Perakendede neler oluyor?

2016 yılı birçok sektör için beklenenden daha zorlu geçti. Ama hiç şüphesiz en ciddi sıkıntıyı perakendeciler yaşadı. Dövizdeki hızlı yükseliş, artan maliyetler, yüksek kiralar, tüketicinin alım gücündeki azalma, sıkıntıyı yaratan başlıklardan sadece birkaçı. Tüm bunlar bir araya gelince, finansal darboğaz ve kârsızlıkla mücadele, sektör oyuncularının en önemli gündem maddesi haline geldi. Öyle ki son aylarda hazır giyim pazarının köklü şirketlerinden iflas haberleri gelir oldu. Bu ayki 10 Soru’da, perakende sektörünü etkisi altına alan bu süreci masaya yatırdık. Pazarın performansını, sıkıntıya giren markaların durumunu ve yapılması gerekenleri, sektörün deneyimli isimlerinden Defacto Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı İHSAN ATEŞ ile konuştuk.

1 Hazır giyimde neler oluyor? Sektörün 2016 performansı sizce nasıl?
2016 yılında Türkiye ekonomisindeki yüzde 4 büyüme seviyesiyle orantılı olarak hazır giyim pazarının da ortalama olarak aynı seviyelerde büyümesi bekleniyordu. Şu andaki seyir de bu tahminlerin doğruluğuna işaret ediyor. Yılın sonunda aşağı yukarı bu oran dahilinde bir büyüme elde edileceğini öngörüyoruz.
2 Sizce şu günlerde hazır giyimcilerin yaşadığı en temel ve en acilen çözülmesi gereken sorunlar neler?
Döviz kurlarında yaşanan artışa bağlı olarak hammaddeden başlayarak üretim maliyetlerinde artış meydana geliyor. Öte yandan tüketici gelirindeki artış, dövizdeki artış kadar büyük olmuyor. Bu sebeple son ürün fiyatlarına yansıtılamayan bu etki sektörün kârlılığını olumsuz etkiliyor. Son dönemlerde dolardaki hızlı yükseliş, sektörde özellikle dövizle ödenen kiraları da tekrar gündeme taşıyacaktır. AVM ve caddelerdeki yüksek ve dövize endeksli kiralar maliyetleri artırıyor. Bu da zaman içinde tüketiciye yansıyacak bir fiyat artışı anlamına geliyor. Ayrıca son birkaç yıldır baş gösteren konulardan biri de yurt içi tedarikçilerin taleplere yetişemiyor olması. Var olan tedarikçiler tam kapasite çalışsalar bile yaşanan ufak aksaklıklar zamanlama açısından büyük sonuçlara sebep olabiliyor. Planlanan zamanı aşan tedarik süreci, ürünlerin zamanında mağazalarda yer almasını doğrudan etkileyebiliyor. Bir diğer konu ise hem eğitimli hem deneyimli iş gücü bulmak diyebiliriz.
3 Bu sorunlar için nasıl çözüm paketleri uygulanmalı? Sizce reçeteler nasıl olmalı?
Maliyetlerin dövize dayalı kısmının yükünü yönetebilmek için çeşitli finansman yöntemleri kullanılmalıdır. Bununla birlikte hem mal maliyetini düşürmek hem beklenen standartlarda ürün üretimi sağlayabilmek için tedarikçilerimizi geliştirmeye çalışıyoruz. Bu doğrultuda tedarikçilerimizin verimlilik performansını takip ediyoruz. Onlara belirli standartlar koyuyor, süreçleri birlikte izliyor ve onları yönlendirerek gelişmeye zorluyoruz. Tedarikçilerimizi geliştirecek yatırımlardan kaçınmayarak onların da bizim hızımıza erişmesini ve taleplerimizi karşılamalarını sağlıyoruz. İş gücünde yaşanan tıkanıklık için ise sektöre uzman çalışan yetiştirilmesini sağlayacak eğitim ve gelişim programları hazırlıyoruz.
4 Sektörün ve sektördeki oyuncuların finansal anlamda güçlenmesi için neler yapılmalı?
Öncelikle tedarikçileri geliştirecek yatırımlardan kaçınmayarak onların da büyük oyuncuların hızına erişmesini sağlayacak gelişim fırsatları yaratılmalıdır. Finansal olarak güçlenmek için de finansman araçlarının etkin kullanılması ve dengeli borçlanma stratejisi uygulanmalıdır.
