Devlerin yeni gözdesi

Geçmiş yıllarda “Türkiye’de tarım sektörü bitti” diyenler yanıldı. Çünkü, Türkiye'de tarım son 9 yılın 8'inde büyüdü. Bir zamanlar uzak durulan sektör, gözde yatırım alanlarından oldu. Öyle ki Türkiye’de büyüklü küçüklü 24 bin tarım işletmesi kuruldu ve yenileri kurulmaya devam ediyor. Hükümetin desteklediği sektörde faaliyet gösteren bu şirketler, faaliyet alanlarını genişletirken, bu alana yatırım yapanlar da artıyor. Anadolu Grubu’ndan Çürmen’e, Pofinas’a kadar çok sayıda, dev grup, bu alana yatırım yapıyor ve mevcut yatırımlarını da artırmayı planlıyor.

Günümüzde tarım, Türkiye’nin gözde sektörlerinden biri haline geldi. 10 yıl önce Türkiye’nin ta rmısal milli geliri 24 milyar dolarken, 2012 so nunda 62,5 milyar dolara ulaştı. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, sektörü daha da büyütmeye ve geliştirmeye yönelik çalışmalarını artırmış durumda. Son yıllarda verdiği desteklerle Türkiye’de büyüklü küçüklü 24 bin tarım işletmesinin kurulmasını sağlayan bakanlık, Türkiye’de sektörünün son 9 yılın 8’inde büyüdüğüne vurgu yaparak bu alana yatırıma çağırıyor.

Ayrıca tarım yatırımını cazip kılma ya yönelik girişimler de artış gösteriyor. Öyle ki T arım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu’nun 42 ilde kullanmak üzere 800 milyon Euro hibe bütçesi bulunuyor ve 3 milyon Euro’ya
kadar yapılan yatırımlarda yüzde 50 hibe verilebiliyor. Yatırım ortamındaki bu gibi iyileşmelere paralel olarak, girişimcilerin de tarım yatırımlarında cesur adımlar attığı gözleniyor. Bu dönemde tarım sektöründe faaliyet gösteren pek çok şirketin yeni yatırımlara soyunduğu, sektöre yeni adım atanların ise önlerine önemli hedefler koyduğu göze çarpıyor.

MEYVE İŞİNE GİRDİ
Anadolu Grubu, tarımda son yıllarda atılım halinde olan gruplarının başında geliyor. Grubun 3 yıl önce Coca Cola Içecek’te ortağı olan Ozgörkey Ailesi ve Brezilya’nın en büyük meyve suyu üreticisi Cutrale ile birlikte kurduğu Anadolu Etap şirketi, meyve ve meyve suyu konsantresi üretimi gerçekleştiriyor. Son 3 yılda 1 milyon ağaç portföyüne ulaşan ve 2013 yılı sonunda 2,5 milyon meyve ağacına ulaşmayı hedefleyen şirket, 2020 yılında toplam 10 milyon meyve ağacına ulaşmayı ve toplam 500 milyon dolarlık yatırım yapmayı planlıyor.~ Üretim kapasitesinin yarısının meyve suyu yarısının ise sofralık üretim olması amaçlanıyor. Devletten 30 yıllığına araziler kiralayan, 2011’de Çanakkale, Şanlıurfa ve Adana’da meyve ağacı dikimine başlayan Anadolu Etap; bugüne kadar gerçekleştirdiği 120 milyon dolarlık yatırımı 2013 sonunda 170 milyon dolara çıkarmayı hedefliyor. Şirket bu işi geliştirmeyi, büyütmeyi ve dünya çapında büyük oyuncu olmayı istiyor.

