En ağır fatura

Hiç kuşkusuz salgın pek çok şirketin 2020 planlarını alt üst etti. Yatırımlar, açılışlar, ihaleler, lansmanlar, özetle pek çok proje ve yatırım ertelendi...

13.08.2020 13:36:000
Paylaş Tweet Paylaş
En ağır fatura

 “Ertelenen projeler” nedeniyle şirketlerin yaşadığı kayıplar ve karşılaştığı maliyet ise ağır oldu. Askıya alınan projelerden dolayı 2020 cirolarında minimum yüzde 25 kayıp beklenirken ertelemelerin maliyetinin en yüksek olduğu sektörlerin başındaysa turizm ve perakende var. İki sektörde geciken projelerin yarattığı kayıp yüzde 80’lere ulaşıyor.

Ayçe Tarcan Aksakal

atarcan@capital.com.tr

Capital Temmuz ayı sayısından 

Dünya genelinde 400 binden fazla kişinin ölümüne neden olan korona virüs salgını, pek çok şirketin frene basmasına ve 2020 için planlanan projelerin ertelenmesine neden oldu. Ford, 2021 yılında hayata geçirmeye hazırlandığı otonom teslimat ve robotaxi projesini pandemi nedeniyle 2022’ye ertelerken lüks araç markası Lincoln’ün Rivian elektrikli projesini de iptal etti. Seat, korona virüs nedeniyle Çin piyasasına girişini belirsiz bir tarihe kadar ertelerken Tesla, otomobil ve kamyon modellerinin piyasaya çıkışını 2021’e öteledi. Türkiye’de de pek çok şirket salgınının başlamışıyla önce tüm etkinlikleri iptal etti. Ardından ürün lansmanlarıyla acil olmayan tüm projeleri rafa kaldırdı ve yeni yatırımları durdurdu. 

NELER ASKIDA? 

Korona virüs nedeniyle talepteki hızlı düşüş, kurdaki volatilite ve aşının bulunması konusunda yaşanan belirsizlik ortamı, 2020’de şirketleri önemli proje ve yatırımları ertelemek zorunda bıraktı. Bu şirketlerden biri de Türkiye’nin en büyük dış yatırımcısı unvanını taşıyan Socar Türkiye. Şirketin CEO’su Zaur Gahramanov, “Düşen petrol fiyatları nedeniyle ikinci petrokimya projemiz için nihai yatırım kararını 2021’in son çeyreğine erteledik” diyor. Global Yatırım Holding Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Kutman, faaliyet gösterdikleri sektörlerde gerekli bakım harcamaları hariç tüm yatırımları askıya aldıklarını, durum netleşene ve küresel ekonomi normale dönene kadar ertelenen yatırımların askıda kalacağını belirtiyor. Memorial CEO’su Uğur Genç, korona virüs nedeniyle İstanbul’da hayata geçirmeyi planladıkları yeni hastane projesinin yanı sıra altyapı ve büyüme planlarını ertelediklerini belirtiyor. Genç, “Bahçelievler hastanemizin büyüme planı da pandemi yüzünden askıya alındı” diyor. Pandemiyle yurt dışı yatırım planları da askıya alındı. Geçtiğimiz nisan ayında Dubai’de AVM projesini hayata geçireceklerini ancak pandemiden dolayı ertelediklerini belirten Modoko Yönetim Kurulu Başkanı Koray Çalışkan, ABD’deki AVM projesini de pandemi nedeniyle beklettiklerini söylüyor. Çalışkan, “Amacımız bu projelerle mobilya ihracatına yaklaşık yüzde 10’luk bir katkı sağlamaktı” diyor. 

