İzmir’de sürdürülebilir kalkınma, için çalışıyoruz

Kalkınma ajansları’nın bölgesel gelişmeyi hızlandırmada ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamada temel rolünün bölgedeki yerel dinamikleri harekete geçirerek, kaynakların verimli ve etkin kullanımı amacıyla koordinasyon görevini üstlenmek olduğunu belirten İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) Genel Sekreteri Doç. Dr. Ergüder Can , “İzmir; altyapısı, olanakları, üniversitelerindeki bilgi birikimi ve gelişmiş sanayisi ile sürdürülebilir kalkınma modeline geçiş için önemli bir potansiyeli içinde barındırıyor. İZKA olarak sürdürülebilir kalkınma modelinin yaratılmasında kamu, özel, sivil toplum kesimlerinin işbirliğinin sağlanması temel görevimiz” diyor.
Sürdürülebilir Planlama kapasitesi ile birlikte kaynak tahsis mekanizmasına sahip , Kalkınma Ajansı şeklinde yerelde etkin bir kurumsal yapıya olan ihtiyaç ilk olarak 1963 yılında hazırlanan ‘Birinci Beş Yıllık Kalkınma Planı’nca ortaya konuldu. Kalkınma Ajansları’nın sürdürülebilir kalkınma stratejilerinin oluşturulması ve uygulanması konusunda yerel aktörler ve dinamikler arasında sinerji oluşturacak kaynakları harekete geçirerek yerel kalkınma çabalarının etkisini artıracağı öngörüsünde bulunuldu. 1970’li yıllara dek çeşitli ülkelerin benimsedikleri bölge planlama yaklaşımları ülkelerin sosyoekonomik, siyasi ve kültürel yapılarına göre çeşitlenmekle birlikte, hemen hepsinde görülen ortak amaçlar; “kaynakların optimum kullanımı, ekonomik yararın olabildiğince arttırılması ve yararın bölgeler arasında hakça/ dengeli dağılımı” oldu. Bunlara, 1980’li yıllardan bu yana ‘sürdürülebilirlik/ çevrenin ve yaşam kalitesinin korunması’ da eklendi. Kalkınma Ajansları’nın bölgesel gelişmeyi hızlandırmak ve sürdürülebilir kalkınmayı sağlamada temel rolünün bölgedeki yerel dinamikleri harekete geçirerek, kaynakların verimli ve etkin kullanımı amacıyla koordinasyon görevini üstlendiğini belirten İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) Genel Sekreteri Ergüder Can, “Kamu, özel, sivil toplum kesimlerinin faaliyetlerini ortak hedeflere yönlendirmek amacıyla katılımcı planlama teknikleri ve ortak akıl ile strateji geliştirme çalışmalarını gerçekleştirmek, mevcut teknik ve mali destek araçlarıyla bu stratejilerin hayata geçirilmesini sağlamak hedefleniyor” diyor. Can, sürdürülebilirlik üzerine sorularımızı yanıtladı:

Sürdürülebilirlik konusunda kalkınma ajanslarının ne gibi faaliyetleri var?
Kalkınma Ajansları'nın en önemli görevlerinden biri bölge planlarının katılımcı planlama ilkelerine uygun olarak hazırlanmasında koordinatör rol üstlenmek.~
’Kalkınmayı sürdürülebilir kılmak’ bölgenin planı uygulamaya geçirmesini ve değişen koşulları algılayarak stratejilerini yenilemesi süreçlerini kapsamak. Kalkınmanın sürdürülebilirliği hem uygulamanın koşullara uygun programlanmasını, hem de plan ve programların değişen koşullara uygun olarak güncellenmesini gerekli kılmak. İzleme-değerlendirme sistemleri ve risk yönetimi yaklaşımı bölgenin ve dolayısıyla bölge planının değişen koşullara adaptasyonun sağlanmasında temel araçlar olarak kullanılmakta. Kalkınma Ajansları yerelde kaynak tahsis ve izleme mekanizmasına sahip özel hukuk hükümlerine tabii, kamu tüzel kişiliklerine sahip yeni idari yapılar. Özel sektöre yakın çalışarak, farkındalık yaratarak, uyguladıkları mali ve teknik destek programları kanalıyla sürdürülebilir kalkınma konusunda pek çok iyi uygulama örneğini hayata geçirebilmekteler.

