Koltukta müthiş hız

Aslında CEO sirkülasyonu bütün sektörlerde hızlandı. Ama bilişim, hız anlamında diğer sektörlere fark atmış durumda. Diğer sektörlerde ortalama 3-4 yıl olan CEO görev süresi, bilişimde 2 yıla kadar düşüyor. Hatta 5 yılda 4 CEO değiştirecek kadar “hızlı” olan şirketler bile var. Üstelik bu eğilim, sadece Türkiye’de değil, yurtdışında da gözleniyor. Yönetim uzmanlarına göre bilişimde CEO sirkülasyonu artmaya devam edecek.

Tabloları görmek için görsellere tıklayın.
Son 3 yıl birçok küresel teknoloji devi için adeta “CEO değiştirme” dönemi oldu. Yahoo, “Google’ın ilk kadın mühendisi” olarak tanımlanan Marissa Mayer’i 2012 yılında CEO olarak transfer etti. Aynı yıl başka birteknoloji devi IBM’in global CEO’luk koltuğuna, yine çok önemli bir kadın yönetici olan Virginia M. Rometty oturdu. Son 5 yılda 4 CEO değiştiren HP’nin şu andaki CEO’su Meg Whitman da 2011 Eylül’de göreve geldi. Teknoloji şirketlerindeki bu büyük değişim, rakamlara da yansımış durumda. Booz&Company’nin “Time for New CEOs: The 2012 Chief Executive Study” araştırması, dünya çapında bilişim sektöründe son 1 yılda CEO sirkülasyon oranının yüzde 15 olduğunu gösteriyor. Rapora göre sadece geçen yıl 205 bilişim şirketinin 31’i, yeni bir CEO ile yola devam kararı aldı. Global arenadaki bu rüzgar, beraberinde yerel pazarları da etkisi altına alıyor. Şirketlerin merkezi durumundaki ABD ve Avrupa’da genel merkezlerde ger-çekleşen değişim, gecikmeli de olsa ülke yönetimlerine yansıyor.

IBM, Lenovo, Lexmark, Oracle, SAP ve Software AG’nin son 2 yılda Türkiye yönetimlerini değiştirmesi de bunun bir göstergesi... Sadece yabancı şirketlerde değil, Doğan Online, AirTies, TTNet gibi güçlü yerlilerde de aynı tabloyu görmek mümkün. Yönetim uzmanları da pazardaki bu trendi doğruluyor. Sektör bağımsız bakıldığında 3-4 yıl civarında olan CEO’luk süresinin, bilişim sektöründe 1,5-2 yıla kadar düştüğü belirtiliyor.

DEĞİŞİMİN SIRRI NEREDE?
Sektördeki bu hızlı değişimin arkasında uzmanlara göre birden fazla etken rol oynuyor. Ancak en önemlisini, sektörün doğasından kaynaklanan dinamik yapısı ve hareketliliği oluşturuyor. Teknolojik gelişimin son derece hızlı gerçekleşmesi de dengeleri diğer sektörlere göre daha fazla etkiliyor.~
Inproda Danışmanlık Yönetici Ortağı Cafer Telci, “Bilişim en dinamik dönemini yaşıyor ve her şey çok hızlı değişiyor” diye konuşuyor: “Yaşanan bu süreç nedeniyle gelişime ayak uydurmaktan ziyade bu gelişimi yönlendirebilen başarılı ve vizyon sahibi yöneticilere ihtiyaç artıyor. Bu da yönetici sirkülasyonunu beraberinde getiriyor. Bu değişim, başta CEO seviyesinde olmak üzere tüm kadrolara kalifiye personel transferleri olarak yansıyor.”

Index Bilgisayar Genel Müdürü Atilla Kayalıoğlu, “Yüksek teknolojiye dayanan sektörümüz, çok kısa sürelerde kendini yeniliyor ve değişiyor. Bu değişimler, iş yapma biçimlerini de doğrudan etkiliyor, dönüştürüyor. Bu değişime ayak uyduramayan veya bu fırsatları kaçıran şirketler ise kaybediyor” değerlendirmesini yapıyor. “Hız, sektörün dinamiklerinden kaynaklanıyor” diye konuşan Oracle Türkiye Genel Müdürü Filiz Doğan, şunu ekliyor: “BT sektöründe genel olarak hızlı bir değişim, atama, transfer haberleri görüyoruz. Bunun tamamen sektörün hızla genişleyen ve dinamik yapısından kaynaklandığını gözlemliyoruz.”

