları iş mesajlarını kontrol ediyor. Yüzde 44’ü tatildeyken de işi düşünüyor ve e-postalarına yanıt veriyor. American Time Survey’in yaptığı araştırmaya göre de çalışanların yüzde 34’ü her hafta sonu bir gününü çalışarak geçiriyor. “27/7: Geç Kapitalizm ve Uykunun Sonu” (24/7: Late Capitalism And The Ends Of Sleep) kitabının yazarı Jonathan Crary, Kuzey Amerikalıların ortalama 6-6,5 saat uyuduğunu belirtiyor. Bir önceki jenerasyonun 8 saat uyuduğunu, hatta 20’nci yüzyılda da insanların ortalama uyku saatinin 10 saat olduğunu hatırlatan Carry, “Bugün insanlar az uyuduğu gibi bir de geceleri bir ya da iki kere kalkıp mesajlarını kontrol ediyor” diye konuşuyor.
DEĞİŞEN DENGELER
Aslında iş dünyasında yeni kuralları saymakla bitirmek mümkün değil. Örneğin, eskiden tam zamanlı çalışmak önemli bir unsur olarak görülürken bugün freelance çalışma yöntemi adeta bir trend halini almış durumda. Geçtiğimiz yıl Upwork şirketinin yaptığı araştırma da Amerika’da freelance çalışan sayısının 53 milyon kişi olduğunu ortaya koydu. Bu da iş gücü nüfusunun yüzde 34’ünü kapsıyor. Yani artık soru “Nerede çalışıyorsun” değil, “Ne iş yapıyorsun”. Bundan birkaç yıl öncesine kadar iş ve yaşamı birbirinden ayırmak önemli bir prensip olarak kabul ediliyordu. Bugün bu ikisini birbirinden ayırmak mümkün değil. Londra’daki City University’nin öğretim görevlilerinden Andre Spicer, “Günümüz iş dünyasında iş ve yaşam dengesi birbirine karıştı. Airbnb ya da Uber gibi yeni nesil şirketler ve onların çalışma tarzı da bu ikisini birbirinden ayırmaya imkan vermiyor” diye konuşuyor. Ayrıca çok uzun yıllar çalışmanın amacı kişinin kendisi ve ailesi için para kazanmaktı. Bugün bu cümleleri kurmak adeta eski moda olarak kabul ediliyor. Yeni kural sevdiğin işi adeta hobi gibi yapmak. Hem patronlar hem yönetim uzmanları da çalışanların iş dünyasında bu yeni kurala uymadan mutlu olmasının mümkün olmadığını düşünüyor.
TEDAVÜLDEN KALKANLAR
Peki dünya genelinde görünüm böyleyken Türkiye’de nedir? Türk iş dünyasında özellikle yönetici ve patronlar cephesinde hangi kurallar artık tedavülden kalktı, onların yerini hangi kurallar aldı? İpekyol Miroglio Yönetim Kurulu Başkanı Yalçın Ayaydın, “Eskiden e-posta kontrol etmeye çok az zaman ayırırdım ve bu nedenle e-postalara geç dönüş yapardım. Bugün bu durum tümüyle değişti” diyor. Artık mesajların telefonların posta kutularına dönüştüğünü belirten Ayaydın, “Herkeste akıllı telefon var, yani her an ulaşılabilir haldeyiz. Sürekli e-posta alıp kontrol edebildiğimiz için e-postalara da artık daha hızlı cevap veriyoruz ve gönderdiğimiz e-postaya cevap almak için beklediğimiz süre de kısaldı” diyor. Eskiden çalışanların reaktif davranmasının ve sadece verilen işi yapmasının beklendiğini de dile getiren Ayaydın, artık yeni kuralı da şöyle açıklıyor: “Bugün her çalışanın proaktif davranarak işine değer katması gerekiyor. Herkesin ofiste çalışması da bir zorunluluktu. Çağımızın iş anlayışı çok değişti. Bazı pozisyonlar için çalışanlar işine gelmeden işlerini çözebiliyor. Toplantılara bakış açımız da bugün çok farklı. Bundan birkaç yıl önce uzun uzun toplantılar yaparak karar alırdık. Şimdi gündemi belirli, formatlı ve sonuç odaklı toplantılar yapıyoruz.”~NET HEDEF BEKLENTİSİ