TURİZMDE KAYIP YÜKSEK

Turizmde yeni otel yatırımlarıyla mevcut otellerin açılışlarında erteleme yaşanıyor. Haziran ortasında açılan oteller olsa da pek çok otelin ne zaman açılacağı belirsizliğini koruyor. Gecikmelerden dolayı sektördeki kaybın yüzde 80- 90’ları bulacağı belirtiliyor. Almanya’nın en büyüt tur operatörü FTI Group, pandemi nedeniyle Türkiye’deki 15 otelinin açılışıyla 4 yeni otel projesini erteledi. Geçen yılı 3,5 milyar TL ciroyla kapattıklarını söyleyen grubun Türkiye CEO’su Ahmet Pandır, “Korona virüs nedeniyle tüm otellerimizin açılışlarını erteledik, açık olanları kapattık. Bu yaz bazı otellerimizi hiç açmayabiliriz” diyor. Açılışları ertelenen otellerin ne zaman faaliyete başlayacağının belirsizliğini koruduğunu belirten Pandır, 2020 için planlanan 4 yeni otel yatırımının da 2021’e ertelendiğini söylüyor. Pandır, “Gecikmelerden dolayı kayıplar minimum yüzde 70 civarında olabilir. Salgının devam etmesi durumunda yüzde 90’lara kadar yükselebilir” diyor. Polat Holding CEO’su Baran Demir, grupta sanayi şirketlerindeki bazı yatırım projeleriyle turizm sektöründeki otel açılışlarını ertelediklerini belirtiyor. Mart ayında pandemi nedeniyle 3 oteli kapattıklarını belirten Demir, bunlardan birinin geçtiğimiz ay açıldığını diğer ikisinin ise açılmak için zamana ihtiyacı olduğunu söylüyor. Turizm sektöründe Avantgarde markasıyla büyüyen Lucis Global’in CEO’su Cenk Öztanık, nisanda açacakları Şişli’deki otelin açılışını temmuza ertelediklerini belirtiyor. Öztanık, “Haziranda Bodrum otelimizi açtık. Temmuz ayında ise Avantgarde Levent ve Avantgarde Taksim Square otelimizi açıyoruz” diyor. 

ÖTELENEN PROJELER 

Perakendede pek çok marka mağaza yatırım, açılış ve taşıma projesini ertelemek zorunda kaldı. Zorlu geçen 2019 sonrası, büyüme stratejisi doğrultusunda 2020’ye 5 yeni mağaza yatırım hedefiyle başladıklarını söyleyen Tekzen Yönetim Kurulu Vazifeli Üyesi ve Genel Müdürü Onur Mertoğlu, salgın ve ekonomik volatiliteden dolayı hedeflenen yatırımı ertelediklerini belirtiyor. Mertoğlu, buna karşın yurt içi mağazalarıyla Romanya ve KKTC mağazalarında yenileme ve dijitalleşme yatırımına devam edeceklerini açıklıyor. Bisse Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Kefeli, yeni mağaza açılışlarıyla yazlık ürünlerin piyasaya çıkış tarihini ertelediklerini anlatıyor. Kefeli, yeni mağazaların açılışını eylülde yapacaklarını söylerken 2020 yazlık ürünlerinin ise 2021 yazında mağazalarda olacağını belirtiyor. Kefeli, “Korona nedeniyle 2020’de geçen yılki ciroların ancak yüzde 30’unu yapacağız” diyor. Teknosa Genel Müdürü Bülent Gürcan, mağaza revizyonuyla dijitalleşme projelerini mağazalar kapalı olduğu için ertelediklerini belirtiyor. Bu projeleri üçüncü çeyrek itibarıyla tekrar planlamaya alacaklarını söyleyen Gürcan, “Mağaza taşıma ve açılış projelerimizi de birkaç ay gecikmeli olarak devreye almayı planlıyoruz” diyor. McDonald’s Türkiye Genel Müdürü Oğuz Uçanlar, COVID nedeniyle dijital menü board, kiosk gibi bazı yatırımlarına ara vermek zorunda kaldıklarını söylüyor. “Çeşitli IT projelerimiz bir süre beklemede olacak” diyen Uçanlar, buna karşın yeni ürün lansmanlarını yılın ilk çeyreğinde yaptıkları için bunlarda erteleme yaşanmadığını belirtiyor. 