İZKA olarak siz sürdürülebilirlik konusunda ne gibi faaliyetler yürütüyorsunuz ?
İZKA'nın 2013 İzmir Bölge Planı, 2023 Taslak İzmir Bölge Planı ve bu planlara altlık teşkil eden belgesinde İzmir Kentsel Pazarlama Stratejisi, Kültür Ekonomisinin Geliştirilmesi Stratejisi, İzmir Bilgi Toplumu Stratejisi gibi çok sayıda bölgesel sektörel ve tematik strateji çalışmalarında ‘sürdürülebilirlik’ konusu stratejik öncelik olarak yer aldı. İzmir için ‘sürdürülebilir turizm’ vazgeçilmez. Gelişen turist yapısıyla ve değişen beklentilerle birlikte yüksek ve istenen kalite, konukseverlik, fiziksel altyapı, sürdürülebilir çevre, farklı ürün beklentileri de artmakta. Dolayısıyla, bu süreçte dünya turizmindeki değişimleri hızla İzmir turizmine aktaracak ‘Seferihisar Cittaslow’ örneğinde olduğu gibi kilit projelere ve uygulamalara, sürdürülebilir turizm uygulamalarının yaygınlaştırılmasına da ihtiyaç bulunmakta. . İzmir Bilgi Toplumu Stratejisinde de doğal kaynakların sürdürülebilirliği ve enerji verimliliğini destekleyen akıllı uygulamaların geliştirilmesi hedeflerimizden biri olarak yer almakta.

‘Eko - Akıllı Kent’ konusundaki yaklaşımınızı açar mısınız?
Akıllı kent algısı daha yaşanabilir ve sürdürülebilir bir kent yapısını bilgi ve iletişim teknolojilerin imkanlarını kullanarak birleştirme iddiasında. Kaçınılmaz olarak ‘eko-akıllı’ kent tanımlaması da bulunduğumuz dönemin bir olgusu. İzmir’in de üyeleri arasında olduğu EUROCITIES ağı tarafından akıllı kent tanımı ‘en düşük enerji kullanımı ile en yaşanabilir çevreleri sunabilmesi’ anlamında kullanılmakta. Eko-akıllı kentin bir yandan sağlıklı ve enerji etkin yenilenebilir enerji kaynaklarını ağırlıklı olarak kullanması beklenirken bir yandan da gelişmiş bilgi ve iletişim teknolojileri temelli ürün ve hizmetleri sunma ve kullanmada öncü olması anlaşılmakta. Akıllı şehirler bu büyümenin sürdürülebilir olmasına yardımcı olacak.~
Vatandaşlar için kentsel konut, güvenlik, sağlık ve ulaşım, endüstri için gelişmiş ve daha uygun maliyetli enerji kaynağı, işletmeler için uzaktan çalışma ve e-ticaret, bireyler için haberleşme ve eğlence gibi servislerin geliştirilmesi için bilgi ve iletişim teknolojilerinin (BİT) her alanda daha yoğun ve daha etkin biçimde kullanılması gerekmekte. Bilgi ve iletişim teknolojileri kentleşmenin çevresel etkilerini azaltmaya da yardımcı olabilir.

Bugüne kadar sürdürülebilirlik konusunda yaptığınız çalışmalardan ne gibi sonuçlar alındı?
2014-2023 İzmir Taslak Bölge Planı'nda sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde, İzmir'in var olan kaynaklarının en etkin şekilde değerlendirilmesi, kaynak kullanmadaki bilinç, sorumluluk ve verimliliği artırarak gelecek nesillerin yaşam kalitesi standartlarına sahip çıkmak sorumluluğu ile hazırlandı. 2008 yılı finansal krizinin yansımalarının devam edeceği, dünyadaki yeni küresel işbölümü, iklim değişikliği, enerji sorunu ve inovasyon ekonomilerinin öne çıkmasının beklendiği gelecek on yıllık plan döneminde Türkiye ve dünya gündeminin ana temalarından biri olan ‘sürdürülebilirlik’ konusuna odaklandı. 2014-2023 İzmir Bölge Planı’nın (IZBP) vizyonu ‘Bilgi, Tasarım ve Yenilik Üreten, Akdeniz'in Çekim Merkezi İzmir’ olarak belirlendi. Bu vizyona ulaşılırken temel alınacak ilkelerden biri de sürdürülebilirlik olarak belirledi.

