Yöneticilik kolaylaştı

Birkaç yıl önce şef, yetkili, takım lideri gibi ilk seviye yönetici pozisyonlarına atanmak için en az 7 kademeden geçmek gerekiyordu. Şimdi bu sayı en hiyerarşik kurumlarda bile neredeyse yarıya indi. Artık yönetici olmak için Yapı Kredi’de 4, Tofaş, Vodafone ve ING’de 3 kademe bulunuyor.

Vestel, P&G, Deloitte, Garanti gibi daha yalın kurumlarda ise kademe sayısı daha az. İlk seviye yöneticilik öncesinde 1, en fazla 2 kademe bulunuyor. Teknoloji, yazılım, GSM, bilişim, çağrı merkezi sektörlerinde de ilk yöneticilik öncesindeki kademe sayısının az olması dikkat çekici...

Tabloyu görmek için görsele tıklayın.
P&G, dünyada birçok başarılı yöneticiyi yetiştirmesiyle ün yapmış bir şirket. Merkez İK departmanı, yılda yarım milyondan fazla adayı değerlendiriyor. Şirketteki en sıra dışı uygulama ise birkaç uzmanlık dışında yeni işe alman herkesin müdür yardımcısı seviyesinden çalışmaya başlaması. Bunlar da 2 ila 3 yıl gibi kısa sürede müdür kademesine terfi ediyor.

P&G Türkiye İK Direktörü Bilgehan Ergenekon, yalın yönetim stratejileri gereği yöneticilik pozisyonu öncesinde sadece bir kademelerinin bulunduğu söylüyor. Bu sayede P&G’de yeni yetenekler kurum içinde daha kısa sürede yükselip karar süreçlerinde aktif rol alıyor.

Sadece P&G’de değil, L’Oreal’den Coca-Cola’ya kadar dünya devi şirketlerin pek çoğu, organizasyonlarını sadeleştirip yönetici olmak için geçilmesi gereken kademeleri azaltıyor.

Hiyerarşinin azaldığı bu yapılarda eskiden olduğu gibi yönetici olabilmek için 7 ila 10 kademe bulunmuyor. Yöneticilik için bir veya iki kademeyi geçmek yeterli oluyor. Bu da ortalama 3 ila 4 yıllık bir süre zarfında gerçekleşiyor.~
Türkiye’deki holdinglerde de yalın yönetimle birlikte yöneticilik öncesindeki kademe sayısı azalıyor. Geçtiğimiz yıl Koç Holding tüm organizasyonunu yeniden yapılandırıp kademe sayısını azalttı. Vestel de son 5 yıldır organizasyonu 4 kademeyle yönetiyor. Şirkette yönetici olmadan önce sadece 2 kademe de deneyim kazanmak gerekiyor.

20’den fazla kurumda ilk yöneticilik öncesindeki kademe sayısını araştırdık. Yeni dönemin yalın organizasyonlarında kademe sayılarında radikal düşüşler yaşanıyor.

KAÇ KADEME VAR?
Araştırmalar, bir organizasyonda optimum hiyerarşik kademe sayısının 5 ila 7 arasında değiştiğini gösteriyor. Microsoft, Vodafone gibi çok uluslu büyük şirketler, organizasyonlarını 7 kademeden oluşan yapılarla yönetiyor.

Ancak ideal kademe sayısı konusunda net bir rakam yok... HumanGroup Genel Müdürü Gaye Özcan, kademe sayısının ciroya, sektöre, çalışan ve yönetim kontrol alanının büyüklüğüne göre değiştiğini söylüyor.

Özcan, “Hiyerarşik şirketlerde kademe sayısı 24’e kadar çıkabiliyor” diyor. Buna karşın yalınlaşıp pozisyon ve unvan sayısını azaltan kurumlarda kademe sayısı 7’ye hatta daha altına iniyor.

Bugün de birçok şirkette yukarıdan aşağıya doğru genel müdür, direktör, müdür, süpervizör, kıdemli uzman, uzman ve uzman yardımcısı olmak üzere 7 kademe bulunuyor. Türkiye’de de organizasyonunu sadeleştiren kurumlarda 7 kademeli yapılar tercih ediliyor.