KISA VADE ETKİSİ!
Sektör bu kadar dinamik olunca, talepler ve beklentiler de kısa ömürlü olabiliyor. Üstelik hem şirket hem müşteri tarafında... Örneğin, pazardaki hız yarışı ve şirketlerin yöneticilere yönelik yaptığı kısa vadeli değerlendirmeler, olası yönetici değişimlerinin daha çabuk gerçekleşmesine neden oluyor. Bir İK uzmanı, “İçinde bulunduğumuz dönemde bilişim sektöründeki CEO’lara kendilerini ispat için artık çok kısa zaman tanınıyor” diye tabloyu ortaya koyuyor.

Index Bilgisayar Genel Müdürü Atilla Kayalıoğlu, “Bu sektör, doğal olarak hızlı sonuç almak isteyen bir karaktere de sahip. Ölçümlerin ve beklentilerin diğer sektörlere kıyasla daha kısa vadeli olması, hızlı CEO değişimlerinin bir başka nedeni” diye konuşuyor. CEO sirkülasyonunun ardındaki önemli nedenlerden birinin, pazar baskısı olduğunu belirten Stanton Chase Türkiye Yönetici Ortağı Çağrı Alkaya, bu değerlendirmesini şu sözleriyle destekliyor:~

“İçinde bulunduğumuz dönemde değişimi, pazar ve müşteri yönetiyor. Şirketler, pazar ve müşterinin önüne geçemediği sürece değişimi yönetemiyor. Aynı durum üst düzey yöneticiler için de geçerli. Şirketler sürekli olarak ve cesur bir şekilde ‘Benim yetenek tabanım, üst düzey yöneticilerim, hatta yönetim kurulum, bugün ve yarınki ihtiyaçları karşılayabilecek durumda mı’ sorusunu sormalı. Gerekli değerlendirmeleri yapmalı. Aksi halde aynen stratejik değişimde olduğu gibi liderlik değişimi ihtiyacı da beklenmedik bir zamanda masalarında olabiliyor.”

OYUNCU SAYISI ÇOK MU?
Bazı yönetici ve uzmanlara göre “CEO tüketen” faktörlerin arasında, “pazardaki oyuncu sayısının çok olması” da önemli rol oynuyor. Bir CEO, “Çok oyuncu, bizim sektörde fiyat rekabeti ve kârsızlık anlamına geliyor. Bu da CEO’ların performansını düşürüyor” değerlendirmesiyle bu gerçeğe dikkat çekiyor.

Index Genel Müdürü Atilla Kayalıoğlu, oyuncu sayısının özellikle son dönemde arttığını vurguluyor. Pazara çok sayıda yeni giriş olmasının etkilerini ise şöyle anlatıyor: “Bilişim, Türkiye’de yeni şirket veya markaların en sık ortaya çıktığı sektörlerden biridir. Türkiye pazarı, dünya çapındaki bilişim şirketlerinin odak noktası ve iş yapmak istedikleri bir coğrafya olarak görülüyor. Bu nedenle de son zamanlarda yeni şirketlerin ve oluşumların yavaş yavaş Türkiye’ye girdiğini görüyoruz. Dolayısıyla CEO değişimlerinin ardındaki nedenlerden biri de yeni gelen şirketlerin ihtiyaçlarının karşılanması gereği.”

İsminin açıklanmasını istemeyen bir CEO, bu konuda şu saptamayı yapıyor: “Bazı teknoloji kategorilerinde Türkiye’de gerekenden çok şirket var. Örneğin teknoloji perakendeciliğinde dünyanın hiçbir ülkesinde bu kadar çok şirket yoktur. Yazılım alanında binlerce şirket var. Hepsi de fiyatla rekabet ediyor, bir türlü kâr edemiyorlar. Bu da şirket performanslarını doğrudan etkiliyor.”~

AÇIK HIZLI BÜYÜYOR
Bilişim sektöründeki gelişmeler, bir yandan bazı CEO’ları işinden ederken diğer yandan da yeni yeteneklere yer açıyor. Yerli ve yabancı bilişim şirketleri, kendilerine yeni dönemi anlayan, rekabette fark yaratacak ve tüketiciyi algılayan liderler arıyor.

Yenibiris.com Genel Koordinatörü Burçak Pak Yılmaz da bu ihtiyacı doğruluyor ve şunları ekliyor: “Bilişim sektöründe CEO’nun yarattığı fark çok fazla. Gelişme ve rekabet hızı, yetenekli ve donanımlı bilişim yöneticilerine olan ihtiyacı artırıyor. Dolayısıyla belli bir sirkülasyonun oluşması doğal. Ücret artışları da söz konusu. Bütün bu unsurların üst düzey atama ve transferlerini olumlu etkilediğini söyleyebiliriz.”

