Daha fazla risk alacağız

Ahmet Kocabıyık, 4,3 milyar dolar cirolu Borusan’ın yönetim kurulu başkanı. Türkiye’nin en önemli sanayicilerinden Asım Kocabıyık’ın oğlu. Geçen yıl babasını kaybeden Ahmet Kocabıyık, “Holdingde onun değerlerini devam ettiriyoruz. Ancak yapı taşlarımıza yeni değerler de ekliyoruz” diyor.

Hedefinin daha dinamik, daha çok risk alan, daha yenilikçi bir holding yaratmak olduğunu söyleyen Kocabıyık, “Babam çok tutumlu bir insandı. İsrafı sevmezdi, bu nedenle yavaş yavaş emin adımlarla büyüdük. Şimdi de yavaş yavaş büyüyoruz, ancak biraz daha risk almak istiyoruz” diyor.

Şu günlerde büyük bir dönüşüm içinde olan devlerden biri de Borusan Holding... Bugüne kadar yavaş yavaş emin adımlarla ilerleyen holding, yeni dönemde biraz daha risk alarak büyümek istiyor. Bu nedenle holdingin patronu Ahmet Kocabıyık’ın en çok üstünde durduğu konuların başında, inovasyon ve yenilikçilik geliyor.

Kocabıyık, 7 bin çalışanı olan Borusan Holding’de alt kademedeki çalışanların daha fazla risk alıp daha çok inisiyatif kullanacağı yeni bir yapının üzerinde çalıştıklarını söylüyor. Kocabıyık, “Babam çok tutumlu bir insandı. İsrafı sevmezdi. Bu nedenle yavaş yavaş emin adımlarla büyüdük. Şimdi de yavaş yavaş büyüyoruz ancak biraz daha risk alarak yapabileceğimizin daha fazlasını yapmaya çalışıyoruz” diyor.

Kocabıyık, yeni dönemde holdingde alt kademede çalışanların bile biraz daha hırslı, daha dinamik kişiler olmasını sağlamaya çalıştıklarını söylüyor. “En büyük iş kolumuz olan boruda hedef pazarlarımızı değiştirdik ve katma değeri düşük ürünlerin üretiminden çıktık” diyen Kocabıyık, yeni iş alanlarıyla da ilgileniyor.  ABD’de son dönemde popüler olan kaya gazının Türkiye’de çıkarılmasıyla ilgilendiklerini açıklayan Kocabıyık, “Türkiye’de kaya gazı araştırmasına başlanacaksa biz bu konuda öncülerden olmak istiyoruz. Enerji Bakanlığı’yla görüşmelerimiz sürüyor” diye konuşuyor.~
“Beni işte en çok yeni ihale kazanmak heyecanlandırıyor” diyen Kocabıyık, oğlu Levent’in ise hala grupta rotasyon sürecinde olduğunu söylüyor. Kızının ise bir süre New York’ta kalıp orada çalışmak istediğini söyleyen Kocabıyık, bu konudaki yaklaşımını “Çocukların grupta çalışması için baskıcı ve aceleci değiliz” sözleriyle ortaya koyuyor. Kocabıyık’la Borusan’daki dönüşümden yeni projelerine, babasıyla ilişkisinden hayvancılık hobisine kadar merak edilen konuları konuştuk:

Borusan’ın kendine has kurum kültürü var. Vazgeçemeyeceğiniz değerleriniz nelerdir?
- Borusan’ın değerleri aslında babamın değerleri. Biz de bunları devam ettiriyoruz. Bu değerlerin içinde bana göre en önemlileri “çalışkanlık”, “dürüstlük”, “kişiye verilen önem” ve “sorumluluk duygusu”. Babam, her zaman “Ülkeme gönül borcum var. Bunu ödemeye çalışıyorum” derdi. Bize de hep bu değerleri aşıladı.

Son yıllarda, Borusan’ın DNA’sına eklenen yeni yapıtaşları, yeni değerler oldu mu?
- 2000’li yılların başında verimliliği artırmak için Borusan Holding olarak 6 Sigma modeline yöneldik. Son dönemde ise en önemli önceliğimiz inovasyon ve yenilikçilik. Yeni ürün ve yeni pazar bulmak holding olarak en önemli önceliklerimizi oluşturuyor.