Yenibiris.com Yönetim Kurulu Üyesi Kamil Özörnek, hiyerarşik ve dikey organizasyonun olduğu kurumlarda mevcut yapıya koordinatör, genel müdür yardımcısı seviyelerinin de eklendiğini, böylece kademe sayısının bazı şirketlerde 9’a kadar çıkabildiğini söylüyor.~
Organizasyonunu sadeleştiren, yalın ve matris yapılı şirketlerde ise kademe sayısı radikal biçimde azalıyor. P&G, L’Oreal ve Vestel gibi şirketler 4 kademeli oluşan yapılarla yönetiliyor. Bu durum da yönetici olmak için geçilmesi gereken kademe sayısını önemli ölçüde azaltıyor.

İLK SEVİYE YÖNETİCİLİK
Organizasyonlarda şef, yetkili, müdür yardımcısı, takım lideri gibi unvanları barındıran ilk seviye yöneticilik kademesine ise ortalama 2 ila 3’üncü kademeden sonra yükselmek mümkün oluyor. PwC’nin Türkiye’deki araştırmaları da ilk aşama yönetici seviyesine genellikle 3’üncü kademede ulaşıldığını gösteriyor.

PwC Türkiye İnsan Kaynakları Hizmetleri Kıdemli Müdürü Murat Karakaş, ilk düzey yöneticilik seviyesi olan 3’üncü kademeye ortalama 5 ila 7 yılda gelindiğini söylüyor. Büyük ve hiyerarşik şirketlerde ise ilk seviye yöneticilik öncesinde daha fazla kademe bulunuyor.

Bosch’ta yönetici olmak için 7 kademeyi geçmek gerekiyor. Bankalarda da hiyerarşik yapıdan dolayı kademe sayısı diğer sektörlere göre daha yüksek. Denizbank’ta ilk düzey yöneticilik öncesinde 5 kademe bulunuyor. Giriş seviyesinde işe başlayanlar ortalama 6 ila 6,5 yılda 5 kademeyi geçtikten sonra müdür pozisyonuna atanıyor.

Yapı Kredi’de ise ilk yöneticilik pozisyonuna 4 kademe sonra ulaşılıyor. Yapı Kredi Kariyer Yönetimi Grup Direktörü Ayşe Özpirinçci, “Yeni mezun çalışanlarımız minimum 2 yıl yetkili ve uzman seviyelerinde çalıştıktan sonra 4 kademe sonra ilk yöneticilik pozisyonlarına yükseliyor” diyor.

ING Bank’ta ise yönetici olmak için 3 kademe bulunuyor. ING Bank Genel Müdür Yardımcısı Seçil Refik, yetkili yardımcı pozisyonunda işe başlayanların 6 yıl içinde müdür olabileceğini söylüyor.

SEKTÖRE GÖRE DEĞİŞİYOR
İlk seviye yöneticilik için geçilmesi gereken kademe sayısı sektöre ve pazarın durumuna göre farklılaşıyor. Modus Executive Search Yönetici Ortağı Itır Volkan, sektöre göre değişmekle birlikte Türkiye’deki birçok şirkette ilk kademe yönetici seviyesine yükselmek için ortalama 2 ila 4 kademe bulunduğunu söylüyor.~
Büyük ölçekli şirketler, holdingler, üretim ağırlıklı yapılarda ilk seviye yönetici olabilmek için daha fazla sayıda kademe bulunurken teknoloji, bilişim ve GSM şirketlerinde kademe sayısı 2’ye hatta 1’e kadar inebiliyor.

Karakaş, bankacılık, sigorta gibi kontrol ve onayların bolca istendiği sektörlerde ilk seviye yöneticilik öncesinde kademe sayısının fazla olduğunu söylüyor. Buna karşın telekomünikasyon. AR-GE, BT gibi alanlarda ilk seviye yöneticilik öncesinde daha az sayıda kademe bulunuyor.

EY Türkiye İnsan Kaynakları Direktörü Emre Çavuşoğulları da geniş satış ağının bulunduğu şirketlerde yöneticilik öncesindeki kademe sayının arttığını söylüyor. Çavuşoğulları, “Bu gibi yapılarda daha dik yapılanma tercih edilebiliyor. Bu da kademe sayısını artırıyor” diyor.