Adecco Doğu Avrupa Bölge Direktörü Tibet Eğrioğlu ise “Düşen kâr marjları, sürekli artan rekabet ortamında teknolojinin hızla gelişmesi, şirketler için çok ciddi bir yönetim vizyonunu da gerektiriyor. Rekabet ve kâr baskısı içinde bunu kurgulayacak ve yönetecek vizyoner yönetim, en hayati konu olarak karşımıza çıkıyor” diye konuşuyor,

YETENEK TRANSFERLERİ
Tabii tüm bu yüksek hız ve rekabet, başarılı mevcut yöneticilerin değerini de artırıyor. Dolayısıyla cazip transfer olanakları devreye giriyor. Software AG Türkiye Genel Müdürü Gökhan Arıksoy, “Eğer başarılıysanız, pazar yönetme, iş geliştirme, ekip yönetme gibi deneyimleriniz varsa, transferler bu sirkülasyonda oldukça etkili oluyor” diyor ve ekliyor:

“Bu sektörde çalışanlar, pazara yön veren yenilikçi uygulamalarda özel uzmanlık sahibi olduğu için daha iyi fırsatlar yakaladıklarında iş değiştirmeyi tercih ediyor. Sektörün dinamiği bu. O yüzden şirketlerin çalışanlarına yönelik daha iyi ve etkili kariyer planı geliştirmelerini öneriyorum.”~

Inproda Danışmanlık Yönetici Ortağı Cafer Telci de yüksek transfer ücretlerinin etkili olduğunu doğruluyor. Telci, “Ayrıca, pazarda tutunma ve pay artırma amacında olan orta ölçekli şirketler de büyük oyuncuların yöneticilerini çekebilmek için yüksek gelir ve yan olanak sunmaya başladı” diyor.

Yoğun sirkülasyonun bir diğer nedeni de küresel atamalar. Özellikle global şirketlerin Türkiye operasyonlarmdaki yöneticiler, ortalama 2 yılda bir bölgesel göreve atanıyor. Intel, Oracle, IBM gibi oyuncular buna örnek. Ekim 2011’de Oracle Türkiye genel müdürlüğüne getirilen Filiz Doğan, “Şu anda 40’tan fazla Türk yönetici Oracle’da global rollerde görev yapıyor. Türk yöneticilerin yüksek performans sergilemesi ve sonuç odaklı olması bu sayının her yıl artmasına neden oluyor” diyor.

HAREKET SÜRER Mİ?
Inproda Danışmanlık’tan Cafer Telci, “Sektörün genişlemesine paralel olarak bu trend de devam edecektir” diye konuşuyor. Aynı eğilimin, hatta daha güçlüsünün yurtdışında da olduğunu söyleyen Stanton Chase Türkiye Yönetici Ortağı Çağrı Alkaya, “Hem Türkiye’de hem global arenada bu hızın zamanla yavaşlamakla birlikte devam edeceğini düşünüyorum” diye konuşuyor.

Atilla Kayalıoğlu ise şunları söylüyor: “Sektördeki Türk şirketlerinin yaşları da çok genç. Oturmuş yönetimler ve kurumsal yapılar ise henüz tam olarak istenen noktaya ulaşmış değil. Hızlı ve yüksek büyüme, BT sektörünün en belirgin özelliği. Böylesine hareketli bir sektörde üst yönetimin de hareketli olması bana göre doğal bir sonuç.”

Adecco Doğu Avrupa Bölge Direktörü Tibet Eğrioğlu da değişimin ve hızın süreceğine inanıyor ve “Yeni dönemdeki ekonomik şartlar hem global şirketleri ve paralel olarak da lokal yönetimleri etkileyecektir. Elbette değişimin kaçınılmaz rüzgarıyla yeni trendler görmeye devam edeceğiz” diye konuşuyor. ~

TİBET EĞRİOĞLU ADECCO DOĞU AVRUPA BÖLGE DİREKTÖRÜ
“DÜNYADAKİ DEĞİŞİM ÇARPICI”
ÖNEMLİ ADIMLAR
Global şirketlerde son 5 yılda çok önemli hamleler, atılımlar yapıldı. Ancak sıkı rekabetin de etkisiyle bazı sektörlerde yanlış atıldığı düşünülen adımlar ve kararlar da var. Küresel ekonomik krizle çakışan son birkaç yıl birçok şirket için zorlayıcı oldu. HP’ye baktığımızda Meg Whitman’dan önce kısa sürelerle değişen HP CEO’ları, HP’nin pazar değerinde kayıplar yaşattı. Meg Whitman ise Amerika’da yıllarca en güçlü kadın listesinde 1 numarada yer almış, siyasete girerek Kaliforniya valiliği için yarışmış bir isim.
GÜÇLÜ LİDERLER
Son dönemde CEO profili için istenen güçlü ve etkileyici liderlik özelliklerini taşıyan bir yönetici. Aranan CEO profilinin sadece teknik bilgi, finans ve müşteri yönetimi becerisinin ötesinde artık ne kadar değiştiğini Whitman’dan da görüyoruz. 13 yıl boyunca Google’da üst düzey yöneticilik yapan ve ardından Yahoo’nun başına geçen Marrisa Ann Mayer de son dönemde bilişim sektörünün tepe yönetimine yeni soluk getiren eski profilden farklı, genç, dinamik ve hırslı yeni jenerasyon bir CEO."