Daha inovatif ve yenilikçi olmak için neler yapıyorsunuz?
- Borusan’da çalışan herkesin 10 yıl sonra müşterilerin bizden ne isteyeceğini düşünmesini istiyoruz. “Müşterilerimiz bizden ne istiyor, onlara ne verebiliyoruz” sorularını sürekli kendimize soruyoruz. Bu soruların cevaplarını önceden görüp müşterilerimizin arzusuna göre davranmayı sağlayacak yenilikçi bir sistem kurmayı amaçlıyoruz.

Eskiyle yeni arasında nasıl bir fark olacak? Nasıl bir Borusan yaratmak istiyorsunuz?
- Babam çok tutumlu bir insandı. İsrafı sevmezdi. Bu nedenle yavaş yavaş emin adımlarla büyüdük. Şimdi de yavaş yavaş büyüyoruz, ancak biraz daha risk alarak yapabileceğimizin daha fazlasını yapmaya çalışarak büyümeyi hedefliyoruz. Amacımız, yöneticilerimizin altındaki çalışanlarımızı biraz daha hırslı, dinamik kişiler olmasını sağlamak. Önümüzdeki dönemde daha dinamik, daha çok risk alan, daha yenilikçi bir holding olmak istiyoruz.~
Risk almayı büyük işlere girmek anlamında söylemiyorum. Alt seviyede çalışanların risk alarak işlerini yapmasını kast ediyorum. Alt seviyedeki çalışanlarımızın küçük riskler alarak daha iyi, daha büyük işler yapabilmelerini arzu ediyorum. Yetkisinden daha fazlasını yapan, daha girişimci Borusanlılar yaratmak istiyoruz. İçimizde böyle bir kültür oluşturmayı hedefledik.

Bu hedef doğrultusunda nasıl bir dönüşüm planladınız? Neler yapıyorsunuz?
Borusan Akademi, bu konuda çok önemli bir rol oynuyor. Bir de iş içinde “coaching” çok önemli. Amirlerin çalışanlarını yetiştirmesi, koçluk yapması gerekiyor.

“Çok iyi çocukları işe alıyoruz, biraz da gözü kara olsun” diyorsunuz öyle mi?
Bizde, sanayi kökenli bir grup olmamızdan dolayı her şey çok analitik, çok belirgindir. Bu nedenle eskiden daha girişimci çalışanlar bizim kültürümüze çok tersti. Şimdi bunu değiştirmek istiyoruz. Çok fazla da abartmak istemiyoruz. Yavaş yavaş değiştirmek istiyoruz.

Peki siz risk almayı sever misiniz? Hızlı karar alır mısınız?
Daha çabuk karar almamız gerekiyor. Bilhassa daha risk alarak karar almak önemli.

Önümüzdeki dönemde daha çok risk alacağınız yeni iş alanları neler olacak?
Yeni iş alanlarına her zaman açığız. Fırsatları değerlendiriyoruz. Özelleştirmelere de giriyoruz. Ancak burada bizim için çok büyük fırsat yok. Ara sıra liman ihaleleri oluyor. Bunlarla ilgileniyoruz. Enerjideki ihalelerle pek ilgilenmiyoruz.

Biz daha çok rüzgar enerjisiyle ilgiliyiz. Özelleştirilecek rüzgar santralleri olmadığı için enerjide kendimiz sıfırdan tesis kuruyoruz. Dolayısıyla özelleştirmeyle pek ilgimiz yok. Ancak mevcut işlerimizde büyüme imkanımız büyük. Özellikle en son girdiğimiz yeni alanlardan enerjide çok büyük fırsatlar var. Bu nedenle biz de enerji işine konsantreyiz. Amerika’da kaya gazı sektörü gündemde. İleride belki Türkiye’de de kaya gazı işine girebiliriz. Fırsatları kovalıyoruz. Ancak önceliğimiz kendi bildiğimiz işlerimizde büyümek.~
Kaya gazıyla ilgili planlarınız nedir?
Türkiye’de kaya gazı araştırmasına başlanacaksa biz bu konuda öncülerden olmak istiyoruz. Enerji Bakanlığı’yla görüşmelerimiz sürüyor. Bu işi bilen bir şirketle ortak olmamız lazım. Know-how almamız gerekiyor. Türkiye’de kaya gazı çıkarmak için öncü olmak istiyoruz.