ALAN BELİRLEYİCİ
Bazı durumlarda aynı kurumda bile çalışılan departmana göre yönetici olabilmek için aşılması gereken kademe sayısı farklılaşıyor, Avon, Watsons, TAB Gıda ve CMC gibi merkez ve saha yapılanması farklı olan kurumlarda, yönetici pozisyonuna ulaşmak için farklı kademe ve terfi politikaları izleniyor.

Avon’da ofiste çalışanlar 4 kademeden sonra yönetici olabiliyorken sahada işe başlayanlar ilk andan itibaren yönetici olarak görev yapmaya başlıyor. Avon Türkiye, Ortadoğu ve Kuzey Afrika’dan sorumlu İnsan Kaynakları Direktörü Toygan Pulat, “Saha tarafındaki yeni mezunlar bölge satış sorumlusu olarak işe başlıyor ve ilk andan itibaren binlerce Avon temsilcisini yönetmeye başlıyor” diyor.

Çağrı merkezi sektöründe faaliyet gösteren CMC’de de ana ve destek işlerde çalışanlara göre farklı kademe seviyeleri bulunuyor. Şirkette ana iş tarafında müşteri temsilcisi olarak işe başlayanlar bir yıl içinde 20 kişinin yönetiminden sorumlu oldukları takım liderliği pozisyonuna yükseliyor.~
CMC İnsan Kaynakları Direktörü Öncü Özhan Öner, destek kadrolarda ise yeni mezunların yönetici seviyesine gelmesi için 4 kademenin bulunduğunu belirtiyor. Perakende şirketi Watsons’da da mağaza ve merkez çalışanlarına göre farklı uygulama var. Watsons Türkiye İK Direktörü Başak Köktürk, “Mağazalarımızda 3, merkez pozisyonlarımızda ise 5 kademe bulunuyor” diyor.

MÜHENDİSLERE ÖZEL ÇÖZÜM
Banka ve sigorta şirketlerinde de genel müdürlükte görev yapanlarla şubede çalışanlar arasında farklı kademe yapıları bulunuyor. BNP Paribas Cardif Genel Müdür Yardımcısı Ebru Taşçı Firuzbay, genel müdürlükte terfi sürelerinin ortalama 2 yıl olduğunu söylüyor. Saha tarafında ise terfi etmek için minimum 4 yıl gerekiyor.

Teknoloji ve bilişim şirketlerinde ise mühendislere özel “alternatif kariyer yolu” uygulamaları bulunuyor. Ericsson Türkiye İnsan Kaynakları Direktörü Burak Bakkaloğlu, kariyer ilerlemesini liderlik pozisyonlarıyla sınırlandırmadıklarını, teknik pozisyondan başlayanların da uzmanlaştıkça yönetici seviyesine geçebildiklerini söylüyor.

4 kademeden sonra yönetici pozisyonuna ulaşılan Ericsson’da, giriş seviyesindeki bir kişi 3 ila 4 yılda ekip yönetir hale geliyor. Microsoft’ta da mühendislere özel kademe uygulaması var. Mühendis pozisyonundakiler yönetici kademelerinden geçmeden organizasyonda çok yüksek seviyelere ulaşabiliyor.

Microsoft Türkiye İnsan Kaynakları Direktörü Vlad Bog, “Mühendislik odaklı organizasyon yapımız var. Mühendislerimiz yönetim kademelerinde yer almak zorunda kalmadan çok yüksek noktalara erişebiliyor” diyor.

Türkiye’nin en büyük yazılım gruplarından Logo’da da mühendislere özel alternatif kariyer uygulamaları mevcut. Logo İcra Kurulu Üyesi Esra Akar, “Yazılım sektöründe ‘yöneticilik’ yerine ‘liderlik etme’ ya da teknik alanda ilerleme de oldukça yaygın” diyor. Logo’da yeni mezunlar ortalama 2 ila 3 uzmanlık kademesinden sonra yöneticilik pozisyonuna yükselebiliyor.