CEVİZ VE BADEM YETİŞTİRECEK
Boyacılık, yapı kimyasalları ve liman işletmeciliği gibi alanlarda hizmet veren Polisan da tarıma giriş yapan şirketlerden. 2 milyar liralık boya sektöründe yüzde 25 pazar payı ile sektör liderlerinden Polisan, gelecek yıl ceviz ve badem üretimine de başlayacak. Bu konuda kendi fidanını yetiştirerek ilk adımı atan Polisan, 150 milyon dolarlık ithalat yapılan ceviz ve badem sektöründe 8 yıl içinde 50 milyon dolarlık ciro hedefliyor. Badem ve ceviz üretimi için fidan yetiştirmeye başlayan şirket, Didim’de 2 bin dönüm arazide bu işe start vermiş bulunuyor. Ancak zamanla toplamda 10 bin dönüm arazi üzerinde badem ve ceviz yetiştirilmesi planlanıyor.

DOMATES İHRAÇ EDİYOR
Gürmen Group da 2006 yılında kurulan Gökkale Tarım adındaki şirketi aracılığıyla tarım sektörüne yatırım yapıyor. Aydın-Sultanhisar ve Karacasu ile Balıkesir-Erdek-Susurluk yöresinde tarım faaliyetlerini sürdüren şirket; domates, zeytin ve ceviz üretimi gerçekleştiriyor. Aydın-Sultanhisar’da topraksız domates üretimi, Aydın-Karacasu’da ise 5 bin dönümlük bir alanda markalı zeytin ve zeytinyağı üretimi için çalışmalar yapılıyor.

Balıkesir-Susurluk ve Erdek’te ise ceviz üretimi için arazi ıslah ve fidan ekim çalışmaları devam ediyor. Isı, nem, gölge, su seviyesi tam otomasyonla, elektronik ortamda yönetilen topraksız tarım şartlarıyla hasada hazır hale getirilen domates seralarında dönüm başına yıllık ortalama 3035 ton domates üretimi gerçekleştiriliyor. Domates üretiminin yüzde 60’ı Almanya, Hollanda başta olmak üzere Avrupa, Doğu Avrupa ülkeleri ile Rusya’ya ihraç ediliyor. Zeytin ve ceviz konusunda ise yatırım çalışmaları sürdüğü için henüz üretim gerçekleşmediği belirten Gürmen Group Başkanı Hüseyin Doğan, “Tarım alanında 160 kişiye de istihdam sağlıyoruz. Bu konuda yeni yatırım alanları için fizibilite çalışmalarımız devam ediyor” diyor.

YENİ MEYVE BAHÇELERİ KURACAK
Temelleri Mustafa Vasfi Diren tarafından 1958’de atılan Dimes, Tokat-Turhal’da kamu ve özel sektör ortaklığı ile kurulan ve bu özelliğiyle Türkiye’de bir ilk olan Kazova Vasfi Diren Tarım işletmesi olarak da 2003’ten bu yana faaliyet gösteriyor. Geçen yıl 400 milyon TL ciroya ulaşan ve bu yıl yüzde 10’luk büyüme hedefleyen şirket, meyve suyu, süt ve süt ürünleri ve şarap sektörlerinde varlık gösteriyor. 5 bin 414 dekarlık bir arazi üzerinde tarımsal üretim gerçekleştiren şirket, her yıl özellikle Orta Karadeniz Bölgesi’ndeki çiftçilere 250 bin adet fidan üreterek dağıtıyor ve bu fidanları çiftçilerden meyve olarak geri alıyor. Toplamda 60 bin çiftçiye gelir sağladıklarını belirten Dimes Genel Müdürü Ozan Diren,~

“Geçtiğimiz yıllarda tarıma yaklaşık 15 milyon dolar değerinde yatırımlar yaptık. Bunun dışında, her yıl 250 bin adet fidan üretip, bu fidanları çiftçilere vererek ve fidanları çiftçilerden meyve olarak geri satın alarak çiftçiye ve tarım sektörüne destek oluyoruz. Önümüzdeki dönemlerde de meyvecilikle ilgili yeni yatırım planlarımız mevcut. Yeni arazilerde meyvecilik plantasyonları kurmak adına çalışmalarımızı yürütüyoruz” diye anlatıyor.