YIL SONUNA ODAKLANDILAR

Korona nedeniyle ertelenen projelerin çoğunlukla 2020 sonu ya da 2021’de hayata geçmesi planlanıyor. İstanbul Kültür Üniversitesi İktisat Bölüm Başkanı Prof. Dr. Sinan Alçın, şirketlerin canlanma yılı olarak düşündükleri 2020’de için ertelenmiş birçok projeyi hayata geçirmeyi planlamışken pandemi nedeniyle muhtemelen bunların önemli bir kısmının yıl sonuna doğru ancak hayata geçebileceğini belirtiyor. Yeni ofis yatırımı, yeni araç alımı, uluslararası satış acenteliği ve daha çok teknolojik yatırım gerektirecek projeleri ertelediklerini söyleyen Europcar Türkiye Genel Müdürü Fırat Fidan, bunları önümüzdeki 3-4 ay içinde gerçekleştirmeyi planlıyor. Fidan, gecikmenin ciroya etkisinin yüzde 10 olacağını ifade ediyor. İnşaat, enerji ve gıda sektörlerinde faaliyet gösteren Age Grup Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO’su Selahattin Önen, müteahhitlikte yeni proje ihalelerinin yılın son çeyreğine ertelendiğine dikkat çekiyor. Zorlu Enerji CEO’su Sinan Ak, korona virüs nedeniyle eylülde hayata geçirecekleri ikincil halka arz planını 2021’in ilk yarısına ertelediklerini açıklıyor. Gayrimenkul, tarım ve enerji alanlarında faaliyet gösteren Emin Grup İcra Kurulu Başkanı Sefa Üstün, salgından dolayı erteledikleri projelerini yıl sonuna doğru hayata geçirmeyi planlıyor. Üstün, “Bu yıl 30 yeni şube açmayı planlıyorduk ancak salgının etkisiyle bu planlarımızı bir süreliğine ertelemek zorunda kaldık. Enerji ve tarım sektörlerindeki yatırımlarımızı da normalleşme döneminde hayata geçireceğiz” diyor. Üstün, yatırımların ertelenmesinin ciroya yüzde 25-30 arasında etkisinin olduğunu belirtiyor. Polat Holding CEO’su Baran Demir, açılışını erteledikleri iki otelden birini yaz sonuna kadar diğerini ise kış sezonundan önce açmayı planladıklarını belirtiyor. McDonald’s Türkiye Genel Müdürü Oğuz Uçanlar da erteledikleri proje ve yeni ürün geliştirmelerine yıl sonunda odaklanmayı planlıyor. 

CİROYA ETKİSİ 

Korona virüs nedeniyle geciken proje ve yatırımlar şirketler açısından büyük mali risk yaratıyor ve onları 2020 bütçelerinden uzaklaştırıyor. Boğaziçi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ayşegül Toker, ekonomik daralmanın şirketleri 2020 hedeflerini revize etmeye zorladığını söylüyor ve şöyle devam ediyor: “Bu şirketlerin birçoğu, özellikle nakit akışları olumsuz etkilendiği ve etkilenmeye devam edeceği için bütçelerini yeniden ele almak zorunda kaldı.” İstanbul Kültür Üniversitesi İktisat Bölüm Başkanı Prof. Dr. Sinan Alçın, bu yıl yeni bir salgın dalgası olmaması durumunda ortalamada ciro kayıplarının yüzde 5-10 aralığında kalacağını belirtiyor. Alçın, “Sektörel olarak bakıldığında bunun çok üzerinde kayıplar ve tam tersine ciro sıçramaları yaşayan sektörleri de gözlemleyeceğiz” diyor. Polat Holding CEO’su Baran Demir, 2020’deki ertelemelerden dolayı turizm gelirlerinde yüzde 80 kayıp bekliyor. Demir, “Geçmiş yıllara göre çok yüksek oranda bir küçülme öngörüyoruz” diyor. FTI Group Türkiye CEO’su Ahmet Pandır, otel açılışlarının gecikmesinden dolayı ciro kaybının yüzde 90’lara kadar çıkabileceği uyarısında bulunuyor. Korona salgını nedeniyle, 9 şantiyeden 1’inde geçici durma kararı aldıklarını belirten Orge Enerji Elektrik CEO’su Nevhan Gündüz, “Müteahhitlik sektöründe şantiyelerin durması sektörde ciro ve nakit akışı yaratılmasını büyük ölçüde sekteye uğratabilecek” diyor. Age Grup Yönetim Kurulu Başkanı ve CEO’su Selahattin Önen de müteahhitlik sektöründe yeni iş geliştirme süreçlerinde yaşanan gecikmelerin kısa vadeli büyüme hedeflerine yansıyacağını belirtiyor.