KAÇ YILDA YÖNETİCİ OLUNUYOR?
20’ye yakın şirkette yaptığımız araştırma, 3 ila 8 yıl arasında giriş seviyesinden yöneticiliğe terfi edildiğini gösteriyor. Yalın yönetim yapısına geçen ve giriş seviyesinde ağırlıklı genç yetenekleri işe alan şirketlerde ise yönetici olma süresi 1 ila 2 yıla kadar inmiş durumda.~
Yalın yönetimin uygulandığı L’Oreal’de de başlangıç seviyesindeki bir çalışan ile genel müdür arasında 4 kademe bulunuyor. Başarılı bir çalışan ortalama 2 yıl içinde terfi alıp yönetici kademesine çıkabiliyor.

Teknoloji, yazılım, çağrı merkezi, GSM sektörleri gibi yeni ve gelişmekte olan alanlarda da giriş seviyesinden başlayan bir kişi başarılıysa 1 veya 2 yıl gibi kısa bir zamanda yönetici olabiliyor.

Bünyesinde Burger King, Arby’s markalarını barındıran TAB Gıda’nın İK’dan sorumlu genel müdür yardımcısı Gökhan Asok da restoran kadrosundaki başarılı bir çalışanın 1 yıl içinde 3 kere terfi alarak yöneticiliğe yükselebildiğini söylüyor.

Vestel ile PwC’de de giriş seviyesindeki yeni mezun başarılıysa 2 yıl içinde yöneticiliğe yükselebiliyor. Giriş seviyesinden ilk seviye yöneticilik düzeyine çıkmak daha az zaman alırken kariyer basamaklarında yükseldikçe terfi süreleri uzuyor.

Index Grup İK Direktörü Timur Tiryaki de ilk seviyedeki terfilerin 1 ila 3 yıl arasında, orta kademe yönetici seviyelerinde terfi sürelerinin ise 3 ila 7 yıl arasında değiştiğini söylüyor. En üst seviyede ise terfi süreleri 10 yıla kadar uzuyor.

MAAŞ YERİNE UNVAN
Son 6 yıldır, ücretler yatay seyir izliyor. Ücretlerde büyük artışlar yapılmıyor. Bu durum da çoğu zaman ücret artışı yapamayan şirketlerin, yetenekleri elde tutmak için kademeleri araç olarak kullanmasına yol açıyor. Çalışanların da kişisel tatmin anlamında unvanlara önem vermesiyle birçok şirkette kademeler yapay olarak artırılıyor.

Towers Watsons Küresel Yetenek Yönetimi ve Ödüllendirme Direktörü Arif Gürdenli de düşük seyreden enflasyon ve buna paralel gerçekleşen ücret artışları sebebiyle şirketlerin son dönemde çalışanlarını elde tutabilmek adına unvan vermeye gitmek gibi farklı yöntemlere başvurduğunu söylüyor.~
Gürdenli, “Kademelendirme ve unvan yapısı bir hiyerarşi piramidini oluşturan üçgen şeklindeyken son dönemlerde şekil değiştirip elipse dönmeye başladı. Unvan enflasyonunun yaratmış olduğu orta kademe yönetici sayısı çoğalırken alt kademe çalışan sayısı azalmaya başladı. Bu durum operasyonel işlere boğulan yöneticiler yaratmaya başladı” diyor.

Yenibiris.com Yönetim Kurulu Üyesi Kamil Özörnek de gençlerin kısa sürede yönetici olma isteğinin şirketleri yeni unvanlar yaratmaya ittiğini söylüyor. Özörnek, ara katman olarak yaratılan bu yeni unvanların, yönetici olmak için geçilmesi gereken basamakları değiştirmediğini belirtiyor.

SEMİH SÜSLÜ / VESTEL İK DİREKTÖRÜ
“YÖNETİCİ SEVİYESİ SORUMLUDAN BAŞLIYOR"
TOPLAM 4 KADEME
Standart üretim şirketlerine göre çok daha esnek bir yönetim anlayışımız var. Organizasyonumuzda yalın yönetim yapısını tercih ediyoruz. Organizasyonda en alt seviye olan uzman adaylığı ve en üst seviye olan genel müdürlük arasında sadece 4 kademe bulunuyor.

ALT SEVİYEDE BAŞLIYOR
Bizdeki ekip yönetim deneyimi pek çok şirketteki “müdür” kademesinin aksine “sorumluluk” seviyesinden başlıyor. Sorumluluk seviyesi ise uzman adaylığı ve uzmanlık kademelerinden sonra kişilerin ekip yönetme yetkinliklerine göre belirleniyor.