İNCİR VE KİRAZDA LİDER
Alara Tarım da 25 yıldır sektörün içinde olan bir şirket. İzmir, Denizli, Manisa, Çanakkale, Bursa, Afyon, İsparta, Eskişehir, Niğde illerinde hem üreticilerden alım yapan hem de kendi üretim alanlarında faaliyet gösteren şirket; kiraz ve Bursa siyah incir üreticileri olarak bine yakın çiftçi ile çalışıyor. Global taze meyve piyasasında kiraz ve siyah incir ürünlerinde lider konumda bulunan Alara Tarım, yılda 10 bin ton kiraz, 3 bin ton incir üretiyor. Bahçelerinde yeni çeşit geliştirme ve risk yönetimi uygulamaları konularında yatırımlar yaptıklarını söyleyen Alara Tarım CEO’su Kerim Taner, son olarak 3,5 milyon TL’lık dünyanın en yüksek kapasiteli ve en yeni teknoloji kiraz paketleme makina yatırımını devreye aldıklarını belirtiyor. Geçen yılki 50 milyon TL’lik cirolarını bu yıl yüzde 20 artırmayı hedeflediklerini söyleyen Taner, “En büyük pazarımız Almanya. Onu Ingiltere, Hollanda, Belçika, Fransa, Danimarka, İsviçre, Norveç, İsveç izliyor. Ayrıca Rusya, Kanada, Güney Afrika, Çin ve Uzakdoğu geliştirmeye çalıştığımız pazarlar” diyor.

100 BİN ÇİFTÇİYE ULAŞACAK
1960’da kurulan, ancak tarımsal çalışmalarına 1997 yılında başlayan Doğanay Gıda ise şalgamın ana hammaddesi olan mor havucun en iyi yetiştiği bölgeler olan Konya-Ereğli ve Niğde-Ulukışla’da tarımsal faaliyetlerini yürütüyor. Bu bölgelerde 5 bin dönüm arazide üretim yapan şirket, kendi tarım arazilerinde gerçekleştirdiği üretimin yanında bölgedeki köylülerden de mor havuç alımı yapıyor.

Şalgam suyunun yanı sıra elma sirkesi ve yaş üzümden yüzde 100 üzüm sirkesi, limondan yüzde 100 limon suyu, nardan yüzde 100 nar ekşisi ve nar ekşisi sosları ve limonata üretimi de gerçekleştiren şirket, ürünlerinin tamamının hammaddesi olan meyve ve sebzeleri farklı çiftçilerden temin ediyor.~
Türkiye’nin farklı bölgelerinde mor havuç üretim denemeleri yaptıklarını da belirten Doğanay Gıda Yönetim Kurulu Başkanı Rafet Doğanay, “Başarılı olduğumuz taktirde ülkemizin hangi bölgesi olursa olsun daha büyük yatırımlar yapacağız ve anlaşmalı çiftçilerimize ekim yaptıracağız” diyor. Yeni bir yatırım planladıklarına da değinen Doğanay, bu yeni ürünle birlikte çiftçilere ciddi destekler verebileceklerini ve bir yıl gibi kısa bir sürede 100 binden fazla çiftçiye istihdam sağlayabileceklerini söylüyor.

İPSALA’DA PİRİNÇ ÜRETİYOR
1950 yılından beri tarım sektöründe faaliyet gösteren Sezon Pirinç ve Tarım Ürünleri ise 1983’ten itibaren de gıda sektöründe varlık gösteriyor. Türkiye’nin toplam çeltik üretiminin yaklaşık yüzde 25’inin gerçekleştirildiği Edirne - İpsala'da tesisleri bulunan şirket, saatte 12 ton çeltik işliyor ve 7-7,5 ton pirinç elde ediyor. Yıllık üretim kapasitesi toplam 100 bin ton civarında olan şirket, son yıllarda bölgeye 5 milyon dolarlık tevsi yatırımı yapmış bulunuyor. Yöredeki üretimin önemli bölümünün fabrikalarına geldiğini söyleyen Sezon Pirinç ve Tarım Ürünleri Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Erdoğan, “10 pirinç türü ile 22 değişik tarım ürünümüzü yerli ve yabancı tüketiciyle buluşturuyoruz. Ortadoğu’ya pirinç ihraç ediyoruz. Ayrıca bazı bakliyat ürünlerimizi de Amerika, Avrupa, Balkan ülkeleri ve Türk Cumhuriyetleri’ne ihraç ediyoruz” diyor.