Sürdürülebilirlik alanında geleceği dönük hedefleriniz neler?
İZKA olarak bölgede sürdürülebilir kalkınma konusunda farkındalık yaratmaya devam edeceğiz, tüm bölgesel strateji geliştirme çalışmalarımızda ‘sürdürülebilirlik’ ilke olarak yer almaya devam edecek, stratejik planlarımızda hedef olarak yer alacak, yerelde diğer kurum ve kuruluşların da konuyu kendi stratejik plan ve çalışma programlarına almaları konusunda öncülük edeceğiz. Kaynakların verimli ve etkin kullanılabilmesini sağlamak için kurumlar üstü bir koordinasyon ve işbirliği platformu yaratmak, potansiyeli harekete geçirebilmek için karar alma süreçlerine daha fazla kurumu dahil edebilmek, sürdürülebilir kalkınma diyoloğu yaratmak için çalışmaya devam edeceğiz. İzmir'in gündemindeki en önemli konu olarak yer alan EXPO2020 adaylığımızın teması sürdürülebilirlik ile doğrudan ilişkilidir : "Daha iyi bir dünya için yeni yollar / Herkes için sağlık" EXPO, dünyanın en büyük sosyal etkinliği olma özelliğini koruyan, düzenlendiği kenti ve ülkeyi insanlığın vitrinine çıkaran uluslararası bir organizasyondur. Kasım ayında gerçekleşecek oylamayı İzmir kazanırsa İzmir sürdürülebilir kent olma yolunda da önemli adımlar atma şansını kazanacak. EXPO 2020 ile sağlık alanındaki en ileri örneklerin paylaşıldığı, tüm insanlık için yepyeni fırsatların yaratıldığı, ülkelerin ve halkların sağlık sorunlarının çözümünde yerelle küreselin buluşturulduğu bir platform yaratmayı hedefliyoruz.~

Yenilenebilir enerji destekleniyor
İzmir'de yenilenebilir enerji kullanımının yaygınlaştırılmasına ve çevre teknolojileri üretiminin teşvik edilmesine odaklanan program kapsamında projelere toplam 30 milyon TL kaynak aktarılması planlanıyor. Halen devam eden Yenilenebilir Enerji ve Çevre Teknolojileri mali destek programı kapsamında desteklenecek projelerle İzmir'de kurum ve kuruluşların enerjilerini yenilenebilir kaynaklardan elde etmeleri, özel sektörün çevrenin korunmasına yönelik ürünler üretmeleri sağlanacak. Ayrıca bu program ile ülkemizin enerjide dışa bağımlılığının azaltılması ve fosil yakıt kaynaklı küresel ısınma ile mücadele hedeflerine katkı sağlanması amaçlandı. Başarılı projelerin uygulanmasıyla İzmir'de 36 adet yenilenebilir enerji sistemi (26 güneş, 4 rüzgâr, 3 güneş-rüzgar hibrid, 3 biyokütle) yatırımı desteklenerek yaklaşık 10 MW gücünde lisanssız elektrik üretimi gerçekleştirilmesi öngörüldüğünü söyleyen Can, şunları anlatıyor: "Bu miktar yaklaşık 2000-2500 konutun, bir başka deyişle yaklaşık 10 bin kişinin yıllık elektrik tüketimine karşılık geliyor. Böylece henüz Türkiye'de oldukça sınırlı sayıda olan yenilenebilir enerji kaynaklarından lisanssız elektrik üretimi yapan sistemlerin İzmir'de yoğunlaşması ve İzmir'in bu konuda diğer bölgelere örnek olması bekleniyor.

Öte yandan programın bir diğer önceliği kapsamında yenilenebilir enerji sistemlerinin ve çevre teknolojilerinin tasarımına ve üretimine yönelik Ar-Ge veya ürün/süreç yeniliği ve ticarileştirme çalışmaları desteklenerek 12 yeni ürün ortaya çıkması ve İzmir'in bu sektörlerdeki teknoloji üretiminde de gelişmesi hedefleniyor. Ayrıca başarılı projelerin İzmir'de yenilenebilir enerji kaynaklarının ısıtma, kurutma, soğutma ve ulaştırma amaçlı kullanımına katkı sağlaması amaçlanıyor."