Snapchat'i mutfakta keşfeden yatırımcı

Erken aşama risk sermaye şirketi olan Lightspeed’in kurucusu Barry Eggers, 5 yıl önce işinden evine döndüğünde, bir şeyler atıştırmak için mutfağa uğramıştı. Mutfak masasında kızı Natalie ile 2 arkadaşının daha oturduğunu gördü. Ne kızı ne de arkadaşları Eggers’ın mutfağa girdiğini görmemişti. Hepsinin dikkati ellerindeki telefondaydı ve kahkahalarla gülüyorlardı. Birbirlerine cep telefonu ekranından bir şeyler gösteriyorlardı. Barry Eggers şaşırmıştı. Daha fazla beklemeden sordu: “Kızlar siz orada neler çeviriyorsunuz?” Natalie, “Baba bu uygulamayı daha önce gördün mü? Ona Snapchat deniyor.” Babası gerçekten de hiç görmemişti. “Hayır” yanıtını ve ne işe yaradığını sordu. “Fotoğraf çekiyor, onları arkadaşlarına gönderiyorsun. Sonra da fotoğraflar 10 saniye içinde siliniyor.” Babası duyduğuna şaşırmıştı. Fotoğraf çekiyorsunuz ve 10 dakika içinde kendi kendini yok ediyor. Peki ne tür resimler gönderiliyordu ki bu kadar büyük ilgi çekiyordu. Yanıtı Natalie vermişti: “İşte arkadaşlar arasında komik ve aptalca şeyler. Bu artık bizim okulda Angry Birds ve Instagram’la birlikte en popüler uygulamalardan biri haline geldi.” Barry Eggers, Angry Birds ve Instagram’ı duymuştu… Ancak, Snapchat’den hiç haberi yoktu. Şaşkınlığını sorularla sürdürdü: “Peki onu ne sıklıkta kullanıyorsunuz?” Aldığı yanıta daha da şaşırmıştı: “Eskiden 5 veya 6 resim gönderirdim. Şimdi ise günde 30!” Duyduklarından çok etkilendi ve ortağı Jeremy Liew’e aktardı. Ortağı da etkilendi ve hemen Snapchat’ın kurucuları Evan Spiegel ve Bobby Murphy’den randevu almaya karar verdi. Toplantıdan da “ilk yatırım” kararı ile ayrıldılar. Üstelik binalarında çalışma alanı bile verdiler. Her şey mutfakta lise öğrencilerini gözlemlemek ve onları anlamakla başlamıştı. Onun tetiklediği yatırımla yola çıkan Snapchat, mart ayı içinde 36 milyar dolar değerden halka açıldı. Ligthtspeed de geleceği görme başarısı ve risk alma becerisiyle bu müthiş değerden kendine düşen payı aldı.