100 MİLYON TL’LİK YATIRIM YAPTI
Geçtiğimiz günlerde Calinos Holding de Niğde’nin Bor ilçesi Kızılca Beldesi’nde bir tarım yatırımının açılışını gerçekleştirdi. Cıngıllı Tarım Işletmeleri’nin ikinci etabının tamamlanması ile birlikte bu yatırımın Iç Anadolu Bölge-si’nin en büyük, Türkiye’nin ise ikinci büyük tarım işletmesi olacağı belirtiliyor. Tarıma elverişsiz çorak topraklarda yapılan iyileştirme çalışmaları sonucu, üretim başladığını, toprak verimli hale geldiğini söyleyen Calinos Holding Yönetim Kurulu Başkanı Fırat Gülgen, özel sektörün Türkiye’de yaptığı en büyük yağmurlama sulama projesinin gerçekleştiğini belirtiyor.

2005’te amatör olarak başladıkları tarım sektörü faaliyetlerine 2008’den itibaren kurumsal olarak devam ettikleri ve 100 milyon TL’lik yatırım gerçekleştirdiklerini ifade eden Gülgen, şu bilgileri veriyor: “Tarım faaliyetlerimizi Niğde ilinde toplam 27 bin dönümlük bir alanda yürütüyoruz.~
Bu alanın 12 bin dönümlük kısmında sulu bitkisel üretim, 2 bin dönümlük kısmında kuru bitkisel üretim, bin dönümlük kısmında ise hayvansal üretim yapıyoruz. Aksaray-Konya-Niğde-Ereğli bölgesinde beraber çalıştığımız yaklaşık 40 adet sözleşmeli çiftçimiz mevcut.

Sözleşmeli üretim dahilinde yem bitkileri yetiştiriciliği yapıyoruz. Yem bitkileri yetiştiriciliğinde yıllık 30 bin ton si-laj, 400 ton danelik hububat ve 4 bin ton kaba yem kapasitesine sahibiz. ilerleyen süreçte yurtiçi ve yurtdışmda yeni tarım-hayvancılık tesis yatırımları planlamaktayız. Ayrıca tarıma dayalı yenilenebilir enerji konusunda yatırımlarımız söz konusu olacak.”

“Mercimek kralının 1,5 milyon tonluk üretimi var”
Dünyada mercimek kralı olarak anılan 32 yıllık bir geçmişe sahip Arbel, tek bir emtiada dünyada piyasa yapıcısı konumuyla dikkatleri üzerine çeken ender firmalardan biri. Türkiye’nin sektöründe en fazla ihracat gerçekleştiren şirketi de olan Arbel, dünya mercimek ihracatının yüzde 40’ına yakınını tek başına

gerçekleştiren bir gıda devi konumunda. Mersin’in ilk bulgur, mercimek, makarna tesislerini kuran grubun bugün; Kanada, Amerika, Avusturya, İngiltere, Çin ve Güney Afrika’da toplam 29 tesisi bulunuyor.

Tesislerin yıllık bakliyat işleme kapasitesi ise 1,5 milyon ton olan Arbel, toplam 2 bin kişiye istihdam sağlıyor ve 1,5 milyar dolar ciroya sahip. Kanada’da en büyük tarım arazilerine sahip Saskatchewan eyaletinde, Amerika’nın Kuzey Dakota eyaletinde, Avustralya’da Kadina, Bowmans, Narrabri ve Toowoomba’da, Güney Afrika’da Johannesburg’da, Kırgızistan’ın Talas bölgesinde, İngiltere ve Çin’de tarımsal faaliyetler yürüttüklerini söyleyen Arbel Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Mahmut Arslan, “Türkiye’de ise Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Ege Bölgesi ve iç Anadolu Bölgesi’ndeki çiftçilerden mercimek ve nohut temin ediyoruz” diyor.