“Enerjide de çok büyük fırsat var” diyorsunuz. Enerjideki hedefiniz nedir?
Enerjide rüzgar ve hidroelektrik yatırımlarınız var. Ağırlığımız ise rüzgar enerjisinde. Hidroelektrik santrallerinde birkaç tane lisansımız var, açıkçası bu alana girelim mi diye tereddüt ediyoruz. Çünkü çevre konusu Türkiye’de büyük önem kazanıyor. Hidroelektrik santralleri için tahsis edilen yerler de güzel yerler. Yaptığımız tesisi çevreyi koruyarak yapabiliyoruz, ancak yine de çok tepki alıyor. Bunun için bu konuya girsek mi girmesek mi diye düşünüyoruz. Büyük bir ihtimalle rüzgar enerjisi tarafına yoğunlaşıp büyüyeceğiz. İlerisi için doğalgazı da düşünüyoruz. Doğalgazla çalışan santraller de radarımızda yer alıyor.

Enerjide kurulu gücünüz ne oldu?
Enerjide, 600 megavatlık lisansımız var. Ancak şu anki kurulu gücümüz çok küçük. Toplamda 110 megavat kurulu gücümüz bulunuyor. 2020’ye kadar enerjideki kurulu gücümüzü 2 bin megavata çıkarmak istiyoruz. Önümüzdeki dönemde enerjide önceliğimiz, elimizdeki hazır lisanslarımı hayata geçirmek olacak. Her yıl enerjiye 200-300 milyon dolar arası yatırım yapmayı hedefliyoruz. Toplam yatırımlarımızın yarısı enerjiye gidecek.

Bugüne kadar enerjiye ne kadar yatırım yaptınız?
110 megavatlık kurulu güç için bugüne kadar enerjiye 150 milyon dolarlık yatırım yaptık. Hedefimiz olan 2 bin megavata çıkınca enerji alanına yaptığımız toplam yatırım tutarımız 2,5 milyar dolar olacak.~
Enerji sektöründe olmak gelirlerinize nasıl yansıdı? 2013’te ne kadar büyüdünüz?
Yatırımlarımızın getirilerini daha tam alamadık. 2012’de 4 milyar dolar ciro elde ettik. 352 milyon dolar ile tarihi yatırım rakamına ulaştık. Faaliyet gösterdiğimiz iş kollarında bölgesel oyuncu olma vizyonuyla adımlar attık. 2013’te ise holding olarak ciromuzu yaklaşık yüzde 7 oranında büyüterek yılı 4,3 milyar dolarla kapattık. 2013’te çok fazla büyüyemedik. Ancak kârımız geçmiş yıllara göre daha iyi oldu. 2013’ten 160 milyon dolar civarında kâr bekliyoruz. Geçen yıl itibariyle stratejik yatırımlara ek olarak inovasyonla büyümeye odaklandık. 400 milyon dolarlık yatırım yaptık.

Farklı sektörlerde faaliyet gösteriyorsunuz. Borusan’ın en büyük işi hangisi?
Çelik, distribütörlükler, enerji ve lojistik olmak üzere 4 ana faaliyet alanında hizmet gösteriyoruz. En büyük iş kolumuzu ise Borçelik şirketimizin de olduğu çelik grubu oluşturuyor. Boru işimiz 700 milyon dolar büyüklüğünde. Yassı çelik işi ise 2013 sonunda 1,1 milyar dolarlık ciroya ulaşacak. Lojistikten gelen ciro da 600 milyon doları buluyor. Ciromuzun 1,9 milyar doları enerji ve distribütörlük işlerimizden geliyor.