2 YILDA YÖNETİCİ
İlk ekip yöneticiliğine, uzmanlığa bağlı olarak şirketteki ikinci yıldan itibaren aday olunabiliyor. Müdürlük ve üstü seviyeler için ise süre biraz daha uzun. Adayın şirkete hangi oranda katma değer yarattığına göre de değişmekle birlikte ortalama 6 ila 8 yılda müdür ve üstü seviyelere yükselmek mümkün.~
BURHAN ÇAKIR / TOFAS İK DİREKTÖRÜ
“YALIN YAPI KADEME SAYISINI AZALTIYOR"
YALIN YÖNETİM
Tofaş’ın organizasyon yapısı, hiyerarşik kademe açısından oldukça yalın bir yapıya sahip. Yeni bir mezun, uzmanlık rollerinde gelişim sağladıktan sonra yöneticilik, ardından da müdürlük pozisyonuna geçiş yapabiliyor.

KADEME SAYISI
Uzman seviyesinden başlayan yeni bir mezun bu pozisyondaki sorumluluklarını büyütecek şekilde kademeler arası yatay ilerliyor. En az 3, en fazla da 4 kademeden sonra ilk yöneticilik pozisyonuna yükseliyor.

TERFİ SÜRESİ
Kurum içindeki her kişi ve pozisyon için aynı olmamakla birlikte, ortalama 3 ila 4 yılda bir kademe terfisi alınıyor. Başarının ödüllendirildiği, terfi ve atamalarda fırsat eşitliğinin sağlandığı bir sistemin varlığı, çalışanların bağlılığını da artırıyor.

PINAR KALAY / VODAFONE TÜRKİYE İCRA KURULU BAŞKAN YARD.
“FONKSİYONA GÖRE SAYI DEĞİŞİYOR"
YÖNETİCİ OLMAK İÇİN
Organizasyonumuz bünyesinde yer alan fonksiyonların ihtiyaçlarına göre kademe sayısı değişiyor. Yeni mezun giriş pozisyonunu birinci kademe olarak değerlendirirsek fonksiyonun ihtiyacına göre ortalama 3 ila 4 kademe sonrasında yönetici pozisyonuna yükselmek mümkün oluyor.~
7 KADEMELİ YÖNETİM
Farklı iş birimleri, sorumluluk ve yetkinliklerden oluşan Vodafone Türkiye organizasyonunu 7 kademeli bir yapı ile yönetiyoruz. Terfi sürelerinin belirlenmesinde çalışanların performansı, yetkinlikleri ve şirket içi dinamikler belirleyici oluyor. Yeni mezun giriş sonrası yöneticiliğe kadar olan pozisyonlar için terfi süreleri karşılaştırmalı olarak daha kısa oluyor. Yönetici ve üstü pozisyonlarda ise bu süre daha uzayabiliyor.

OSMAN TÜZÜN / GARANTİ BANKASI İK KOOR.
"YÖNETİCİLİK YOLUNDA 2 KADEME VAR"
3 BİN 317 KİŞİ TERFİ ETTİ
Açılan pozisyonların banka içinden terfi ile kapatılmasını ana strateji olarak benimsiyoruz. Banka içinde açılan pozisyonların yüzde 90’ını içerden terfi sistemiyle kapatıyoruz. Geçen yıl, banka içinden 3 bin 317 çalışanımızı terfi ettirdik.

6 YILDA ŞUBE MÜDÜRÜ
Bankamızda asistandan şube müdürlüğüne ve genel müdürlük yönetici pozisyonuna giden kariyer yolunda yetkili ve yönetmen olmak üzere 2 ara kademe yer alıyor. Şubelerde asistan olarak göreve başlayanlar, gerekli ön koşulları sağlamaları durumunda minimum 1 yıl içinde bir üst göreve geçebiliyor. 6 yılın sonunda ise şube müdürü adayı olabiliyorlar.

GENEL MÜDÜRLÜKTE FARKLI
Genel müdürlük organizasyonunda ise yetkili olarak başlayan çalışanlarımız minimum 2 yıl içinde bir üst göreve terfi edebiliyor. 7 yılın sonunda da yönetici pozisyonlarına aday olabiliyor.