İş yaşamındaki kuralları değiştiren etkenlerden biri de Y kuşağına mehsup çalışanların günden güne artışı. Saica Ambalaj Türkiye Genel Müdürü Kaan Özkan da jenerasyon değişimiyle beraber iş dünyasında kuralların değiştiğini düşünüyor. Performans değerlendirmesi geçmişte yılda 1 ya da 2 kez yapılırken artık zamanının hızlı kullanıldığı ve enformasyona çok kolay ulaşıldığı günümüzde, “hemen geri bildirim” şekline dönüldüğünü anlatıyor. Çalışanların eskiden belli bir hiyerarşik yapı içinde kariyerlerinde yükselmekten şikayet etmezken artık bu durumun da değiştiğine dikkat çeken Özkan, şöyle devam ediyor: “Artık çalışanlar net hedefler bekliyor ve kariyerlerinde bir sonraki basamağa çıkmak için neyi başarmaları gerektiğini net olarak bilmek istiyorlar. Bunun da zamanla bir bağlantısı olmamasını istiyorlar. İşe alınan yeni mezunların da şirkette kullanılan her sistem ve uygulama için eğitim alması gerekirdi. Oysa artık yeni mezunlar teknoloji konusunda çok donanımlı oluyor ve ofise yeni bilgiler de katıyorlar. Çalışanların sosyal hayatları bugünküne göre çok daha renksizdi ve gönüllülük kavramı neredeyse hiç yoktu. Çalışanın tüm zamanını işine ayırması beklenirdi. Oysa artık sosyal çevrenin ve gönüllü çalışmaların çalışanın motivasyonuna, çevresinin gelişmesine, takım çalışmasına katkısına ve dolayısıyla işine olumlu etkisine inanılıyor.”
“MOTİVASYONA ÖNEM VERİLİYOR”
Doğanlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Davut Doğan da iş dünyasında 10 yılda çok önemli değişimler olduğunu düşünüyor. Bu süreçte işe bakışın da iş yapışın da yenilendiğini söylüyor. Bu değişimi de eski ve yeni kurallarıyla şöyle açıklıyor: “10 yıl önce Cumartesi günleri tam zamanlı veya öğlene kadar çalışırdık. Şu anda cumartesi günleri ofislerimizi kapatıyoruz. Hafta içi kıyafet düzenimiz tam resmi iken, şu anda cuma günleri spor kıyafet giyiyoruz. Ücret düzenlemesinde sadece aylık maaş uygularken, şimdi performans kriterleri uygulayarak, ortak hedefler belirliyor ve hedefe yönelik prim uyguluyoruz. Bundan 10 yıl önce kariyer planlama için herhangi bir uygulamamız yokken şu anda her personelimiz için kariyer planlama yapıyoruz.” Doğan’ın sahibi olduğu şirketler başta Doğtaş olmak üzere son 10 yılda hızlı büyüdü. Doğan Ailesi, sahip olduğu şirketleri Doğanlar Yatırım Holding çatısı altında topladı. Tabii bu dönüşüm farklı kuralların da gelmesini sağladı. Bu kuralların başında çalışana ve müşterilere yönelik aktivitelerin geldiğini anlatan Davut Doğan, bu uygulamaları da şöyle paylaşıyor: “İş yerlerimizde personelimize yönelik aktivite uygulamaları azdı. Şu anda daha çok zaman ve mekan ayırıyoruz yani personel motivasyonuna daha çok önem veriliyor. Mağazalarımızda sipariş sözleşmelerinde basılı evraklar kullanırken artık elektronik ortamda gerçekleşiyor. CRM, pazar araştırma ve anket çalışmaları daha fazla önem kazandı.”