Boru işinizde önümüzdeki dönemde nasıl bir büyüme hedefi içindesiniz?
Boru işinde şu anda Türkiye’de yaptığımız yıllık üretim 600 bin tonun üzerinde. Türkiye’den sonra boruda en büyük ikinci pazarımız Amerika. Geçen yıl ABD’nin Houston şehrinde 150 milyon dolarlık yatırımla yıllık 300 bin ton kapasiteli bir tesisin temelini attık. 250 kişinin çalışacağı tesis, sondaj ve hat borusu üretecek. 2015’te üretime geçmesini bekliyoruz. Bu şirketimizin yıllık cirosunun 500 milyon doların üzerinde olacağını öngörüyoruz. Yeni tesisle birlikte yıllık boru üretim kapasitemiz 900 bin tona çıkacak. Amerika’da da yılda 200 bin ton boru üretmeyi planlıyoruz. Türkiye’den Amerika’ya ihraç ettiğimiz borular da var.

ABD’de başka yatırım planınız var mı?
İleride muhakkak ABD’deki yatırımlarımızı büyüteceğiz. Amerika’ya bir ayak atınca bizim kategorilerimizle ilgili ne fırsat varsa değerlendirmek için kolları sıvayacağız.~

Radarınızda ABD’nin dışında başka ülkeler var mı?
Belki ileride İran’a yatırım yapmayı düşünebiliriz. Şu anda İran çok zor durumda, ancak bu pazarda ileriki günlerde çok büyük bir patlama bekliyorum. Anlaşmayla ambargolar kaldırılıyor ve İran’ın önü çok açık. İran, hatta Türkiye’den daha büyük bir pazar. Ancak şu an sadece yüzde 10 kapasiteyle çalışan bir ülke. İran’ın yanı sıra Kazakistan da bizim için önemli ve odak pazarlar arasında yer alıyor.

Şu andaki satışlarınızın ne kadarı İran ve Kazakistan’a gidiyor?
Şu anda İran’a yaptığımız satış çok az. Ambargodan dolayı hiçbir şey satamıyoruz. Ancak ileriki dönemde İran’a yapacağımız ihracat çok ciddi rakamlara ulaşabilir. Bu pazarda yaptığımız her işimiz için büyük fırsatlar var. Kazakistan’da şu anda sadece Caterpillar ile 350 milyon dolarlık ciromuz var.

Lojistikte iki yıl önce Balnak’ı satın aldınız. Bu satın alma nasıl bir fayda sağladı?
Lojistik sektöründe rekabet çok yoğun. Bizim de bu alandaki kârlılığımız düşük. Balnak birleşmesinden sonra lojistikte 8 milyon dolar gibi bir sinerji yarattık.

Lojistikte hedeflediğiniz nokta nedir?
Lojistikte her yıl, yüzde 15 ila 20 arasında büyümeyi hedefliyoruz. Yakın dönemde lojistikte yeni bir satın alma düşünmüyoruz. Balnak birleşmesiyle oluşan yapı yeterince büyük. Bu birleşme bize lojistikte önümüzdeki dönemde işi büyütmek için iyi bir baz oluşturdu.

Gündeminizde yeni satın almalar bulunuyor mu?
Satın almadan ziyade kendi içimizde büyüme planlıyoruz. Örneğin, boru işimizde çok büyük bir değişiklik yaptık. Türkiye’de katma değeri düşük boru üretiminde çok büyük bir rekabet var. Biz de bu nedenle boru sektöründe faaliyet gösterdiğimiz pazarları değiştirdik.~
Katma değeri daha yüksek olan boruları üretmeye yöneldik. Artık boru sektöründe daha çok enerji, petrol, gaz ve otomotiv konularına ağırlık veriyoruz. Katma değeri daha fazla olan boruları üretmeye odaklandık.

Borusan Holding’le ilgili hayaliniz nedir?
Borusan ile ilgili en büyük hayalim, yaptığı işi mükemmel yapan, fark yaratan, topluma değer katan ve devamlı büyüyen bir grup olması. Her yıl yüzde 15 ila 20 arasında büyümeyi hedefliyorum. Ancak bazen konjonktüre bağlı olarak değişimler de olabiliyor. Örneğin çelik fiyatları düşebiliyor. Böyle olunca bu durum bizim ciromuza da yansıyor.