5 Kârsızlık sektördeki önemli sorunlardan biri. Sektördeki kârlılıklar ne düzeyde?
Yaşanan olağanüstü gelişmelere bağlı olarak oluşan dövizde dalgalı kur yapısı sebebiyle sabit maliyetler artıyor. Artan maliyetler de bilançolarda ve özellikle nakit akışında dengesizlik yaratıyor. Bu durumu öngörmeyen ve zamanında gerekli önlemleri almayan markaların kârlılıkta düşüş yaşamalarının muhtemel olduğunu söyleyebilirim.
6 Şirketler kârsızlıkla mücadele için neler yapmalı?
Son dönemlerde değişen alışveriş alışkanlıklarını ve yeni tüketici profillerini göz önünde bulundurursak, gelenekselden çıkıp yeniye ayak uydurmak öncelikli çözüm olacaktır. Ayrıca geniş müşteri kitlesini hedef alıp her kesimden alıcıya hitap etmek önemli bir rahatlama sağlayacaktır. Müşterileri odağa alıp ihtiyaçlarını anlayarak bu ihtiyaçlara cevap verecek kaliteli bir alışveriş bağı kurulmalıdır. Bunu sağlayabilmek için müşterilere yakın olmalı ve onları canı gönülden dinlemeliyiz. Bununla birlikte tüm gelişmeleri yakından takip etmeli, teknolojideki gelişmeleri en hızlı şekilde yakalamalı ve tüm süreçlerde uygulamalıyız.
7 Dövizdeki yükseliş şirketleri nasıl etkiliyor? Şirketler kur riskiyle baş etmek için neler yapmalı?
Türkiye’de dövizdeki iniş çıkışlar her kesim için ciddi riskler yaratabiliyor. Gelecekteki ödemeler ve gelirler konusunda plan yapmak ve hızlıca risklerden arınmak çok önemli. Böyle zamanlarda şirketlerin döviz kurlarındaki dalgalanmalardan kaynaklanan zararlarını önleyebilmek için “hedging” işlemi gerçekleştirmelerini öneririm.
8 Son aylarda yılların hazır giyim markalarının finansal sıkıntıda olduğu görülüyor. Bu anlamda sıkıntıda olan çok şirket var mı?
Değişen piyasa koşulları ve hazır giyimin çok değişkenli dinamik yapısı sebebiyle dönem dönem tüm firmalar zorlanabiliyor. Farklı koşulların baskısı altında rekabet sürdürülmeye çalışılıyor. Temennimiz sektörümüz fazla yara almadan bu zor dönemleri atlatıp büyümesini ve gelişmesini sürdürmesidir.
9 Yakın zamanda pazarda yeni satın alma, ortaklık, konsolidasyon haberleri duyar mıyız? Öngörüleriniz neler?
 Mevcut koşullar sebebiyle önümüzdeki dönemde pazarda konsolidasyonda artış olabilir. Genel olarak hem rekabet koşulları hem pazar trendleri birleşme ve satın almaların artışını da tetikleyebiliyor.
10 Sektördeki bu krizi fırsata çevirmek mümkün mü? Bu anlamda neler yapılabilir?
Sadece kısa ve orta vadede değil uzun vadede bakarsak bizim için her zaman müşteri memnuniyeti esastır. Eğer siz tüketiciyi samimiyetle odağınıza alır, tüm planlarınızı onların beklenti ve ihtiyaçlarına cevap üzerine yaparsanız onlar da sizin bu çabanızı karşılıksız bırakmayacaktır. Bu nedenle şu anda hızlı modaya dayalı rekabet ortamında istenen kalitede hizmeti, uygun fiyata sunmak müşteri desteğini arkasına alacak bir strateji olacaktır. Müşteri mutluluğunu artırıcı farklılıklar yaratabilmek ve bunu aynı samimiyetle sürdürebilmek öne çıkmanızı da sağlar. Bununla birlikte verimlilik artışı, giderden çok gelire odaklanmak, kârsız mağaza ve üründen çıkmak, motivasyonu kendimiz ve ekiplerimiz için yüksek tutmak, yurtdışı pazarlara daha fazla odaklanmak, ülkemiz ve dünyadaki değişimleri fırsata çevirmek adına önemli avantajlar sağlar.