E-POSTA OLMAZSA OLMAZ
Petkim Türkiye’nin en büyük kuruluşlarından... Yüzlerce kişinin istihdam edildiği bu dev yapıya çok uzun yıllardır Kenan Yavuz liderlik ediyor. Yavuz, geride bıraktığı 10 yıla baktığında işte kendi açısından değişen bir takım kurallar olduğunu söylüyor. Ancak iş dünyasındaki birçok kişinin aksine her gün ofise gitmek konusundaki kuralın değişmediğine değiniyor ve “Benim şirketlerimde her gün ofise gelinir” diyor. Öte yandan tüm dünyada olduğu gibi kendilerinde çalışma sürelerinin radikal değişime uğradığını itiraf ediyor: “Eskiden sabah 9 akşam 6 çalışılırdı. Bugün 7/24 her an ulaşılabilir olmak gerekiyor. Hata olması, tatile gidilmesi bile bu durumu değiştirmiyor. İletişim araçları ve yeni dünya maalesef bizleri 7/24 çalıştırıyor. Bu değişim hepimizi kuşatıyor.” Yavuz’un güne başlama şekli bile değişmiş. Bu değişimi de şöyle dile getiriyor: “Eskiden  e-postalarımı kontrol bile etmiyordum. Şimdi işe gelir gelmez ilk işim e-postalarımı kontrol etmek oldu. Onları kontrol etmeden işleri idare etmek çok mümkün değil artık. Tatilde veya herhangi bir zamanda hangi saat ve zaman diliminde olursa olsun e-posta yazdığımda arkadaşlarımın bunu görmelerini mutlaka istiyorum.”~"ARTIK ŞİRKETTE HER ŞEYİ DİJİTAL YAPIYORUZ"
SÜLEYMAN ORAKÇIOĞLU / ORKA HOLDİNG CEO'SU
PROGRAMLAMA YÖNTEMİMİZ
Eskiden basında şirket ve kurumla ilgili tüm haberleri kupürlerle takip ediyorduk. Artık basındaki haberlerimizi dijital olarak takip diyoruz. Önceden tüm programları yazılı bir halde günlük olarak düzenlemeye çalışıyorduk. Şimdi her şeyimizi dijital olarak yapıyoruz, işlerimizi bu şekilde programlıyoruz. Çalışanlarla iletişimimizi eskiden telefonlarla yapıyorduk, sonradan cep telefonlarına geçiş yaptık.
DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜM SÜREÇLERİ
Yeni kurallarımız arasında çalışanlarla interaktif bir iletişim kurmak için e-posta kullanmak da var. Bunların okunup okunmadığını da takip edebiliyoruz. Ayrıca eskiden çalışanları aynı odada toplar ve eğitim verirdik. Bu uygulamayı bıraktık. E-learning sistemine geçtik, çalışanlarımıza koleksiyon eğitimi, kendi alanlarındaki oryantasyonu ve bununla ilgili gelişimleri bu yolla veriyoruz. Değişim ve dönüşüm süreçlerini takip etmek için onları zaman zaman çeşitli sınavlara sokup kariyer planlamalarını o şekilde gerçekleştiriyoruz.

İŞE HAKİM OLMAK İÇİN TÜM KURALLARI YIKTIM
BARIŞ KARAKULLUKÇU / MUDO GENEL MÜDÜRÜ
İKİ DÜNYA ÇOK FARKLI
10 yıl öncesinde danışmanlık sektöründe global pozisyonda çalışıyordum. 25’ten fazla ülkede iş yaptığımız çok uluslu bir ekibin parçasıydım. Bu nedenle 10 yıllık süreçte, danışmanlık sektöründe en üst kademeye gelip, ortak olduktan sonra bir Türk şirketinde CEO pozisyonuna geçince bu iki dünya çok farklı. O nedenle 10 yıl önce bizim hayatımız tamamen plan, program içinde geçiyordu. Global kurallar vardı.
SOSYAL MEDYA PAYLAŞIMLARI
Şimdi ise orta ölçekli bir şirkette CEO pozisyonunda olunca ve farklı seviyeden insanları çalıştırınca iletişimde daha farklı kurallar koyuyorum. Çalışanlarımızla whatsapp’tan iletişim kuruyorum. Yoğun şekilde sosyal medya üzerinden paylaşımlar yapıyoruz. Eskiden “Hafta sonu aileye ait” diye bir kuralım vardı. Şu anda öyle bir kuralımız yok. Çünkü hafta sonu ciromuzun en yüksek geldiği günler. Akşam saat 10’dan sonra telefona bakmamak gibi kurallar yok artık. Tatildeyken hiç işle uğraşmam gibi kurallar yok. Katı kuralların esnediği, iş odaklı olduğumuz ama bu arada da kendimize küçük kaçamaklar yarattığımız zamanlar var.