Yeni liman yatırımı düşünüyor musunuz?
Limanlara bugüne kadar toplam 100 milyon dolar yatırım yaptık. İkinci bir liman düşünüyoruz ancak şu anki liman bize yetiyor. Önce işimizin büyümesi lazım.

Siz de yöneticilerinizle çok uzun yıllardır birliktesiniz. Bu ortamı nasıl oluşturdunuz?
Liseyi İstanbul Erkek Lisesi’nde, üniversiteyi de İngiltere’de Birmingham’da okudum. Holdingde birlikte çalıştığım yöneticiler arasında lise, üniversite ve askerlik yıllarımdan arkadaşlarım var. Çocukluktan beri bildiğim arkadaşlarımla çalışmak çok büyük rahatlık. Eski arkadaşlarımla çalışmak çok büyük bir güven sağlıyor.

Peki yeni işe giren Borusanlıları nasıl seçiyorsunuz? Onları nasıl yetiştiriyorsunuz?
Yaratmak istediğimiz kültürün bir ürünü de aslında çalışanlarımız. Çalışanlarımızı kendimiz yetiştirmek istiyoruz. Bunun için her yıl en iyi okullara gidip konferanslar verip en iyi öğrencileri Borusan’da çalışmaya ikna etmeye çalışıyoruz. Daha sonra da en iyi mezunları Borusan Akademi’de eğitiyoruz.~
Dışarıdan hiç yönetici transfer etmiyor musunuz?
Yeni girdiğimiz işlerde işi bilmediğimiz için dışarıdan en iyi genel müdür ve yöneticileri alıyoruz. Bundan 10 yıl önce lojistik işine girmiştik. O zaman dışarıdan yönetici alımı yaptık. O dönem bizde başlayan arkadaşlarımız bugün de bizimle devam ediyor. Enerji de yeni girdiğimiz bir alan olduğu için şirket dışından yönetici transfer ettik.

“YENİ MUZE KURMAK İÇİN 100 BİN SANAT DOSTU ARIYORUZ1
Yeni müze planınız vardı. Bu konu ne aşamada?
- Yeni bir müze kurmayı düşünüyoruz. Holding merkezimizdeki müzemizde limitliyiz. Hafta sonu açılıyoruz. Bütün hafta açık olan yeni bir müze düşünüyoruz. 2020 planlarımız arasında yeni bir müze açmak bulunuyor. Ancak bunun için önce 100 bin sanat dostuna ulaşmamız lazım. Bu hedefe ulaşırsak müze açarız. Bugün 50 bin sanat dostumuz var.

Borusan olarak sosyal sorumluluk projelerine yılda ne kadar kaynak ayırıyorsunuz?
- Son 10 yıldır, sosyal sorumluluk projelerine ortalama her yıl 10 ila 15 milyon dolarlık bir kaynak ayırdık. Aslında bu tutar, bizim ölçeğimiz için büyük bir miktar. İleride de eğitim, müzik ve sanat odak konularımız olmaya devam edecek.

“ÇOCUKLAR İÇİN BASKICI DEĞİLİZ”
“DÖNMEK İSTEMEDİM”
Amerika’da çalışırken babam beni Türkiye’ye birlikte çalışmaya çağırdı. O dönemde ben de Amerika’da çalışmak istiyordum. Ancak sonunda geldim. Zaten bütün hayatım boyunca yönetim kurulu başkanlığına hazırlandım. Bu nedenle çocuklara grup bünyesinde çalışmaları için hiç baskı yapmadım.

“SEVDİKLERİ İSİ YAPSINLAR”
Çocukların şirkette çalışması, yönetim kurulu üyesi olmaları konusunda hiç aceleci ve baskıcı değiliz. Önemli olan onların mutlu olmaları, sevdikleri işi yapmaları. Ancak o zaman başarılı olurlar.~
12 YIL ROTASYON
Oğlum öğrenciliği bıraktı ve tamamen kendi isteğiyle grupta çalışmaya başladı. Simdi, grup bünyesindeki çeşitli şirketlerimizde rotasyon yapıyor. Grup bünyesindeki her şirkette 2 yıl çalışmak istiyor. 6 tane ana şirketimiz olduğunu düşünürsek 12 yıllık bir rotasyon süreci var.