KAAN KAVALOĞLU / LİMAK HOLDİNG TURİZM GRUBU BAŞKANI
“AÇILIŞI EYLÜLE ERTELEDİK”

“OTELLERİ KAPATTIK” 
Korona virüs nedeniyle 8 otelimizi geçtiğimiz mart ayının son haftasında kapattık. Yurt dışında Makedonya Üsküp’te inşaatı süren yeni otel yatırımımız bulunuyor. Üsküp’teki yeni otelimiz Limak Skopje’yi geçtiğimiz haziran ayında açmayı planlıyorduk. Türkiye’den tedarik edeceğimiz bazı malzemelerinizin gelişinde zorluklar yaşadık. Bu nedenle Üsküp’teki otelimizin açılışını eylül ayına erteledik.
“SAPMA YÜZDE 50” Otellerimizin kapalı olmasınedeniyle bütçelerimizden şu ana kadar yüzde 50’ye yakın sapma oldu. Açıldıkları zamanda yeni uygulama ve kısıtlamalardan dolayı 2020 yılını yüzde 70 sapmayla kapatmayı hedefliyoruz.



ARZU AKYOL EKİZ / EKOL TÜRKİYE ÜLKE MÜDÜRÜ
“YENİ ÜRÜN VE ARAÇ YATIRIMLARI BEKLEMEDE”

ŞARTLARA BAĞLI 
Korona virüs nedeniyle pek çok şirketin hizmete ara verdiği veya tamamen kapandığı, yatırımlar için oldukça belirsiz bir ortamın oluştuğu bu dönemde insan kaynağı, yeni ürün ve yeni araç yatırımlarımızı beklemeye aldık. Yeni projelerimizin bir kısmını, şartların olumlu gelişmesi durumunda Eylül 2020’de işleme koymayı planlarken bir kısmını ise 2021 yılına aktarıyoruz.
NELER SÜRÜYOR? Pandemi döneminde teknoloji ve Ar-Ge altyapı yatırımlarına hız kesmeden devam ediyoruz. Hem kara taşımacılığı hem depolama faaliyetlerinin sürekliliği için gerekli ekipman yatırımlarımızı sürdürüyoruz. 2020 yılı bütçe değişimleri, yılın ikinci yarısındaki gelişmelerle netlik kazanacak. Ancak ertelenen projelerin ortalama yüzde 25’ler oranında bir bütçe kaybı yaratacağını söyleyebiliriz.



DAVUT DOĞAN / DOĞANLAR YATIRIM HOLDİNG YKB
“HAZİRANDAN İTİBAREN KAYIPLAR GİDERİLİR”

İLK ÜÇ AY
Bu yılın ilk çeyreğinde işlerimiz çok iyi gitti ve ilk çeyrekte yüzde 40’a yakın büyüme sağladık. Ar-Ge ve Ür-Ge çalışmalarına daha fazla önem verdik. Anti bakteriyel kumaşlara odaklandık. WhatsApp’tan satış uygulamasıyla randevulu satış sistemi geliştirdik. Açılışa hazırlanan yeni mağazalarımız vardı. Korona virüs sürecinde bunların açılışlarını ağustos ayına erteledik. Ayrıca yeni bayilik çalışmalarını da erteledik. Lova yatakta çok iddialıyız. 30 Ağustos’ta toplu 70 mağaza açma planımız var.
“MARKALILARDA KAYIP AZ” Pandemi döneminde iletişime daha çok önem verdik. Bayilerle telekonferans yaptık. Eğitimleri artırdık. Bu süreçte sadece nisan ayında bir satış kaybımız oldu. Hazirandan itibaren bu satış kayıplarını gidereceğimizi düşünüyorum. Pandemi nedeniyle sektörde yüzde 50-60 arası gelir kaybı olduğunu düşünüyorum. Markalı mobilyacılarda ve bizde pandemi nedeniyle kaybın yüzde 40 olduğunu görüyoruz. Mobilyada tüketici güven duyduğu markalara doğru kayıyor.


Türkiye ve dünya ekonomisine yön veren gelişmeleri yorulmadan takip edebilmek için her yeni güne haber bültenimiz “Sabah Kahvesi” ile başlamak ister misiniz?


İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

Yorum Yaz