BÜYÜK DEĞİŞİM
Orta ölçekli Türk şirketinin tarzı çok farklı. O anlamda büyük bir değişim yaşayıp global kurallara göre kodlanmış Barış’ı, orta ölçekli Türk şirketine entegre ettim. Öbür türlü hayatta kalamazsınız. Çünkü çok tutkulu bir patronumuz var. Detaylara acayip hakim. Onunla birlikte işe hakim olmak adına tüm kuralları yıktım. Özetle artık toplantıları merkez ofiste yapmak yerine yeni teknolojileri kullanarak online ve görüntülü sistemler üzerinden gerçekleştiriyoruz. Eskiden onay süreçlerine sadece üst düzey yöneticileri dahil ederdik şimdi çalışanların karara etkilerini sağlıyoruz. Ulaşılamayan üst yönetimin yerini açık kapı politikası aldı.~İŞ DÜNYASININ 8 YENİ KURALI
1 - Socar Türkiye CEO’su KENAN YAVUZ Artık mesai kavramı 9 ila 6 saatleri arasıyla sınırlı değil 7 gün 24 saate yayılmış esnek çalışma saatleri kabul görüyor.
2 - Mudo Genel Müdürü BARIŞ KARAKULLUKÇU Sürekli ofiste olma zorunluluğu kalktı, evden çalışma ve sürekli ulaşılabilir olma gibi kavramlar öne çıktı.
3 - İpekyol Miroglio Yönetim Kurulu Başkanı YALÇIN AYAYDIN Kendinden bekleneni yapan reaktif çalışanlar değil inisiyatif alan proaktif çalışanlar yeni dönemin gözdesi.
4 - Saica Ambalaj Türkiye Genel Müdürü KAAN ÖZKAN Y kuşağı işverenden net hedefler bekliyor ve bir üst basamağa geçebilmek için hangi süre içinde neleri başarması gerektiğini bilmek istiyor.
5 - Saica Ambalaj Türkiye Genel Müdürü KAAN ÖZKAN Yeni dönemde çalışanlar gönüllülük aktivitelerine ve hobilerine vakit ayırması için şirketleri tarafından daha çok teşvik ediliyor.
6 - Doğanlar Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı DAVUT DOĞAN Kariyer planlama, motivasyon, açık kapı gibi kavramlar olmazsa olmaz İK uygulamaları arasına girmiş bulunuyor.
7 - Orka Holding YKB. SÜLEYMAN ORAKÇIOĞLU Şirket içi iletişimde e-posta, cep telefonu, whatsapp, e-öğrenme gibi teknolojinin sunduğu her türlü olanak kullanılıyor.
8 - CarrefourSa CEO’su MEHMET NANE Rekabet açık kapı ve hızlı iletişim gerektirdiği için çalışanlarla yöneticiler arasındaki mesafe azaldı. Uzun toplantılar azaldı.

HIZLI ÇÖZÜM KABİLİYETİMİZ ARTTI
MEHMET T.NANE / CARREFOURSA GENEL MÜDÜRÜ
YÖNETİME ERİŞİM ZORDU
Eskiden mesai saatlerimiz sabah 08.00’da başlıyor, akşam 18.00’da bitiyordu. Bugün mesai saatlerimiz yine 08.00’da başlıyor ancak 17.30’da sona eriyor. Geçmişte yönetime erişim de zordu. Artık açık kapı uygulaması var.
AÇIK KAPI UYGULAMASI
Açık kapı uygulamamız, şirketimizin yazılı olmayan kurallarından biri. Çalışanlarımızın görüş, şikayet ve önerilerini istediği herhangi bir yöneticiye istediği zaman aktarabileceği bir iletişim modeli. Geri bildirim almanın yanı sıra iş süreçlerine çalışanların entegrasyonu ve olası sorunlar için hızlı çözüm kabiliyetimizi artırıyor.
TEMİZ MASA KURALI
Uygulamanın sürdürülebilirliğini ve kolaylığını sağlamak adına üst düzey yöneticilerimizin odalarında kapı yok. Artık temiz masa kuralımız da var. Bu şirketimizin bilgi güvenliğinin korunması için şirket kültürüne yerleştirdiğimiz ancak yazılı olmayan kurallarımızdan biri. Düzenli bir ofis ortamı yaratarak, hem kişilerin konsantrasyonunun sağlanmasını hedefliyoruz hem şirket bilgilerine ilgisiz kişiler tarafından erişilmesinin engellenmesi için basit bir tedbir almış oluyoruz.