“DEDESİNİ DİNLEDİ”
Babam sanayiye çok önem verirdi. Oğlumu da bu yüzden ilk önce boru işimize yönlendirdi. Levent, bir süre boru şirketimizde çalıştıktan sonra BMW’ye geçti. İlk önce BMW’nin yedek parça bölümünde çalıştı. Son 3 aydır da BMW’de servis koordinasyonunda çalışıyor. Hala çeşitli şirketlerimizde rotasyon yapıyor.

BABAMBANA SÜREKLİ MEKTUP YOLLARDI”
“YAZILI GÖNDERİRDİ”
Babam, söylemek istediği şeyleri yazılı vermeyi tercih ederdi. Bana devamlı mektup yazardı. Kendisinden yılda en az iki kere mektup alırdım. Ben kendisine hiç mektup yazmadım. Söylemek isteğim konuları kendisine direkt söylerdim. Ancak babamın bana yazdığı mektupları daha sonraki yıllarda kitaba dönüştürmek istiyorum.

KRİZDE YAZDIĞI MEKTUP
11 yıl önce Türkiye’de büyük bir kriz olmuştu. O dönemde biz de 500 kişiyi işten çıkardık. Babam çok rahatsız oldu. 2002 12 Aralık günü Bodrum’daki evimizden bana tasarrufun önemini anlatan bir mektup gönderdi. Bu mektup babamın hayat felsefesini çok iyi yansıtıyordu.

“TUTUMLU OLUN”
Babam, çok zor şartlarda yaşamış. Küçükken ayağında ayakkabısı bile yokmuş. Bana bunların hiçbirini söylememişti. Yazdığı mektupta da “Tutumlu değilsiniz onun için zarar ettiniz” diyordu. Çocukken doğru düzgün bir ayakkabısının olmadığını 2002 yılında yazdığı bu mektupla öğrendim.~
“VERİMLİLİĞİ ARTIRDIK”
Babam israf konusunda haklıydı. Genel idare masrafımız çok yüksekti. Stoklarımız fazlaydı. Mektuptan sonra genel idare masraflarımızı kıstık. Daha verimli çalışma gereğini hissettik. Bu dönemden sonra 6 Sigma çalışmalarına başladık.

“SÜT ÜRÜNLERİNE GİRECEGIZ”
İHALE ALMAK
Yaptığımız is her noktasıyla beni heyecanlandırıyor. Yeni bir ihale alınca heyecanım daha da artıyor. En son yeni havalimanında kullanılacak is makinelerinin ihalesini kazandık. Bu durum beni oldukça heyecanlandırdı.~

“HAYVANCILIK HOBİM”
Özel hayatımda da en büyük uğraşım hayvancılık. Borusan olarak hayvancılığa girmeyi düşünmüyoruz. Ancak ben şahsen hayvancılıkla ilgileniyorum. Tazlar Tarım adında markamız var. Süt mamulleri işine iyice girmek istiyoruz. Bu iş hobi olarak kalacak ancak yine de bu alanın hızlı büyüdüğünü söyleyebilirim.

TARIM ÖNEMLİ
Su anda 120 ineğimiz, 100 kadar da keçimiz var. Önümüzdeki dönemde İtalya’dan 200 manda daha getirmeyi düşünüyorum. Üreteceğimiz süt ürünlerinin satışı için henüz bir yapı oluşturmadık. Ürettiğimiz süt mamullerini anlaşmalı restoranlara ve otellere vermeyi planlıyoruz. Kendi mağazalarımızı da açabiliriz. Türkiye’de tarıma çok önem vermek lazım. Önem verirsek tarım hacmimizi 2 misline çıkarabiliriz. Bütün Ortadoğu’yu besleyebiliriz.