YENİ CEO’NUN 3 ÖZELLİĞİ
1-ENERJİSİ YÜKSEK
MCT Danışmanlık Yönetici Ortağı Tanyer Sönmezer, BT sektöründeki CEO’lardan beklenenin ne olduğunu şöyle özetliyor: “Bir CEO’nun tek başına başarılı olacağı ve her şeyi çözeceği bir dünyayı çoktan geride bıraktık. CEO’nun şirketin tamamına yayılmış bir enerji ve aciliyet hissi yaratması, odak oluşturması gerekiyor. Şirketin kültürünü, iklimini ve çalışanların bağlılığını da yüksek tutarak topyekun olarak yönetmesi isteniyor. Bu aciliyet hissi ve odak, zaman zaman onun bir altındaki seviyede endişe olarak karşımıza çıksa da bu endişeyi yönetebilenler başarılı oluyor.”
2- FIRSATLARI GÖREN
Adecco’dan Tibet Eğrioğlu, son dönemde fırsatları yakalayan CEO’ların öne çıktığını belirtiyor: “Şirketler, patent savaşları yerine araştırma giderleri ve kısa ürün yaşam döngülerine ağırlık veriyor.~
Yetenekleri doğru platformlarda kurgulamak öncelikli hale geliyor. Perakende ve mağazacılık sektörünün yeni atılımları yapması, bunu bilişimle kol kola götürmesi, artık bir zorunluluk. Tüm bunları yakalayan CEO’lar koltuklarını koruyor, yıllık paketlerini yükseltiyor ve global görevlere hızla geçiyorlar.”
3- DEĞİŞİME AÇIK
Inproda Danışmanlık Yönetici Ortağı Cafer Telci ise yenilikçiliğe vurgu yapıyor: “Bu sektörde statükocu zihniyetin tutunması imkansız. Değişimi, gelişimi iyi takip eden trendleri önceden tahmin edebilen ve buna göre aksiyon planları geliştirebilen yöneticiler rağbet görüyor. Yurtdışı örneklerde de aynı şekilde. Alınan tek bir yanlış kararın bile bu sektörde çok büyük rakamlarda kayıplara neden olması, rakiplerin artması ve bu rakiplerle doğru stratejilerle rekabet edilememesi sonucu kaybedilen pazar payları dünyada da baş döndürücü hızda gerçekleşen CEO değişimlerine şahit olmamıza neden oldu.”

ÇAĞRI ALKAYA/STANTON CHASE TÜRKİYE YÖNETİCİ ORTAĞI
AKSAKLIK NEREDE?
YANLIŞ EŞLEŞMELER
Liderlikteki başarısızlığı stratejiden, stratejideki başarısızlığı ise liderden bağımsız düşünemeyiz. Sıkıntı daha ziyade eşleşmede. Pazardaki liderliğin durumsal ve süreli olduğuna dair gözlemlerim var. Şirketler, liderlik değişimi konusunu bir anda masalarında bulduklarında, yani değişimi proaktif değil reaktif yönettiklerinde bir sonraki seçimlerinde hızlı davranmak zorunda kalıyor. Bu da kötü seçimlere sebep oluyor ve bir kısır döngü başlıyor. Bu kısır döngü yanlış seçimleri beraberinde getiriyor.
ACELECİ KARARLAR
Baskı altında seçim yapma, şirketin iş yapma kültürü, yönetim tarzı sektörün dinamikleri, pazarın unsurları gibi faktörleri yeterince değerlendirmeden yapılan yönetici seçimleri başarısız sonuçlanabiliyor. Yani çerçeve ve lider birbirine uyum sağlayamayabiliyor. Bu nedenle kimi zaman çok daha büyük ve kompleks yapılarda başarılı olmuş bir CEO’nun, nispeten daha kolay görünen bir işte başarısız olduğuna şahit oluyoruz.