INSTAGRAM’IN FİKRİNİ BULAN KODAK NEREDE HATA YAPTI?
Sizi bundan tam 21 yıl öncesine, Kodak’ın Sao Paulo’daki Brezilya merkezine götürmek istiyorum. Şirketin Brezilya Ülke Başkanı Jarbas Mendes, internetin gelecekteki etkisini görerek bir ekip oluşturdu. Tarih 1996’ydı ve bugün yeniliklere ayak uyduramadığı için suçlanan Kodak’ta, geleceği şekillendirmek için bir ekip kuruldu. Görevi ise şöyle tanımladılar: “Müşterilerin kendi dijital fotoğraflarını paylaşmaları için yenilikçi bir yöntem bulmak.” Kodak’ın dijital ekibi, o dönem için çok yeni olan internetle ilgili bir paylaşımın yapılabileceğinin farkına varmıştı. Daha sonra bu alanı Devrim niteliğinde değiştirecek Instagram’ı kuran Kevin Systrom o tarihte henüz 13 yaşında bir çocuktu. Onlar, herhangi birisinin fotoğraflarını sunucuya yükleyebilmesini ve sonra da onları görme izni olan başkasına indirme şifresi göndermesini sağlayan bir sistem tasarlamışlardı. O zamanlar bu ekipte pazarlama görevini üstlenen Joao Ciaco, “Buradaki temel fikir, fotoğrafların çevrim içinden görülebilmesini sağlayacak teknolojik bir olasılıktı” diye anlatıyor. Epey kitap okumuş ve Kodak’ı da yakından izlemiş olmama rağmen bu hikayeyi bilmiyordum. Stanford Üniversitesi’nden William P. Barnett’in araştırmasından okudum. Aktardığına göre bizim bugün Instagram olarak bildiğimiz ve milyarlarca dolar değere ulaşan şirketi yaratan fikir, aslında 14 yıl önce Kodak tarafından icat edilmişti. Dünya çapında dev bir şirket, önemli bir fikir bulmuş, ancak onu ticari değere ulaştıramamıştı. William P. Barnett, şunu aktarıyor: “Kodak’a tekrar bir bakın. Dijital kameralarda atağa kalkan ilk şirketti ve çok kısa bir sürede pazar liderliğine oturmuştu. Sorun Kodak’ın inovasyon yapma becerisinde değildi. Şirketin yapısı dijital işin mantığına uygun değildi.” Ancak, Kodak, Brezilya’da ateşlenen yeni inovasyonu kaçırdı ve Instagram şirketi bu yolla müthiş bir değer yarattı. Hemen ardından da Facebook tarafından alındı. Stanford’dan Barnett, “Bozuculuk, sadece teknoloji değişikliğinden ibaret değildir. Onun temelinde değişen bir iş mantığı yatar. Yeni bir teknoloji ile başarılı olabilmek için yeni bir mantığın organize edilmesi şarttır. Yeni yolların organize edilebilmesi için de geçmişteki başarılarınızı unutmanız gerekir” diye konuşuyor. Bence de en önemli tehlike geçmişteki başarılarla yaşamak, “Geçmişin, geleceği garantilediği” önyargısına kapılmaktır.

 DİKKAT SÜRESİ NEDEN AZALIYOR?
Benim gördüğüm kadarıyla dijitalleşme, yeni cihazlar ve yeni alışkanlıklar, insanlarda en büyük etkiyi “dikkat toplama” üzerinde yapıyor… Bunu okuma alışkanlıklarında, market alışverişlerinde, konferanslarda, karşılıklı sohbetlerde de görmek mümkün. “Dikkat süresi” denilen, İngilizcede “attention span” olarak karşılığı olan bu sorun, bütün sektörleri derinden etkiliyor, etkilemeye de devam edecek. Üretenlerin ve satanların, bu süredeki değişimi dikkate alarak strateji üretmeleri gerekiyor. Tabii biz yayıncı ve etkinlik düzenleyicilerin de… Bu konuya ilgi duyunca biraz araştırdım ve Microsoft’un 2 yıl önce yaptığı bir araştırmayı gördüm. Araştırmaya göre “dikkat süresi” 2000 yılında 12 saniye’ydi, 2013 yılında 8 saniyeye geriledi. Son 3 yılda ortaya çıkan yeni teknolojiler dikkate alındığında, 2016 yılında en azından 6-7 saniyeye düştüğü tahmin edilebilir. Benim rapordan diğer öğrendiklerim ise şöyle: 1. İçinde bulunduğumuz dünyada kaynak sıkıntısı çekilen en önemli commodity insan dikkatidir. 2. Medya tüketimi, ekran sayısındaki artış ve sosyal medya, dikkati önemli ölçüde etkiliyor. 3. Bu da odaklanmayı, özellikle dijital dünya dışındaki işlere dikkat vermeyi zorlaştırıyor. 4. Şirketlere düşen ise açık: Kişisel, anlaşılır ve hızlı davranmalılar. Böylece nokta atışıyla dikkat sorununu aşabilirler.

 AİLE ŞİRKETİ BİREYLERİ BU KULÜBE MUTLAKA KATILIN
Türkiye’nin önde gelen ailelerinin genç bireylerini buluşturduğum NextGenClub’a ilgi artıyor. Biliyorsunuz bu oluşumda, Türkiye’nin büyük gruplarının yanı sıra Anadolu’nun aile şirketlerinin bireylerini bir araya getiriyorum. Yakında yeni projeleri sizlerle paylaşacağım. Bu konudaki en yeni haberim ise www.nextgenclub.net adlı site olacak. Yayına başladı. Sizlerin görüş ve önerilerini bekliyorum. Ayrıca eğer aile şirketi bireyiyseniz, lütfen bana yazın.